voorwaarden opties Informatie Beleggen november 2011
ABN AMROABN AMRO
November 2011
Voorwaarden Opties ABN AMRO Opties ABN AMRO De Voorwaarden Opties ABN AMRO bestaan uit de Voorwaarden Opties en de Bijlage Opties
Voorwaarden Opties Begrippenlijst 1.
Inleiding
2.
Orders
3.
Administratie van uw opties
4.
Beleggersinformatie
5.
Dekkingswaarde
6.
Klachtenprocedure
7.
Overige onderwerpen
8.
Stoppen met beleggen in opties
Bijlage Opties Begrippenlijst 1.
Inleiding
2.
Kenmerken van opties
3.
De werking en risico’s van opties
4.
Orders
5.
Eindigen en uitoefenen van opties
6.
Doelen van opties
7.
Exposure
Blad 1 van 1
Voorwaarden Opties ABN AMRO
November 2011
Voorwaarden Opties Opties ABN AMRO Inhoudsopgave Begrippenlijst 1. Inleiding
7. Overige onderwerpen
1.1. Hoe moet ik de Voorwaarden Opties ABN AMRO
7.1. Wat betekent het voor beleggen in opties dat de
lezen?
bank een pandrecht heeft op mijn beleggingsproducten?
1.2. Waarom staan er voorbeelden in deze voorwaarden? 1.3. In welke documenten van de bank staan de regels die gelden voor beleggen in opties bij de bank?
8. Stoppen met beleggen in opties 8.1. Wat moet ik doen als ik niet meer bij de bank in opties wil beleggen?
1.4. Waarvoor gelden deze Voorwaarden Opties ABN AMRO? 1.5. Wat gebeurt er als de bank de Voorwaarden Opties ABN AMRO wijzigt?
8.2.
Kan de bank de Deelovereenkomst voor Opties met mij opzeggen?
8.3. Wat zijn de gevolgen als de Deelovereenkomst voor
2. Orders
Opties eindigt?
2.1. Welke regels gelden als ik een order voor een optie opgeef bij de bank? 2.2. Hoe toetst de bank mijn order voor een optie? 2.3. Wanneer keurt de bank mijn order voor een optie goed? 2.4. Wat houdt marginverplichting in?
3. Administratie van uw opties 3.1. Welke administratieve werkzaamheden voert de bank uit voor mijn opties? 3.2. Kan ik mijn opties overboeken binnen de bank of naar een andere bank? 3.3. Kan de bank mijn opties voor mij uitoefenen? 3.4. Wat doet de bank als mijn optie is aangewezen? 3.5. Wat mag de bank doen met mijn opties? 3.6. Betaal ik kosten bij uitoefening na expiratie?
4. Beleggersinformatie 4.1. Welke beleggersinformatie over opties kan ik van de bank krijgen?
5. Dekkingswaarde 5.1. Wat gebeurt er als ik een dekkingstekort heb door mijn margeverplichting? 5.2. Wat is de dekkingswaarde van mijn beleggingsproducten die gelden als zekerheid?
6. Klachtenprocedure 6.1. Wat moet ik doen als ik een klacht heb over beleggen in opties?
Blad 1 van 9
Voorwaarden Opties
November 2011
Begrippenlijst Bij de Voorwaarden Beleggen ABN AMRO vindt u een begrippenlijst. Die begrippenlijst geldt ook voor de Voorwaarden Opties ABN AMRO. In aanvulling hierop gelden ook nog de volgende begrippen.
Begrip
Betekenis
beurs
Elke beurs of handelsplaats waarop de bank uw orders uitvoert of door anderen laat uitvoeren. In deze voorwaarden wordt met beurs ook bedoeld de plaats waar de afwikkeling van opties plaatsvindt. Dit noemen we ook wel een clearingorganisatie. Wat een clearingorganisatie is, leest u in paragraaf 5.4 (Wat is een clearingorganisatie?) van de Bijlage Opties.
Deelovereenkomst voor Opties
De Deelovereenkomst voor Opties ABN AMRO is de overeenkomst die u met de bank heeft gesloten om te kunnen beleggen in opties bij de bank. De Voorwaarden Opties ABN AMRO horen bij deze deelovereenkomst. Deze deelovereenkomst is een aanvulling op de Overeenkomst Beleggen en vormt daarmee een geheel.
dekkingswaarde
De dekkingswaarde is de waarde die de bank aan uw beleggingsproducten toekent voor bepaalde doelen. Deze waarde is van belang voor de zekerheid die u van de bank moet aanhouden als u bepaalde opties schrijft (zie ook het begrip marginverplichting).
marginverplichting
Marginverplichting is de verplichting om margin aan te houden. Margin is de zekerheid voor de verplichtingen die u op u neemt voor een ongedekt geschreven optie. Deze zekerheid moet u aanhouden zolang u die geschreven optie op uw beleggingsrekening heeft. De margin drukt de bank uit in een bedrag en kan van dag tot dag variëren.
onderliggende waarde
De onderliggende waarde is het beleggingsproduct (bijvoorbeeld een aandeel) of een andere waarde (bijvoorbeeld een index) die u met een optie kunt kopen of verkopen. Soms krijgt u niet de onderliggende waarde zelf, maar de waarde ervan in geld. Zie ook paragraaf 5.7 (Hoe kunnen opties worden afgewikkeld?) van de Bijlage Opties.
optie
Een optie is een standaard contract. Hiermee koopt u een recht of gaat u de verplichting aan om: in een bepaalde periode (de uitoefenperiode); een bepaalde hoeveelheid van een onderliggende waarde te kopen of te verkopen; tegen een vooraf bepaalde prijs (de uitoefenprijs).
Leest u dit eerst 1. de Bijlage Beleggen, vooral paragraaf 2.11 (Wat zijn de algemene kenmerken en risico’s van derivaten?) en paragraaf 2.12 (Wat zijn de kenmerken en risico’s van opties?); en 2. de Bijlage Opties. Dit is de bijlage bij de Voorwaarden Opties ABN AMRO. U leest hierin wat opties zijn en welke begrippen gebruikt worden bij het beleggen in opties, zoals:
Blad 2 van 9
opties schrijven en kopen
expiratiedatum
aanwijzen van opties
uitoefenen van opties
in-the-money en at-the-money
positielimiet
uitoefenlimiet.
Voorwaarden Opties
November 2011
1.
.Inleiding
vijf delen:
1.1. . Hoe moet ik de Voorwaarden Opties ABN AMRO lezen? 1.2 . De bank heeft geprobeerd deze voorwaarden zo
H ierin staan de algemene regels die gelden voor beleggen bij de bank.
H ierin staan de regels die gelden voor beleggen
voorwaarden geschreven in de vorm van vragen die
via de beleggersgiro.
Voorwaarden Bewaarbedrijven
De bank adviseert u om deze voorwaarden goed te
H ierin staan de regels die gelden voor het bewaren
lezen. Heeft u dan nog vragen? Dan adviseert de
van uw beleggingsproducten door de bewaarbe-
bank u om:
drijven.
te kijken of u het antwoord op uw vragen kunt
Bijlage Beleggen
vinden op de website van de bank,
H ierin vindt u een beschrijving van de algemene
abnamro.nl/beleggen;
risico’s van beleggen en de kenmerken en risico’s
contact op te nemen met een medewerker van
contact op te nemen met uw adviseur.
van soorten beleggingsproducten, waaronder
de bank; of
ook van opties.
2. Belangrijke begrippen heeft de bank zo veel mogeopgenomen in de voorwaarden. Deze blokken
Beleid van ABN AMRO over uitvoering van orders
In dit beleid leest u de werkwijze en regels die de
lijk uitgelegd. Verder heeft de bank tekstblokken
Voorwaarden Beleggersgiro
begrijpelijk mogelijk te maken. De bank heeft deze u kunt hebben over beleggen in opties bij de bank.
Algemene Voorwaarden Beleggen
bank gebruikt als de bank orders voor u uitvoert. 3. de Deelovereenkomst voor Opties ABN AMRO
helpen u bij het lezen. In de tekstblokken met de titel:
O m te kunnen beleggen in opties bij de bank moet u
‘leest u dit eerst’, staat informatie die u eerst
de Deelovereenkomst voor Opties ondertekenen. De
moet lezen voordat u het artikel leest.
‘let op’, staat belangrijke informatie voor u.
‘leest u ook’, staat een verwijzing naar een
Deelovereenkomst Opties is een aparte overeenkomst en geldt in aanvulling op de Overeenkomst Beleggen. 4. de Voorwaarden Opties ABN AMRO
ander deel van de voorwaarden, dat gaat over
D e Voorwaarden Opties ABN AMRO horen bij de
hetzelfde onderwerp.
Deelovereenkomst voor Opties en bestaan uit twee delen:
1.2. Waarom staan er voorbeelden in deze voorwaarden?
Voorwaarden Opties
1.2 . Door voorbeelden op te nemen in deze voorwaarden
Hierin staan de regels die gelden voor beleggen
heeft de bank geprobeerd de artikelen nog duidelijker
in opties bij de bank. Deze regels gelden in aan-
te maken. Deze voorbeelden gelden alleen om een
vulling op de regels die staan in de Voorwaarden
artikel te verduidelijken. De voorbeelden zijn niet
Beleggen ABN AMRO.
uitputtend. Er kunnen altijd meer situaties voorkomen. Niet alle situaties zijn in de voorbeelden opgenomen. 2.2 . De voorbeelden geven u geen rechten. Als er bijvoorbeeld rendementen in de voorbeelden staan, dan zijn dat voorbeeldrendementen. Deze kunnen afwijken van de werkelijke situatie.
Bijlage Opties
Hierin vindt u een beschrijving van de risico’s van beleggen in opties en enkele voorbeelden. Daarnaast leest u meer over een aantal bijzondere onderwerpen over beleggen in opties bij de bank. 5. de regels van de beurs D it zijn de regels van de beurs waarop u via de bank
1.3.
I n welke documenten van de bank staan de regels die gelden voor beleggen in opties bij de bank?
De regels die gelden voor beleggen in opties bij de bank staan in:
in opties kunt beleggen. U kunt hierbij denken aan regels over wijzigingen in opties, positielimieten en uitoefenlimieten. 6. de Algemene Voorwaarden ABN AMRO Bank N.V.
