Verbinden en bouwen aan

Verbinden en bouwen aan regiomarke!ng en gastheerschap

Noordoost Fryslân

Verbinden en bouwen aan regiomarketing en gastheerschap Noordoost Fryslân Organisatievoorstel voor marketing en gastheerschap Noordoost Fryslân Groeimodel

November 2013 Hanneke Schmeink & Theo de Bruin

‘Verbinden en bouwen aan regiomarketing en gastheerschap Noordoost Fryslân’ eindrapport november 2013

3


4

Samenvatting

Opdracht en adviesvraag Hoe kan de regio Noordoost Fryslân het beste haar regiomarketing en gastheerschap organiseren? Koers en streefbeeld Afgelopen maanden is met alle stakeholders, ondernemers en overheden een intensief proces doorlopen. Een proces waarin duidelijk een noodzaak tot verbinden en bouwen aan samenwerking voor de regio naar voren kwam. Daarbij kwam ook een aantal uitgangspunten naar voren die de basis vormen voor dit voorstel: − Sluit aan bij en benut de diversiteit van en de dynamiek in de toeristische sector.

−

−

Geef positie aan de verschillende toeristische merken en identiteiten die de regio kent. Veranker de verantwoordelijkheid en zeggenschap daar waar het directe belang zit.

Diverse voors en tegens afwegend heeft dit geleid tot de volgende koers en streefbeelden voor de invulling van de organisatie van regiomarketing en gastheerschap in Noordoost Fryslân. De voorgestelde koers is twee samenwerkingsstructuren die in nauwe samenhang opereren; één voor het deel toerisme en recreatie en één voor wonen en werken.


NOF Collectief Toeristische ondernemers Middels een getrapt model van bestaande ‘groepen ondernemers’ (formele verbanden en informele ‘clusters’) wordt een stevig verenigd collectief van toeristisch-‐recreatieve ondernemers gevormd en aangestuurd door de ‘Raad Toeristische Ondernemers’. Zij bepalen gezamenlijk de lijnen en inhoud voor de toeristische regiomarketing en het gastheerschap (de zogenaamde koude marketing; zie afbeelding 1). De uitvoering en verbinding wordt verzorgd door een SPiN, als eigentijdse coördinator en aanjager. Voor regiomarketing en gastheerschap zal een basispakket worden neergezet. Dit basispakket is geschikt en beschikbaar voor alle toeristische ondernemers (verenigingen) in de regio.

5

SPi

social media manager, aanjager, netwerker, administrator,

N

verbinder, subsidie-goeroe, facebooker, coördinator, free

publicity arrangeur, netwerkbeheerder, twi"eraar, secretaris, uitvoerder, regelaar

SPiN

Toeris!sche ondernemers in Noordoost Fryslân


Raad Toeris!sche Ondernemers Noordoost Fryslân

SPiN



Afbeelding 1: Toeristische SPiNnen, aangestuurd door de Raad Toeristische ondernemers NOF


6

Naast het basispakket wordt gewerkt met een aanklikmodel. Stakeholders kunnen naar eigen behoefte in aanvullende activiteiten participeren. Deze activiteiten kunnen op initiatief van de SPiN zijn of op initiatief uit de regio. De ondernemers zullen bij het aanklikmodel zelf in tijd en middelen aan activiteiten bij moeten dragen. De Raad Toeristische Ondernemers kan zich desgewenst bij laten staan door enkele adviseurs op het gebied van marketing, financiering, personeel en overheid. NOF Collectief Wonen en werken De samenwerking voor wonen en werken richt zich op marketing activiteiten gericht op het behouden en koesteren van bewoners en bedrijven in de regio (zogenoemde warme marketing). Dit dient plaats te vinden op een manier die past bij de aard, de schaal en de middelen die passen bij de regio. Een Dwaande Denktank, met daarin een vertegenwoordiging van creatieve geesten uit het bedrijfsleven, de overheid en het onderwijs, bepaalt met elkaar concreet via welke marketingactiviteiten de regio onder de aandacht moet komen. De Dwaande denktank wordt ondersteund door een 'wonen en werken' SPiN die faciliteert en zorgt voor uitvoering en verbinding. Het ambassadeursnetwerk speelt een belangrijke rol

in het positief uitdragen van deze activiteiten en in het algeheel goodwill te kweken in de regio. 2014 start de transitie; begin met marcheren De stip op de horizon is een stevig collectief van toeristische ondernemers; bottom-‐up georganiseerd, zeggenschap in handen van de ‘voorhoede’, de actieve ondernemer wordt gehoord en kan desgewenst zijn/haar zegje doen. Een organisatie van, voor en door ondernemers! Echter de stip aan de horizon is niet van vandaag op morgen gerealiseerd. Ondernemers zijn nog niet eensluidend over alle aspecten van de organisatie en ook de politieke en toeristische werkelijkheid liggen nog niet op één lijn. Het is niet realistisch om op korte termijn wonderen te verwachten, maar we proeven voldoende drive, passie en wil om de handen ineen te slaan. Het is een uitdrukkelijke wens om niet te blijven praten en sleutelen tot iedereen mee is en alles in detail is uitgewerkt. Ga van start met degene die in de actieve stand staan. Het is ook van economisch belang dat de ‘marketing-‐schakel’ in de keten van de toeristische sector verder tot wasdom komt. Het bundelen van krachten geeft garantie dat binnen de regionale mogelijkheden, maximaal wordt gepresteerd. Het is geen zekerheid; maar biedt wel beduidend meer kans.


Met een stevig marsroute moet naar voornoemde streefbeeld worden gewerkt. Hierbij is aandacht voor de werkelijkheid. Die werkelijkheid is dat het niet zinvol en realistisch is het streefbeeld in één keer van bovenaf op te leggen. Maar wel een marsroute doorlopen die vanaf dag één start met verbinden, dat is meteen ook het vertrekpunt om te gaan bouwen aan samenwerking. Laat overtuigend ondernemers de meerwaarde zien zodat een groeimodel van onderaf tot ontwikkeling komt. De marsroute begint met een praktische invulling voor de korte termijn zodat de regio meteen volgend jaar goed voor het voetlicht komt en bezoekers in Noordoost Fryslân gastvrij welkom geheten worden en op aantrekkelijke wijze hun weg kunnen vinden. Van start met een groeimodel De voorhoede van de raad van toeristische ondernemers in Fryslân bestaat uit een vijf,-‐ zestal praktiserende ondernemers uit de regio. De ondernemers zijn een globale afspiegeling van de regio; geografisch en qua recreatieve bedrijfssoort. De raad komt bij elkaar om: – afspraken met de gemeenten te maken; – het team van spinnen aan te stellen; – een koers te formuleren; – activiteiten van de Spin te begeleiden.

7

Samenvattend overzicht begroting marketing en gastheerschap

Salaris-‐ en bedrijfskosten SPiNnen Basispakket Aanklikmodel

Scenario ‘benodigd en gewenst’ € 170.000 € 130.000 € 300.000

Scenario ‘beschikbaar’

€ 100.000 € 735.000

€ 15.000 € 285.000

€ 135.000 € 90.000 € 45.000

(40% gemeenten/60% bedrijfsleven)

Wonen en werken TOTAAL


8

Vanaf de eerste dag gaat een enthousiast team SPiNnen aan de slag, drie ondernemende dames en heren die zich toeleggen op verbinden, coördineren en uitvoeren. Niet vanuit een kantoor of een instituut; maar bellend, skypend, twitterend vanuit huis, op locatie in de regio of vanuit de auto. Zij zijn aanwezig in de regio om te luisteren, te combineren en praktisch zaken te regelen en uit te (laten) voeren zoals bijvoorbeeld een website bijhouden. De SpiN biedt iedere ondernemer in de regio een basispakket: − e-‐marketing activiteiten (website, database en sociale media); − ondersteuning gastheerschap -‐ onder meer verspreiding informatiemateriaal en indien gewenst een regiobrede digitale kaart, app, folder of routekaart; − centraal aanspreekpunt ideeën, wensen, vraagstukken; − free publicity; − Noordoost Fryslân goed vertegenwoordigd in de provinciale etalage. Daarnaast werkt het team met een aanklikmodel. Het team heeft middelen beschikbaar aanvullend op het basispakket. Op initiatief van ondernemers(-‐groepen) kunnen aanvullende activiteiten voor marketing en gastheerschap ontwikkeld en uitgevoerd worden

met ondersteuning van tijd en middelen vanuit het team SPiNnen. Het toeristisch bedrijfsleven kan naar eigen behoefte in deze activiteiten participeren en dient 60% bij te dragen. Eén spin van het team zal zich specifiek toeleggen op het wonen en werken en samen met de Dwaande denktank en ambassadeurs hier vorm en invulling aangeven. Inhoudelijke aanbevelingen Inhoudelijke uitwerking van de regiomarketing behoort niet tot deze opdracht. Wel wordt in dit advies meegegeven om -‐ gebaseerd van de dynamiek in toeristische entiteiten -‐ in de regiomarketing vooral aansluiting te zoeken met de provinciale merken: Wadden, watersport, Elfsteden en de Friese Wouden en daarbinnen vervolgens in te gaan op de sterke eigen streek-‐ en stadsmerken die de regio Noordoost Fryslân heeft, te weten: – Dokkum – Lauwersmeer – De Noardlike Fryske Wâlden – De Alde Feanen – Waddenkust – Enkele overkoepelende themamerken voor natuur, water en cultuur(historie). Zoals werd gesteld tijdens een van de bijeenkomsten: “De energie zit op de deelmerken!”


Een tweede aanbeveling is -‐ pragmatisch en mede ingegeven door de financiële situatie -‐ vooral voort te bouwen op en uit te gaan van ontwikkelde en in ontwikkeling zijnde activiteiten. Hierbij wordt bedoeld (campagne) materiaal en software ontwikkeld en in gebruik door VVV Lauwersland en de Dwaande campagne als ook aan te sluiten bij de digitale ontwikkelingen op provinciaal niveau onder andere op het gebied van integreren en uitnutten van databases Financiering Een uitgangspunt voor invulling van het financiële plaatje vormt het antwoord op de vraag: wat is een reëel budget om op de schaalgrootte van Noordoost Fryslân uitvoering te geven aan collectieve regiomarketing en gastheerschap? Op basis van werkgelegenheids-‐ cijfers is een totale omzet geraamd van ruim 110 miljoen euro in de Noordoost Friese toeristische sector. Een standaardnorm in de toeristische bedrijfseconomie stelt dat ongeveer 5% van de totale kosten worden geboekt onder de noemer ‘promotie’. Het is legitiem een deel daarvan te gebruiken voor de collectieve regiopromotie; in ons voorstel 1/8e deel. Dit zou betekenen dat een bedrag van ca. € 700.000 gewenst is voor volwaardige collectieve regiomarketing en gastheerschap in Noordoost Fryslân.

9

De totale uitgaven voor regiomarketing en gastheerschap bedroegen gemiddeld over de afgelopen jaren 2010 -‐ 2013 € 676.731 per jaar. Daarvan hebben de gemeenten 74% voor haar rekening genomen. Daarnaast is een deel uit cofinanciering verkregen van de provincie, subsidiebijdragen en bijdragen van de ambassadeurs, musea en ondernemers. De basisgedachte is het onderbrengen van financiële middelen in het NOF Regiomarketing Fonds; een fonds gevuld door bedrijfsleven en overheid. Voor ondernemers zijn voorwaarden voor bijdrage aan collectieve financiering: − (Mede) zeggenschap over procedure en besteding. − Geen free riders. Op dit moment zijn nog lang niet alle ondernemers in de regio direct of indirect vertegenwoordigd en hebben zij zich nog niet in collectief verband kunnen uitspreken over financiering. Daarnaast bestaan op dit moment geen wettelijke regelingen waarmee binnen voornoemde voorwaarden een collectieve financiering gerealiseerd kan worden. De next best oplossing om wel van start te gaan is om via de gemeenten gelden beschikbaar te stellen voor de financiering van de regiomarketing en gastheerschap.

De ondernemersbijdrage zit in de beginfase van dit groeimodel in de vorm van cofinanciering bij het aankliksysteem. Bij het wonen en werken deel zit de bijdrage van het bedrijfsleven in een bijdrage van ambassadeurs en eveneens in cofinanciering bij gerichte marketingacties. Uitgangspunt is dat structurele bijdragen van overheden zullen afnemen en dat in de toekomst wel degelijk verdiencapaciteit gezocht wordt bij het bedrijfsleven op basis van wederzijdse regionale en sectorale belangen. Gezien de huidige financiële situatie van gemeenten is naast het gewenste, benodigde scenario een ontwikkelingsgang uitgewerkt op basis van beschikbare middelen. In dit scenario zijn de huidige gemeentelijke uitgaven leidend en is er sprake van een beduidend soberder scenario van € 285.000.


10

Inhoudsopgave

Samenvatting ................................................... 5 1 Opdracht en wens ....................................... 13 1.1 Adviesvraag ................................................. 13 1.2 Definitie ....................................................... 13 1.3 Focus project ............................................... 13 1.4 Werkwijze en uitkomsten ............................ 13 1.5 Conclusie na eerste consultatieronde ......... 13 1.6 Eerste voorstel ............................................. 15 1.7 Conclusie na tweede consultatieronde ....... 15 1.8 Conclusie na expertmeeting ........................ 16 1.9 Leeswijzer .................................................... 16 2. Streefbeeld en koers .................................. 17 2.1 Inleiding ....................................................... 17 2.2 Streefbeeld en koers voor invulling van regiomarketing en gastheerschap ..................... 17 2.3 SPiN ............................................................. 19

2.4 Keuzes maken ............................................. 19 2.5 Samenhang ................................................. 19 3. Uitwerking toeristische marketing en gastheerschap ............................................... 21 3.1 NOF Collectief Toeristische Ondernemers .. 21 3.2 Raad Toeristische ondernemers ................. 21 3.3 Doelstellingen ............................................. 23 3.4 Toeristische SPiN ......................................... 23 3.5 Actieplan en competenties SPiN ................. 23 3.6 Basispakket en aanklikmodel ...................... 24 3.7 Rol gemeenten bij de toeristische marketing .......................................................................... 25 3.8 Adviesgroep ................................................ 25 4 Uitwerking wonen en werken ..................... 27 4.1 Inleiding ...................................................... 27 4.2 Dwaande Denktank ..................................... 27


4.3 Ambassadeursnetwerk ............................... 29 4.5 Financiering ‘Wonen en Werken’ ............... 30 4.6 Samenspel toerisme en wonen en werken 30 5 Keuzes en consequenties ............................ 31 5.1 Inleiding ...................................................... 31 5.2 Wel of geen VVV ? ...................................... 31 5.3 Geen (nieuwe) kantoren ............................. 31 5.4 Verschillende deelmerken .......................... 32 5.5 Dwaande ..................................................... 32 5.6 Samenwerking provinciale marketing ........ 33 5.7 Commerciële initiatieven ............................ 33 5.8 Consequenties ............................................ 34 5.8.1 VTO Lauwersland ................................. 34 5.8.2 Erfenis VVV en Dwaande ..................... 34 5.8.3 VVV vestigingen en agentschappen, TIP en toeristenbureau ....................................... 35 5.8.4 Markant Friesland ................................ 35

11

5.8.5 Zelfontdekkend Gastheerschap ............ 35 5.9 Productontwikkeling ................................... 36 5.10 Rol SPiN in productontwikkeling ............... 36 6 Begroting en financiering ............................ 39 6.1 Inleiding ....................................................... 39 6.2 Omvang regiomarketing en gastheerschap . 39 6.3 Uitgaven ...................................................... 41 6.4 Financiering Marketing en Gastheerschap .. 42 6.5 Bijdrage ondernemers ................................. 42 6.6 Zeggenschap ................................................ 43 6.7 Benodigde inzet en middelen ...................... 43 6.7.1 Toeristische deel ................................... 43 6.7.2 Wonen en werken deel ........................ 45 6.7.3 Invulling regiomarketing en gastheerschap huidige financiële situatie ................................. 45 6.8 Verantwoording .......................................... 45

7 Marsroute ................................................... 47 7.1 Marsroute tot verbinding ........................... 47 7.2 Marsroute Wonen en werken ..................... 49 7.3 Gemeentelijke rol ....................................... 49


Bijlagen ......................................................... 51 Bijlage 1: Theorie en definities ......................... 51 Bijlage 2: Literatuurlijst ..................................... 53 Bijlage 3.1 Beoordeling ..................................... 55 Bijlage 3.2 Wensen / belangen ......................... 57 Bijlage 4: Mogelijke taken SPiN ........................ 59 Bijlage 5 Overzicht uitgaven gemeenten aan regiomarketing en gastheerschap .................... 61 Bijlage 6: Detailoverzicht omvang en invulling basispakket en aanklikmodel toeristische deel 63 Bijlage 7: Detailoverzicht basis-‐ en aanklikmodel deel wonen en werken ..................................... 65

12

1 Opdracht en wens

1.1 Adviesvraag Hoe kan de regio Noordoost Fryslân het beste haar regiomarketing en gastheerschap organiseren? 1.2 Definitie Regiomarketing is een lange termijn proces bestaande uit verschillende met elkaar samenhangende activiteiten gericht op het aantrekken en behouden van specifieke doelgroepen in de regio Noordoost Fryslân. Essentieel daarbij is het gastheerschap: die doelgroepen van dienst zijn en welkom heten in het gebied (G.J. Hospers, 2011). Regiomarketing kan worden beschouwd als kringproces en vraagt om een dergelijke structuur (zie afbeelding 1.1).

