nov J83 KOSt 1, ~ ~

nr. Lt

oKt/nov J83 KOSt 1, 50

--.... -.... ~

~

~·~

~

••• ••• •• •• •• •

~ •

IKV OP KOERS?

Kolofoon De Vredesaktiekrant wil een plaats bieden, waarin alle initiatieven van mensen in de vredesstrijd besChreven en bessproken kunnen worden. Daarmee wil zij een aktief onderdeel vormen van die vredesstrijd. De krant verstaat daaronder niet alleen aktiyiteiten tegen (atoom)wapens, maar elke strijd die gevoerd wordt tegen onderdrukking, tegen 'struktureel geweld'. Daar.bij denken wij nu aan geweld tussen mannen en vrouwen, witten en zwarten, rijken en armen. We vinden niet, dat aktievormen beperkt hoeven te blijven tot middelen die wettelijk zijn toegestaan. We vinden het belangrij~ dat in de vorm van de vredesstrijd tot uitdrukking komt, wat voor nieuwe samenlevings·verbanden we voor ogen hebben.

Je kan ats sympathisant of Lid van de vredesber11eging voor rare ve!'l"assingen komen te staan. Eind september Lazen ~e in de ~anten, dat de IKV-top bezig is met ·
We gaan niet uit van een organisatie of politieke parij. We vormen een kollektief van vrouwen en mannen, waarin iedereen in principe kan worden opgenomen, die het leuk en belangrijk vindt om zo over vredesstrijd te denken en te sChrijven. Eerlijk gezegd staan we om meer mensen te springen. We zoeken mensen die: stukken willen schrijven, mee willen draaien in ons kollektief (vooral uit een andere plaats dan Amsterdam), willen helpen verspreiden of de enorme klus van boekhouding en administratie op zich wil nemen. Neem dan kontakt met één van ons op (zie bij HELP.! voor onze telefoonnummers).

ALTIJD AAN DE TOEKOMST BLIJVEN DEN-\ VREDESAKTIEKRANT NR.S ZAL .) DEELS GAAN OVER DE VRAAG, OF DE (• VREDESBEWEGING IETS 'KAN' MET EEN'\ BASISGROEPENSTRUKTUUR. DAARBIJ ZUL-\ LEN WE OOK KIJKEN NAAR DE ERVARIN- . GEN VAN DE ANTI-KERNENERGIEBEWEGING. MENINGEN EN IDEEEN WELKOM.

KEN.

l . ) '-../' \....__

t,}

_") \ ~

0 DEMONSTREER IN DEN HAAG, ( MAAR LAAT JE VOETSTAPPEN ACHTER! NEEM VILTSTIFT OF VERF MEE <:EN MAAK EEN OMTREK VAN JE VOETEN.

v~/A HANS KRIKKE, JENNEKE ARENS, GEERTJE MAK, SASKIA KOUWENBERG, WIERT WIERTSEMA, ANNETTE MOSK, WILMA

'\.._/

In september is er een diskussie op gang gekomen over de koers van het IKV. Die diskussie is op zichzelf niet nieuw. Al in het begin van dit jaar werd er vanuit de regio Z.O. Brabant in de gloednieuwe campagneraad voorgesteld de leus "Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland" te laten vallen. Hierdoor dachten zij o.a. te kunnen voorkomen dat het IKV er steeds maar weer van beschuldigd wordt eenzijdige. ontwapening na te streven. Als alternatieve leus werd voorgesteld "Bevries de kernwapens, ontdooi de verhoudingen". Nieuw is dat de diskussie over de strategie van het IKV nu vooral via de pers gevoerd wordt. Direkte aanleiding was een persconferentie op 12 september. Volgens de kranteberichten heeft Mient Jan Faber hier gezegd dat het IKV een veel direktere aansluiting wil zoeken bij de internationaal levende Freeze-gedachte en het oude "om te beginnen uit Nederland" niet meer zo ziet zitten. Een ander punt is dat dezelfde Mient Ján Faber o.a. via een artikel in "Trouw" pleitte voor een uitstel van plaatsing als mogelijkheid om uiteindelijk een afstel binnen te kunnen halen. Op beide punten wil ik ingaan, maar eerst iets over de manier waarop de diskussie nu gevoerd wordt. --------------~Diskussie

J

via de pers.