1.2 . de Overeenkomst Beleggen ABN AMRO
H ierin staan de basisregels die gelden voor alle
Om te kunnen beleggen bij de bank moet u de
diensten en producten die u van de bank afneemt. U
Overeenkomst Beleggen ondertekenen.
ontvangt deze voorwaarden als u klant wordt van de
2.2 . de Voorwaarden Beleggen ABN AMRO
bank. Deze voorwaarden gelden voor de gehele
De Voorwaarden Beleggen ABN AMRO horen bij de
relatie tussen u en de bank. Deze voorwaarden
Overeenkomst Beleggen en bestaan uit de volgende
gelden dus niet alleen als u belegt bij de bank. Deze
Blad 3 van 9
Voorwaarden Opties
November 2011
voorwaarden gelden ook voor de relatie tussen u en
positielimieten en uitoefenlimieten. Ook als de
de bank, tussen u en de Stichting Beleggersgiro
beurs deze regels wijzigt. Ook accepteert u de
ABN AMRO en tussen u en de bewaarbedrijven.
wijzigingen door de beurs in opties. Bijvoorbeeld als
7.2 . Samenvatting van het beleid van ABN AMRO over
er een verandering is in de onderliggende waarde
belangenconflicten De bank heeft beleid vastgesteld om belangencon-
van een optie. 5.
U accepteert ook de maatregelen van de beurs en
flicten te kunnen beheersen. Wat belangenconflicten
de bank die zij nemen in buitengewone situaties. De
zijn en hoe de bank daarmee omgaat, leest u in de Samenvatting van het beleid van ABN AMRO over
bank is hiervoor niet aansprakelijk. 6.
De regels en maatregelen kunnen per beurs verschillen.
belangenconflicten.
U vindt de regels en maatregelen meestal op de website van de beurs.
1.4. Waarvoor gelden deze Voorwaarden Opties ABN AMRO?
2.2. Hoe toetst de bank mijn order voor een optie?
Deze voorwaarden gelden als aanvullende voorwaarden voor
Geeft u een order voor een optie op aan de bank? Dan
beleggen in opties bij de bank. U kunt hierbij denken aan:
toetst de bank of u voldoende kennis en ervaring heeft om
de regels voor uw order voor een optie
in opties te beleggen. Dit is de toets op passendheid. De
(zie hoofdstuk 2)
bank toetst ook of deze optie past bij uw risicoprofiel als u
de administratie van uw opties (zie hoofdstuk 3)
belegt met advies van de bank. Dit is de toets op geschikt-
welke informatie over opties u van de bank kunt
heid. Dit doet de bank aan de hand van de exposurewaarde
krijgen (zie hoofdstuk 4)
van opties. Zie ook paragraaf 7.1 (Wat is exposure?) van de
hoe de bank omgaat met een dekkingswaarde (zie
Bijlage Opties.
hoofdstuk 5)
hoe u kunt stoppen met beleggen in opties (zie
Leest u ook
hoofdstuk 8).
artikel 3.2. (Wat houdt beleggen met advies van de bank in (beleggingsadvies)?); en
1.5. W at gebeurt er als de bank de Voorwaarden Opties ABN AMRO wijzigt?
artikel 3.3. (Wat houdt zelfstandig beleggen bij de bank in naast beleggen met advies van de bank?)
De bank kan de Voorwaarden Opties ABN AMRO altijd
van de Algemene Voorwaarden Beleggen.
wijzigen. Dit doet de bank op de manier zoals staat in de Beleggen ABN AMRO wijzigt?) en 1.7 (Wat kan ik doen als
2.3. W anneer keurt de bank mijn order voor een optie goed?
ik het niet eens ben met een wijziging van de Voorwaarden
1.2 . Hiervoor gelden de regels uit artikel 4.7 (Wanneer
artikelen 1.6 (Wat gebeurt er als de bank de Voorwaarden
Beleggen ABN AMRO?) van de Algemene Voorwaarden
keurt de bank mijn order goed?) van de Algemene
Beleggen.
Voorwaarden Beleggen. In aanvulling hierop gelden voor geschreven opties de volgende regels.
2.
.Orders
2.2 . U moet voldoende bestedingsruimte hebben voor:
2.1. W elke regels gelden als ik een order voor een optie opgeef bij de bank? 1.2 . De regels uit hoofdstuk 4 (Orders) van de Algemene
de bank beoordeelt of uw order goedgekeurd kan worden;
ook nog de volgende regels voor een order voor een optie. 2.2 . U moet rekening houden met de handelstijden als u een order bij de bank opgeeft voor een optie. Deze
p lus: de kosten die u betaalt als de bank uw
order uitvoert;
Voorwaarden Beleggen gelden als u een order opgeeft voor een optie. In aanvulling hierop gelden
de marginverplichting die geldt op de dag waarop
minus: de premie die u ontvangt als de bank uw
order uitvoert. Wat bestedingsruimte is, leest u in artikel 4.8 (Wat is mijn bestedingsruimte?) van de Algemene Voorwaarden Beleggen.
tijden kunnen per optie verschillen. 3.2 . U kunt informatie over de handelstijden opvragen bij de bank of bij de beurs. 4.2 . U accepteert de regels van de beurs over Blad 4 van 9
Voorwaarden Opties
November 2011
2.4. Wat houdt marginverplichting in?
Let op Geeft u bij de bank een order op om een call optie te schrijven? En heeft u de volledige onderliggende waarde
Leest u dit eerst
van deze call optie al op uw beleggingsrekening? Ook
Paragraaf 3.12 (Wat is margin?) van de Bijlage Opties.
dan geldt dat de bank bepaalt of zij uw order voor deze call optie kan goedkeuren op de wijze zoals weergegeven
1.2 . Heeft u een geschreven optie op uw beleggings-
in artikel 2.3.
rekening? Dan moet u daarvoor zekerheid aanhouden
Dit betekent dat de bank alleen rekening houdt met de
voor een bepaald bedrag. Dit noemen we de margin-
dekkingswaarde van de onderliggende waarde van deze
verplichting. Dit bedrag komt overeen met de verplich-
call optie op uw beleggingsrekening.
tingen van uw geschreven optie. Deze verplichtingen
Wat dekkingswaarde is, leest u in artikel 9.2 (Wat is de
zijn in geld uitgedrukt. Deze zekerheid moet u aan-
dekkingswaarde van mijn beleggingen?) van de Algemene
houden als dekking voor het risico dat u loopt op een
Voorwaarden Beleggen.
geschreven optie. De bank berekent uw margin-
Dit geldt alleen op het moment dat de bank beoordeelt
verplichting één keer per dag, namelijk voordat de
of uw order goedgekeurd kan worden. Dit geldt niet nadat
beurs in Nederland open gaat.
de bank uw order heeft uitgevoerd (zie het voorbeeld
2.
U kunt aan uw marginverplichting voldoen door zekerheid aan te houden voor een bepaald bedrag in
hierna).
de vorm van: Een voorbeeld
g eld op uw betaalrekening;
d e waarde van beleggingsproducten op uw
U heeft 100 aandelen XYZ op uw beleggingsrekening
beleggingsrekening. In dat geval neemt de bank
en u wilt 1 call optie XYZ schrijven. De koers (premie)
de dekkingswaarde van uw beleggingsproducten
van deze optie is € 1,30. De margin op deze optie is
als basis voor het bedrag dat u aan zekerheid
€ 850,00. U heeft voor deze order een bestedingsruimte
moet aanhouden. Wat dekkingswaarde is, leest
nodig van € 722,90, namelijk:
u in artikel 9.2 (Wat is de dekkingswaarde van
de margin (€ 850,00);
mijn beleggingen?) van de Algemene Voorwaarden
plus: de transactiekosten (bijvoorbeeld € 2,90);
Beleggen; of
minus: de te ontvangen premie (100 x € 1,30 =
€ 130,00).
als u niet voldoende beleggingsproducten op uw
De bank keurt uw order goed wanneer uw bestedingsruimte minimaal € 722,90 is. Bij het bepalen van de
een combinatie van geld en beleggingsproducten,
beleggingsrekening heeft. 3.
H eeft u de onderliggende waarde van de geschreven
bestedingsruime houdt de bank rekening met de
optie op uw beleggingsrekening staan? Dan hoeft u
dekkingswaarde van uw beleggingen. Dit betekent dat
geen zekerheid aan te houden voor een bepaald bedrag.
de bank alleen rekening houdt met de dekkingswaarde
4.
van uw 100 aandelen XYZ. De dekkingswaarde is altijd lager dan de waarde van de aandelen op de beurs.
B ij een geschreven call optie gelden de volgende beleggingsproducten als onderliggende waarde:
d ezelfde onderliggende waarde in hetzelfde
Wat gebeurt er nadat uw order is uitgevoerd? Nadat de
aantal als dat van de optie (bijvoorbeeld 100
bank uw order heeft uitgevoerd, kijkt de bank of u de
aandelen Philips bij één geschreven call optie
onderliggende waarde als dekking heeft voor de
Philips); of
geschreven call optie. In dit voorbeeld heeft u 100 aandelen XYZ. Hierdoor vervalt de marginverplichting van deze optie.
e en gekochte call optie, als:
e gekochte call optie dezelfde onder d liggende waarde heeft als van de geschreven call optie; en
U moet er rekening mee houden dat de dekkingswaarde van uw 100 aandelen XYZ door de bank wordt verlaagd met het bedrag dat u moet betalen als u uw geschreven optie zou terugkopen om deze optie te sluiten. Zie
e uitoefenprijs van de gekochte call optie d
niet hoger is dan die van de geschreven call optie; en e looptijd van de gekochte call optie ten d
hiervoor paragraaf 4.5 (Hoe geef ik een order op als ik
minste even lang is als de geschreven call
mijn geschreven optie wil sluiten?) van de Bijlage Opties.
optie.
Blad 5 van 9
Voorwaarden Opties
November 2011
5.
Bij een geschreven put optie geldt een gekochte put Een voorbeeld
optie als onderliggende waarde, als: de gekochte put optie dezelfde onderliggende
U schrijft een call optie zonder dat u de onderliggende
waarde heeft als van de geschreven put
waarde op uw beleggingsrekening heeft. U krijgt geld
optie; en
(de premie) en u betaalt transactiekosten voor uw
de uitoefenprijs van de gekochte put optie
geschreven call optie. U heeft vanaf dat moment een
niet lager is dan die van de geschreven put
marginverplichting. Zolang u deze geschreven call
optie; en
optie op uw beleggingsrekening heeft, moet u
de looptijd van de gekochte put optie ten
zekerheid aanhouden voor een bepaald bedrag voor
minste even lang is als de geschreven put
deze geschreven call optie. Dit noemen we margin.
optie. 6.
7.
Het bedrag dat u aan zekerheid aanhoudt in de vorm
U schrijft een call optie en heeft hiervoor voldoende
van geld trekt de bank af van uw bestedingsruimte.
van de onderliggende waarde op uw beleggingsrekening.