1.3 Focus project Het project omvat de organisatorische invulling van de regiomarketing en gastheerschap. De inhoudelijke invulling blijft in dit project buiten beschouwing. Uitgangspunt is om, geredeneerd vanuit de belangen van, ‘de ondernemers’ aan het roer te krijgen en iedere ondernemer direct of indirect te laten mee beslissen over de regiopromotie. Dit alles op een efficiënte wijze! 1.4 Werkwijze en uitkomsten Een intensief proces van interviews, voorstellen formuleren, presenteren en bediscussiëren en concluderen is inmiddels doorlopen. Zowel ondernemers als gemeenten zijn geconsulteerd. Een proces waarbij de huidige situatie met voor-‐ en nadelen zijn geïnventariseerd, besproken en wensen en streefbeelden zijn getoetst. Deze


stappen hebben geleid tot keuzes en een concreet voorstel. 1.5 Conclusie na eerste consultatieronde – Schakel ‘Imagovorming / pr’ en ‘promotie’ (zie afbeelding 1.2) in de toeristische keten onvoldoende georganiseerd en dreigt te verdwijnen. – Versnipperde toeristische sector in Noordoost Fryslân zonder ‘cement’. – Regionale Promotie (Dwaande) zonder directe betrokkenheid ondernemers (groeit). – Gastheerschap behoeft ondersteuning. – VVV Lauwersland heeft basis verloren. Aldus is er meer behoefte aan: – Stevige regiopromotie; ‘meer toeristen; meer boekingen’ en ‘sales’.

13

Aansturing; beleid

Meten; informatie

Uitvoering

Afbeelding 1.1 Principe van een kringproces

Afbeelding 1.2 De toeristische keten


14

– Ondersteuning gastheerschap. – Meer samenhang. 1.6 Eerste voorstel Bundeling van clusters van ondernemers waarbij uitvoering en verbinding wordt verzorgd door een SPiN in het web die; – promotie coördineert en verzorgt; – verbindingen legt en coördineert; – ideeën en initiatieven oppakt, uitwerkt en uitvoert; – luistert en inventariseert wat er speelt in de regio en de behoefte is van de ondernemers; – wensen/ideeën uitwerkt in arrangementen en pakketten en uitvoert; – zorgt dat de folder, visitekaartjesrek of app er komt; – extra geld binnen haalt om de activiteiten daadwerkelijk uit te voeren; – ondernemers ondersteunt bij hun uitvoering van het gastheerschap; door te zorgen dat informatie en het promotiemateriaal onderling uitgewisseld en verspreid wordt en ad hoc initiatieven ondersteund worden. 1.7 Conclusie na tweede consultatieronde Er is in september 2013 gesproken met de voorhoede van de toeristische ondernemers in Noordoost Fryslân. Veel overeenstemming en ondersteuning eerste voorstel. Over enkele

kwesties dient nog nader te worden gesproken. Parallel is gesproken met enkele Dwaande ambassadeurs over de invulling van het onderdeel wonen en werken. Ook hier is sprake van instemming en nog nader uit te werken kwesties. OVEREENSTEMMING BIJ PROMOTIE – Nut en noodzaak tot gebundelde inzet voor promotie en marketing onderkent. – Krachtige regiomarketing onder het mom ‘meer toeristen; meer boekingen’. – Buiten de provinciegrenzen promotie. ‘handig’ samen met provinciale organisatie. – Aan de slag met die ondernemers die willen – Geen free riders; iedereen moet naar rato zijn/haar deel bijdragen. – Integreren bestaande websites naar één goede centrale site. – Aan de slag! OVEREENSTEMMING BIJ GASTHEERSCHAP – Iedere ondernemer is gastheer. – Veel kleine ondernemers waarvoor ondersteuning noodzakelijk. – Beter verbinden van activiteiten en organisaties van groot belang. – NFW, Markant Friesland, Ondernemersfonds Dantumadiel bieden goede (deel)voorbeelden.


–

SPiN; ondernemend, verbindend, pro-‐actief en voor iedereen benaderbaar; 1 à 2 fte; geen instituut, geen bureau, ‘het nieuwe werken’; mandaat van ‘collectief’. Ondernemers willen geen kantoren.

– KWESTIES – Toeristische werkelijkheid is anders dan de politieke werkelijkheid; één regio-‐ organisatie of splitsen naar klei en wâlden. – Witte vlekken zonder toeristische ondernemerssamenwerking. – Niet vertegenwoordigde en passieve ondernemers. – VVV geen gewenste blauwdruk voor de regio; onvoldoende draagvlak. – Wensen en behoeften van toeristische en overige ondernemers liggen uiteen. Ondernemers geven aan initiatie en uitwerking via verschillende gremia te willen uitwerken. WENSEN – Stappen moeten gezet worden in de richting naar ideale organisatie. – Vooral; DOEN, beginnen en verbinden; NU starten! – Structuur is niet het doel.

15

1.8 Conclusie na expertmeeting Op 9 oktober 2013 vond op landgoed de Klinze een expertmeeting plaats. Drie bevlogen experts gaven inzicht in 'hun' keuken van marketing, ondernemerschap en samenwerking. Tevens werd aan de ruim 60 deelnemers het tweede voorstel gepresenteerd en bediscussieerd. Daarbij werd de duidelijke boodschap meegegeven; niet blijven sleutelen en praten tot iedereen mee is en alles in detail is uitgewerkt. Ga van start met degene die willen. Aan het eind van de middag werd aan de aanwezig ondernemers de vraag gesteld of zij mee wilden gaan in het voorstel en de gekozen koers. Een ruime meerderheid toonde zich bereid in de schuit te stappen en van wal te gaan. 1.9 Leeswijzer Geprobeerd is om kort en bondig op te schrijven wat het streefbeeld is in hoofdstuk 2, gevolgd door een uitwerking van toeristische marketing en gastheerschap in het derde hoofdstuk. Hetzelfde wordt in het vierde hoofdstuk gedaan over de organisatie en voortzetting van de Dwaande campagne, wonen en werken deel. De voorstellen hebben consequenties voor de wijze waarop organisaties en inhoud op dit moment functioneren c.q. zijn vorm gegeven.

Die worden in het vijfde hoofdstuk beschreven. In hoofdstuk 6 wordt daarna een voorstel gedaan voor de financiering van de regiomarketing en het gastheerschap waarna tot slot in hoofdstuk 7 de marsroute naar de concrete organisatie staat beschreven.


16

2. Streefbeeld en koers

2.1 Inleiding Als uitkomst van het cyclische proces van luisteren, voorstellen formuleren, terugkoppelen en herformuleren zijn we gekomen tot een streefbeeld voor de organisatie van de regiomarketing en gastheerschap in Noordoost Fryslân. Daarbij hanteren we op basis van vergaarde informatie in het proces een aantal uitgangspunten: 1. De basis van het voorstel en eerste 1 uitgangspunt is een toeristische sector vol dynamiek en diversiteit; die in meer of mindere mate samenwerken. 1

Onder toeristisch wordt in dit rapport verstaan alle bedrijvigheid in de toeristisch-‐recreatieve sector van grote en kleine bedrijven waaronder verblijfsrecreatie, watersport, dagrecreatie, horeca, leisure, musea en toeleverende bedrijven etc.

2.

3.

Noordoost Fryslân kenmerkt zich door verschillende toeristische merken en identiteiten die positie dienen te krijgen. Een derde basisuitgangspunt is het verankeren van de verantwoordelijkheid en zeggenschap daar waar het directe belang zit, namelijk bij de ondernemers.

2.2 Streefbeeld en koers voor invulling van regiomarketing en gastheerschap In het proces van de afgelopen maanden sprong één constatering bij zowel ondernemers als gemeenten er uit: de regio is enorm versnipperd. In het verlengde daarvan trokken de ondernemers vrijwel unaniem de conclusie: de regio moet verbinden en bouwen aan samenwerking om tot goede en stevige marketing te komen. De voors en tegens


afwegend heeft dit geleid tot de hieronder weergegeven koers en streefbeelden voor de invulling van regiomarketing en gastheerschap in Noordoost Fryslân. De koers voor de regiomarketing Noordoost Fryslân is gebaseerd op twee samenwerkings-‐ structuren die in nauwe samenhang opereren: – één voor het deel toerisme en recreatie; – één voor het deel wonen en werken. NOF Collectief Toeristische Ondernemers Voor de organisatorische invulling van toeristische marketing en gastheerschap (de zogenaamde koude marketing) in Noordoost Fryslân is het hierna genoemde streefbeeld de stip op de horizon.

17

NOF Collec!ef Wonen & Werken DWAANDE DENKTANK Noordoost Fryslân

ijs t r w os de rdo O n oo s l â n N ry F


n

rs

de

eu

n te NO een AN em g

ad

ike âl dl ar e W No rysk F

OF ON

F ass NO mb a

NOF Collec!ef Toeris!sche Ondernemers

Individuele ondernemers in Noordoost Fryslân

F nt ka

n ste

ar

ser ige em er rn n Ov de pe on roe rsg e em rn IP r de p T a On oe erm gr st Ea e d gil

Ga

M

rie sla nd

rs n d !e e tla ea em Uy ecr dern R n O

OL TO ser em rn IP de p T âld On oe ew gr rn Ea en ike âld dl ar e W No rysk F

Individuele (toeris!sche) ondernemers in Noordoost Fryslân


18

Middels een getrapt model van bestaande ‘groepen ondernemers’ (formele verbanden en informele clusters) wordt een stevig verenigd collectief van toeristisch-‐recreatieve ondernemers gevormd. Zij bepalen gezamenlijk de lijnen en inhoud voor de regiomarketing en het gastheerschap. Dit is het mandaat waarbinnen een SPiN, als eigentijdse coördinator en aanjager, zorgt voor uitvoering en verbinding. NOF Collectief Wonen en Werken De samenwerking voor wonen en werken richt zich op marketing activiteiten gericht op het behouden en koesteren van bewoners en bedrijven in de regio (zogenoemde warme 2 marketing ). Dit dient plaats te vinden op een manier die past bij de aard, de schaal en de middelen die passen bij de regio. Het NOF Collectief Wonen en Werken, vertegenwoordigt in een Dwaande Denktank, met daarin de creatieve geesten uit het bedrijfsleven, de overheid en het onderwijs, bepaalt met elkaar concreet via welke marketingactiviteiten de regio onder de aandacht moet komen. De Dwaande denktank wordt ondersteund door een

2 Gert-‐Jan Hospers bijzonder hoogleraar city-‐ en regiomarketing onderscheidt bij marketing een koude en warme kant. Koude citymarketing richt zich op doelgroepen van buiten, zoals toeristen en nieuwkomers. Warme marketing richt zich op mensen die al in het gebied wonen, werken en studeren.

'Wonen en werken' SPiN die faciliteert en zorgt voor uitvoering en verbinding. 2.3 SPiN Samenwerken is welhaast een biologisch mechanisme; daar moet energie in van betrokken partijen en mogelijk van enkele personen/functionarissen die daartoe zijn aangesteld. Voor beide ondernemers-‐ collectieven wordt -‐ naast de eigen inzet -‐ voorzien in het aanstellen van enkele SPiNnen. Het zijn de ondernemende net-‐ en flexwerkers die initiëren, ontwikkelen, uitvoeren, de boel bij elkaar brengen en er op toezien dat gemaakte keuzes ook consequent worden nageleefd. In het volgende hoofdstuk wordt het functioneren van de SPiNnen, individueel en als team verder uitgewerkt. De voorkeur gaat uit naar ‘nieuwe werkers’ anno 2013, dynamisch, pro-‐actief, niet meer op een kantoor maar in het veld. 2.4 Keuzes maken Regiomarketing is keuzes maken. Keuzes maken in wat, voor wie en waar. Noordoost Fryslân dient de keuzes ook te maken. Op welke wijze gaat zij het brede pallet van regiomarketing invullen?


De primaire keuze begint bij de doelgroep. Noordoost Fryslân wil zich zowel richten op bezoekers, bewoners als bedrijven. Dit kan, echter vragen deze doelgroepen om een verschillende boodschappen en een andere marketing aanpak. Zo zijn toeristen ontvankelijk voor koude marketing en met de juiste activiteiten te verleiden tot een bezoek aan de regio. Bewoners en bezoekers daarentegen zijn meer ontvankelijk voor warme marketingactiviteiten. 2.5 Samenhang Voor een zo sterk mogelijk beeld naar buiten en naar binnen dienen campagnes en andere activiteiten zoveel mogelijk met dezelfde boodschap en symboliek uitgevoerd te worden. Dit vergroot de efficiëntie en optimale inzet van energie en middelen. Tussen de activiteiten gericht op bewoners/bedrijven en de toeristische sector dient voortdurend en stevige afstemming, samenhang en verbinding te zijn. Naast de keuzes in beeldmerken, symbolen, foto’s en slogans, is een belangrijke basis voor de samenhang om de verschillende ‘SPiNnen’ als team te laten opereren waarbij zij voortdurend en als vanzelf met elkaar contact hebben en zaken kunnen kortsluiten.

19

NOF Collec!ef Wonen & Werken

DWAANDE DENKTANK Noordoost Fryslân

Provincie Fryslân Marke!ng Organisa!e

SPiN

SPiN SPiN

ijs t r w os de rdo O n oo s l â n N ry F


n

rs

de

eu

n te NO een AN em g

ad

ike âl dl ar e W No rysk F

OF ON

F ass NO mb a

NOF Collec!ef Toeris!sche Ondernemers


F nt ka

n ste

ar

ser ige em er rn n Ov de pe on roe rsg e em rn IP r de p T a On oe erm gr st Ea e d gil

Ga

M

rie sla nd

rs n d !e e tla ea em Uy ecr dern R n O

OL TO ser em rn IP de p T âld On oe ew gr rn Ea en ike âld dl ar e W No rysk F

Individuele (toeris!sche) ondernemers in Noordoost Fryslân Afbeelding 2.1: Streefbeeld regiomarketing en gastheerschap NOF


20

3. Uitwerking toeristische marketing en gastheerschap

3.1 NOF Collectief Toeristische Ondernemers Het streefbeeld vormt zoals eerder gezegd een collectief van groepen en clusters toeristische ondernemers die met elkaar de vorm en grote lijnen van regiomarketing en gastheerschap bepalen en aansturen. Het collectief krijgt een basis van onderaf opgebouwd; via een getrapt model wordt verantwoordelijkheid en zeggenschap vanuit de verschillende bestaande organisaties opgebouwd. Uitgangspunt is een organisatie die begint aan de basis; op lokaal niveau. Noordoost Fryslân kent nog enkele gebieden waar geen georganiseerd verband van ondernemers bestaat. Wanneer desbetreffende ondernemers zich willen verbinden, kan dit door aan te sluiten bij een bestaande groep of door zelf een dergelijke

groep van toeristische ondernemers op te richten en daarmee de titel te krijgen om deel te nemen aan het collectief (zie afbeelding 2.1). 3.2 Raad Toeristische ondernemers Vanuit de verschillende clusters van toeristische ondernemers worden twee personen voorgedragen die als vertegenwoordigers deel gaan nemen in de ‘Raad Toeristische Ondernemers Noordoost Fryslân’ (voorlopige werktitel!). Deze toeristische raad vormt daarmee een volwaardige en bij voorkeur voltallige vertegenwoordiging van toeristische ondernemers in de regio en heeft als voornaamste taak om de kaders van regiomarketing en gastheerschap op te (laten) stellen en te bewaken.


