VLIEGEN KAN NIET MEER ENQUETE NAAR DE VLIEGTARIEVEN AMSTERDAM - PARAMARIBO
20 JANUARI 2009
2
3
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD
5
1. INLEIDING
7
2. LUCHTVAARTVERDRAG SURINAME - NEDERLAND
9
3. RESULTATEN
11
4. CONCLUSIES EN BESCHOUWINGEN
15
5. AANBEVELINGEN
17
BIJLAGE 1: DE ENQUÊTE
19
4
5
VOORWOORD Na jarenlang klachten te hebben ontvangen over veel te hoge luchtvaarttarieven op de verbinding Amsterdam-Paramaribo, besloten de Vereniging Van Reizigers (VVR) en de Socialistische Partij (SP) om een onderzoek uit te voeren onder de vele reizigers die gebruik maken van deze verbinding. De klachten betroffen overigens niet alleen de hoogte van de tarieven maar ook de enorme verschillen. Op één en dezelfde vlucht zitten passagiers naast elkaar in dezelfde klasse maar met een prijsverschil dat onverklaarbaar groot is.
In dit rapport leest u onze bevindingen op basis van een enquête onder ruim 1700 reizigers. Wij menen met dit rapport een representatief beeld te kunnen schetsen van het reisgedrag onder Surinaamse Nederlanders alsmede over de variatie in de prijs van de vliegtickets. Op grond van onze bevindingen trekken we een aantal conclusies en doen we enkele aanbevelingen. We hopen van harte dat dit rapport een rol kan spelen bij de verdere behandelingen van het luchtvaartverdrag tussen Nederland en Suriname.
Den Haag, januari 2009
VVR, Mahin Jankie, voorzitter SP, Harry van Bommel, lid Tweede Kamer
De Vereniging Van Reizigers (VVR) is in 2002 opgericht en heeft in feite de taken van de Sociaal Kulturele Vereniging SHIVA die sedert 1996 voor de belangen van de luchtreizigers op de route AmsterdamParamaribo en Amsterdam-Nederlandse Antillen opkwam, overgenomen. De VVR heeft meerdere petities aan de Tweede Kamer en de Nationale Assemblee aangeboden en diverse gerechtelijke procedures tegen SLM, KLM, V&W, IVW en NMa gevoerd, waarvan enkele nog gaande zijn. Daarnaast zit de VVR in het Consumentenoverleg Luchtreizigers onder voorzitterschap van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
6
7
1. INLEIDING Door het koloniale verleden van Nederland zijn Suriname en Nederland historisch en cultureel met elkaar verbonden. Er bestaan mede als gevolg daarvan ook vele familiebanden tussen de twee landen. In 2008 woonden er in Nederland in totaal 335.799 mensen die worden gerekend tot de Surinaams Nederlandse gemeenschap.1 Dat is best veel als we ons bedenken dat Suriname zelf niet veel meer inwoners heeft, namelijk rond de 500.000. Jaarlijks reizen ongeveer 165.000 personen op de route Suriname – Nederland. Veelal voor familiebezoek maar in toenemende mate ook reizigers die in Suriname een goede vakantiebestemming zien.
In de praktijk is het vliegtuig vaak de enige mogelijkheid voor veel Nederlandse Surinamers om af te reizen naar Suriname. Een vlucht tussen beide landen is nu verhoudingsgewijs erg duur, wat zeer onwenselijk is gezien de relatie tussen beide landen, en de grote groepen die familie aan de andere kant van de oceaan hebben. Het vormt een belangrijke drempel om naar Suriname af te reizen voor familiebezoek. Veel Surinaamse Nederlanders zijn vanwege hun inkomen niet in staat om dit jaarlijks te betalen, tenzij door veel op te offeren. Vaak kunnen ze dan ook maar alleen reizen en blijven partner en kinderen thuis.
De VVR en de SP proberen al jaren om de regering te bewegen tot maatregelen die kunnen leiden tot goedkopere vluchten. Het feit dat lagere tarieven al die jaren uitbleven was aanleiding voor de VVR en de SP tot het afnemen van een enquête bij Surinaamse Nederlanders, en andere reizigers op deze verbinding, over hun ervaringen met deze vluchten.
1
CBS
8
9
2. LUCHTVAARTVERDRAG SURINAME - NEDERLAND De luchtvaartverbinding tussen Nederland en Suriname is een belangrijke verbinding. Veel Nederlanders hebben een (familiaire) band met Suriname waardoor een rechtstreekse verbinding tussen beide landen buitengewoon wenselijk is. Om deze verbinding te garanderen hebben beide landen één luchtvaartmaatschappij aangesteld om een lijndienst uit te voeren. Voor Suriname is dat de SLM en voor Nederland de KLM. Deze luchtvaartmaatschappijen kregen het exclusieve recht om rechtstreeks tussen beide landen te vliegen zodat zij daardoor makkelijker kunnen garanderen dat deze vluchten levensvatbaar zijn.