Wat bestedingsruimte is, leest u in artikel 4.8 (Wat is
U krijgt geld (de premie) en u betaalt transactiekosten
mijn bestedingsruimte?) van de Algemene
voor uw geschreven call optie. U heeft vanaf dat moment
Voorwaarden Beleggen.
een marginverplichting. Maar uw marginverplichting
Wilt u de onderliggende waarde verkopen, maar deze
wordt gedekt door de onderliggende waarde die u op
onderliggende waarde geldt als dekking voor een
uw beleggingsrekening heeft. U hoeft dus geen zeker-
geschreven optie? Dan zal de bank uw verkooporder
heid aan te houden voor een bepaald bedrag (margin)
goedkeuren als u voldoende resterende bestedings-
voor deze geschreven call optie. Zolang u de onder-
ruimte heeft als dekking voor de marginverplichting
liggende waarde maar niet verkoopt.
die ontstaat door het wegvallen van de onderliggende waarde zelf, die u tot dat moment op uw beleggings-
U schrijft een put optie. U heeft bij een geschreven
rekening had. Bij de berekening van de bestedings-
put optie altijd een marginverplichting. U krijgt geld
ruimte neemt de bank de marginverplichting mee die
(de premie) en u betaalt transactiekosten voor uw
dan geldt. Dat komt doordat u de onderliggende
geschreven put optie. Zolang u deze geschreven put
waarde niet meer als dekking heeft, als u uw
optie op uw beleggingsrekening heeft, moet u zeker-
beleggingsproducten verkoopt.
heid aanhouden voor een bepaald bedrag (margin) voor deze geschreven put optie. Behalve als u een
Let op
gekochte put optie heeft die voldoet aan de voorwaarden
Voor uw marginverplichting kijkt de bank eerst of u
in artikel 2.4 onder 5. En zolang u deze gekochte put
zekerheid aanhoudt voor een bepaald bedrag in de
optie maar niet verkoopt.
vorm van waarde van beleggingsproducten op uw beleggingsrekening. Heeft u geen of onvoldoende dekkingswaarde? Dan kijkt de bank pas naar het geld
3.
.Administratie van uw opties
op uw betaalrekening.
3.1. W elke administratieve werkzaamheden voert de bank uit voor mijn opties? Let op
De bank voert voor uw opties bepaalde administratieve
Er gelden bijzondere regels voor de dekkingswaarde
werkzaamheden voor u uit. Hiervoor gelden de regels in
van uw beleggingsproducten die gelden als zekerheid
hoofdstuk 6 (Administratie van uw beleggingen) van de
voor uw geschreven optie. Zie hiervoor artikel 5.2 (Wat
Algemene Voorwaarden Beleggen.
is de dekkingswaarde van mijn beleggingsproducten die gelden als zekerheid?) van deze voorwaarden.
In aanvulling hierop gelden ook nog de volgende regels bij de administratie van uw opties. Let op U moet zich ervan bewust zijn dat het belangrijkste bewijs van uw optie de beleggingsnota van de bank is. Wat een beleggingsnota is, leest u in artikel 4.14 >
Blad 6 van 9
Voorwaarden Opties
November 2011
(Krijg ik van de bank een bevestiging nadat mijn order
Let op
is uitgevoerd?) van de Algemene Voorwaarden Beleggen.
Is de uitoefenperiode van uw gekochte optie voorbij?
De bank raadt u daarom aan deze beleggingsnota’s
Dan zal uw optie eindigen op de laatste dag (expiratie-
zorgvuldig te controleren. Eventuele bezwaren moet u
datum). Dit betekent dat:
zo snel mogelijk aan de bank doorgeven. In ieder
bij index opties na expiratie er automatisch een
geval binnen één week. Zie hiervoor ook artikel 6.8
geldverrekening plaatsvindt als deze optie ‘in
(Hoe stuurt de bank mij informatie en wat moet ik
the money’ is. Wat ‘in het money’ opties zijn,
doen als ik het niet eens ben met de inhoud ervan?)
leest u in paragraaf 2.5 (Wat is een ‘in the
van de Algemene Voorwaarden Beleggen.
money’ optie?) van de Bijlage Opties;
3.2. K an ik mijn opties overboeken binnen de bank of naar een andere bank? 1.2 . Hiervoor gelden de regels in artikel 6.2 (Kan ik mijn
andere opties voor u worden uitgeoefend als deze opties nog waarde hebben na afloop van de beursdag van expiratie.
Voor opties op Euronext Amsterdam hanteert de bank
beleggingsproducten overboeken binnen de bank of
een afwijkend beleid. Alleen als de waarde van uw
naar een andere bank?) van de Algemene Voorwaarden
aandelenoptie op vrijdag na sluiting van de beurs
Beleggen. In aanvulling hierop gelden de volgende
meer dan 2% ‘in the money’ is, oefent de bank deze
regels.
optie voor u na expiratie uit. De bank koopt dan voor u
2.2 . Wilt u een optie waaruit verplichtingen kunnen
de onderliggende waarden bij een long call en verkoopt
ontstaan overboeken naar een andere bank? Dan zal
deze op de eerst volgende beursdag of verkoopt de
de bank deze optie pas overboeken als die andere
onderliggende waarden bij een long put en koopt deze
bank aan de bank heeft laten weten dat u deze optie
weer op de eerst volgende beursdag. De bank rekent
mag overboeken.
voor de uitoefening na expiratie wel de gewone kosten voor de koop of verkoop. Zie ook artikel 3.6 (Betaal ik
3.3. Kan de bank mijn opties voor mij uitoefenen?
kosten bij uitoefening na expiratie?). Wilt u niet dat uw
1.2 . U kunt bij de bank altijd vragen om uw opties voor u
opties voor u worden uitgeoefend? Bijvoorbeeld omdat
uit te oefenen. U moet dit op tijd aan de bank vragen.
u wilt voorkomen dat u kosten moet betalen? Dan
U kunt bij de bank opvragen welke uiterste tijdstippen
moet u zelf uw optie voor de expiratiedatum sluiten.
van de bank gelden voor welke beurs. Voor Euronext
De bank rekent voor de uitoefening na expiratie wel
Liffe is dit bijvoorbeeld tot vijf minuten voor sluitingstijd
de gewone kosten voor de koop of verkoop. Zie ook
van de beurs als u uw verzoek via Internet Bankieren
artikel 3.6 (Betaal ik kosten bij uitoefening na expiratie?).
opgeeft. Dit kan anders zijn als u dit bijvoorbeeld via
Wilt u niet dat uw opties voor u worden uitgeoefend?
uw adviseur opgeeft. De bank kan deze tijdstippen
Bijvoorbeeld omdat u wilt voorkomen dat u kosten
altijd wijzigen.
moet betalen? Dan moet u zelf uw optie voor de
2.2 . De bank kan soms uw gekochte optie uitoefenen
expiratiedatum sluiten.
zonder dat u hiervoor opdracht geeft. Dit zal de bank alleen doen als uw optie bij afloop nog een bepaalde
3.4. Wat doet de bank als mijn optie is aangewezen?
waarde heeft. De bank is niet verplicht om uw optie
1.2 . Ontvangt de bank een aanwijzing (‘assignment’)?
voor u zonder uw opdracht uit te oefenen. 3.2 . Oefent de bank zonder uw verzoek voor u uw opties
Dan zal de bank zelf een optie van een klant aanwijzen. Dit doet de bank volgens een methode die door de
uit? Dan zal de bank de eerst volgende werkdag
beurs is goedgekeurd, namelijk de zogenoemde ‘at
waarop de beurs open is:
random methode’. Dit betekent dat de bank zonder
bij een gekochte call optie: de beleggingsproducten
voorkeur een optie van één van haar klanten met die
die u met die optie heeft gekregen verkopen tegen
optie aanwijst. Gebruikt de bank een andere methode?
de openingskoers; en
Dan zal die methode ook eerlijk, objectief en redelijk
bij een gekochte put optie: de beleggingsproducten
die u met die optie heeft moeten verkopen, weer terugkopen tegen de openingskoers.
zijn en door de beurs zijn goedgekeurd. Voor elke beurs kan een andere methode gelden. 2.2 . Is uw geschreven optie aangewezen? Dan kan de bank u daarover niet eerder informeren dan de eerste werkdag na de dag waarop de optie is uitgeoefend.
Blad 7 van 9
Voorwaarden Opties
November 2011
3.5. Wat mag de bank doen met mijn opties?
5.
. Dekkingswaarde
De bank mag bij de handel in opties:
maatregelen nemen voor uw opties om de limieten
Leest u dit eerst
en andere regels van de beurs na te leven;
Artikel 9.3 (Wat is een dekkingstekort?) van de Algemene
uw optie uitoefenen en sluiten of een andere actie
Voorwaarden Beleggen.
doen als u zich niet houdt aan een regel uit deze informatie over uw opties of andere informatie aan
5.1. W at gebeurt er als ik een dekkingstekort heb door mijn marginverplichting?
de beurs of aan een andere instantie geven. De
1.2 . Heeft u een dekkingstekort door uw marginverplichting?
voorwaarden of een regel van de beurs; en
bank is verplicht dit te geven, als de beurs of die
Dan gelden hiervoor de regels van de 5-dagen
instantie dit wil of moet hebben voor bijvoorbeeld
procedure. Zie hiervoor artikel 9.4 (Wat houdt de
het opsporen of voorkomen van overtredingen of
5-dagen procedure in?) van de Algemene Voorwaarden Beleggen. In aanvulling hierop geldt de volgende regel.
misbruik. Deze regel geldt in aanvulling op artikel 11.4 (Hoe gaat de bank met mijn persoonlijke
2.2 . Het is in uw belang dat u tijdens de 5-dagen procedure
gegevens om?) van de Algemene Voorwaarden
geen orders meer opgeeft voor opties die uw margin-
Beleggen.
verplichting vergroten. Geeft u toch een order op? Dan zal de bank uw order behandelen volgens de
3.6. Betaal ik kosten bij uitoefening na expiratie?
gebruikelijke regels. Dit betekent dat de bank uw
Worden uw opties voor u uitgeoefend na expiratie? Dan
order zal uitvoeren als u toevallig weer (even)
brengt de bank daarvoor kosten aan u in rekening. Dit
voldoende bestedingsruimte heeft. Zie ook artikel
zijn de gebruikelijke kosten voor koop of verkoop. Zie
2.3 (Wanneer keurt de bank mijn order voor een
hoofdstuk 8 (Kosten) van de Algemene Voorwaarden
optie goed?). Heeft u tijdens de 5-dagen procedure
Beleggen.
(weer) een dekkingstekort? Dan waarschuwt de bank u hier niet voor. Tijdens deze procedure is het
4.
. Beleggersinformatie
alleen belangrijk of u op de vierde en vijfde werkdag wel of geen dekkingstekort heeft.
4.1. W elke beleggersinformatie over opties kan ik van de bank krijgen? 1.2 . Hiervoor gelden de regels uit hoofdstuk 7 (Beleggersinformatie) van de Algemene Voorwaarden Beleggen.