Voornoemde toeristische raad heeft de mogelijkheid om enkele leden uit hun midden aan te wijzen, zijnde de ‘voorhoede’ met als formele primaire taak het aansturen en ondersteunen van de coördinerende, uitvoerende partij: de SPiN. Het ligt in de rede dat wanneer de toeristische raad is geformeerd ze ook als vertegenwoordigers vanuit de sector zullen worden beschouwd en op die manier in een positie komen van waaruit ze gevraagd en ongevraagd hun mening kenbaar kunnen maken richting overheden, andere organisaties maar ook naar hun achterban kunnen en ook -‐ zo nu en dan -‐ zullen moeten optreden.

21

REALISTISCH VERWACHTINGSPATROON Uiteraard is de SPiN geen übermensch die alles in korte tijd spic en span heeft. Maar de SPiN gaat wel beginnen met bouwen aan samenhang. Daarbij zal naast een duidelijk doel een realistisch takenpakket gekoppeld te worden aan de beschikbare middelen. In eerste instantie ligt primair de focus op promotie en ondersteuning gastheerschap. Daarnaast zet de SPiN zich actief in, in samenwerking met de raad, voor een steviger bundeling van ondernemers in de regio. Daarmee is niet gezegd dat het takenpakket niet kan groeien in de toekomst. In bijlage 4 staan diverse m ogelijke concrete taken voor de SPiN. Het is afhankelijk van wensen van het collectief en beschikbare middelen welke taken de SPiN dient uit te voeren.


VERBINDER/UITVOERDER IS IEMAND DIE .... Over de ‘verbinder/uitvoerder’ werden de volgende uitspraken onder meer gedaan tijdens de interviews: – promotie aanjaagt, coördineert en verzorgt; – verbindingen legt en coördineert; – ideeën en initiatieven oppakt, uitwerkt en uitvoert; – luistert en inventariseert wat er speelt in de regio en de behoefte is van de ondernemers; – wensen/ideeën uitwerkt in arrangementen en pakketten en uitvoert; – zorgt dat de regio goed via social media voor het voetlicht komt; – zorgt dat de app, folder, of het visitekaartjesrek er komt; – extra geld binnen haalt om de activiteiten daadwerkelijk uit te voeren; – ondernemers ondersteunt bij hun uitvoering van het gastheerschap, door te zorgen dat informatie en het promotiemateriaal onderling uitgewisseld en verspreid wordt en ad hoc initiatieven ondersteund worden.

22

Jaarlijks dient de toeristische raad over onder andere de volgende zaken te besluiten: 1. Bepalen van koers en hoofdlijnen van de regiomarketing en gastheerschap. 2. Aanscherpen en accorderen van strategische actieplannen (inclusief basispakket) opgesteld en ingebracht door de SPiN. 3. Monitoren van resultaten van activiteiten en waar nodig bijsturen. De bundeling van verenigde ondernemers in het collectief komt tot stand op basis van de behoefte de inspanningen op vlak van regiomarketing en gastheerschap te versterken en goed aan te sturen. Daarmee wordt uitvoering gegeven aan een taak die de individuele leden van het verband niet met eenzelfde kracht kunnen uitvoeren. De op te richten organisatie heeft geen winstoogmerk maar dient wel zo ondernemend mogelijk te functioneren. Verdiensten blijven binnen de organisatie en worden aangewend voor het doel van regiomarketing en gastheerschap. Gegeven voornoemde overwegingen, wordt gekozen voor een stichting als rechtsvorm. Binnen de statuten kan worden vastgelegd dat de groepen en clusters toeristische ondernemers, al dan niet formeel verenigd, direct of indirect een plaats krijgen in de ‘Raad Toeristische Ondernemers Noordoost Fryslân’.

3.3 Doelstellingen Onder het generieke doel ‘meer bezoekers, meer boekingen, meer gastvrijheid’ zijn de volgende vier doelstellingen voor het collectief geformuleerd (uitgaande van de bestaande Toerdata werkgelegenheidscijfers en aantallen overnachtingen): 1. Ten opzichte van de laatste meting in 2010 (1,578 miljoen overnachtingen in verblijfsrecreatie en watersport) wordt binnen vijf jaar een groei van 10% in het aantal overnachtingen gerealiseerd. 2. Rekenend vanaf 2011 (1.172 fte en 887 parttime banen) wordt een groei van werkgelegenheid gerealiseerd van 10%. 3. Gebaseerd op een nulmeting, uit te voeren in 2014, wordt een toename in bekendheid gerealiseerd van 10%. 4. Jaarlijks gemeten op basis van gesprekken en anderszins indrukken van de toeristische raad wordt de mate van tevredenheid vastgesteld. In overleg met de sector worden dit doel en doelstellingen nader besproken. 3.4 Toeristische SPiN Nagenoeg alle stakeholders en/of geïnterviewde ondernemers spreken hun wens uit voor een ‘pro-‐actieve verbinder en uitvoerder van collectieve taken’ die zich actief kan inzetten voor promotie, ondernemers in de regio bindt en


ontwikkelingen verder brengt. De genoemde concrete activiteiten (zie kader hiernaast) zijn samen te vatten in drie hoofdtaken: 1. Het initiëren, ontwikkelen en uitvoeren van regiomarketing. 2. Bewaken van kernboodschap en uitstraling. 3. Ondersteunen van en (mede) uitvoeren van het gastheerschap voor de regio Noordoost Fryslân. Over de invulling van de toeristische SPiN zijn uitdrukkelijke wensen en kaders geformuleerd tijdens de gevoerde gesprekken. De SPiN is geen instituut, bureau of kantoor maar is een ondernemende persoon en vooral van en voor de ondernemers. 3.5 Actieplan en competenties SPiN De SPiN inventariseert bij de verschillende groepen toeristische ondernemers waar de behoeften en wensen zitten. Deze werkt hij/zij uit naar strategische keuzes en een programma van eisen voor de regiomarketing met daaraan gekoppeld een eerste begroting. Afhankelijk van de kwaliteiten van de SPiN stelt deze een concreet actieplan op dan wel wordt een communicatie-‐ annex marketingbureau ingeschakeld voor het opstellen en uitvoeren van een actieplan.

23

Daarbij zullen ook keuzes gemaakt worden mede ingegeven door het beschikbare budget. Voor uitvoering of aanbesteding worden de stappen uiteraard voorgelegd voor besluitvorming aan de Toeristische Raad. De toeristische SPiN heeft de volgende competenties: – ondernemend; – scherp en aantoonbaar gevoel voor en kennis van (regio)marketing; – verbindend; – pro-‐actief; – voor iedereen benaderbaar; – is in de regio zicht-‐ en voelbaar; – werkt volgens het nieuwe werken auto, laptop, telefoon; – affiniteit met Noordoost Fryslân, begrijpt en (bij voorkeur) spreekt de Friese taal. Voorgesteld wordt om te starten met twee personen, ieder voor 0,5 fte aangesteld en afhankelijk van de ontwikkelingen door te groeien naar een groter team, hetzij in uren inzet en/of in aantal personen. De locatie van werken is bij voorkeur op een zelfstandige flexplek, in een omgeving die hem/haar en soms het gehele team de meeste synergie oplevert. Dit kan zijn ‘op locatie’, soms in het Streekhûs, bij één van de ondernemers

dan wel enig andere plaats zolang dit de dynamiek maar ten goede komt. Bereikbaarheid en zichtbaarheid voor toeristen vormt geen argument in de keuze. 3.6 Basispakket en aanklikmodel In het actieplan zal een basispakket worden opgenomen aan promotieactiviteiten en materiaal. Het basispakket is beschikbaar voor alle toeristische ondernemers (verenigingen) in de regio. Naast het basispakket werkt de SPiN met een aanklikmodel. Stakeholders kunnen naar eigen behoefte in aanvullende activiteiten participeren. Deze activiteiten kunnen op initiatief van de SPiN zijn of op initiatief uit de regio. Vanuit een vooraf gereserveerd budget kan de SPiN hier tijd en middelen op inzetten. Dit aankliksysteem borgt dat er gedurende het jaar ruimte is voor goede initiatieven die opborrelen. De SPiN bewaakt dat er geen zaken ad hoc of dubbel gebeuren. De ondernemers zullen bij het aanklikmodel op hun beurt ook zelf in tijd en middelen aan activiteiten bij moeten dragen. Daarmee is de aanklikmodel een vliegwiel voor marketing activiteiten geïnitieerd en gedragen door de sector. Voor de invulling van aanklikmodel zullen


WAT GAAT ER WEL O F NIET IN HET BASISPAKKET? Wat in het basispakket komt is aan de ondernemers zelf en komt voort uit de ronde langs de verschillende initiatieven. De SPiN kijkt waar zit de behoefte, waar zit overlap en waar zitten hiaten? Daarop vooruitlopend is het in de eerste ronde duidelijk geworden dat de regio behoefte heeft aan één duidelijk centrale website en één database. Het ligt voor de hand dat de SPiN dit uitwerkt en zorgt voor integraliteit tussen de provincie, DWAANDE en VVV Lauwersland. ‘De recreant komt via google maps en wil hier een kaart’ is een gehoorde kreet. Naast digitale gadgets wil de recreant toch m aar al te graag ook een duidelijke kaart of plattegrond. Hoe en op welke wijze is aan de SPiN om uit te werken. Aanvullend zullen er apps, folders en gidsen komen om de recreant gastvrij welkom te heten en goed wegwijs te m aken in de regio. De SPiN zal daarin vooral zorg dragen voor samenhang, bewaken van de kernboodschap en distributie van de m aterialen. A fhankelijk van gekozen speerpunten in de regio zal de SPiN ook informatieproducten (laten) ontwikkelen. Ook om de etalage bij de provincie goed te vullen.

24

duidelijke objectieve criteria opgesteld worden, geaccordeerd door de Toeristische Raad. Praktisch gezien zal de SPiN: − een deel van de werkzaamheden ‘wegzetten’ bij de provinciale marketing organisatie; − in eigen beheer een aantal gewenste taken uitvoeren. De SPiN doet dit vanuit een eigen werklocatie wellicht aangevuld met een flexplek in het Streekhûs; − via een pitch een marketing/ communicatie bureau kiezen die de concrete zaken of campagnes uit het basispakket uitvoert; − zichtbaarheid realiseren van de regio via internet en social media; − zoveel mogelijk free publicity genereren door actief journalisten van geschikte media te benaderen en ‘uit te dagen’; − aansluiten bij campagnes door derden die passen in de marketinglijnen van Noordoost Fryslân; − gebruik maken van de ‘exposure’ van regionale bedrijven. 3.7 Rol gemeenten bij de toeristische marketing Gert-‐Jan Hospers verwoordt de rol van de overheid in regiomarketing in één term: liefdevol verwaarlozen; wel betrokken maar niet mee bemoeien. Niet bemoeien betekent vooral geen bestuurlijk inmenging in het dagelijks werk;

niet mengen in keuzes en uitvoering van marketing activiteiten. Dit neemt niet weg dat de gemeenten wel (prestatie) voorwaarden kunnen en moeten stellen als zij financiële middelen beschikbaar stellen (zie verder paragraaf 6.7 en verder). Daarnaast zal op korte en langere termijn door de gemeenten altijd worden toegezien op een goed functioneren van de sector met al dan niet noodzaak tot sturing daarin. De ANNO-‐gemeenten zullen één of enkele keren per jaar -‐ afhankelijk van wens en noodzaak -‐ met de vertegenwoordigers van het NOF Collectief Toeristische Ondernemers in gesprek gaan om zich te vergewissen van de actuele stand van zaken in de toeristische sector en de wijze waarop onder meer de regiomarketing en gastheerschap verloopt. Het blijft uiteraard mogelijk om op gemeentelijk niveau met de lokale ondernemers overleg te hebben en initiatieven te nemen. Een optie is ook om één van de bestuurders namens de gemeenten in de hieronder beschreven Raad van Wijsheid op te nemen. 3.8 Adviesgroep Naar verwachting heeft zelfs de Raad Toeristische Ondernemers Noordoost Friesland niet alle wijsheid in pacht. Het is daarom meer


dan zinvol om naast voornoemde raad een adviserende groep deskundigen te organiseren die de Raad Toeristische Ondernemers kan bijstaan in haar uitvoering van haar taken. In deze adviesgroep wordt expertise bijeen gebracht onder meer op het gebied van – Marketing – Financiering – Personeel – Overheid In principe wordt jaarlijks een of twee keer geadviseerd, een en ander afhankelijk van de behoeften.

25


26

4 Uitwerking wonen en werken

4.1 Inleiding Als verhuisgegevens van Nederlanders er op na worden geslagen, wijst de praktijk duidelijk uit dat bewoners en bedrijven zeer honkvast zijn. Marketing inzet op het binnenhalen van nieuwe bewoners en bedrijven uit den lande vraagt veel effort zonder dat er feitelijk veel effect wordt gesorteerd. Inzetten van warme marketing gericht op het behouden en tevreden houden van aanwezige bedrijven en bewoners levert een regio waarschijnlijk meer op dan activiteiten gericht op nieuwkomers. Ook voor Noordoost Fryslân is het aldus zinvoller de pijlen te richten op de eigen bewoners en bedrijven dan op nieuwelingen. Met behulp van warme marketingactiviteiten moet worden ingespeeld op woonwensen en door het koesteren van het bedrijfsleven juist de huidige bewoners en

bedrijven binden aan de regio. Bouwen aan goede faciliteiten en vol trots samen uitdragen wat er is. Een goede regiomarketing raakt de totale leefomgeving en zowel ondernemers als gemeenten hebben een rol in deze. Deze warme marketing is al deels ingezet middels de Dwaande campagne. Met elkaar zijn partijen ‘dwaande’ in en voor de regio. Binnen het bedrijfsleven in Noordoost Fryslân, is verbonden aan de Dwaande campagne een ambassadeursnetwerk gestart. Deze ambassadeurs dragen de regio een warm hart toe en willen dit ook uit dragen. Naast de rol van ambassadeur zijn er ook diverse ondernemers in de regio die meer willen dan ambassadeur zijn. Ze willen zich concreet inzetten voor de regio: door samenwerken onze mooie woon-‐ en


leefomgeving voor het voetlicht brengen. Bij voorkeur door gerichte campagnes diverse initiatieven tot wasdom laten komen. Uit interviews en ook recent onderzoek blijkt dat veel ondernemers een positieve houding hebben ten opzichte van regiomarketing. Kritische noot is dat een duidelijke focus en een duidelijk doel ontbreekt. Daarnaast ervaren ondernemers het nog vooral als een initiatief vanuit de gemeenten waar ze te weinig invloed op hebben. Gemeenten zien op hun beurt juist graag dat ondernemers nauwer betrokken en dragend zijn. 4.2 Dwaande Denktank Zoals eerder genoemd is het zinvol marketing activiteiten gericht op bewoners en bedrijven in de regio uit te werken via een ander