Op de campagneraadsvergadering van 1 oktober werd door Miént Jan gezegd dat de campagne snel, open en beweeglijk moet zijn. In dit kader kan het volgens hem dan ook nodig zijn dat een diskussie meteen in de publiciteit gestart en ge~ voerd wordt. De bovengenoemde pu"' bliciteit zou dan doelbewust beleid

Abonnement naam········

Opstuz:en naar: VREDESAKTIEKRANT postbus 11347 1001 GH Amsterdam giro: 3191118 t.n.v. Hans Krikl~e Amsterdan

geweest Z~Jn. Dergelijk beleid moet wat mij betreft zo snel mogelijk weer. afgeschaft worden. Nièt iedere IKV-er heeft gelijke toegang tot de publiciteit. Door diskussies via de pers te starten en te voeren schept het IKV-secretariaat ongelijke machtsverhoudingen, en het IKV "is er toch ook om dat soort verschijnselen af te breken? Boven-· dien·wordt er door diskussies te beginnen via de pers een mist opgeroepen die openheid en duidelijkhei:d verhindert. (Mi ent Jan heeft zelf meerdere malen gezegd dat de pers zijn bedoelingen niet goed weergeeft) • Diskussiestukken binnen de IKV-campagne komen dan als mos·terd na de maaltijd en verliezen in de mistige omstandigheden hun funktie als stimulans voor .open en eerlijke disku~sie. Een effektieve campagne moet inderdaad snel, open en beweeglijk zijn. Ieder die binnen die campagne zaken aan d~ orde wil stellen moet daarom in de gelegenheiq zijn datgene wat hij/zij aan wil kaarten zo snel mogelijk aan alle IKV-kernen rond te sturen. Het IKV-secretariaat kan deze weg heel goed bewandelen, maar ook ieder kernlid zou dit moeten kunnen. Mijn ervaring met het Amsterdamse Noodplan heeft mij vorig jaar geleerd dat dit laatste niet zomaar gaat, ook niet als je zelf de onkosten van de post voor je rekening wil nemen. Om te voorkomen dat deze bij.drage aan de toch niet.onbelangrijke diskussie over de koers van het IKV getekend wordt door interpretaties van de pers, wil ik mij verder beperken tot het artikel van Mient Jan in "Trouw" over uitstel van plaatsing en het stuk van Ben ter Veer over de Freeze-gedachte, dat aan alle IKV-kernen gestuurd is. -----------------------------uitstel. In· "Trouw" zegt Mient Jan dat het IKV pleit voor een resultaat in Genève dat het uitzicht op een Europa zonder kruisraket, Pershing en SS-20 werkelijk open houdt. Hiertoe dringt hij aan op ee~ adempauze, d.w.z. uitstel van plaatsing in Europa via een tussenakkoord en tijd voor een nieuwe gespreksronde die moet leid~n tot een definitief afstel van plaatsing. Zo'n uitstel om afstel later binnen te kunnen halen via onderhandelingen noemt hij de inzet voor de 29 oktober demo. Mient Jan maakt hier de fout zijn eigen persoonlijke inzet tot inzet van het IKV en de demo te verklaren. De formule van uitstel om afstel te kunnen krijgen is nooit. grondig binnen de IKV-campagne besproken. Bovendien liggen de leuzen voor de demo en de toelichting daarop al lang vast. Over uitstel wordt hierin niet gesproken, maar natuurlijk kan iedere demonstrant/a zo met zijn of haar eigen ideeën mee lopen. Op grond van eerdere uitlatingen begrijp ik evenwel niet waarom Mient Jan nu met uitstel aan komt 9raqen. Hi i b~eft zelf herhaalde-