5.2. W at is de dekkingswaarde van mijn beleggingsproducten die gelden als zekerheid? 1.2 . Hiervoor gelden de regels van artikel 9.2 (Wat is de
In aanvulling hierop gelden de volgende regels voor
dekkingswaarde van mijn beleggingen?) van de
beleggen in opties.
Algemene Voorwaarden Beleggen. In aanvulling hierop geldt de volgende regel bij beleggen in opties.
2.2 . U kunt de bank altijd vragen om actuele informatie over:
2.2 . Gelden bepaalde beleggingsproducten van u als
de positielimieten van de beurs als u een order
zekerheid voor uw geschreven call optie? Dan telt
bij de bank opgeeft voor een optie; en
de bank de waarde van deze beleggingsproducten
de uitoefenlimieten van de beurs.
niet meer helemaal mee, als zij uw dekkingswaarde
3.2 . U moet altijd rekening houden met deze limieten.
berekent. De bank trekt van de dekkingswaarde het
4.2 . Ook kunt u de bank vragen om actuele informatie
bedrag af dat u moet betalen (de premie) als u uw
over uw marginverplichting als u een order bij de
geschreven call optie zou terugkopen.
bank opgeeft voor een optie. Op Internet Bankieren kunt u ook zelf uw marginverplichting vinden die op
6.
. Klachtenprocedure
dat moment geldt.
6.1. W at moet ik doen als ik een klacht heb over beleggen in opties? 1.2 . Hiervoor gelden de regels uit hoofdstuk 10 (Klachtenprocedure) van de Algemene Voorwaarden Beleggen. In aanvulling hierop geldt de volgende regel bij beleggen in opties. Blad 8 van 9
Voorwaarden Opties
November 2011
2.2 . U moet uw mogelijke schade beperken door de optie te sluiten, waarover u een klacht heeft.
8.3. W at zijn de gevolgen als de Deelovereenkomst voor Opties eindigt? 1.2 . De gevolgen zijn hetzelfde als wanneer de
7.
.Overige onderwerpen
Overeenkomst Beleggen eindigt. Zie hiervoor artikel 12.4 (Wat zijn de gevolgen als de Overeenkomst
7.1. W at betekent het voor beleggen in opties dat de bank een pandrecht heeft op mijn beleggingsproducten? Schrijft u opties? Dan heeft u een marginverplichting aan de bank. De bank zal het pandrecht gebruiken voor uw
Beleggen eindigt?) van de Algemene Voorwaarden Beleggen. In aanvulling hierop geldt de volgende regel bij beleggen in opties. 2.2 . U kunt alleen nog orders bij de bank opgeven om opties te sluiten.
marginverplichting. Leest u ook
artikel 11.5 (Wat betekent het dat de bank een pandrecht op mijn beleggingen heeft?) van de Algemene Voorwaarden Beleggen; en
artikel 24 van de Algemene Bankvoorwaarden en de toelichting daarop.
8.
.Stoppen met beleggen in opties
8.1. W at moet ik doen als ik niet meer bij de bank in opties wil beleggen? U kunt op elk moment de Deelovereenkomst voor Opties opzeggen als u niet meer bij de bank wilt beleggen in opties. U moet de bank hierover een brief sturen. Nadat de bank uw brief heeft ontvangen, eindigt deze deelovereenkomst.
8.2. K an de bank de Deelovereenkomst voor Opties met mij opzeggen? De bank kan de Deelovereenkomst voor Opties opzeggen. De bank kan dit doen op de manier die staat in artikel 12.3 (Kan de bank de Overeenkomst Beleggen opzeggen?) van de Algemene Voorwaarden Beleggen.
Blad 9 van 9
Voorwaarden Opties
ABN AMRO Bank N.V. Amsterdam, november 2011
November 2011
Bijlage Opties Opties ABN AMRO Inhoudsopgave Begrippenlijst 1. Inleiding
5. Eindigen en uitoefenen van opties
1.1. Wat lees ik in deze bijlage?
5.1. Ik heb een optie gekocht. Hoe eindigt mijn optie? 5.2. Hoe geef ik een opdracht op als ik mijn gekochte
2. Kenmerken van opties
optie wil uitoefenen?
2.1. Wat is een optie?
5.3. Hoe eindigt mijn geschreven optie?
2.2. Waaruit bestaat de premie van een optie?
5.4. Wat is een clearingorganisatie
2.3. Hoe wordt de premie van een optie bepaald?
5.5. Wat is de expiratiedatum?
2.4. Wat is de hefboom van opties?
5.6. Wat is de stijl van een optie?
2.5. Wat is een ‘in the money’ optie?
5.7. Hoe kunnen opties worden afgewikkeld?
2.6. Wat is een ‘at the money’ optie?
5.8. H oe wordt de onderliggende waarde van een optie
2.7. Wat is een ‘out of the money’ optie?
geleverd en betaald?
2.8. Wat zijn de contractkenmerken van opties?
5.9. Wat is dividendstripping?
2.9. Wie bepaalt de contractkenmerken?
5.10. Wat is doorrollen?
2.10. Wat is de munteenheid van een optie? 2.11. Kan de optiebeurs de contractkenmerken van een optie aanpassen? 2.12. Kan de optiebeurs ingrijpen in de handel in opties? 2.13. Wat gebeurt er met mijn optie als er tijdelijk geen handel is in de onderliggende waarde?
6. Doelen van opties 6.1. M et welke doelen kan ik in opties beleggen? 6.2. Hoe kan ik in opties beleggen, als ik koerswinst wil halen? 6.3. Hoe kan ik in opties beleggen, als ik extra inkomen wil krijgen op mijn aandelen?
3. De werking en risico’s van opties 3.1. Hoe werkt een optie? 3.2. Wat gebeurt er als ik een call optie koop? 3.3. Wanneer koop ik een call optie?
6.4. Hoe kan ik in opties beleggen, als ik mijn beleggingsportefeuille wil beschermen tegen koersdalingen? 6.5. Hoe kan ik in opties beleggen, als ik de koopprijs of
3.4. Wat gebeurt er als ik een put optie koop?
verkoopprijs van de onderliggende waarde wil
3.5. Wanneer koop ik een put optie?
vastleggen?
3.6. Wat gebeurt er als ik een call optie schrijf? 3.7. Wanneer schrijf ik een call optie?
7. Exposure
3.8. Wat gebeurt er als ik een put optie schrijf?
7.1. Wat is exposure?
3.9. Wanneer schrijf ik een put optie? 3.10. Wat is gedekt schrijven? 3.11. Wat is ongedekt schrijven? 3.12. Wat is margin?
4. Orders 4.1. Hoe geef ik een order op voor een optie? 4.2. Hoe geef ik een order op als ik een optie wil kopen? 4.3. Hoe geef ik een order op als ik een optie wil schrijven? 4.4. Welke beleggersinformatie over opties kan ik van de bank krijgen? 4.5. Hoe geef ik een order op als ik mijn gekochte optie wil sluiten? 4.6. Kan het gebeuren dat ik mijn optie niet kan sluiten? Blad 1 van 11
Bijlage Opties
November 2011
Begrippenlijst Bij de Voorwaarden Beleggen ABN AMRO vindt u een begrippenlijst. Die begrippenlijst geldt ook voor de Voorwaarden Opties ABN AMRO. In aanvulling hierop gelden ook nog de volgende begrippen.
Begrip
Betekenis
expiratiedatum
De expiratiedatum is de laatste dag waarop u een optie kunt kopen, uw optie kunt verkopen of uw optie kunt uitoefenen. Zie paragraaf 5.5. (Wat is de expiratiedatum?).
long positie
U heeft een long positie als u een call of put optie heeft gekocht. Daarmee kunt u gebruikmaken van de rechten van die optie.
optiebeurs
Elke beurs of handelsplaats waarop orders voor opties worden uitgevoerd.
optieklasse
Een optieklasse bestaat uit alle opties met dezelfde onderliggende waarde.
optieserie
Een optieserie bestaat uit alle opties van dezelfde optieklasse, optiesoort, uitoefenprijs en expiratiedatum.
opties aanwijzen
De bank wijst een schrijver van een optie aan om de verplichtingen uit deze optie na te komen. Zie ook paragraaf 5.3. (Hoe eindigt mijn geschreven optie?).
opties kopen
Als u een optie koopt, dan koopt u een recht om onderliggende waarden te mogen kopen (call optie) of verkopen (put optie). Hierdoor krijgt u een long positie. Zie ook paragraaf 3.2. tot en met 3.5.
opties openen
U opent een optie door een optie te kopen of een optie te schrijven.
opties schrijven
Als u een optie schrijft, dan verkoopt u een recht om onderliggende waarden te mogen kopen (call optie) of te mogen verkopen (put optie). Daardoor bent u verplicht de onderliggende waarden te kopen of te verkopen als een koper van de optie deze optie uitoefent. Hierdoor krijgt u een short positie. Zie ook paragraaf 3.6. tot en met 3.11.
opties sluiten
U sluit uw optie door aan de bank een order op te geven voor een zogenoemde sluitingskoop of sluitingsverkoop. Voert de bank uw order uit? Dan verdwijnt deze optie van uw beleggingsrekening. Zie ook paragraaf 4.4. en 4.5.
opties uitoefenen
U oefent uw optie uit als u van het recht gebruikmaakt om de onderliggende waarden te kopen (call optie) of te verkopen (put optie). Zie ook paragraaf 5.2. (Hoe geef ik een opdracht op als ik mijn gekochte optie wil uitoefenen?).
positielimiet
Een positielimiet is het maximaal aantal opties van een optieserie waarin u mag beleggen.
premie
De premie is de prijs: die u moet betalen als u een optie koopt of als u uw geschreven optie sluit; en die u krijgt als u een optie schrijft of als uw gekochte optie sluit.
short positie
U heeft een short positie als u een optie heeft geschreven. Daarmee moet u voldoen aan de verplichtingen van die optie.
uitoefenlimiet
Een uitoefenlimiet is het maximaal aantal opties van een optieserie dat u mag uitoefenen.
uitoefenperiode
Een uitoefenperiode is een vastgestelde periode waarbinnen u uw gekochte optie kunt uitoefenen. Zie ook paragraaf 5.6. (Wat is de stijl van een optie?).
uitoefenprijs
Een uitoefenprijs is de vooraf bepaalde prijs waarvoor u de onderliggende waarden: kunt kopen bij een gekochte call optie; moet verkopen bij een geschreven call optie; kunt verkopen bij een gekochte put optie; moet kopen bij een geschreven put optie.
Blad 2 van 11
Bijlage Opties
November 2011
1.
.Inleiding
2.2. . Waaruit bestaat de premie van een optie? De premie van een optie is de prijs van een optie.
1.1. . Wat lees ik in deze bijlage?