27

NOF Collec!ef Wonen & Werken DWAANDE DENKTANK Noordoost Fryslân

rs

en

eu

ijs t r w os de rdo O n oo s l â n N y Fr n te NO een AN em g

ad

ike âld dl ar e W No rysk F

OF ON

F ass NO mb a


Afbeelding 4.1: NOF Collectief Wonen en Werken


28

platform dan het toeristische platform. Gelijk de toeristische sector is het wel zinvol gebruik te maken van bestaande netwerken en structuren en van ‘onderaf’ op te bouwen. Belangrijk is daarbij ook dat in principe iedere ondernemer desgewenst kan aanhaken in de geboden structuur. Deze partijen hebben zich voor een groot deel al fysiek verenigd in het Streekhûs in Burgum; waaronder Netwerk Noordoost, ONOF, NFW en de Kenniswerkplaats. En deels binnen en deels buiten het Streekhûs het ambassadeursnetwerk. Al deze partijen hebben betrokkenheid bij de warme regiomarketing. Idealiter richt je een platform wonen en werken op waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn. De praktijk wijst echter uit dat er voldoende overlegstructuren zijn waar alle partijen in verenigd zijn. Er is vooral behoefte aan focussen en concretiseren van ideeën in activiteiten. Ons voorstel voor de verdere ontwikkeling van de regiomarketing voor wonen en werken zit dan ook vooral in de praktische ondersteuning en niet in een zware overlegstructuur. Werkwijze De gerichte marketingactiviteiten werkt de SPiN uit in samenspraak met de Dwaande denktank. Daarin wordt vanuit het bedrijfsleven (ambassadeursnetwerk en ONOF), onderwijs en overheid (ambtelijk en bestuurlijk) gericht een aantal creatieve geesten uitgenodigd en bij

elkaar gebracht. Zij brengen focus aan, stellen doelen en concretiseren en trechteren diverse ideeën tot een aantal gerichte marketingactiviteiten of campagne thema's voor wonen en werken. De SPiN werkt dit uit (of laat dit uitwerken) tot een actieplan. Dit plan wordt geaccordeerd door de Dwaande denktank en vervolgens door het bestuur van een bestaand ANNO platform waarin bij voorkeur ondernemers (ONOF), gemeenten en NFW zitting in hebben. De themagroep ERT is hiervoor in principe een geschikt gremium. 4.3 Ambassadeursnetwerk Het ambassadeursnetwerk is nog zoekende naar de positie en invulling van het ambassadeurs-‐ schap. De binding met elkaar, het 'dwaande' zijn, willen ondernemers vasthouden en uitdragen. Daarbij wil men graag de trots voor de regio uitdragen. In eerste instantie gaat de wens met name uit naar een aantal goede kwalitatieve, inspirerende bijeenkomsten. De rol van ambassadeurs en het ambassadeursnetwerk zal met de SPiN en Denktank verder ingevuld moeten worden. 4.4 SPiN wonen & werken Ook voor het platform wonen en werken komt een SPiN. Ook deze SPiN is geen instituut,


Ambassadeur In de zoektocht naar de invulling van het Dwaande ambassadeurschap is het goed de van Dale definitie in het achterhoofd te houden. am·bas·sa·deur (m,v; meervoud: ambassadeurs) 1 hoogste diplomatieke vertegenwoordiger; gezant 2 bekende persoon, door een organisatie ingehuurd om goodwill te kweken: ambassadeur van Unicef

29

bureau of kantoor maar is wederom een ondernemend persoon die zijn inzet levert volgens het 'nieuwe werken'. De SPiN heeft vier hoofdtaken: 1. Praktische ondersteuning ambassadeursnetwerk. 2. Ontwikkelen en (laten) uitvoeren van een enkele gerichte marketingactiviteiten voor wonen en werken in Noordoost Fryslân. 3. Afstemming/contact toeristische regiomarketing (toeristische SPiN). 4. Afstemming/contact met provinciale platform wonen/werken/studeren. 4.5 Financiering ‘Wonen en Werken’ Overeenkomstig de financiering van de toeristische regiomarketing wordt ook voor deze warme marketing ‘wonen en werken’ voorgesteld om te werken met een basis-‐ en een aanklikmodel. Het basispakket biedt ondersteuning bij het ambassadeursnetwerk en het uitdragen Dwaande in de regio. Via het aanklikmodel worden concrete marketingactiviteiten en campagnes ontwikkeld waarin op basis van een 40% -‐ 60% verhouding overheid en bedrijfsleven c.q. derden bijdragen in geld en/of tijdsinzet. Ambassadeurs dragen individueel 500 euro bij ten gunste van het ambassadeursprogramma.

4.6 Samenspel toerisme en wonen en werken Zoals de casus ‘Groningen Marketing’ laat zien, is het van belang dat er synergie is tussen de warme en koude marketing omdat daarmee een veel krachtiger boodschap kan worden uitgezonden en dat ook bij herhaling waarin een aanzienlijk deel van de kracht schuil gaat. Aldus zal de SPiN die zich richt op de toeristische marketing en gastheerschap en de SPiN voor het wonen en werken deel samenwerken en worden dezelfde logo’s en symbolen gebruikt om Noordoost Fryslân voor het voetlicht te brengen. In een aantal gevallen zullen mogelijk marketing activiteiten gezamenlijk opgepakt en uitgewerkt worden.


Voorbeeld synergie gebruik koude en warme marketing Marketing Groningen met ‘warme en koude campagnes’ draait al enige jaren bewezen succesvol m et de consistente en bekende campagne ‘er gaat niets boven Groningen’. De gemeente en onderwijsinstellingen willen graag hun positie als kennisstad uitbouwen. Marketing Groningen werkt in opdracht een campagne uit op de doelgroepen bollebozen en bedrijven onder de noemer City of Talent in een duidelijke combinatie met ‘Er gaat niets boven Groningen’; naar opmaak, symboliek en gebruik van logo’s.

30

5 Keuzes en consequenties

5.1 Inleiding Ten aanzien van de concrete invulling en uitvoering van de regiomarketing en gastheerschap zullen keuzes gemaakt moeten worden. Deze keuzes dienen gemaakt te worden door de vertegenwoordigende raad van het NOF Collectief van Toeristische Ondernemers. Hieronder beschrijven we verschillende kwesties en geven een advies hoe hier mee om te gaan. 5.2 Wel of geen VVV? VVV is van oudsher een sterk maar tanend merk in Nederland. Het voeren van het VVV logo en merk in een soort franchiseformule brengt echter ook kosten en verplichtingen met zich mee. Op dit moment kent de regio verschillende beeldmerken voor lokale informatievoorziening: VVV, TIP en TIF. Uit de gesprekken met

ondernemers blijkt onder hen onvoldoende draagvlak om regiobreed te (blijven) investeren in het VVV merk en -‐franchiseneming. Zonder een rigide blauwdruk op te leggen, is het wel een taak van de SPiN om toe te werken naar uniformiteit en samenhang in de lokale toeristische informatievoorziening en de presentatie ervan. 5.3 Geen (nieuwe) kantoren Het gastheerschap hoort daar thuis waar het contactmoment met de klant is. Dat begint vaak online in de zoek-‐ en boekfase en gaat verder op het moment dat de bezoeker op een locatie binnen komt of aan de balie staat. Bij aankomst een kop koffie of een glas wijn, een luisterend oor, net die tip voor dat onontdekte plekje en een kaart erbij om te laten zien waar het is.


Iedere ondernemer is GASTHEER in de regio. De ondernemers en recreatieve voorzieningen als musea en infocentra zijn en opereren in veel gevallen reeds als DE gastheren in de regio. Support bij de uitvoering van het gastheerschap door de SPiN is nadrukkelijk een behoefte. Deze zal ook plaatsvinden met concrete producten vanuit het basispakket. Echter de fysiek invulling is aan de gastheer zelf. Er is geen verplichting vanuit de regio voor een verplicht kantoor of voor verplicht voeren van VVV of ‘i’ logo of anderszins. Het staat een gemeente vrij indien gewenst een fysiek VVV of i-‐kantoor te handhaven of in te richten naast de punten via ondernemers en recreatieve voorzieningen. Hier zal vanuit de regiomarketing ondersteuning vanuit het eerder genoemde basispakket aan gegeven worden. Verder wordt er echter geen

31

aanvullende financiering voor exploitatie van een locatie/kantoor gegeven. 5.4 Verschillende deelmerken Het is een feit dat de regio zich kenmerkt door drie verschillende identiteiten; een politieke, een toeristische en een regionale identiteit. Op het eerste gezicht matchen die niet optimaal. Het is echter een gegeven en het is vooral de kunst deze met begrip en respect voor de deelbelangen, optimaal samen te brengen daar waar dit zinvol is en meerwaarde creëert. Zoals werd gesteld tijdens een van de bijeenkomsten: “De energie zit op de deelmerken!” De politieke werkelijkheid is een stevige samenwerking van zes gemeenten binnen ANNO-‐verband waarmee de kaders worden gesteld voor beleid en uitvoering binnen de terreinen van toerisme, recreatie, marketing en pr. Het is een werkelijkheid waarbinnen de toeristische ondernemers hun samenwerking kunnen, maar ook moeten vinden. De regionale, landschappelijke identiteit kent op hoofdlijnen verschillende deelgebieden; de klei-‐ annex Waddenstreek waaronder het Lauwersmeergebied en de wouden en de venen. De toeristische identiteit beweegt zich min of meer langs de landschappelijke lijnen waarbij het noordelijke deel van de regio op de Wadden zijn

gericht en waarbinnen het Lauwersmeer een eigen identiteit heeft gekregen. In het zuidelijke deel voelt Earnewâld zich meer verwant met de Friese meren terwijl de Noardlike Fryske Wâlden en het gebied rond Aldtsjerk en Gytsjerk ook weer andere toeristische noemers hebben. Daarbij voelt de ene ondernemer zich geremd door provinciale grenzen en wil de andere ondernemer juist organiseren in een nog kleinere schaalgrootte dan de regio Noordoost Fryslân. Ondanks verschillende inzichten van ondernemers over de ideale schaalgrootte voor samenwerking is nagenoeg iedere ondernemer het wel eens om de krachten te bundelen. Daarbij is een gegeven het kader van de regio. Binnen die regio kunnen heel goed verschillende merkidentiteiten voor het voetlicht gebracht worden, gelijk Fryslân doet met Elfsteden, watersport, De Wadden en Friese Wouden. De merken die de provincie in haar marketing uitdraagt zijn ook de merken die Noordoost Fryslân in zich heeft vanwaar ze de marketing moet aanvliegen. Daar springen specifiek in Noordoost Fryslân verschillende stad-‐ of streekmerken eruit te weten: – Dokkum – Lauwersmeer – De Noardlike Fryske Wâlden – De Alde Feanen


Waddenkust. Deze merken kunnen ook uitgedragen worden via algemene Friese merken of via een aantal pakkende themamerken die de regio omvat zoals nationale parken en landschappen, watersport of culturele parelsnoeren. Deze merkidentiteiten zijn de kapstokken buiten de regiogrenzen en dienen ook binnen de provinciale campagnes goed voor het voetlicht gebracht te worden. Voor de concrete invulling van het gastheerschap kan een kleiner schaalniveau wellicht beter werken. 5.5 Dwaande Dwaande is een mentaliteit en geen merk. Netwerk Noordoost initieerde ‘Noordoost Fryslân echt mooi’ en ‘Dwaande’. Dwaande had als doel een sterk en onderscheidend imago te creëren voor de regio Noordoost Fryslân en de regio te inspireren en motiveren. De naamsbekendheid van Dwaande neemt toe. Daarnaast heeft Dwaande een goede aanjaagfunctie vervult in het uitdragen van trots zijn op de eigen regio en appelleert het aan de mentaliteit om iets te doen, de schouders er onder te zetten. Dwaande als merk om toeristen in den lande te wijzen op de regio is minder geschikt. Dwaande blijft in gebruik bij de invulling van de warme marketing. Zo zal Dwaande.nl in de lucht blijven als digitaal –

32

platform voor wonen en werken. In de toeristische marketing moet Dwaande niet als merknaam ingezet worden 5.6 Samenwerking provinciale marketing Parallel aan de regionale inventarisatie werkt de provincie aan de totstandkoming van één brede provinciale regiomarketingorganisatie. Uitgangspunten voor deze organisatie zijn onder andere samenwerking voor de lange termijn, provinciaal verleiden en regionaal begeleiden. De provinciale marketing organisatie trekt met marketingactiviteiten de aandacht naar Fryslân via de merken Fryslân, 11-‐stedentocht en de Wadden en creëert een etalage waarin de regio's hun toeristische product voor het voetlicht kunnen brengen. Verzoek vanuit de provinciale organisatie is per regio (Noordoost Fryslân is één van de zes regio's) een platform te organiseren die zorg draagt voor aanbod, informatievoorziening en gastheerschap. Hoe de regio dit platform organiseert is aan de regio zelf. Wel zal de provinciale organisatie de regio faciliteren met kennis en kunde en ook enige basisvoorzieningen zoals bijvoorbeeld een centrale database. Ons advies is aan te sluiten bij de provinciale organisatie. Het merk Noordoost Fryslân zelfstandig promoten buiten de

provinciegrenzen vraagt veel geld en effort. Het sorteert meer effect mee te liften op de merken Fryslân en Wadden en daarbinnen de regio goed voor het voetlicht te brengen. Belangrijke voorwaarde om mee te doen aan de provinciale organisatie is dat ergens in de organisatiestructuur medezeggenschap op hoofdlijnen vanuit de regio geborgd is. 5.7 Commerciële initiatieven Toerisme en recreatie is een sector waarin meer dan duizend bloemen bloeien en met elkaar een bijzonder en samengesteld product en aanbod leveren. Dat meerdere personen/ organisaties aan marketingactiviteiten doen is daarmee een realiteit. Tezamen vormt dit een totaalpallet voor de recreant. Het is uiteraard aan de ondernemer of een vereniging van ondernemers zelf om de individuele keuze te maken ook via andere kanalen zichtbaar te zijn naast de collectieve regiomarketing, bijvoorbeeld via Friesland Holland, Ontdek ons of B&B Nederland. Het doel van de bundeling en samenwerking is echter een zo krachtig mogelijke regiomarketing voor Noordoost Fryslân met en passant de mogelijkheid regiobrede activiteiten af te stemmen en zo efficiënt mogelijk aan te pakken c.q. uit te voeren.


Afbeelding 5.1 Provinciale m odel Voorbeeld: Samenwerking provinciale organisatie en de regio Op de vakantiebeurs is de etalage 'varen in Fryslân'. Daarin liggen ook de beste routes en arrangementen vanuit Noordoost Fryslân. Met bijvoorbeeld een sloepenarrangement vanuit Dokkum, rondvaartochten over het Lauwersmeer en een goede vaarkaart met wat er te doen is rond de Lits-‐Lauwersmeer-‐ route. Bij de watersportevenementen komen Sail Kollum en de Admiraliteitsdagen in Dokkum goed in beeld. In de 'Hapinezz' komt een artikel 'Stilte op de Wadden'. Daarin komt een enthousiasmerend stuk over de beleving van stilte m et een bijbehorende arrangement met wadlopen vanuit Paessens Moddergat en overnachten in een rustieke B&B in Noordoost Fryslân. 33

Bovendien kan worden gestimuleerd dat in alle marketingactiviteiten de kernboodschap en de uitstraling van Noordoost Fryslân duidelijk naar voren komen. Daarnaast kan het praktisch zijn om bij de uitvoering van de gewenste marketingactiviteiten gebruik te maken van bestaande initiatieven. 5.8 Consequenties 5.8.1 VTO Lauwersland Vooralsnog lijkt de Vereniging van Toeristische Ondernemers Lauwersland (VTO) te blijven en bestaan en is daarmee een verband dat een plaats verdient in het NOF collectief toeristische ondernemers. Het vasthouden aan de vereniging van ondernemers in het Lauwersmeergebied is zeer waardevol. Het Lauwersmeer is een toeristische entiteit die niet stopt bij gemeente-‐ of provinciegrenzen. Ondernemers moeten met elkaar het toeristisch product vormgeven en vermarkten. Vaak wordt de provinciale scheiding door ondernemers als belemmerend ervaren. In geval van marketing kan het wellicht betekenen dat er uit twee ruiven gegeten kan worden. Groningen Marketing heeft immers het Lauwersmeer benoemd als één van de zeven redenen om Groningen te bezoeken. Aan de Friese kant is Lauwersmeer een van de parels die zijn weg kan vinden middels Wadden promotie. Dat ondernemers zich verenigd weten, biedt

geen zekerheid voor succes maar in ieder geval meer kans van slagen. 5.8.2 Erfenis VVV en Dwaande Het spreekt voor zich dat het wenselijk is om de hardware en software van de huidige VVV Lauwersland en de Dwaande campagne in de nieuwe structuur zo veel mogelijk mee te nemen, te weten: − website (bij voorkeur content integreren); − boekingssysteem en -‐software; − database (bij voorkeur integreren en aansluiten bij ten tijde van schrijven in ontwikkeling zijnde provinciale systeem); − URL’s en social media accounts; − voorraden route en folders; − duurzame promotiemiddelen, zoals standmateriaal; − computer, printer, kopieermachine. In de toekomst kan geen gebruik gemaakt worden van VVV merk en bijbehorende rechten. Het verdient de voorkeur zeker in eerste instantie niet tijd en middelen te stoppen in nieuwe logo's maar gebruik te maken van bestaande, te weten: − ‘Noordoost Fryslân echt mooi’; − Merk en beeld van Tourist Info Fryslân ( in overleg met provinciale organisatie); − Dwaande.