Over de prestaties van KLM en SLM op deze lijndienst zijn veel klachten. Zo zijn de tarieven op deze populaire verbinding al jaren fors hoger dan voor verbindingen met vergelijkbare afstanden. Dat was ook diverse keren aanleiding voor het stellen van vragen aan de minister van Verkeer en Waterstaat. Verschillende tarieven voor hoog- en laagseizoen, voor economy en businessklas, zijn logisch. De gesignaleerde verschillen zijn echter exorbitant en niet verklaarbaar. De bezettingsgraad van de vluchten ligt rond de 83%, zodat de vluchten niet als onrendabel kunnen worden aangemerkt. Een deel zou verklaard kunnen worden door de monopoliepositie die de SLM en KLM op deze route hebben. Echter de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) weigert een onderzoek hiernaar in te stellen omdat zij deels andere prioriteiten heeft. 2 Zij wijt de hoge tarieven wel deels aan de samenwerking tussen SLM en KLM. 3
Het luchtvaartverkeer is de afgelopen decennia zo fors toegenomen dat een rechtstreekse verbinding tussen twee landen die een nauwe band met elkaar hebben logisch is. Ook zonder een gesloten luchtvaartovereenkomst zal er tussen Amsterdam en Paramaribo gevlogen worden. Vermoedelijk zelfs tegen lagere tarieven en/of met een betere service. De VVR en de SP pleiten daarom al lange tijd voor een‘open sky’ akkoord met Suriname, waardoor meerdere luchtvaartmaatschappijen kunnen vliegen op Suriname.
In 2004 meldde de toenmalige minister Peijs dat ze zou onderzoeken of de aanwijzing van een tweede luchtvaartmaatschappij op de route mogelijk was omdat naar haar mening de KLM en de SLM er onvoldoende in waren geslaagd om lagere tarieven te introduceren.4 Suriname en Nederland hebben enkele jaren geleden afgesproken dat ook andere luchtvaartmaatschappijen mogen vliegen tussen Amsterdam en Paramaribo. Hiervoor geldt wel dat alleen luchtvaartmaatschappijen die vanuit één van deze landen vliegen hiertoe kunnen worden aangewezen. Suriname wil met deze beperkte openstelling van de verbinding vooral de SLM beschermen en heeft zelf geen enkele maatschappij hiervoor aangewezen. Nederland heeft tot nu toe alleen Martinair hiervoor toestemming verleend. Aangezien dit een
2
www.nmanet.nl
3
http://www.nmanet.nl/nederlands/home/actueel/nieuws_persberichten/nma_persberichten/2001/01_37.asp 4
Kamerstuk II 2004 – 2005, 29800 XII nr 71.
10 dochtermaatschappij van de KLM is, bracht dit nog geen werkelijke concurrentie op gang. Martinair is ondertussen al weer gestopt met het uitvoeren van deze verbinding.
Afgezien van klachten over de tarieven zijn er ook veel klachten over de gebrekkige bagageruimte in de vliegtuigen terwijl veel mensen deze vlucht voor langdurige (familie)bezoeken gebruiken en dan ook veel bagage hebben. Tot slot blijken de vluchten vooral de vakantieperiodes soms erg snel volgeboekt te zijn, zonder dat er extra vliegtuigen ingezet worden. Al met al is er nog heel wat te verbeteren.
11
3. RESULTATEN De enquête is opgesteld in gezamenlijk overleg tussen de VVR en de SP. Doelgroep van de enquête waren vooral de Surinaamse Nederlanders die vaker met het vliegtuig vanuit Nederland naar Suriname afreizen. Leden van beide verenigingen hebben de enquête daarom afgenomen op Schiphol, maar ook bij evenementen waar veel Surinaamse Nederlanders zijn te verwachten. In onderstaande tabel treft u aan waar de enquête is afgenomen.
TABEL 1 Locatie
Datum
Aantal geënquêteerden
Schiphol, passagiers SLM vlucht
6 augustus 2008
89
Schiphol, passagiers KLM-vlucht
16 augustus 2008
104
Kwakoe –festival
10 augustus 2008
267
Haagse Markt, Herman Kosterstraat
23 augustus 2008
262
Milan Festival Zoetermeer
23 augustus 2008
350
Internet
1 aug – 1 nov 2008
342
Diversen
1 aug – 1 nov 2008
307
Totaal
1721
De enquête werd afgenomen in de periode tussen 1 augustus en 1 november 2008. Formulieren die na die datum werden ingezonden zijn niet meer meegeteld. De enquête bestond uit vijf vragen, waarvan één open vraag. Het enquêteformulier treft u aan in bijlage 1. Met de vragen proberen we een wat helderder beeld te krijgen van de omvang van het probleem.
Vraag 1. Hoe vaak reist u op de verbinding Amsterdam-Paramaribo? 1. Hoe vaak reist u op de verbinding Amsterdam - Paramaribo?
687 700
618
600 416
500 400 300 200 100 0 minder dan 1 keer per jaar
1 keer per jaar
meer dan een keer per jaar
12 Het beeld dat ontstaat, is dat een grote minderheid (40%) dat jaarlijks doet. Maar een bijna net zo’n grote groep (36%) gaat minder. Bijna een kwart gaat vaker.