De premie bestaat uit twee delen:
In deze bijlage bij de Voorwaarden Opties ABN AMRO
leest u:
de tijd- en verwachtingswaarde. Dit deel van de premie geeft aan wat de markt verwacht dat de prijs
wat de kenmerken zijn van opties (zie hoofdstuk 2);
van de onderliggende waarde gaat doen. Hierbij
hoe opties werken en wat de risico’s zijn van opties
houdt de markt rekening met de tijd die er nog is tot
(zie hoofdstuk 3);
de expiratiedatum. Op het moment van expiratie is
hoe u orders kunt opgeven voor opties (zie hoofdstuk 4);
de tijd- en verwachtingswaarde vrijwel nul.
hoe opties eindigen en hoe u uw opties kunt
de intrinsieke waarde. Dit is de werkelijke waarde.
uitoefenen (zie hoofdstuk 5);
Er is pas intrinsieke waarde als de prijs van de
over de doelen waarvoor u in opties kunt beleggen
onderliggende waarde hoger is dan de uitoefenprijs
(zie hoofdstuk 6); en
van een call optie. Of wanneer de prijs van de
over exposure van opties (zie hoofdstuk 7).
onderliggende waarde lager is dan de uitoefenprijs van een put optie.
De bank heeft deze bijlage zorgvuldig opgesteld. Het kan zijn dat sommige informatie niet meer juist is op
2.3. . Hoe wordt de premie van een optie bepaald?
het moment dat u deze bijlage leest. Bijvoorbeeld door
De premie wordt bepaald door vraag en aanbod van
ontwikkelingen op het gebied van beleggen of opties. De
beleggers in opties. Deze beleggers baseren zich daarbij
bank kan deze bijlage wijzigen. Wij zullen u zo veel mogelijk
over het algemeen op de prijs en de beweeglijkheid van
van belangrijke wijzigingen op de hoogte brengen. Zie ook
de onderliggende waarde en op de resterende looptijd van
artikel 1.5 (Wat gebeurt er als de bank de Voorwaarden
de optie. Ook houden de beleggers rekening met een
Opties ABN AMRO wijzigt?) van de Voorwaarden Opties.
eventuele uitkering van dividend op de onderliggende waarde en de marktrente.
Voor beleggen in opties gelden onder meer de volgende Stijgt de prijs van de onderliggende waarde:
regels:
de regels van de optiebeurs waarop uw order voor
een optie wordt uitgevoerd;
de regels van de clearingorganisatie waar de
dan zal de prijs van een call optie op die onderliggende waarde meestal ook stijgen; en
afwikkeling van uw order voor een optie plaatsvindt.
dan zal de prijs van een put optie op die onderliggende waarde meestal dalen.
Wat een clearingorganisatie is, leest u in paragraaf
5.4 (Wat is een clearingorganisatie?); en
Daalt de prijs van de onderliggende waarde:
de regels van de bank, waaronder de Voorwaarden
Opties ABN AMRO.
waarde meestal ook dalen; en
2.
.Kenmerken van opties
2.1. . Wat is een optie? Een optie is een standaard contract. Hiermee koopt u een
dan zal de prijs van een call optie op die onderliggende dan zal de prijs van een put optie op die onderliggende waarde meestal stijgen.
Overzicht van de relatie tussen de premie en de onderliggende waarde van een optie
recht of gaat u een verplichting aan. Opties zijn er in twee
Premie call optie
soorten: call opties en put opties.
Met een call optie heeft u het recht om tijdens een vastgestelde periode een vaste hoeveelheid van een onderliggende waarde tegen een afgesproken prijs
De onderliggende waarde stijgt
Omhoog
De onderliggende waarde daalt
Omlaag
te kopen of de verplichting om deze te verkopen.
Premie put optie
Met een put optie heeft u het recht om tijdens een vastgestelde periode een vaste hoeveelheid van een onderliggende waarde tegen een afgesproken prijs te verkopen of de verplichting om deze te kopen.
Opties worden verhandeld op een optiebeurs. Blad 3 van 11
Bijlage Opties
De onderliggende waarde stijgt
Omlaag
De onderliggende waarde daalt
Omhoog November 2011
Let op
2.5. . Wat is een ‘in the money’ optie?
Bij een aandelenoptie op Euronext Amsterdam is de
Ligt de prijs van de onderliggende waarde hoger dan de
vaste contractgrootte 100 aandelen. De premie rekent
uitoefenprijs van een call optie? Of ligt de prijs van de
met 1 aandeel. Koopt u dus een aandelenoptie
onderliggende waarde lager dan de uitoefenprijs van een
waarvan de premie op een bepaald moment € 3,- is?
put optie? Dan noemen we dat een ‘in the money’ optie.
Dan moet u 100 keer € 3,- = € 300,- betalen voor
Een ‘in the money’ optie heeft veel intrinsieke waarde en
deze optie. Bij een AEX-indexoptie is dit 100 keer de
tijd- en verwachtingswaarde.
waarde van de AEX-index. Bij een optie op de Amerikaanse dollar is de
2.6. . Wat is een ‘at the money’ optie?
onderliggende waarde USD 10.000,- of € 10.000,
Is de uitoefenprijs van een optie ongeveer hetzelfde als de
afhankelijk van de optieklasse.
prijs van de onderliggende waarde? Dan noemen we dat een ‘at the money’ optie. De prijs bestaat vooral uit tijd- en
2.4. . Wat is de hefboom van opties?
verwachtingswaarde.
Een kenmerk van opties is dat zij een hefboom hebben. Zie hierover ook paragraaf 2.11 (Wat zijn de algemene
2.7. . Wat is een ‘out of the money’ optie?
kenmerken en risico’s van derivaten?) van de Bijlage
Ligt de prijs van de onderliggende waarde lager dan de
Beleggen. Een hefboom zorgt er voor dat de winst die u
uitoefenprijs van een call optie? Of ligt de prijs van de
kunt maken, hoger is dan de winst die u kunt maken als u
onderliggende waarde hoger dan de uitoefenprijs van een
direct in de onderliggende waarde belegt. U hoeft namelijk
put optie? Dan noemen we dat een ‘out of the money’ optie.
maar een klein bedrag te beleggen, terwijl uw kansen op
Een ‘out of the money’ optie heeft geen intrinsieke waarde.
winst gelijk zijn. Hier staat tegenover dat uw verlies ook
De prijs bestaat geheel uit tijd- en verwachtingswaarde.
groter kan zijn dan het verlies dat u kunt maken als u direct in de onderliggende waarde belegt.
2.8. . Wat zijn de contractkenmerken van opties? Een optie is een standaard contract met vaste en wisselende
Een voorbeeld
kenmerken. Deze kenmerken noemen we de contract-
De prijs van een onderliggende waarde is € 100,-.
kenmerken. De premie is het enige contractkenmerk van
De prijs van een call optie op deze onderliggende
een optie dat wisselt tijdens de looptijd. De vaste contract-
waarde met een uitoefenprijs van € 100,- is € 4,50
kenmerken staan de hele looptijd vast. Behalve bij bijzondere
(tijd- en verwachtingswaarde). Als de prijs van de
gebeurtenissen. Zie ook paragraaf 2.11. (Kan de optiebeurs
onderliggende waarde naar € 103,50 stijgt, zal de
de contractkenmerken van een optie aanpassen?).
prijs van de call optie stijgen tot bijvoorbeeld € 6,40
De vaste contractkenmerken zijn onder meer:
(€ 3,50 intrinsieke waarde plus € 2,90 tijd- en
de onderliggende waarde;
verwachtingswaarde). De prijs van de onderliggende
de contractgrootte. Dit is de vaste hoeveelheid van een onderliggende waarde van een optie. Meestal is dit 100;
waarde is dus gestegen met 3,5% (van € 100,- naar € 103,50). Maar de prijs van de call optie is gestegen
de looptijd;
met 42% (van € 4,50 naar € 6,40).
de expiratiedatum; en
de uitoefenprijs.
De prijs van de onderliggende waarde is € 100,-. De prijs van een put optie op deze onderliggende
Een voorbeeld
waarde met een uitoefenprijs van € 100,- is € 3,00
Aan de manier waarop de beurs een optie noteert ziet
(tijd- en verwachtingswaarde). Als de prijs van de
u de belangrijkste contractkenmerken.
onderliggende waarde naar € 103,50 stijgt, blijft de
Een optie op Euronext Amsterdam heeft bijvoorbeeld
intrinsieke waarde nul. Maar de tijd- en verwachtings-
de volgende notering: RD Call Dec15 28. Dit betekent
waarde daalt dan, bijvoorbeeld tot € 2,30. De prijs van
dat deze optie de volgende contractkenmerken heeft:
de onderliggende waarde is dus gestegen met 3,5%.
RD: dit is een optie met als onderliggende waarde het aandeel Royal Dutch Shell
Maar de prijs van de put optie is gedaald met 23%.
Call: dit is een call optie
Dec15: de expiratiedatum van deze optie is op de derde vrijdag in december 2015
Blad 4 van 11
Bijlage Opties
28: deze optie heeft een uitoefenprijs van € 28,-. November 2011
2.9. . Wie bepaalt de contractkenmerken? De optiebeurs bepaalt de contractkenmerken van een
2.12. . Kan de optiebeurs ingrijpen in de handel in opties?
optie. Zo bepaalt die beurs:
De optiebeurs kan ingrijpen in de handel in opties door
voor welke onderliggende waarden er opties zijn. De
bepaalde maatregelen te nemen. U kunt dan mogelijk niet
onderliggende waarde is het beleggingsproduct
op ieder gewenst moment uw winst realiseren of uw
(bijvoorbeeld een aandeel) of een andere waarde
verlies beperken. De optiebeurs kan in buitengewone
(bijvoorbeeld een index) die u met een optie kunt
situaties en als dat noodzakelijk is om de markt ordelijk en
kopen of verkopen. De optiebeurs kiest zo veel
eerlijk te houden:
mogelijk voor onderliggende waarden waarin actief
de handel in opties beperken;
wordt gehandeld, meestal op officiële beurzen. Een
extra voorwaarden aan de handel in opties toevoegen;
optie heeft altijd maar één soort onderliggende waarde.
welke looptijd een optie krijgt. Er bestaan verschil-
de handel in opties uitstellen;
lende looptijden. Er zijn opties met een looptijd van
de handel in opties stoppen. De optiebeurs kan
één maand tot vijf jaar. Maar er zijn ook dagopties en
besluiten een optieklasse uit de notering te nemen.
weekopties.