Voorbeeld: De evenementenkalender Het is een wens evenementen in de regio beter zichtbaar te maken. Nu kan het een keuze zijn dat de SPiN zijn tijd inzet op het bijhouden van een evenementenkalender. Wellicht is het veel zinvoller de uitvoering weg te zetten bij een partij die hier toch al actief mee is; wellicht de provinciale organisatie ofwel een commerciële partij. Voorwaarde is dan wel dat vanuit een centrale kalender een duidelijke regiokalender gefilterd kunnen worden.

34

Hetzelfde geldt voor de website. De SPiN zal zorg dragen voor integratie van de Dwaande en VVV Lauwerslandwebsite welke in eerste instantie zal samengevoegd worden in www.noordoostfryslan.nl. 5.8.3 VVV vestigingen en agentschappen, TIP en toeristenbureau In de huidige VVV structuur bestaan in Noordoost Fryslân VVV vestigingen en agentschappen in Dokkum, Kollum, Surhuisterveen, Feanwâlden en Hegebeintum. Daarnaast is in Eastermar en Burgum een Toeristen informatiepunt en in Earnewâld een Toeristenbureau. Een aantal van deze punten heeft een combinatie met een (reis) bureau en/of een andere samenwerking in hun exploitatie. Waar gemeenten bijdragen aan de exploitatie van een informatiepunt zullen gemeenten zelf een keuze moeten maken of zij dit willen continueren in de toekomst. Daarbij is het voor de gemeente zinvol om per punt af te vragen of het alleen gaat om een toeristisch infopunt of dat het gaat om een bredere recreatievoorziening die onderdeel is van het toeristische product zoals bijvoorbeeld het bezoekerscentrum Hegebeintum. De punten die gehandhaafd worden, zullen via het basispakket gefaciliteerd blijven worden in het uitoefenen van de rol van gastheer (zie 3.6).

5.8.4 Markant Friesland Markant Friesland opereert onder een goed gesternte en voorziet in een behoefte bij tal van musea in Noordoost Fryslân. Op basis van de gevoerde gesprekken en anderszins verkregen informatie, luidt het oordeel om vooral door te gaan met deze manier van functioneren. Om de continuering van Markant Friesland mogelijk te maken, wordt een (deel)budget geoormerkt, overeenkomend met de reeds bestaande ondersteuning. Na afloop van de termijn wordt de inzet geëvalueerd en een nieuwe koers uitgewerkt door de gezamenlijke musea waarbij in samenspraak met het NOF collectief de financiering wordt bepaald. Naast de zetels in het NOF collectief is het ook wenselijk om de SPiN en de coördinator van Markant nauw te laten samenwerken zonder dat er sprake is van enige hiërarchie. Een symbiose die bijzonder efficiënt en zinvol kan worden. 5.8.5 Zelfontdekkend Gastheerschap Het project ‘Zelfontdekkend Gastheerschap’ heeft zich positief ontwikkeld tot een zeer betrokken, actief netwerk van recreatieondernemers: het Gastengilde. Via keukentafelontmoetingen bundelen dag-‐ en


Voorbeeld TIF Drenthe Toeristische Informatievoorziening Drenthe werkt m et een kleine koepelorganisatie die zorg draagt voor gastheerschap in Drenthe, door het ontwikkelen van informatieproducten en het bewaken van uniformiteit en samenhang hierin. De informatieproducten worden via een kostendekkend distributiesysteem verspreid over folderpunten en toeristische infopunten. Folderpunten zijn zeer breed verspreid en feitelijk is elke ondernemer een folderpunt. Daarnaast maakt iedere gemeente zelf de keuze één of meerdere infopunten onder te brengen of in bestaande locaties bij ondernemers of recreatievoorzieningen of een zelfstandig kantoor. Deze infopunten krijgen vanuit de koepelorganisatie ondersteuning bij het uitoefenen van het gastheerschap. Echter in geval van zelfstandige kantoren is de gemeente verantwoordelijk voor de kosten van exploitatie.

35

verblijfsrecreatieondernemers kennis, ervaring en informatie rondom het thema gastheerschap. De nut en meerwaarde van keukentafel-‐ ontmoetingen hebben zich bewezen. De Gastengilde ondernemers zullen hier in de toekomst zelfstandig mee doorgaan. Wel is er bij de Gastengilde ondernemers behoefte aan een SPiN, iemand die verbindingen legt tussen initiatieven, ondernemers, omringende regio's en toeristen. Daarnaast is er behoefte aan ondersteuning van goede initiatieven die vanuit de ondernemers komen. Deze initiatieven kunnen via het aanklikmodel tot ontwikkeling komen. 5.9 Productontwikkeling Onderdeel van regiomarketing is de productontwikkeling teneinde de vraag vanuit verschillende doelgroepen zo goed mogelijk te kunnen bedienen. De feitelijke productontwikkeling kent verschillende verantwoordelijken; stakeholders in deze. Allereerst is er de overheid, gemeenten en provincie, die -‐ als beheerder van de openbare, publieke ruimte -‐ de taak en verantwoordelijkheid heeft om toe te zien op en/of uitvoering te geven aan een goede inrichting en beheer van het landschap, het basispakket van openluchtrecreatieve voorzieningen (recreatieve infrastructuur,

bebording, speelplaatsen, visstekken, zitbanken, sportvoorzieningen, etc..), de (water)wegen, etc. maar ook op het vlak van informatievoorziening en pr. Op basis van een gemeenschappelijke regeling van de deelnemende gemeenten, is een deel van deze verantwoordelijkheid ondergebracht bij De Marrekrite als publiek rechtelijke organisatie. In het verlengde hebben terreinbeherende organisaties een taak op het vlak van toegankelijkheid en educatie voor de juiste voorzieningen en mogelijkheden te zorgen in (het merendeel van) de natuurgebieden op grond van hun doelstellingen dan wel subsidieverordeningen. Tot slot zijn er de ondernemers die een derde schakel vormen in de productontwikkeling. Zij geven inhoud aan de commercieel uit te baten voorzieningen zoals B&B accommodaties, restaurants, botenverhuur, kampeerbedrijven en hotels. En in het verlengde daarvan zijn er de toeleverende bedrijven die ondersteunende diensten leveren aan voornoemde bedrijven. Voor alle stakeholders gelden in feite twee drijfveren in relatie tot productontwikkeling, te weten: 1. Wat zijn de kernkwaliteiten van de regio en hoe kunnen die verder ontwikkeld worden?


2.

Op welke wijze kan ik de toerist en gebruiker van het aanbod zo goed mogelijk bedienen en welke onderdelen ontbreken daarin of verdienen extra aandacht?

5.10 Rol SPiN in productontwikkeling De SPiN kan in de dynamiek van productontwikkeling een grote rol vervullen. Middenin de sector, in nauw contact met bezoekers en gasten en in samenspraak met tal van ondernemers, behoort de SPiN snel een beeld te kunnen krijgen op welke onderdelen het toeristisch aanbod voldoet en waar hiaten zitten. Dat kan zich in tal van onderdelen en vormen manifesteren zoals een verkeerd informatieproduct, het ontbreken van een tracé in een fietsroute maar ook de beperkte openstelling van een museum of een natuurgebied; te veel om op te noemen. Deze constatering, die overigens een collectieve verantwoordelijkheid is van alle belanghebbenden in de sector, leidt vervolgens tot actie om het hiaat op te vullen of de missing link te voorzien. Hierbij dient een realistische kanttekening gemaakt te worden. Uiteindelijk heeft de SPiN geen directe invloed op de verbetering van het product want daarover gaat de SPiN niet. Maar vanuit zijn kennis van de markt en de vraag naar arrangementen, excursies en andere vormen van

36

dienstverlening kan hij wel ontbrekende schakels signaleren en partijen bij elkaar brengen om een en ander verder te verbeteren. De rol van de SPiN is adviserend/initiërend met een duidelijk belang in productverbetering


37


38

6 Begroting en financiering

6.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt de voorgestelde koers financieel vertaald naar een concrete begroting gepresenteerd voor de financiering van de regiomarketing en het gastheerschap welke tot stand is gekomen vanuit verschillende invals-‐ hoeken. Allereerst is berekend wat vanuit bedrijfseconomische invalshoek de "BV Toerisme Noordoost Fryslân" aan marketing uit zou moeten geven, gegeven het belang en de omzet van de sector. Daarnaast is op een rij gezet wat er de laatste jaren aan uitgaven zijn gedaan aan de VVV-‐organisaties (VVV Lauwersland, huisvesting, TIF, Dwaande-‐campagne, Gastheerschap, etc.). De volgende stap is geweest om op basis van de wensen van de ondernemers en gemeenten, de

activiteiten in het verleden en de praktijken bij andere organisaties een beschrijving en inschatting te geven wat nodig is in het basispakket aan regiomarketing activiteiten en het aanklikmodel. Dit betreft een raming van welke omvang optimaal het basispakket en het aanklikmodel moet omvatten wil invulling gegeven worden aan de ambitie van een stevige regiomarketing en gastheerschap die overeenstemt met de maatschappelijk waarde en kwaliteit van de sector. Een tweede scenario van de inhoud en omvang van het basispakket en aanklikmodel wordt geschetst op basis van de huidige financiële situatie en beschikbare budgetten van de gemeenten.


Tot slot wordt de wijze waarop de regio-‐ marketing en het gastheerschap gefinancierd kan worden verwoord. Daarbij is de uitgangs-‐ gedachte het centreren van middelen in een NOF Regiomarketing Fonds. 6.2 Omvang regiomarketing en gastheerschap Rekening houdend met de schaalgrootte van toerisme in Noordoost Fryslân, wordt navolgend met verschillende methoden een reëel budget becijferd om uitvoering te geven aan (collectieve) regiomarketing en gastheerschap. Een standaardnorm in de toeristische bedrijfs-‐ economie stelt dat ongeveer 5% van de totale kosten worden geboekt onder de noemer ‘promotie’. Het is legitiem een deel daarvan te gebruiken voor de collectieve regiopromotie.

39

Tabel 6.1 Overzicht uitgaven voor marketing en gastheerschap (met directe betrokkenheid gemeenten)

Kostenposten – VVV Lauwersland (bijdrage gemeente Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en contributies ondernemers) – TIF (bijdrage Gemeente Tytsjerksteradiel) – Dwaande middelen (bijdrage gemeenten, ondernemers en overige cofinanciering) – Dwaande (gekapitaliseerde) ureninzet – Tijdelijke projecten (Markant Friesland; Ziesa (p.m.); Zelfontdekkend gastheerschap) – Overige kosten waaronder huisvesting TOTAAL

Jaarlijks gemiddeld in periode 2010 -‐ 2013

Gemeentelijke bijdragen

€ 180.606 € 20.000 € 159.051 € 154.800 € 120.224 € 32.050 € 666.731

€ 141.058 € 20.000 € 81.000 € 154.800 € 63.090 € 35.550 € 495.498


40

De totale omzet gebaseerd op aantallen personen werkzaam in de toeristisch-‐recrea-‐ tieve sector, is een maat om tot de omvang van het regiomarketing fonds te komen. Idealiter! Aldus kan een rekensom worden gemaakt om de totale omzet (bestedingen gecorrigeerd voor effecten van BTW en inkoop) van de toeristisch-‐ recreatieve sector in Noordoost Fryslân in beeld te brengen. In de regio Noordoost Fryslân waren in 2011 1172 personen full time en 887 personen part time werkzaam in recreatie en toerisme 3 (Toerdata Noord: Toerisme Monitor 2012 ). Dit komt grofweg neer op 1500 full time banen in de sector recreatie en toerisme. Elke full time baan in recreatie en toerisme realiseert gemiddeld circa 75.000 euro afzet (afgeleid van arbeidscoëfficiënten in de toeristisch-‐recreatieve sector op basis van CBS gegevens). In Noordoost Fryslân is de sector toerisme en recreatie dus goed voor een omzet van 1.500 x € 75.000 = € 112 mln. Ter vergelijking. Deze omzet komt min of meer overeen met de economische betekenis van toerisme op Ameland. De cijfers kunnen een vraagteken oproepen. Zo is de werkgelegenheid in Achtkarspelen tamelijk groot hetgeen zijn oorzaak vindt in relatief veel 3

Werkgelegenheidsontwikkeling is opgebouwd uit de componenten cultuur, recreatie en amusement; detailhandel/groothandel; horeca; logiesverstrekking; overige waaronder sport en vervoer.

vervoersbedrijven. Daar staat tegenover dat in de voornoemde berekening op basis van de Toerdata-‐cijfers nog geen rekening gehouden met de indirecte werkgelegenheid. Veelal wordt gerekend met een werkgelegenheidsmultiplier van 1,39. Elke fte directe werkgelegenheid genereert 0,39 indirecte werkgelegenheid. Uitgaande van het directe werkgelegenheids-‐ effect en daarmee een omzet van 112 miljoen euro op jaarbasis zou dit betekenen dat er in Noordoost Fryslân 5,6 mln euro omgaat in promotie. Ons voorstel is hiervan 1/8 e deel (12,5%) uit te trekken voor collectieve regiopromotie om conform de omvang van de sector haar collectieve marketing op niveau mogelijk te maken. Dit zou betekenen dat een fonds van ca. 700.000 euro gewenst is. De cijfers maken eens te meer het belang duidelijk van de sector toerisme en recreatie voor de regio Noordoost Fryslân en ook de noodzaak om de collectieve marketing goed te organiseren. 6.3 Uitgaven In tabel 6.1 is een overzicht gegeven van de uitgaven aan collectieve regiomarketing en gastheerschap met jaarlijkse uitgaven gebaseerd op een gemiddelde over de periode 2010 -‐ 2013. Gedetailleerde gegevens over de uitgaven staan


in de bijlage 5. Op hoofdlijnen betreft dit de volgende posten: − VVV Lauwersland (bijdragen Friese gemeenten en contributies ondernemers). − TIF Gemeente Tytsjerksteradiel. − Dwaande-‐campagne. Gerekend is met de ‘inleg’ door zes gemeenten aangevuld met en de gekapitaliseerde inzet van gemeentelijke medewerkers (uren x € 75,= per uur) die de gemeenten tijdelijk beschikbaar hebben gesteld voor de Dwaande campagne. − Tijdelijke projecten: w.o. Zelfontdekkend Gastheerschap, Ziesa (p.m.) en Markant Friesland. − Overige kosten waaronder huisvesting. De totale uitgaven voor regiomarketing en gastheerschap bedragen gemiddeld over de afgelopen jaren € 666.731 per jaar. Daarvan hebben de gemeenten € 495.498 voor haar rekening genomen. Dit komt overeen met 74% van het totale budget voor deze marketingactiviteiten. Daarnaast is een deel uit cofinanciering verkregen van de provincie en uit subsidiebijdragen. Tot slot hebben de ambassadeurs, musea en ondernemers in projecten een deel bijgedragen. Van grote letterlijke en figuurlijke waarde is geweest de inzet vanuit de gemeenten aan de