Vraag 2. Reist u vooral zakelijk of vooral privé? Redenen voor bezoek aan Suriname
10%
3%
zakelijk prive beiden
87%
Het overgrote deel van de reizigers doet dat vanwege privé aangelegenheden. De rekening is vervolgens ook privé. Verondersteld mag worden dat deze bezoeken grotendeels familiebezoek betreffen.
Vraag 3. Betaalt u meestal hetzelfde tarief of verschillende tarieven? Variatie prijzen vliegtickets naar Suriname
1394 1400 1200 1000 800 600 400
198
129
200 0 hetzelfde
verschillend
w eet niet
Het overgrote deel van de passagiers betaalt elke keer weer andere prijzen voor hun vliegtickets. Uit de prijzen die de ondervraagden opgaven blijkt ook hoe enorm de verschillen zijn.
13 Vraag 4. Wat hebt u betaald voor uw huidige reis? Hoogte prijzen van vliegtickets
500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 < 700
700 - 900
900 - 1100
1100 - 1300
1300 <
w eet niet
Veel van de tickets zijn tussen de 700 en 900 euro, bijna de helft van de respondenten betaalt echter meer dan 1000 euro.
Vraag 5. Zou u vaker vliegen als het tarief standaard onder de 700 euro lag? Gaat men vaker reizen als prijzen vliegtickets onder 700 euro zou liggen?
4%
3%
ja nee w eet niet
93%
Gezien de prijzen die nu worden betaald wekt het geen verbazing dat vrijwel iedereen meldt vaker te zullen reizen indien de tarieven onder de 700 euro zouden liggen. Er is gekozen voor dit tarief omdat reizen naar bestemmingen die even ver van Amsterdam zijn verwijderd vaak onder dit tarief kunnen worden geboekt.
14
15
4. CONCLUSIES EN BESCHOUWINGEN De signalen die al enkele jaren bij de VVR en de SP binnenkomen, worden door deze enquête bevestigd. Ondanks het feit dat regering en Tweede Kamer van deze ongewenste situatie op de hoogte is, lijkt hier maar geen wijziging in voor te komen. De tarieven zijn nog steeds exorbitant hoog en de prijsverschillen enorm. Gezien het sociale karakter van een groot deel van het vliegverkeer tussen Nederland en Suriname is dat niet acceptabel. Voor een onbekend grote groep Surinaamse Nederlanders is een bezoek aan het land van herkomst (van hun ouders) niet of nauwelijks weggelegd. Hier moet verandering in komen. Het aanwijzen van één maatschappij extra heeft niet geresulteerd in werkelijke concurrentie en lagere tarieven. Deze beperkte openstelling moet dus als mislukt worden beschouwd en wordt dan ook niet meer voortgezet.
16
17
5. Aanbevelingen Om lagere tarieven tussen Nederland en Suriname te bevorderen dient er échte concurrentie op deze verbinding te komen. Maximale concurrentie wordt gerealiseerd door een ‘open sky’ met Suriname aan te gaan zodat meerdere vliegtuigmaatschappijen op de route Nederland – Suriname kunnen vliegen. Hiertoe dient Nederland de luchtvaartovereenkomst met Suriname op te zeggen. Dit zou de volgende voordelen hebben: 1. de tarieven zullen door toenemende concurrentie dalen en vergelijkbaar worden met die van andere vluchten naar de regio 2. de capaciteitsproblemen tijdens de zomer- en andere vakantieperioden kunnen gemakkelijker worden opgelost 3. het toenemende vliegverkeer heeft een positief effect op de Surinaamse economie 4. de lagere tarieven zullen Suriname aantrekkelijke maken als vakantiebestemming voor mensen zonder Surinaams Nederlandse achtergrond
18
19
BIJLAGE 1: DE ENQUÊTE Enquête vliegtarieven Amsterdam-Paramaribo
1. Hoe vaak reist u op de verbinding Amsterdam-Paramaribo? O O O
1 keer per jaar meer dan 1 keer per jaar minder dan 1 keer per jaar
2. Reist u vooral zakelijk of vooral privé? O O O
zakelijk privé beiden
3. Betaalt u meestal hetzelfde tarief of verschillende tarieven? O O O
hetzelfde verschillend weet niet
4. Wat hebt u voor de huidige reis betaald? O O
ongeveer: weet niet/ wil niet zeggen
5. Zou u vaker vliegen als het tarief standaard onder de 700 euro lag? O O O
ja nee weet niet
Deze enquête is een initiatief van de Vereniging Van Reizigers (VVR) en de Socialistische Partij (SP). Ingevulde enquêtes inleveren bij de enquêteur of opsturen naar VVR of SP.
20
Vereniging Van Reizigers (VVR) www.vvso.eu
Goselingstraat 3 6535 XC Nijmegen
SP www.sp.nl
Vijverhofstraat 65 3032 SC Rotterdam
T (024) 3650657
T (010) 243 55 55
E
[email protected]
F (010) 243 55 66