Bijvoorbeeld als de onderliggende waarde niet
welke uitoefenprijzen een optieserie krijgt. Opties
langer leverbaar is. Dan zal de optiebeurs de waarde
kunnen verschillende uitoefenprijzen hebben. In het
die uw optie nog heeft in geld afrekenen; of
begin zal een optie niet alle mogelijke uitoefenprijzen
uitgevoerde orders doorhalen. Dit betekent dat alle
krijgen. Maar tijdens de looptijd van een optieserie
orders die in een bepaalde periode zijn uitgevoerd
kan de optiebeurs wel nieuwe uitoefenprijzen voor
door de optiebeurs worden teruggedraaid.
die optie invoeren. Bijvoorbeeld omdat de onderliggende waarde veel meer is gestegen of gedaald.
De optiebeurs zal er zoveel mogelijk doorlopend voor zorgen dat de handel in opties doorgaat. Maar soms lukt dat niet.
2.10. . Wat is de munteenheid van een optie?
Bijvoorbeeld doordat de optiebeurs last heeft van een storing
De optiebeurs bepaalt ook wat de munteenheid of valuta
in communicatielijnen of computersystemen. De handel kan
van een optie wordt. Kiest de optiebeurs een nieuwe
daardoor verstoord raken en u of de bank kunnen daardoor
optieklasse? Dan bepaalt zij gelijk wat de hoofdmarkt voor
schade krijgen. De optiebeurs is niet aansprakelijk voor
de onderliggende waarde van die optie is. Meestal is dit
schade van u of van de bank. Behalve als de schade het
de thuismarkt, dat wil zeggen het land van herkomst van
gevolg is van opzet of grove schuld van de optiebeurs.
die onderliggende waarde. De munteenheid van het land van herkomst van de onderliggende waarde wordt dan
De optiebeurs houdt toezicht op de handel, maar zij geeft
meestal ook de munteenheid waarin de opties op die
geen garantie dat er geen onregelmatigheden kunnen
onderliggende waarde worden genoteerd.
voorkomen. Opereert een optiebeurs in een land van de Europese Economische Ruimte? Dan houdt de toezicht-
2.11. . Kan de optiebeurs de contractkenmerken van een optie aanpassen?
houder van dat land toezicht op die optiebeurs. Dit is zo geregeld volgens Europese richtlijnen.
De optiebeurs kan de contractkenmerken van een optie
een fusie of overname
2.13. . Wat gebeurt er met mijn optie als er tijdelijk geen handel is in de onderliggende waarde?
een splitsing
Wordt de handel in een onderliggende waarde verstoord
een claimemissie
of onderbroken? Dan wordt de handel in de opties op die
de uitgifte van bonusaandelen.
onderliggende waarde vaak uitgesteld of gestopt. Bij
aanpassen. Bijvoorbeeld bij:
De optiebeurs kan de onderliggende waarde vervangen en
indexopties zal de optiebeurs de handel meestal uitstellen
de uitoefenprijs, de contractgrootte en het aantal opties
of stoppen als:
aanpassen. De beurs past het aantal opties aan, als de
de handel in de onderliggende waarden van die
beurs bijvoorbeeld 1 optie van u aanpast naar 2 opties.
index, helemaal of voor een deel is verstoord of
De optiebeurs zal uw optie niet aanpassen bij uitkering
gestopt; of
van normale dividenden. Het maakt daarbij niet uit of deze
de optiebeurs niet meer de hele tijd zonder
dividenden worden uitgekeerd in geld, in aandelen of als
verstoring en zonder onderbreking kan beschikken
keuzedividend.
over de berekende indexwaarde.
Blad 5 van 11
Bijlage Opties
November 2011
3.
.De werking en risico’s van opties
gekochte positie of ook wel een long positie in deze put optie.
3.1. . Hoe werkt een optie? U kunt een optie kopen. U bent dan de koper en u heeft
3.5. . Wanneer koop ik een put optie?
hierdoor een recht. U bepaalt zelf of u van dat recht
U koopt een put optie als u verwacht dat de onderliggende
gebruik maakt. Maar u kunt ook een optie die u niet heeft,
waarde gaat dalen. U maakt winst als de prijs van de
verkopen. U bent dan de verkoper (schrijver) en u heeft
onderliggende waarde op een bepaald moment lager is
hierdoor een plicht. Oefent een koper de optie uit? Dan
dan de uitoefenprijs van uw optie. U moet hier dan nog
moet u uw verplichtingen nakomen. Zie ook paragraaf 5.3
wel de premie en de kosten van aftrekken die u voor uw
(Hoe eindigt mijn geschreven optie?).
optie betaald heeft. U loopt met een gekochte put optie het risico dat uw verwachting niet uitkomt en de prijs van
3.2. . Wat gebeurt er als ik een call optie koop?
de onderliggende waarde stijgt. Dan kunt u maximaal de
Koopt u een call optie? Dan:
premie verliezen die u betaald heeft plus de kosten.
koopt u het recht om tijdens de uitoefenperiode de onderliggende waarden tegen de uitoefenprijs te kopen;
Let op
betaalt u de premie en kosten voor deze call optie;
Aan het kopen van opties zitten risico’s. U moet geen
schrijft de bank uw gekochte call optie bij op uw
opties kopen, als u niet wilt dat u uw inleg kunt
beleggingsrekening; en
verliezen. Uw inleg is de premie die u voor uw optie
krijgt u hierdoor op uw beleggingsrekening een
moet betalen.
gekochte positie of ook wel een long positie in deze call optie.
3.6. . Wat gebeurt er als ik een call optie schrijf? Schrijft u een call optie? Dan:
3.3. . Wanneer koop ik een call optie?
verkoopt u het recht aan de koper om tijdens de
U koopt een call optie als u verwacht dat de onderliggende
uitoefenperiode de onderliggende waarden tegen de
waarde gaat stijgen. U maakt winst als de prijs van de
uitoefenprijs van u te kopen;
onderliggende waarde op een bepaald moment hoger is
krijgt u de premie voor deze call optie;
dan de uitoefenprijs van uw optie. U moet van de winst
betaalt u kosten;
dan nog wel de premie en de kosten aftrekken die u voor
heeft u niet een recht maar een plicht om te verkopen;
uw optie betaald heeft. Heeft u een call optie op aandelen? Dan kan het interessant zijn om uw call optie uit te oefenen
omdat u dan het dividend krijgt dat de aandelen uitkeren.
schrijft de bank uw geschreven call optie bij op uw beleggingsrekening; en
vóór de datum waarop de aandelen dividend uitkeren,
krijgt u hierdoor op uw beleggingsrekening een
De datum waarop een aandeel dividend uitkeert noemen
verkochte positie of ook wel een short positie in
we de ex-dividend datum. Oefent u uw call optie niet uit?
deze call optie.
Dan zal de waarde van uw optie op de ex-dividend datum dalen. Leest u ook paragraaf 5.9 (Wat is dividendstripping?).
3.7. . Wanneer schrijf ik een call optie?
U loopt met een gekochte call optie het risico dat uw
U schrijft een call optie als u verwacht dat de onder-
verwachting niet uitkomt en de prijs van de onderliggende
liggende waarde licht gaat dalen of gelijk blijft. U maakt
waarde daalt. Dan kunt u maximaal de premie verliezen
winst als de prijs van de onderliggende waarde op een
die u betaald heeft plus de kosten.
bepaald moment lager is dan de uitoefenprijs van uw optie. Uw maximale winst is dan de premie die u heeft
3.4. . Wat gebeurt er als ik een put optie koop?
gekregen voor uw optie minus de kosten. Hoe hoog de
Koopt u een put optie? Dan:
prijs van de onderliggende waarde ook stijgt, u krijgt nooit
koopt u het recht om tijdens de uitoefenperiode de
meer dan de uitoefenprijs. U loopt met een geschreven
onderliggende waarden tegen de uitoefenprijs te
call optie het risico dat uw verwachting niet uitkomt en de
verkopen;
prijs van de onderliggende waarde stijgt. Dan kan de koper
betaalt u de premie en kosten voor deze put optie;
zijn optie uitoefenen en kan de bank u aanwijzen om de
schrijft de bank uw gekochte put optie bij op uw
onderliggende waarde tegen de uitoefenprijs te verkopen.
beleggingsrekening; en
Wilt u niet dat u wordt aangewezen, dan moet u tijdig uw
krijgt u hierdoor op uw beleggingsrekening een
geschreven call optie terugkopen. Hierover leest u meer in
Blad 6 van 11
Bijlage Opties
November 2011
paragraaf 4.4 (Hoe geef ik een order op als ik mijn gekochte optie wil sluiten?). Uw maximale verlies op een geschreven call optie hangt af van de vraag of u de onderliggende waarden op uw beleggingsrekening heeft. Zie hiervoor paragraaf 3.10 (Wat is gedekt schrijven?) en 3.11 (Wat is ongedekt schrijven?).
3.8. . Wat gebeurt er als ik een put optie schrijf? Schrijft u een put optie? Dan:
verkoopt u het recht aan de koper om tijdens de
Overzicht call en put opties Call optie Kopen
Kooprecht
Schrijven (verkopen)
Leveringsplicht (plicht tot verkoop)
Put optie Kopen
Verkooprecht
Schrijven (verkopen)
Afnameplicht (plicht tot koop)
uitoefenperiode de onderliggende waarden tegen de uitoefenprijs aan u te verkopen;
krijgt u de premie voor deze put optie;
betaalt u kosten;
heeft u niet een recht maar een plicht om te kopen;
schrijft de bank uw geschreven put optie bij op uw
3.10. . Wat is gedekt schrijven?
beleggingsrekening; en
Schrijft u een call optie terwijl u de onderliggende waarden
krijgt u hierdoor op uw beleggingsrekening een
op uw beleggingsrekening heeft? Dan noemen we dit een
verkochte positie of ook wel een short positie in
gedekt geschreven optie. Dan is uw winst beperkt tot de
deze put optie.
premie die u heeft gekregen minus de kosten.
3.9. . Wanneer schrijf ik een put optie?
3.11. . Wat is ongedekt schrijven?
U schrijft een put optie als u verwacht dat de onderlig-
Schrijft u een call optie zonder dat u de onderliggende
gende waarde licht gaat stijgen of gelijk blijft. U maakt
waarden heeft? Dan noemen we dit een ongedekt geschreven
winst als de prijs van de onderliggende waarde op een
call optie of ‘short’ gaan. U loopt veel risico als u een ongedekte
bepaald moment hoger is dan de uitoefenprijs van uw
call optie schrijft. Stijgt de prijs van de onderliggende waarde?
optie. Uw maximale winst is dan de premie die u heeft
En wijst de bank u aan om de onderliggende waarde te
gekregen voor uw optie minus de kosten. U loopt met een
verkopen? Dan moet u de onderliggende waarde eerst
geschreven put optie het risico dat uw verwachting niet
kopen tegen een vaak veel hogere koers dan dat u deze
uitkomt en de prijs van de onderliggende waarde daalt.
moet verkopen. Dit is namelijk de vooraf bepaalde prijs (de
Dan kan de koper zijn optie uitoefenen en kan de bank u
uitoefenprijs). Schrijft u een ongedekte call optie? Dan moet
aanwijzen om de onderliggende waarden tegen de uit-
u goed beseffen dat uw verlies dus onbeperkt kan zijn.
oefenprijs te kopen. Wilt u niet dat u wordt aangewezen? Dan moet u op tijd uw geschreven put optie terugkopen.