41

Dwaande campagne. Naast financiële middelen is daar veel menskracht in gestoken, gemiddeld 1,5 fte op jaarbasis. Het overzicht in tabel 6.1 betreft puur de uitgaven aan collectieve marketing waar overheden aan hebben bij gedragen. In het overzicht is niet weergegeven de uitgaven in tijd en geld door ondernemers gedaan, op individuele basis en/of als lidmaatschap van ondernemers-‐ verenigingen, voor marketing en gastheerschap. Zoals bijvoorbeeld de gids en infopunten van de Uytland ondernemers. 6.4 Financiering Marketing en Gastheerschap De ondernemers geven te kennen verantwoordelijkheid te willen dragen in collectieve financiering van de promotie, in redelijkheid en billijkheid. Het opzetten van een NOF Regiomarketing Fonds als basis voor dekking van promotiekosten wordt gezien als een goede mogelijkheid. Voorwaarden daarbij zijn: − (Mede) zeggenschap over procedure en besteding. − Geen free riders. Aangezien op dit moment nog lang niet alle ondernemers direct of indirect vertegen-‐ woordigd zijn en zich hebben uitgesproken over financiering, kan op dit punt nog geen klinkend

resultaat worden ingeboekt. Simpelweg; er bestaan geen wettelijke regelingen waarmee binnen voornoemde voorwaarden een collectieve financiering gerealiseerd kunnen worden. De next best oplossing is dan om via de gemeenten gelden beschikbaar te stellen voor de financiering van regiomarketing en gastheerschap. Voor een deel kan het NOF Regiomarketing Fonds worden gevuld met dezelfde gelden die op dit moment zijn gereserveerd voor de VVV Lauwersland, Dwaande campagne, TIF (gemeente Tytsjerksteradiel) en Markant Friesland. 6.5 Bijdrage ondernemers Uitgangspunt is dat structurele bijdragen van overheden zullen afnemen en dat in de toekomst wel degelijk verdiencapaciteit komt uit het bedrijfsleven op basis van wederzijdse regionale en sectorale belangen. Daarover zal de komende jaren overleg plaatsvinden tussen de Raad Toeristische Ondernemers en de gemeentebesturen. Op korte termijn is dat zoals gesteld niet realiseerbaar. Daarmee is niet gezegd dat ondernemers op korte termijn niet gaan bijdragen in marketing en gastheerschap. Deze bijdrage van ondernemers zit in de beginfase niet gevangen in een lidmaatschap maar de bijdrage komt in de vorm van


cofinanciering bij concrete marketingproducten of -‐acties via het aankliksysteem. Dit aankliksysteem heeft hiermee een sterke aanjaagfunctie voor initiatieven van ondernemers waar zij zelf het belang van inzien. Veel ondernemers dragen via lidmaatschap bij aan de lokale samenwerkingsverbanden. Onze suggestie is deze structuur te handhaven. Daarmee kunnen samenwerkingen zelf naar behoeven slagvaardig invulling geven klein-‐ schalige activiteiten voor gastheerschap zonder daarvoor fiat nodig te hebben van het collectief. Voor regiomarketing en gastheerschap die het lokale niveau overstijgen, is het basispakket beschikbaar. Wil de toeristisch sector in Noordoost Fryslân zich krachtig ontwikkelen en neerzetten dan moet dit basispakket laagdrempelig toegankelijk zijn voor iedere ondernemer. Wezenlijk onderdeel van de promotie en het gastheerschap vormen tal van campagnes en activiteiten. Dit zijn veelal wensen en ideeën uit de koker van de ondernemer(s). Om in aanmerking te komen voor medefinanciering uit het NOF Regiomarketing Fonds voor deze activiteiten zal vanuit de participerende ondernemers een bijdrage van 60% geleverd moeten worden in geld en/of tijdsinzet.

42

Los van voornoemde activiteiten, zullen ondernemers blijven investeren in de marketing van hun eigen bedrijven als ook binnen de koepels waar ze reeds deel van uitmaken. Dat is en blijft een primaire taak en verantwoordelijkheid van iedere ondernemer. 6.6 Zeggenschap Zeggenschap over bestedingen uit het NOF Regiomarketing Fonds krijgt de Raad Toeristische Ondernemers (zijnde de besturende raad van de stichting ‘NOF Collectief Toeristische Ondernemers’). Zoals beschreven in paragraaf 3.2 bestaat de raad uit vertegenwoordigers van formele en informele clusters toeristische ondernemers. In ieder geval dient jaarlijks verantwoording te worden afgelegd naar de achterban als ook naar de gemeenten als (voorlopige) verstrekker van de financiële middelen. Voornoemde toeristische raad heeft geen zeggenschap over het budget dat is geoormerkt voor het deel wonen en werken. Wel zal een vertegenwoordiging van deze toeristische raad, deel uit (kunnen) maken indien men dat wenst, van de Dwaande Denktank waarin onder meer het bedrijfsleven en de gemeenten zitting hebben (zie 4.2). In samenspraak met hen kunnen ze de wonen en werken campagnes uitrollen.

6.7 Benodigde inzet en middelen Deze paragraaf geeft een omschrijving van het pakket dat nodig en wenselijk is om een goede invulling te geven aan regiomarketing en gastheerschap passend bij de schaal van Noordoost Fryslân en wat nodig is om de potentie die de regio heeft ten volle te benutten. Dit pakket is uitgewerkt voor zowel het toeristische deel als het wonen en werken deel en staat hierna beschreven als ook gedetailleerd weergegeven in bijlage 6 en 7. Op basis van wat op dit moment voor regiomarketing en gastheerschap beschikbaar lijkt bij de gemeenten, is een tweede scenario uitgewerkt en weergegeven in tabel 6.2 als ook beschreven in de navolgende paragraaf 6.7.3. 6.7.1 Toeristische deel Bij het toeristische deel is sprake van een basispakket en van een aanklikmodel. Basispakket en aanklikmodel Het basispakket is voor iedere toeristische ondernemer toegankelijk en betreft een beperkt pakket. In tabel 6.2 staan de middelen voor de uitvoering van het basispakket. Het aanklikmodel geeft ondernemers(-‐groepen) de mogelijkheid regiomarketing activiteiten tot wasdom te brengen. Inbreng van eigen tijd en middelen door ondernemers is hierbij noodzakelijk.


Het aanklikmodel is gebaseerd op een cofinan-‐ ciering, waarbij 40% uit het NOF Regiomarketing Fonds komt en 60% ingebracht moet worden door de ondernemers zelf. Rekenend met de bedragen uit tabel 6.2 betekent dit dat ook door toeristische bedrijven c.q. ondernemers 180.000 euro wordt bijgedragen om campagnes en andere activiteiten mogelijk te maken. De inbreng van tijd is eveneens verdisconteerbaar, gekapitaliseerd naar euro's. Bijvoorbeeld: voor de gehele regio is het van belang bij een beurs of een evenement in Noord Duitsland de regio onder de aandacht te brengen. Dan is inzet in tijd voor uitwerking en beursbemanning door ondernemers ook in te brengen als cofinanciering. Hierbij is voorstel voor gehanteerde formule: 1 uur = 50 euro. Een gedetailleerde omschrijving van activiteiten en bijbehorende begrote uren en middelen voor het toeristische basispakket en aanklikmodel staat bijlage 6. Overige bedrijfskosten De SPiN werkt volgens het ‘nieuwe werken’; auto, telefoon, laptop. Het werken is vanuit auto, huis, op locatie in de regio. Hiervoor zijn in beperkte mate kantoorbenodigdheden nodig zoals papier, printer, laptop. Voor het goed functioneren zullen enige abonnementen noodzakelijk zijn waaronder telefoon. Voor autogebruik zal kilometervergoeding gehanteerd

43

Tabel 6.2 Overzicht benodigde middelen marketing en gastheerschap Salariskosten SPiNnen Overige bedrijfskosten Toeristische regiomarketing Basispakket E-‐marketing Marketingcampagnes Ondersteuning gastheerschap Coördinatie en afstemming Provinciale marketingorganisatie Subtotaal basispakket Aanklikmodel Ontwikkelen en begeleiden Middelen vanuit gemeenten Middelen vanuit bedrijfsleven Subtotaal aanklikmodel Wonen en werken Basispakket Ondersteuning ambassadeursnetwerk Bijdrage van de ambassadeurs Uitdragen Dwaande in de regio Coördinatie en afstemming Subtotaal basispakket Aanklikmodel Ontwikkelen en begeleiden Middelen van gemeenten Middelen vanuit derden Subtotaal aanklikmodel TOTAAL

Scenario ‘benodigd en gewenst’ € 140.000 € 30.000 € 35.000 € 45.000 € 25.000 uren € 25.000 € 130.000 uren € 120.000 € 180.000 € 300.000 € 10.000 € 10.000 € 15.000 uren € 35.000 uren € 40.000 € 60.000 € 100.000 € 735.000

Scenario ‘beschikbaar’ € 115.000 € 20.000 € 15.000 € 50.000 uren uren € 25.000 € 90.000 uren € 18.000 € 27.000 € 45.000 -‐ € 10.000 € 5.000 uren -‐ -‐ -‐ -‐ € 285.000


44

worden. Dit betreft een aanname omgerekend naar een vast bedrag. Overleg en bijeenkomsten vinden plaats in de regio bij stakeholders. Dit kunnen zowel locaties zijn van ondernemers als van overheden, afhankelijk van de deelnemers en de aard van het overleg. Bij voorkeur gaat dit met gesloten beurs. Echter in een aantal situaties is vergoeding wenselijk en zal hiervoor ook een post in de begroting worden opgenomen. Voor opslag van materiaal, folders en duurzame promotiematerialen is het aan te bevelen een opslagruimte te huren. Een gedetailleerd overzicht van de bedrijfskosten staan in bijlage 6. 6.7.2 Wonen en werken deel De inzet vanuit en voor het NOF Collectief Wonen en Werken concentreert zich op ondersteuning van het ambassadeursnetwerk en de Dwaande Denktank en de uitvoering van enkele gerichte warme marketingactiviteiten voor wonen en werken. In het deel wonen en werken worden naast inzet van tijd van de SPiN drie budgetten geoormerkt. 1. Om het ambassadeursnetwerk meer slagkracht zal een beperkt budget beschikbaar gesteld worden, aanvullend op de financiële inbreng van ondernemers.

2.

3.

Voor het ontwikkelen en laten uitvoeren van warme marketingactiviteiten wordt een vast budget reserveert. Het is de ambitie dit vooral in te zetten als cofinanciering en in de warme marketing activiteiten partners te zoeken in onderwijs, woonsector of bedrijfsleven om campagnes breder weg te zetten. Voor het breder onder de aandacht brengen van Dwaande in de regio en het leggen van verbindingen en activiteiten.

Analoog aan de toeristische marketing geldt ook voor de warme marketing een vergelijkbare constructie met een basis-‐ en aanklikmodel voor activiteiten op basis van cofinanciering. Daarnaast dragen ambassadeurs individueel 500 euro bij. Nadere precisering staat in bijlage 7. 6.7.3 Invulling regiomarketing en gastheerschap huidige financiële situatie Gezien de huidige financiële situatie bij de gemeenten in Noordoost Fryslân is het benodigde pakket om de regiomarketing goed te organiseren op dit moment waarschijnlijk niet haalbaar. Wordt uitgegaan van de huidige structurele uitgaven van gemeenten dan zal het basispakket een sterk versoberd karakter krijgen. De prioriteit ligt dan bij coördineren, verbinden en in producten bij een aantal primaire digitale


marketing en promotieactiviteiten. Het basispakket omvat dan vooral de e-‐marketing, de verbindende functie (coördinatie en afstemming) en de bijdrage aan de provinciale marketingorganisatie. Aanvullende toeristische marketingactiviteiten en producten ter ondersteuning van het gastheerschap zullen dan vooral van ondernemers zelf moeten komen al dan niet voor een minimaal bedrag ondersteund vanuit het toeristische aanklikmodel waarvoor € 18.000 is gereserveerd. Ten aanzien van het deel wonen en werken geldt eveneens dat een versobering plaatsvindt ten opzichte van het pakket wat nodig/wenselijk is om een goede regiomarketing neer te zetten. In de beschikbare begroting is weinig budgettaire ruimte voor gerichte campagnes. Daarnaast is een aanname gedaan dat een deel van het budget ‘Campagnes wonen en werken’ financiering vindt uit andere gemeentelijke budgetten zoals die van de afdelingen economische zaken. 6.8 Verantwoording De gemeentelijke verstrekking van middelen vraagt om een goede verantwoording van inzet in een situatie waarbij de ANNO-‐gemeenten in principe op afstand staan en zich niet bemoeien

45

met de uitvoering van de werkzaamheden. Dat wil zeggen geen bestuurlijke inmenging in marketing keuzes en activiteiten. Uiteraard dienen de gemeenten wel vinger aan de pols te houden over een juiste en correcte inzet van de financiële middelen. Zoals genoemd in paragraaf 3.4 borgt de gemeente de relevante zaken door (prestatie) voorwaarden te koppelen aan het verstrekken van financiële middelen. Aldus zijn verschillende voorwaarden reeds genoemd: 1. Verantwoording dient plaats te vinden door een jaarlijkse publicatie en toezending van het jaarverslag en desgewenst een toelichting. Mochten er naar aanleiding daarvan behoeften zijn tot toelichting en of nadere uitleg dan kan een dergelijk overleg gearrangeerd worden. 2. Gemeenten wensen in te kunnen stemmen met de algemene voorwaarden waaronder projecten via het aankliksysteem worden gehonoreerd. Als gemeenten daarmee ingestemd hebben, hoeven die zich niet meer met de dagelijkse beoordeling van projecten te bemoeien. 3. Een expliciete voorwaarde van de gemeenten zal zijn dat het basispakket alleen voor een bepaalde periode in stand gehouden zal worden als ondernemers via

4.

het aankliksysteem aanvullende regiomarketing activiteiten ontwikkelen. Naast algemene voorwaarden gelden prestatie voorwaarden; wat moet de regiomarketing opleveren? De prestatie voorwaarden moeten gekoppeld zijn aan meetbare indicatoren zoals bijvoorbeeld websitebezoeken, bezoekersaantallen, bepaald tevredenheidspercentage onder de toeristische ondernemers en dergelijke.

Uiteraard en wat meer informeel zullen bestuurders en ambtenaren op verschillende momenten van campagnes en bijeenkomsten in de gelegenheid worden gesteld ‘aan te schuiven’ en zich te vergewissen over de verloop van de activiteiten en ontwikkelingen. Daarnaast zullen de marketingactiviteiten goed gemonitord worden, als interne feedback, waarbij de uitkomsten van deze gegevens ook gebruikt kunnen worden ter verantwoording van de mate van succes van de ondernomen activiteiten, campagnes, verkopen, etc.


46

7 Marsroute

7.1 Marsroute tot verbinding Op dit moment overheerst de angst dat er een oneindige overlegcultuur komt voordat alle neuzen dezelfde richting op staan en concrete acties ondernomen worden. Wel onderschrijven de ondernemers de nut en noodzaak van samenwerking en collectiviteitsvorming. Gegeven voornoemde standpunten, is de insteek om per direct te beginnen met die partijen en ondernemers die in de actieve stand staan en de samenwerking voor regiomarketing direct willen toepassen. Vanuit die partijen worden gericht 5 à 6 personen voorgedragen en gevraagd om als voorlopige vertegenwoordiging zitting te nemen in een eerste Raad Toeristische Ondernemers

Noordoost Fryslân. Deze toeristische raad voert voornoemde taken uit maar heeft bovendien als taak de vertegenwoordiging van toeristische ondernemers verder te versterken. De deelnemers aan de eerste Raad Toeristische Ondernemers Noordoost Fryslân moeten de volgende competenties en zaken in zich verenigd hebben: – Kennis en ervaring marketing. – Geografische spreiding over de regio. – Sectorbrede vertegenwoordiging c.q. spreiding over grote en kleine bedrijven, dag-‐ en verblijfsrecreatie, watersport, horeca. – Het vermogen en de ruimte in tijd tot verbinding.