lijk benadrukt dat het NAVO-dubbelbesluit door politieke motieven is bepaald; militair zijn de kruisraketten overbodig. Vanwege die politieke motieven om tot plaatsing te komen is er in Genève nooit serieus geprobeerd te komen tot een Europa zonder .k.ru~sraket, Pershing II ot SS-20. Omdat er in Genève niets veranderd is, is het mij een raadsel waarom hij nu zoveel vertrouwen heeft in die onderhandelingen dat afstel door middel van uitstel mogelijk zou zijn. Voor mij blijft. de inzet van de 29 oktober-demo dan ook gewoon afstel van plaatsing en wel liever vandaag dan morgen. Alleen de politiek die hier onverwijld op aanstuurt verdient steun, want dat was en is onze politiek. ...............................Freeze. Net als Mient Jan het politiek "haalbare" voor de 29 oktober demo tot inzet nmakt, stelt Ben ter Veer via een stuk aan alle IKV-kernen voor het Freeze concept in de IKV-· campagne een centrale plaats te geven omdat het o.a. internationaal gezien het meest "haalbaar" is. Dit tamelijk onduidelijk stuk is bedoeld als diskussiestuk ter voorbereiding van de landelijke kernendag eind november, waar over de verdere toekomst van de IKV-campagne gepraat zal worden. Hoewel ik mij bij het schrijven van deze bijdrage voorgenomen had inhoudelijk op het stuk in te gaan, zal ik vanwege de vele onduidelijkheden alleen een globaal kommentaar geven. Ben stelt dat het doel van een Nederland zonder kernwapens zondermeer overeind moet blijven. Met name in internationaal verband vindt hij het stoppen van verder ontwikkelen, testen en opstellen van kernwapens evenwel een belangrijke tussenstap om tot een kernwapenvrij Nederland te komen. Vanuit dit perspektief pleit hij voor meer aandacht voor de Freeze binnen het IKV. Deze analyse is niet zo gek, maar het is voor mij sterk de vraag of wij hier in·de Nederlandse situatie veel mee kunnen doen. Direkt zijn wij niet bij de produktie van kernwapens betrokken. Indirekt natuurlijk wel via de zgn. vreedzame nucleaire technologie. Als Ben bedoelt dat.het IKV zich via het Freeze-concept zou moeten inzetten voor het stoppen van alle Nederlandse bedrijven die zich met nucleaire technoiogie bezig houden, lijkt mij dat een aardige suggestie, In die zin laat·hij zich echter niet uit in genoemd stuk. Een andere mogelijkheid is natuurlijk onze regering te bewegen zich voor een internationale Freeze (dus ook geen kruisraketten) uit te spreken en in te zetten. In hoeverre dat dit veel gewicht in de internationale politieke schaal legt is evenwel de vraag. In die zin is de traditionele inzet van het IKV uitdagender. Ten opzichte van de oude leus beschouw ik de bevriezingsleus dan ook als een (tussen)stap terug. Wiert.

blz 2

BELASTING -wEIGEREN STRIJDMIDDEL TEGEN KRUISRAKETTEN Een groep meneen heeft nagedacht ovez> de waag, r.>at ez> ná 29 oktobezt moet gebeuren, ats de demonetz>atie (net ats in 1981) niet seztieus woz>dt genomen. Deze gz>oep is uitge~en op ~eigezting-defenetebetas­ ting en heeft een vooz>stet gemaakt, dat we hieztondezt afdztukken. Weigeri~ woztdt hiezt uitgetegd a!s het ptf:lgen van 'burgerUjke onffehoorzaamheid' - een term, die deeta overeenkourt met het begz>ip 'nonkoöperatie ', maar meer nadruk tegt op aelektieve ~taovertz>eding en op de äktieve h&u.ding van de ~ige­ raara.

,,~.~~~\1

GELD

~-·~E\JELO

INLEIDING Op 29 oktober aanstaande is er een g;t"Ote vredesdemonstratie in Den Haag, georganiseerd door het zeer brede Komitee Kruisraketten Nee . Bet karakter van de demonstratie zal sterk overeenkomen met dat vàn de 21 november-demonstratie, toen 400 duizend mensen in Amsterdam betoogden . De deelnemers van 21 november hoopten, dat de regering een definitief nee tegen de plaatsing van kruisraketten in Nederland zou uitspreken. en een aktieve buitenla.n dse politiek tegen de plaatsing van nieuwe kernwapens in Europa zou gaan voeren. Beide punten zouden ons land door de regeri ng vàn de Verenigde Staten niet in dank zijn afgenomen. Maar van een demokratiese regering kan verwacht worden, dat zij al haar vindingrijkheid gebruikt om aan essentiële verlangens van grote delen van de bevolking vorm te geven.