Geschreven put opties zijn altijd ongedekt. Wijst de bank u
Uw maximale verlies op een geschreven put optie is
aan? Dan moet u de onderliggende waarden kopen. Het
beperkt tot de uitoefenprijs. Zie hiervoor ook paragraaf
risico dat u hierbij loopt is dat u de onderliggende waarden
3.11 (Wat is ongedekt schrijven?).
moet kopen tegen een vaak veel hogere prijs dan de werkelijke prijs is. U krijgt de onderliggende waarden
Let op
dus al meteen met verlies in uw beleggingsportefeuille.
Bij een geschreven optie loopt u meer risico dan bij een
Uw risico is beperkt tot maximaal de koopprijs van de
gekochte optie. Bij een gekochte optie kunt u maximaal
onderliggende waarde minus de premie die u heeft
uw inleg (de premie) verliezen. Bij een geschreven
ontvangen voor het schrijven van de put optie. De
optie kunt u zelfs met een schuld blijven zitten.
koopprijs is de vooraf bepaalde prijs (de uitoefenprijs).
Daarom moet u alleen opties schrijven, als u een ervaren belegger bent en u de risico’s financieel kunt dragen.
Blad 7 van 11
Bijlage Opties
November 2011
Overzicht van de winst- en verlieskansen van call opties en put opties Maximale winst (exclusief kosten)
Activiteit
Ook moet u opgeven:
hoeveel opties u wilt kopen of verkopen;
of het een openingskoop of -verkoop is of een sluitingskoop of -verkoop is;
welke prijslimiet u aan uw order wilt meegeven; en
welke tijdslimiet u aan uw order wilt meegeven.
Koop call optie
Onbeperkt
Koop put optie
Beperkt tot uitoefenprijs minus betaalde premie
Verkoop call optie (gedekt)
Beperkt tot ontvangen premie
van een optieserie. De optiebeurs bepaalt de positielimiet
Verkoop call optie (ongedekt)
Beperkt tot ontvangen premie
voor optieseries. Zie ook artikel 2.1 (Welke regels gelden
Verkoop put optie
Beperkt tot ontvangen premie
Activiteit
Maximale verlies (inclusief kosten)
Koop call optie
Beperkt tot betaalde premie
Koop put optie
Beperkt tot betaalde premie
Verkoop call optie (gedekt)
Beperkt tot uitoefenprijs minus ontvangen premie
Verkoop call optie (ongedekt)
Onbeperkt
Verkoop put optie
Beperkt tot uitoefenprijs minus ontvangen premie
Tot slot moet u zelf rekening houden met de positielimiet
als ik een order voor een optie opgeef bij de bank?) van de Voorwaarden Opties.
4.2. H oe geef ik een order op als ik een optie wil kopen? Wilt u een optie kopen? Dan geeft u aan de bank een order op voor een zogenoemde openingskoop. Voert de bank uw order uit? Dan krijgt u een long positie op uw beleggingsrekening voor deze optie.
4.3. Hoe geef ik een order op als ik een optie wil schrijven? Wilt u een optie schrijven? Dan geeft u aan de bank een order op voor een zogenoemde openingsverkoop. Voert de
3.12. Wat is margin?
bank uw order uit? Dan krijgt u een short positie op uw
Aan short posities zitten risico’s. Een geschreven optie houdt
beleggingsrekening voor deze optie.
in dat u een verplichting heeft om een bepaald aantal onderte zijn dat u die verplichting kunt nakomen, verlangt de bank
4.4. H oe geef ik een order op als ik mijn gekochte optie wil sluiten?
dat u zekerheid aanhoudt. Deze zekerheid moet u aanhouden
Wilt u uw gekochte optie sluiten? Dan geeft u aan de bank
zolang u de geschreven optie op uw beleggingsrekening
een order op voor een zogenoemde sluitingsverkoop. Voert
heeft. De zekerheid is net zo groot als de verplichting die u
de bank uw order uit? Dan sluit de bank uw long positie.
heeft. Dit noemen we de marginverplichting. Leest u ook
Daarmee verdwijnt deze optie van uw beleggingsrekening.
liggende waarden te kopen of te verkopen. Om er zeker van
artikel 2.4 (Wat houdt marginverplichting in?) van de Vooronder meer de beurswaarde van uw geschreven optie en
4.5. Hoe geef ik een order op als ik mijn geschreven optie wil sluiten?
de beurswaarde van de onderliggende waarde. Hierdoor
Wilt u uw geschreven optie sluiten? Dan geeft u aan de
verandert uw marginverplichting bijna dagelijks.
bank een order op voor een zogenoemde sluitingskoop.
waarden Opties. De marginverplichting is afhankelijk van
Voert de bank uw order uit? Dan sluit de bank uw short
4.
.ORDERS
positie. Daarmee verdwijnt deze optie van uw beleggingsrekening.
4.1. Hoe geef ik een order op voor een optie? Wilt u een order voor een optie opgeven bij de bank? Dan
4.6. Kan het gebeuren dat ik mijn optie niet kan sluiten?
moet u hierbij de kenmerken van de optieserie opgeven.
Het kan soms gebeuren dat het niet lukt uw optie te
Deze kenmerken zijn:
sluiten. De optiebeurs kan geen garantie geven dat de
de optieklasse. Bijvoorbeeld het aandeel PHI
markt voor elke optieserie altijd groot genoeg is om uw
(aandeel Philips);
optie te sluiten.
de optiesoort (call of put optie);
de looptijd; en
de uitoefenprijs.
Blad 8 van 11
Bijlage Opties
November 2011
5.
.Eindigen en uitoefenen van opties
5.3. . Hoe eindigt mijn geschreven optie? Heeft u een optie geschreven? Dan kan uw optie op drie
5.1. . Ik heb een optie gekocht. Hoe eindigt mijn optie?
manieren eindigen:
Heeft u een optie gekocht? Dan kan uw optie op drie
manieren eindigen:
De koper oefent dan zijn optie uit. U moet dan tegen
U kunt uw gekochte optie uitoefenen tijdens de uitoefenperiode. U maakt dan gebruik van uw recht
de uitoefenprijs:
U kunt uw geschreven optie terugkopen tijdens de
kaanse stijl is, leest u in paragraaf 5.6 (Wat is de stijl
looptijd. Dit noemen we opties sluiten. U eindigt uw
van een optie?). Verder moet u zelf rekening houden
geschreven optie met een sluitingskoop. Zie hiervoor
met de uitoefenlimiet van een optieserie. De optiebeurs
paragraaf 4.5 (Hoe geef ik een order op als ik mijn
bepaalt de uitoefenlimieten voor alle optieseries. Zie
geschreven optie wil sluiten?).
ook artikel 2.1 (Welke regels gelden als ik een order
de onderliggende waarde kopen (afnemen) bij een put optie.
put optie. U kunt alleen een optie met een Amerikaanse stijl tijdens de hele looptijd uitoefenen. Wat Ameri-
de onderliggende waarde verkopen (leveren) bij een call optie;
om de onderliggende waarden tegen de uitoefenprijs te kopen bij een call optie of te verkopen bij een
U kunt worden aangewezen tijdens de uitoefenperiode.
Uw optie kan ook eindigen na de looptijd. Na de
voor een optie opgeef bij de bank?) van de Voorwaarden
expiratiedatum bestaat uw optie niet meer. Dan
Opties.
eindigt uw optie na de expiratiedatum vanzelf. Wat
U kunt uw gekochte optie verkopen of uw verkochte
de expiratiedatum is, leest u in paragraaf 5.5 (Wat is
optie terugkopen tijdens de looptijd. Dit noemen we
de expiratiedatum?).
opties sluiten. U eindigt uw gekochte optie met een
sluitingsverkoop. Zie hiervoor paragraaf 4.4 (Hoe
Let op
geef ik een order op als ik mijn gekochte optie wil
Heeft u een call optie geschreven op aandelen die op
sluiten?).
een bepaalde datum dividend uitkeren? Dan moet u
Uw optie kan ook eindigen na de looptijd. Na de
rekening houden met de datum van de
expiratiedatum bestaat uw optie niet meer. Heeft u
dividenduitkering. De kans is namelijk groot dat uw
uw optie niet op tijd uitgeoefend of verkocht? Dan
geschreven call optie wordt aangewezen op de dag
eindigt uw optie na de expiratiedatum vanzelf. Wat
voordat het dividend wordt uitgekeerd. Leest u ook
de expiratiedatum is, leest u in paragraaf 5.5 (Wat is
paragraaf 5.9 (Wat is dividendstripping?).
de expiratiedatum?).
5.4. . Wat is een clearingorganisatie? Let op
Geeft u aan de bank een opdracht om voor u een optie te
In bepaalde gevallen wordt uw optie voor u uitge-
kopen, te schrijven of uit te oefenen? Dan geeft de bank
oefend na de expiratiedatum, ook al doet u zelf niets.
hiervoor een opdracht aan een clearingorganisatie. De
Zie hiervoor artikel 3.3 (Kan de bank mijn opties voor
clearingorganisatie zorgt voor de afwikkeling van opties. De
mij uitoefenen?) van de Voorwaarden Opties.
clearingorganisatie houdt alle long en short posities bij die er als gevolg van de handel in opties zijn. De clearingorganisatie
5.2. Hoe geef ik een opdracht op als ik mijn gekochte optie wil uitoefenen?
stelt zich juridisch gezien op tussen de banken. De banken
Wilt u uw gekochte optie uitoefenen? Dan geeft u de bank
bijvoorbeeld de koper van een optie? Dan sluit u een contract
daarvoor een opdracht. U kunt deze opdracht niet meer
met de verkopende partij (de schrijver). Maar u en de
tegenhouden nadat u uw opdracht aan de bank heeft
schrijver kennen elkaar niet. De clearingorganisatie is de
gegeven. Als de clearingorganisatie de opdracht van de
tegenpartij van uw bank en de bank van de schrijver. De
bank heeft ontvangen, bent u verplicht om:
clearingorganisatie is de zogenoemde centrale tegenpartij.
treden op namens hun klanten die beleggen in opties. Bent u
de onderliggende waarde te kopen (afnemen) tegen de uitoefenprijs bij een call optie;
5.5. . Wat is de expiratiedatum?
de onderliggende waarde te verkopen (leveren)
Op Euronext Amsterdam is de expiratiedatum de derde
tegen de uitoefenprijs bij een put optie.
vrijdag van de uitoefenmaand. Behalve bij opties met een
Wat een clearingorganisatie is, leest u in paragraaf 5.4
uitoefenperiode korter dan een maand, zoals dagopties en
(Wat is een clearingorganisatie?).
weekopties. Is deze derde vrijdag geen handelsdag? Dan
Blad 9 van 11
Bijlage Opties
November 2011
is de handelsdag vóór deze derde vrijdag van de maand de
geleverd. Een optiebeurs behoudt zich het recht voor in bij-
expiratiedatum. Nadat de handel in aflopende series is
zondere situaties te bepalen dat uitgeoefende opties niet
gestopt, is de uitoefening van het recht tot koop of het
door levering maar door verrekening in geld zullen worden
recht van verkoop nog mogelijk.
afgewikkeld. Dit gebeurt op basis van zogenoemde verrekenprijzen die door de optiebeurs zullen worden vastgesteld.