De eerste stappen van de Raad Toeristische Ondernemers Noordoost Fryslân zijn het opstellen van statuten en oprichten van de Stichting ‘NOF Collectief Toeristische Ondernemers’. Zodra de juridische entiteit gevestigd is kunnen door de toeristische Raad de stappen worden gezet om de SPiN aan te trekken: 1. Financiële relatie met NOF-‐gemeenten vestigen 2. Besluitvorming over de competenties en profiel van de SPiN vast stellen. 3. Keuze voor de SPiN te bepalen. 4. Activiteiten ontplooien om de vertegenwoordiging van ondernemersgroepen in de Raad

47

SPi

social media manager, aanjager, netwerker, administrator,

N

verbinder, subsidie-goeroe, facebooker, coördinator, free

publicity arrangeur, netwerkbeheerder, twi"eraar, secretaris, uitvoerder, regelaar

SPiN




SPiN



Afbeelding 7.1: Verhouding Raad toeristische ondernemers en toeristisch team SPiNnen ‘Verbinden en bouwen aan regiomarketing en gastheerschap Noordoost Fryslân’ eindrapport november 2013

48

5.

Toeristische Ondernemers Noordoost Fryslân te formaliseren. Zodra de toeristische Raad een volledige vertegenwoordiging kent van de regionale groepen ondernemers, wordt de formele inauguratie van de definitieve raad voorbereid en uitgevoerd.

Uitgaande van de opgerichte stichting per medio december 2013 en een voorspoedige procedure in gemeentelijke besluitvorming, kan per 1 januari 2014 een SPiN (team) voor circa 1,2 fte actief zijn. Deze personen starten vanaf dag 1 primair met informeren, vragen, verbinden en bouwen, aan elkaar koppelen van mensen en activiteiten en bruggen slaan tussen initiatieven en ondernemersgroepen. In samenspraak met de toeristische Raad zal ook door de SPiNnen worden bekeken op welke wijze de uitvoering van verschillende projecten kan worden georganiseerd zoals het bijhouden van de website(s). Daarnaast zorgt de SPiN ook per direct voor de concretisering van regiomarketing in het bijzonder de promotie van Noordoost Fryslân. 7.2 Marsroute Wonen en werken Hoewel de focus ligt bij het toeristische deel zal één SPiN van het team zich specifiek bezig houden op het wonen en werken deel. En samen

met de Dwaande denktank en ambassadeurs inhoudelijk vorm en invulling geven aan marketingactiviteiten voor wonen en werken. 7.3 Gemeentelijke rol De gemeente zal in de beginfase een trekkende en faciliterende rol hebben om samen met de toeristische raad de trein rijdende te krijgen. Trekkend om het initiatief te nemen de ontbrekende schakel en samenwerking in de toeristische keten tot stand te brengen. Faciliterend omdat op dit moment er geen wettelijke grondslag is om van alle ondernemers naar rato een financiële bijdrage te vragen voor collectieve regiomarketing. Het uitsluiten van free riders is een noodzakelijke voorwaarde van ondernemers om bij te dragen in collectieve financiering van regiomarketing. In de beginfase zal de gemeente ook praktische ondersteuning moeten bieden in de werving en sollicitatieprocedure van de SPiN. Maar ook zal een (subsidie)overeenkomst opgesteld dienen te worden waarin kwalitatieve en kwantitatieve voorwaarden staan waaraan door de Stichting NOF Collectief Toeristische Ondernemers voldaan zal moeten worden.


49


50

Bijlagen

Bijlage 1: Theorie en definities Marketing = Promotie en productontwikkeling Promotie: Toeristen naar Noordoost Fryslân halen. Doel: Zoveel mogelijk bezoekers en boekingen. ‘Koude en warme’ marketing. Belangen liggen bij toeristische ondernemers, regionaal bedrijfsleven, inwoners en overheid. Productontwikkeling: Innovatie, vernieuwingen, afgestemd op behoeften, promotie en informatie ontwikkelen. Doel: Kwalitatief en kwantitatief aantrekkelijke en toegankelijke toeristisch-‐recreatieve regio.

Verantwoordelijkheid toeristische ondernemers, terreinbeherende organisaties en gemeenten op gebied van openluchtrecreatieve voorzieningen, beleid, infrastructuur en randvoorwaarden Gastheerschap: Toeristen in Noordoost Fryslân van dienst zijn: informeren, onthalen, activiteiten (laten) doen, verzorgen. Doel: Gasten in Fryslân een aangenaam verblijf bezorgen en aansluitend als ambassadeurs laten functioneren. Verantwoordelijkheid bij (individuele) ondernemers in de regio. ‘Visitor Journey’s’ fasen (Hosper, 2011): In de ervaring van de bezoeker voor, tijdens en na het bezoek zijn vijf momenten waarop een toerist met een bestemming in contact komt.


1.

2. 3. 4. 5.

Besluiten en plannen door bericht media, brochure, vrienden/familie, eigen ervaringen. Zoeken en boeken; gemak, eenvoud, aantrekkelijk. Reizen en aankomen; indruk, bewegwijzering, ‘reviews’, welkom? Bezoeken en beleven; indrukken sfeer, gastvrijheid, dienstverlening. Herinneren en vertellen; souvenirs, verhalen, attenties, kaartje of mailtje.

Tijdens deze contactmomenten kan de bestemming een indruk achter laten bij de bezoeker en vormen het totaalbeeld over de bestemming. Bij een goede indruk komt de bezoeker misschien nog een keer terug en

51

vertelt hij anderen positief over de regio. Bij een negatieve ervaring moet de bestemming weer extra moeite doen om het beeld om te buigen. In iedere fase van de Visitor Journey kunnen de regionale marketing organisatie en de ondernemers zelf een rol vervullen!


52

Bijlage 2: Literatuurlijst Adema Gast Wierda Notarissen, 1999. Afschrift akte houdende oprichting der stichting/vereniging Stichting foar rekreaasje en toerisme yn de gemeente Ferwerderadiel gevestigd te Ferwert in de gemeente Ferwerderadiel. ANNO gemeenten, 2011. Meerjarenplan regiomarketing (2011-‐ 2014) inclusief begroting. Anonymus. Dwaande. Ambassadeur regio Noordoost Fryslân. Anonymus. Dwaande. Noordoost Fryslân is Dwaande. Factsheet. Bureau Hanzesteden, Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme, RBT Vechtdal-‐IJsseldelta, 3 Sallands Bureau voor Toerisme en Twents Bureau voor Toerisme, 2010 Marketing Impuls Toerisme Overijssel (MITO) Brouwer, M., et. al., 2010. Citymarketing Eindhoven. Wie kiest, wordt gekozen. Berenschot in opdracht van de gemeente Eindhoven.

Dijk, G., 2007. Markant Friesland. Handboek voor samenwerking tussen de musea in Noordoost Fryslân. Grontmij/Vandertuuk. Drachten Elzinga, Oterdoom, 2013. Evaluatie TIF. Eindrapport. ETFI, 2013. Toerisme Monitor 2012. Onderzoek naar de ontwikkelingen van de toeristische sector in de provincies Fryslân en Groningen in het jaar 2012. Leeuwarden Fan Fryslân Gert Jan Hospers over regiomarketing. Lessen voor de Friese Economie. Gemeenten Achtkarspelen, Bedum, Dantumadeel, De Marne, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland ca, Loppersum, Winsum, 2008. Toeristische Visie Lauwersland. Rust, ruimte… en meer… veel meer. Dokkum Gert-‐Jan Hospers, 2011 Er gaat niets boven Groningen. Hoe zet je een plaats op de kaart?


Hoor, P. ten, 2009. Eerste analyse regiomarketing Noordoost Fryslân. Open Communicatiebureau. Groningen Markant Friesland, 2012. Subsidieaanvraag 2013-‐2016 inclusief bijlage en begroting. Buitenpost. Nijbroek, B., et. al., 2009. NOFA. Imago-‐onderzoek naar Noordoost Friesland. Concept. Stenden Instituut Service Management. Leeuwarden. Gastengilde Noordoost Fryslân, 2013. Kompas van het Noorden. Visie op regiomarketing en het VVV. Open Communicatiebureau. 2010 Campagneplan regiomarketing Noordoost Fryslân. Menger Advies, Stogo Onderzoek en Advies, 2005. Business Improvement District. Ondernemersinitiatief beloond. Onderzoek in opdracht van Ministerie van Economische Zaken, Gemeente Rotterdam, Ondernemersfederatie Rotterdam City. 2005.

53

Rodenburg, I., 2013. Onderzoeksrapport. Imago-‐onderzoek onder ondernemers in Noordoost Fryslân. Dokkum. Schuitemaker, F., 2013. Nieuwe tijden, nieuwe structuren. Een servicebureau voor regionale toeristische organisaties. Focusgroep/VVV Lauwersland Sibbald, A., 2013. Samen op weg naar één brede regiomarketingorganisatie voor Fryslân. Advies aan en geschreven in opdracht van de provincie Fryslân. SBBLD. Leeuwarden. Sociocratisch Centrum, 2009 De Sociocratische Kringorganisatiemethode. Gelijkwaardig – Verbonden -‐ Zelforganiserend. Rotterdam. Stichting Marketing Oost, 2012 Jaarrapport 2011 Verkort Tourist Info, 2013. Jaarverslag 2012. Winschoten. Tourist Info, 2013. Jaarplan 2013 en Infoblad regio Midden. Tourist Info Drenthe.

Notitie Tourist Info vs Tourist Info folderpunt Tourist Info Drenthe, 2011. TIF. Stichting Recreatievoorzieningen Drenthe. Een tweede evaluatie. TOOL, 2011. Startdocument: naar een vernieuwde VVV-‐ Lauwersland. VVV Fryslân, Marrekrite, Fryslân Marketing, Provincie Fryslân, 2011. Digitale Toeristische Informatie Afsprakendocument. VVV Lauwersland, 2013. Voorstel organisatie uitvoering Nieuwe Tijden, Nieuwe Structuren. Dokkum VVV Lauwersland, 2013. Jaarverslag VVV Lauwersland. Dokkum VVV Lauwersland, 2012. Ruwe houtskoolschets hervorming VVV Lauwersland: Sterk in de regio. Dokkum VVV Lauwersland, 2008?. VVV Lauwersland 2008 -‐ 2010. Beleidsvisie en marketingplan. Dokkum VVV Lauwersland, 2008?. Identiteitsbepaling Lauwersland. Dokkum.


VVV Lauwersland, 2008?. Overeenkomst dienstverlening Vereniging Regio VVV Lauwersland. Dokkum. VVV Lauwersland 2007. Een sprong vooruit. Marketingactiviteitenplan. VVV Lauwersland 2008 -‐ 2010. Dokkum. VVV Nederland, 2011. VVV 2.0. De VVV Formule 2012-‐2016. Den Haag.

Weide, R. van der, et. al., 2011. VVV Fryslân: ‘Grip op toerisme’. Beleidsplan. Leeuwarden. Werkgroep Dwaande, 2011. Zelfontdekkend Gastheerschap. Ondernemersnetwerk voor Noordoost Fryslân inclusief begroting. Zijlstra, F., 2011. Imago onderzoek Dokkum. En de functie van het gastheerschap VVV Lauwersland. Leeuwarden. ZKA, 2012. VVV Lauwersland. Toekomstvisie middellange termijn. Rapportage in opdracht van de in VVV Lauwersland deelnemende gemeenten. Breda

54

Bijlage 3.1 Beoordeling PLUS: − Uytland recreatie ondernemers functioneert goed. − Ondernemers verenigd in vereniging VVV Lauwersland / Focusgroep. − Gastengilde en de praktische werkwijze appelleert aan deelnemers. − Diverse lokale ondernemersverenigingen in de regio. − Volgens ondernemers kan promotie het best via een provinciale organisatie. − Netwerkvorming is belangrijk voor het toeristisch-‐recreatieve product. − Waddenontwikkeling en Unesco biedt kansen voor de regio. − Organisatie VVV Lauwersland in ‘beweging’. − Ondernemersinitiatieven als Groninger Klei en Holland Friesland worden door de ondernemers gewaardeerd. − Markant Friesland en de praktische werkwijze wordt gewaardeerd door de ondernemers en deelnemers. − Toerisme is in de regio een goede kans voor duurzame economische ontwikkeling. − Dwaande is een platform, een interne verbinding van ondernemers. Wellicht het vehikel ombouwen maar de intentie en ontwikkelde netwerk benutten.

−

Dwaande ambassadeurs hebben hart voor de eigen regio en leefomgeving; bezig zijn met leefomgeving waar je trots op bent.


MIN: − Marketingorganisatie (onderdeel toeristische keten) dreigt te verdwijnen. − Strategische positie in, verbinding met en betrokkenheid ondernemers bij organisaties waaronder VVV Lauwersland, Dwaande, TIF. − Minder dan 10% is aangesloten. Slapende meerderheid, deeltijdondernemers en ‘eigenwijzen’. − Geringe ondersteuning gastheerschap / productontwikkeling door ondernemers. − Stekker uit VVV Lauwersland. − We missen ondernemerscement in de regio. − Een verbinder in de sector, aanjager wordt gemist. − Regio is soms star en weinig ruimdenkend. Dat was zo bij ruilverkaveling en is nog zo. − Onoverzichtelijk en versnipperd. Marketing Fryslân, Beleef Friesland, TIF, VVV, Friesland Wonderland. − Hels karwei overal zelf achter aan lopen en onbetrouwbaar − Ik stap van alles weg en regel het zelf wel! − Je moet voor alles betalen. En dat tikt toch aan als je alle doorlinken van al die sites wilt hebben. − Aandacht gaat naar paar plaatsen; Dokkum, Earnewâld, Lauwersmeer. Vallen veel plaatsen tussen wal en het schip; bijv

55

− −

−

Eastermar of Zwaagwesteinde horen nergens echt bij. Ondernemers moe van vergaderen. Behoefte aan duidelijkheid. Dwaande. Gemengde gevoelens, niet door ondernemers gedragen. Het pakt je niet, van buitenaf bedacht je moet het zelf doen. Touwtjes strak in handen overheid en die worden straks in 1 keer losgelaten. Ambassadeurs zijn zoekende: wat is Dwaande, wat willen we bereiken. Te groot en te weinig concreet. Onmogelijk alles met elkaar te verbinden. Teveel wordt ook een soep die niet meer lekker smaakt.

CONCLUSIES CONSULTATIE IN DE REGIO – Geen omvattende vereniging. – Grote(re) ondernemers zijn niet verenigd. – ‘Verschillende grensgevallen’ (binnen-‐buiten plangebied). – Lokale ondernemersorganisaties al dan niet met aandacht voor R&T. – Versnippering marketing en gastheerschap. – Regio heeft verschillende identiteiten. – Lauwersmeer is toeristische regio. – Deel regio Noordoost Fryslân beter aansluiting met Wadden en deel beter bij Friese Meren.


56

Bijlage 3.2 Wensen / belangen − Ondernemers zijn de basis van ontwikkeling. Het is ook hun belang. Zij moeten willen en zelf in beweging komen. Dat proces kan je wel faciliteren. − Behoud de lokale dynamiek en initiatief. Kleinschaligheid is troef. Laat iedereen in zijn eigen kracht staan onder een gemeenschappelijke paraplu. − Organiseer de sector. Wens: Begeleid dit proces. − Koester lokale initiatieven die zijn belangrijk en basis van ontwikkeling en innovatie. Laat ieder zijn ding doen en realiseer 1 punt waar dit bij elkaar komt. Niet hiërarchisch en vooral flexibel. − Uitgangspunten: Weet van elkaar en de bezigheden. Zoek elkaar op. Niet een grote ledenvergadering met een standaard agenda en dan gaat iedereen zijn weg. − We hebben geen behoefte aan een nieuwe organisatie maar een goede structuur. − Waar toeristen verteren, hebben ook plaatselijke ondernemers belang. In die hoedanigheid ook een gemeentelijke verantwoordelijkheid bij te dragen aan promotie. − Ondernemers zijn gastheren daar zit de drive. Jij wilt die gast nog een dag extra houden en jij bent 24 uur op je bedrijf.