5.6. . Wat is de stijl van een optie? Er bestaan twee verschillende stijlen van opties: Amerikaanse
5.9. . Wat is dividendstripping?
en Europese stijl. Heeft u een optie Amerikaanse stijl gekocht?
Wordt bijvoorbeeld uw geschreven call optie XYZ aange-
Dan kunt u uw optie op ieder moment tijdens de looptijd
wezen? Dan moet u de aandelen XYZ met het dividend
uitoefenen. Aandelenopties op Euronext Amsterdam
leveren en heeft u dus geen recht meer op het dividend
zijn opties met een Amerikaanse stijl. Bij een optie
van die aandelen. Want u moet dat dividend aan de koper
Europese stijl kunt u uw optie alleen uitoefenen op de
van uw optie geven. Dit noemen we dividendstripping.
uitoefendatum. U kunt uw optie met een Europese stijl
Heeft u niet de aandelen, maar een gekochte call optie als
natuurlijk wel eerder sluiten met een sluitingsverkoop
dekking voor uw geschreven call optie? Dan moet u die
of een sluitingskoop. Indexopties en valutaopties op
gekochte optie uitoefenen om de aandelen te kunnen
Euronext Amsterdam zijn opties met een Europese stijl.
leveren. Maar de bank kan u over de aanwijzing op zijn vroegst op de datum van de dividenduitkering informeren.
5.7. . H oe kunnen opties worden afgewikkeld?
Hierdoor kunt u uw gekochte call optie alleen uitoefenen
Opties kunnen op twee manieren worden afgewikkeld,
zonder het dividend. Terwijl u de aandelen moet leveren
namelijk:
met het dividend. U heeft hierdoor dus altijd een tekort
door de onderliggende waarde te leveren, zoals bij
voor het bedrag van het dividend. Heeft u een geschreven
aandelenopties; of
call optie op aandelen? Dan moet u zelf opletten wanneer
door de optie af te rekenen in geld, zoals bij index-
deze aandelen dividend gaan uitkeren. Wilt u niet het risico
opties en valutaopties.
lopen dat u de aandelen moet leveren met het dividend?
De manier waarop de optie wordt afgewikkeld, hangt van
Dan moet u uw geschreven call optie op tijd sluiten.
de soort optie af.
5.10. . W at is doorrollen? Het afrekenen in geld noemen we ‘cash settlement’. Dit
Heeft u een optie? Dan kunt u deze optie sluiten en tege-
gebeurt op basis van de uitoefenprijs en de afrekenings-
lijkertijd een nieuwe optie kopen of schrijven. De nieuwe
waarde. De afrekeningswaarde is de koers van de onder-
optie moet dan wel dezelfde onderliggende waarde hebben.
liggende waarde waarop opties op de expiratiedatum
De afloopdatum van de nieuwe optie ligt verder weg dan de
worden afgerekend of verrekend. De afrekeningswaarde
afloopdatum van de optie die u eerst had. De uitoefenprijs
noemen we ook wel de settlementprijs. Wordt een optie
van de nieuwe optie kan ook anders zijn dan van de optie die
in geld verrekend, dan:
u eerst had. Evenals het aantal optiecontracten.
krijgt de koper van een call optie het verschil tussen de uitoefenprijs en de settlementprijs. Maar alleen
Let op
als de uitoefenprijs de laagste van de twee is; en
Rolt u een geschreven optie waarin u verlies heeft
krijgt de koper van een put optie het verschil tussen
door? Dan neemt u daarmee het risico dat uw verlies
de uitoefenprijs en de settlementprijs. Maar alleen
nog groter wordt.
als de uitoefenprijs de hoogste van de twee is.
6.
.Doelen van opties
5.8. . Hoe wordt de onderliggende waarde van een optie geleverd en betaald?
6.1. . Met welke doelen kan ik in opties beleggen?
Voor de levering van aandelen als gevolg van uitoefening
U kunt voor verschillende doelen in opties beleggen. U
van een aandelenoptie, geldt dat aandelen die op de dag
kunt bijvoorbeeld beleggen in opties, omdat u daarmee:
van een uitoefening inclusief dividend worden genoteerd,
koerswinst wilt halen (zie paragraaf 6.2)
het zogenaamde ‘cum-dividend’, ook inclusief dividend
extra inkomen wilt krijgen op uw aandelen (zie paragraaf 6.3)
moeten worden geleverd. Aandelen die op de dag van uitoefening zonder dividend worden genoteerd, het zogenaamde ‘ex-dividend’, moeten zonder dividend worden Blad 10 van 11
Bijlage Opties
uw beleggingsportefeuille wilt beschermen tegen koersdalingen (zie paragraaf 6.4) November 2011
uw koopprijs of verkoopprijs van de onderliggende
tegen een bepaalde prijs? Dan kunt u een call optie kopen. U
waarde vast wilt leggen (zie paragraaf 6.5).
verwacht dat de prijs van de onderliggende waarde zal stijgen. Stijgt de prijs van de onderliggende waarde niet? Dan is uw
6.2. . Hoe kan ik in opties beleggen, als ik koerswinst wil halen?
maximale verlies de premie die u voor uw call optie heeft
Als u een optie koopt, dan verwacht u een verandering in de
waarde te kopen, dan kunt u die op dat moment misschien
prijs van de onderliggende waarde. Koopt u een call optie?
wel tegen een veel lagere prijs zelf kopen. Wilt u in de
Dan verwacht u een stijging van de prijs. Koopt u een put
toekomst een onderliggende waarde verkopen tegen een
optie? Dan verwacht u een daling. In beide gevallen kunt u
bepaalde prijs? Dan kunt u een put optie kopen. U verwacht
in opties een in verhouding grotere winst halen dan wanneer
dat de prijs van de onderliggende waarde zal dalen. Daalt de
u met hetzelfde bedrag in de onderliggende waarde zelf zou
prijs van de onderliggende waarde niet? Dan is uw maximale
handelen. Dit komt door het hefboomeffect. Zie paragraaf
verlies de premie die u voor uw put optie heeft betaald. Maar
2.4 (Wat is de hefboom van opties?). Bij een stijging van de
als u nog steeds van plan bent om uw onderliggende waarde
prijs van de onderliggende waarde zal in het algemeen de
te verkopen, dan kunt u die op dat moment misschien wel
prijs van de call optie ook stijgen. En bij een daling van de
tegen een veel hogere prijs zelf verkopen.
betaald. Maar als u nog steeds van plan bent de onderliggende
prijs van de onderliggende waarde zal de prijs van de put optie stijgen. Hierdoor kunt u winst op uw optie halen.
7.
.Exposure
6.3. . Hoe kan ik in opties beleggen, als ik extra inkomen wil krijgen op mijn aandelen?
7.1. . Wat is exposure?
Wilt u extra inkomen uit uw aandelen krijgen? Dan kunt u
blootgesteld aan veranderingen in de markt. Belegt u in
call opties schrijven op uw aandelen. Dit doet u als u de
opties? Dan berekent de bank de exposurewaarde van
onderliggende waarde in uw portefeuille heeft. Zo vormt de
uw beleggingsportefeuille. De exposurewaarde van uw
premie die u krijgt een extra rendement op aandelen in uw
beleggingsportefeuille is gelijk aan de economische
beleggingsportefeuille, zolang u niet wordt aangewezen.
waarde van uw beleggingsportefeuille plus of min de
Wordt u wel aangewezen? Dan moet u de aandelen tegen
exposure van uw opties. De economische waarde is de
de uitoefenprijs verkopen. De uitoefenprijs is dan meestal
waarde die uw beleggingsportefeuille op dat moment
lager dan de werkelijke prijs. U mist hierdoor dus een deel
heeft in de markt, bijvoorbeeld op een beurs. Opties
van de winst die u had kunnen krijgen als u direct die aan-
kunnen de samenstelling en het risico van uw beleggings-
delen had verkocht.
portefeuille veranderen. Dat komt door de hefboomwerking
Exposure geeft weer hoe uw beleggingsportefeuille is
van opties. Zie paragraaf 2.4 (Wat is de hefboom van
6.4. Hoe kan ik in opties beleggen, als ik mijn beleggingsportefeuille wil beschermen tegen koersdalingen?
opties?). Meestal wordt het risico van uw beleggings-
Wilt u uw beleggingsportefeuille beschermen tegen
categorieën in. Hierdoor kan de bank uw opties meenemen
dalende prijzen? Dan kunt u een put optie kopen. Welke
in de toets of uw beleggingen nog passen bij uw risicoprofiel.
portefeuille hoger als u belegt in opties. De bank deelt uw opties voor de exposurewaarde in één van de vermogens-
uitoefenprijs u kiest, bepaalt tot hoever u uw beleggingsportefeuille beschermt. Daalt de prijs niet, dan is uw maximale verlies de premie die u voor uw put optie heeft
Leest u ook
betaald. Sommige beleggers schrijven een gedekte call
De brochures over exposure. Hier vindt u een uitgebreide
optie om hun beleggingsportefeuille te beschermen. Dat
beschrijving en rekenvoorbeelden van hoe de bank de
kan ook, maar dat werkt alleen als de prijs maar heel licht
exposurewaarde van een beleggingsportefeuille
daalt. Namelijk tot het bedrag van de premie die u voor uw
uitrekent. Deze brochure vindt u op abnamro.nl/
geschreven call optie heeft gekregen. Daalt de prijs meer,
beleggen of krijgt u van uw Private Banking adviseur.
dan heeft u geen bescherming meer. ABN AMRO Bank N.V.
6.5. . Hoe kan ik in opties beleggen, als ik de koopprijs of verkoopprijs van de onderliggende waarde wil vastleggen? Wilt u in de toekomst uw onderliggende waarde kopen Blad 11 van 11
Bijlage Opties
Amsterdam, november 2011
ABN AMRO Bank N.V., gevestigd te Amsterdam Handelsregister KvK Amsterdam, nummer 34334259.
November 2011