− −

−

−

−

−

−

De rol van gastheerschap kan alleen door samenwerking. Faciliteer het gastheerschap met informatie, brochures, apps, digitale media om toerist beter wegwijs te maken in de regio. Dat moet je professionaliseren en niet allemaal zelf doen. Ik zie wel meerwaarde in betaalde krachten maar niet in directeuren. Maak voor infopunten gebruik van ondernemers en van multifunctionele gebouwen zoals dorpshuizen en innovatiehuis Deltahuis. Noordoost Fryslân is geen merk. Fryslân en Wadden zijn een merk. Daarbinnen pareltjes die de consument ter plekke moet leren kennen. Promotie via provinciale organisatie. Een stevige club die elders de regio vermarkt. Wel zeggenschap vanuit regio. Behoefte aan gezamenlijke inkoop en cursus zoals een legionella test of cursus social media. Collectieve financiering is bespreekbaar mits goede structuur, transparant en duidelijke allocatie. Los van vierjaarlijkse politieke besluitvorming en politieke waan van de dag en afspraken over verdeling in de regio. Organisatie moet in essentie zelf kunnen bestaan.


−

−

−

−

−

−

−

−

Houd het simpel. Blijf bij de basis. Ga voor een concreet doel: meer boekingen, meer omzet, meer..... Bereid te betalen als toegevoegde waarde heeft. Die zaken die ondernemer niet kan of niet aan toekomt. De return on investment moet duidelijk en zichtbaar zijn. Bereid mee te betalen als zelf kan beschikken over middelen. Direct of indirect mee kunnen beslissen. Belang van kwaliteit bij besluitvorming. Vertegenwoordiging van alle doelgroepen en geen meerderheidsbesluiten. Heldere structuur: duidelijkheid over rechten en plichten. Duidelijk in wiens belang het is. Behoefte aan linking pin tussen verschillende organisaties in de regio, contact met ondernemers en belangen onder de aandacht brengen bij de provincie, maakt activiteitenplan aansluitend op wensen deelclubs. Leg verbindingen. Liefst vanuit een topattractie (arrangementen rond de Eiffeltoren) en benut de local sense of place (zoals de Friese taal). Combi digitaal en papier. Bezoeker komt via google maps en wil een kaart als hij er is.

57

− −

−

−

Maak gebruik van onderwijs en stagiaires/werkplekken. In Fryslân 60% luchtbedden en 5% hotel. Als we alleen investeren in promotie en niets aan productontwikkeling doen dan is het water naar de zee dragen. Dwaande: door samenwerken onze mooie woon en leefomgeving voor het voetlicht brengen. Onder een paraplu van Dwaande diverse campagnes uit diverse initiatieven tot wasdom laten komen. Focus: naar recreëren en wonen en werken volgt.


58

Bijlage 4: Mogelijke taken SPiN In gesprekken en uit documenten zijn diverse mogelijke concrete taken van het uitvoerende bureau naar voren gekomen. − Marketing: o Online marketing, oftewel optimalisering en uitvoering van sociale media, inbegrepen het analyseren van bezoek aan de diverse websites, het monitoren van consumentengedrag e.d. o Boekingen verzorgen. o Arrangementen ontwikkelen en verkopen. o Nieuwe producten ontwikkelen (apps, brochures) (voortdurend) + regie voeren. − Gastheerschap en informatie: o Ondersteuning en facilitering gastheerschap. o Communicatie-‐uitingen van de deelnemers clusteren en daarmee op een centraler(e) digitale wijze toeristen informeren over de verblijfs-‐ en vermaakmogelijkheden. o Informatiepunten ondersteunen: het streven is een grote spreiding over het gebied, maar ondergebracht bij ondernemers en andere toeristische aanbieders (bijvoorbeeld musea).

o −

(Naar wens ondernemers/gemeenten) Infoposten exploiteren.

Overige taken: o Gezamenlijke inkoop faciliteren. o Netwerkvorming faciliteren en ondersteunen/ontwikkelen. o Cursussen ontwikkeling c.q. organiseren. o Marktonderzoek, monitoring en effectmeting laat verrichten, oftewel het volgen van ontwikkelingen en het interpreteren van de onderzoeksresultaten. o Trends, innovaties en ontwikkeling signaleren, initieren en stimuleren. o Desgewenst Noordoost Fryslân Collectief vertegenwoordigen in andere gremia.


59


60

Bijlage 5 Overzicht uitgaven gemeenten aan regiomarketing en gastheerschap

Tabel 5.1: Uitgave per gemeente per jaar voor VVV Lauwersland, Markant Friesland en overige uitgaven Inwoners-‐ aantallen Gemeente: (1-‐1-‐2013) Uitgaven: VVV Markant Lauwersland Friesland Overige uitgaven Dongeradeel 24.221 € 38.775 € 4.250 Huisvesting VVV: € 2.050 Ferwerderadiel 8.856 € 13.050 € 4.250 Hegebeintum: € 27.500 Dantumadeel 19.130 € 29.233 € 4.250 Kollumerland c.a. 12.829 € 19.000 € 4.250 Huisvesting: € 3.500 Achtkarspelen 28.110 € 41.000 € 4.250 TIF: € 20.000 Tytsjerksteradiel 31.972 € 4.250 i-‐punt Eastermar: € 2.500 TOTAAL 125.118 € 141.058 € 25.500 € 55.550

Tabel 5.2 Financiering Zelfontdekkend Gastheerschap 2011 -‐ 2013

Budget

Subsidie

€ 28.567

Bijdrage gemeenten uitgezonderd Ferwerderadiel

€ 38.090

Bijdragen betrokken organisaties

€ 14.569

Bijdragen ondernemers/vrijwilligers

€ 13.998

Totaal

€ 95.224


61

Tabel 5.3: Uitgaven Dwaande campagne 2010 -‐ 2013

Totaal

Kosten* inzet (€ 75,=/uur)

Inzet uren/week

Inzet per jaar (46 weken)

€ 100.110

2.000**

€ 150.000

€ 185.830

62

2.944

€ 220.800

€ 150.200

39

1.794

€ 134.550

€ 200.065

33

1.518

€ 113.850

€ 636.205

8.256

€ 619.200

kosten Uitgaven 2010 Procesbegeleiding plus ontwikkelen strategie en campagne Uitgaven 2011 Uitvoeren campagne, digitalisering, verbinden ondernemersnetwerken, inhuur communicatiemedewerker etc. Uitgaven 2012 Uitvoeren campagne, digitalisering, verbinden ondernemersnetwerken, inhuur communicatiemedewerker etc. Uitgaven 2013 Uitvoeren campagne, digitalisering, verbinden onder nemersnetwerken, inhuur communicatiemedewerker etc.

* Dit betreffen de uren van gemeenteambtenaren die gemeenten tijdelijk beschikbaar hebben gesteld ten gunste van de Dwaande campagne. ** Raming uren 2010 was vergelijkbaar maar iets lager dan 2011 en exclusief de inzet van Tytsjerksteradiel


62

Bijlage 6: Detailoverzicht omvang en invulling basispakket en aanklikmodel toeristische deel Tabel 6.1 Basispakket toeristische deel

Activiteit E-‐marketing

Omschrijving ontwikkelen, actualiseren en uniformeren van regionale digitale promotieproducten, twitteren, facebook, story telling, content verzamelen

Marketingcampagnes Ondersteuning gastheerschap

ontwikkelen, actualiseren en uniformeren van regionale analoge informatieproducten distributie marketing en promotiemateriaal inventarisatie, coördinatie en afstemming met ondernemers en organisaties over activiteiten en producten ten behoeve van regiomarketing en promotie

Product/diensten − centrale website; database − (regio) app − zoek en boek systeem? − evenementen-‐activiteiten kalender − samenhangend social media pakket − Marketingcampagnes − regiofolder of informatiegids, regiokaart o.i.d. − contactsysteem? − distributiesysteem opzetten en onderhouden − op initiatief van ondernemers organiseren ondernemersbijeenkomsten − bezoeken reguliere bijeenkomsten van toeristische samenwerkingsverbanden in de regio − opstellen strategische plannen en uitvoeringsprogramma − aanspreekpunt en eerste startbegeleiding bij ideeën en wensen − verbinden personen en netwerken − afstemmen SPiNnen

Coördinatie

Initiëren

aanspreekpunt ideeën, wensen en initiatieven

Afstemmen

borgen goede aansluiting en afstemming wonen en werken samenwerking en borgen goede aansluiting van lokale en regionale producten op activiteiten en campagnes van provinciale organisatie

Samenwerken

− − −

koppeling en afstemming producten ondernemers en provincie overleg provincie

Scenario ‘gewenst en benodigd’ aantal Middelen uur/week (in €) 4 22 € 35.000 ?

Scenario ‘beschikbaar’ aantal Middelen uur/week (in €) 18 € 15.000

2 5 2 2 5

€ 45.000 € 25.000

-‐ 2

€ 50.000

5

5

5

1

1

1

€ 25.000

1

€ 25.000

40

€ 130.000

32

€ 90.000

4 Hierbij wordt ervan uitgegaan dat het mogelijk is dat een aantal taken provinciaal worden opgepakt zoals beheer van de centrale database, onderhouden evenementenkalender e.d. 5 Dit betreffen uren voor begeleiding, niet realisatie. Dit zal door derden gebeuren de kosten hiervoor zijn meegenomen in middelen.


63

Tabel 6.2 Aanklikmodel toeristische deel

Activiteit Ontwikkeling

Omschrijving Individuele ondernemers en ondernemersgroepen begeleiden bij ideeën, wensen en vraagstukken

Ondersteuning

Ondersteuning bij uitvoering marketingactiviteiten Ondersteuning uitvoering gastheerschapsactiviteiten Ondersteuning uitvoering productontwikkeling (evenementen en arrangementen)

producten/diensten − Bij ondernemersvraag beoordelen of individuele of collectieve meerwaarde is − Begeleiden naar uitvoering of − Eventueel aanvullende financiën vergaren − Afhankelijk van activiteit

Scenario ‘gewenst en benodigd’ aantal Middelen uur/ Overheid/ week ondernemers 8

Scenario ‘beschikbaar’ aantal Middelen uur/ Overheid/ week ondernemers 8

€ 50.000/75.000

€ 6.000/9.000

−

Afhankelijk van activiteit

€ 50.000/75.000

€ 6.000/9.000

−


€ 20.000/30.000

€ 6.000/9.000

8

€ 120.000/180.000

8

€ 18.000/27.000

Tabel 6.3 Overige bedrijfskosten toeristische deel Posten Vergaderkosten op locatie Reiskosten (25.000 km, 2 spinnen; ca. 12.500 per spin; 0,20 ct per km) Kantoorbenodigdheden (laptop, printer, papier etc.) Abonnementen (telefoon, internet etc.) Opslagruimte materiaal Accountants en advieskosten Onvoorzien In scenario 'beschikbaar' wordt gerekend met een besparing op deze overige bedrijfskosten.

Kosten € 2.000 € 5.000 € 2.500 € 4.500 € 1.500 € 4.000 € 2.500 € 22.000


64

Bijlage 7: Detailoverzicht basis-‐ en aanklikmodel deel wonen en werken

Tabel 7.1 Basismodel ‘Wonen en werken’

Activiteiten omschrijving Ondersteuning ambassadeurs-‐ netwerk Bijdrage van de Ambassadeurs Aanspreekpunt Aanspreekpunt en uitdragen Dwaande in de regio

Afstemmen en samenwerking

Borgen goede aansluiting en afstemming toeristische deel en provinciale campagnes

producten/diensten − Faciliteren ambassadeurs overleggen − Schakel ambassadeurs en overheden d.m.v. bijwonen diverse overleggen − Individuele bijdrage ambassadeurs − Centrale website voor Dwaande gericht op wonen en werken − Samenhangend pakket social media Dwaande − Bijwonen bijeenkomsten en overleggen om Dwaande en de mogelijkheden toe te lichten en verbindingen te leggen − Promotiemateriaal in de regio voor Dwaande − Afstemmen SPiNnen − Borgen goede aansluiting van lokale en regionale producten op activiteiten en campagnes van provinciale organisatie − Koppeling en afstemming Corps Diplomatique (ambassadeursnetwerk Fan Fryslân) − Afstemming platform wonen/werken/studeren provincie


Scenario ‘gewenst en benodigd’ aantal middelen uur/week 1 € 10.000

Scenario ‘beschikbaar’ aantal middelen uur/week 1

5

€ 10.000 € 15.000

3

€ 10.000 € 5.000

2

2

12

€ 35.000

8

€ 15.000

65

Tabel 7.2 Aanklikmodel deel Wonen en Werken

Activiteit Ontwikkeling

Omschrijving Individuele ondernemers en ondernemersgroepen begeleiden bij ideeën, wensen en vraagstukken.

Ondersteuning

Ondersteuning bij uitvoering marketingactiviteiten Ondersteuning uitvoering productontwikkeling (w.o. evenementen en arrangementen)

producten/diensten − Bij ondernemersvraag beoordelen of individuele of collectieve meerwaarde is. − Begeleiden naar uitvoering of − eventueel aanvullende financiën vergaren − Afhankelijk van activiteit

−


Tabel 7.3 Overige bedrijfskosten wonen en werken Posten Vergaderkosten op locatie Reiskosten 5000 km (0,20 ct per km) Kantoorbenodigheden (laptop, printer, papier etc.) Abonnementen (telefoon, internet etc.) Opslagruimte materiaal (i.c.m. toeristische deel) Accountants en advieskosten Onvoorzien In het scenario 'beschikbaar' wordt gerekend met een besparing op deze overige bedrijfskosten.

Scenario ‘gewenst en benodigd’ aantal Middelen uur/ Overheid/ week ondernemers 8

Scenario ‘beschikbaar’ aantal Middelen uur/ Overheid/ week ondernemers

€ 32.000/48.000

€ 8.000/12.000

8

€ 40.000/60.000

kosten € 500 € 1.000 € 1.500 € 1.500 € 1.500 € 1.000 € 8.000


66

Colofon Opdrachtgever Gemeente Dongeradeel

Titel van het project Organisatie Marketing en Gastheerschap Noordoost Fryslân

Datum november 2013

Projectgroep Mevrouw G. Kraak, gemeente Dantumadiel Mevrouw D. Pestman, gemeente Dongeradeel Mevrouw A. van der Meulen, gemeente Achtkarspelen De heer B. Dijkstra, gemeente Dongeradeel Mevrouw G. Zeinstra, gemeente Ferwerderadiel De heer F. Kamstra, gemeente Kollumerland c.a. Mevrouw T. Bergsma, gemeente Tytsjerksteradiel De heer J. Sijtsma, gemeente Tytsjerksteradiel De heer M. Stuijt, provincie Fryslân

Projectteam

Agenda Netwerk Noordoost 2011-‐2030

Mevrouw H. Schmeink De heer Th. de Bruin

Hanneke Schmeink RECREATIE Hanneke Schmeink Reidkraach 8 NL -‐ 8465 RS Oudehaske M: 0627270769 E: [email protected] W: www.hannekeschmeink.nl

i.s.m.

NL RNT Theo de Bruin d'Almarasweg 143 NL -‐ 6525 DV Nijmegen T: 024-‐3555985 M: 0655854323 E: [email protected] W: www.nlrnt.nl

ANNO-‐ambitieproject N1 Regiomarketing Noordoost Verbreed Dit project is onderdeel van Netwerk Noordoost. Vanuit de Agenda Netwerk Noordoost werk de regio samen met de provincie aan concrete projecten die een bijdrage leveren aan een gezonde sociaal-‐economische toekomst voor Noordoost Fryslân. In 2030 is het goed wonen in de regio, zijn er voldoende banen en is de omgeving op orde. Netwerk Noordoost is een samenwerking tussen de gemeente Dongeradeel, Dantumadiel, Kollumerland c.a., Ferwerderadiel, Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel en provincie Fryslân.

Verbinden en bouwen aan

Recommend Documents