STAND VAN ZAKEN Op dit punt is van de hoop van 21

november niets in vervulling gegaan. Wel heeft onze regering al haar vindingrijkheid aangewend, maar dan om plaatsing van kruisraketten in Nederland langzaam maar zeker voor te bereiden. Vlak voor de vakantie werd Woensdrecht als toekomstige basis aangewezen en nog- maar enkele weken geleden sprak ue regering zich uit tegen het voorstel van Griekenland om de definitieve besluitvorming over plaatsing een half jaar uit te stellen . Verd.e r heeft de regering de afgelopen drie jaar doorgebracht met te verwijzen naar de onderhandelingen in Genève. onderhandelingen, waarvan Marga Klompé oniangs nog zei te betwijfelen, of de Verenigde Staten hieraan wel met oprechte bedoelingen deelnemen. Bij ons bestaat die twijfel al niet meer. Wij kunnen uit de agressieve uitspraken van de regering-Reagan geen. hoop putten op een onderhandelingsresultaat, dat de plaatsing van nieuwe kernwapens door de NAVO voor komt. Wij kunnen niet langer zi~n­ de blind en h?rende doof ziin. onze regering beeft zich zonder serieus voorbehoud achter de regering-Reagan gesteld en ons land daa.r mee in feite tot een satelliet van de Verenigde Staten gemaakt. Zij heeft bij herhaling het NAVOdubbelbes~uit van 1979 (bouwen en onde.r handelen) 'herbevestigd', zonder · ooit aan te geven welk onderhandelingsresultaat plaatsing zou kunnen · voorkomen. Binnen enkele maanden, wanneer de eerste kruisraketten in Europa gestationeerd moete.n worden, zal zij ongetwijfeld opiUeuw met 'herbevestiging' instemmen. In feite zal zij dan ook

danks de verplichting daartoe, zout uit de zee halen wanneer dit wettelijk niet mag. Middelen met een zo grote vanzelfsprekendheid bestaan in het verzet tegen kernbewapening niet. Bij het voorkomen van de plaatsing van kruisraketten en Pershings vertoont naar onze mening het weigeren van belasting, bestemd voor defensiedoeleinden, de grootste verwantschap met het doel. Op deze vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid zouden wij ons dan ook willen richten. In de eerste plaats met de vraag of er bezwaren aan verbonden zijn_

BELASTING WEIGEREN AKTIE IN APELDOORN

het definitieve plaatsingsbesluit voor Nederland nemen, want instemming met pbatsing op Sicilië en Engeland houdt natuurlijk de bereidheid in om ook in eigen land tot plaatsing over te gaan. Weliswaar zal het formele besluit daartoe dan nog enige maanden op zich laten wachten, maar de weg voorbij het 'point of no return' is inmiddels weer wat verder afgelegd. Wij menen, dat onze regèring door de plaatsing van kruisraketten de kans op een kernoorlog, allereerst in Europa, aanzienlijk vergroot. Tegelijkertijd verspeelt Zl.J de kans op beheersing van de wapenwed~oop, die ook al 'zonder oorlog' gepaard gaat met een stl.lle moord op miljoenen armen in deze wereld. Dit standpunt van de vredesbeweging is niet nieuw. Sterker, bet vormt sinds 1979 de belangrijkste drijfveer voor onze aktiviteiten en wordt, blijkens de steun hiervoor, door grote delen van de Nederlandse bevolking onderschreven. Het standpunt is niet nieuw, nieuw is slechts de dreigende hopelooshe;d ervan. Sinds 1979 zijn alle legale middelen, met name die van argumentatie en demonstratie, zonder onderbreking gehanteerd om de regering te bewegen zi.ch tegen de kruisraketten en de Pershings uit te spreken. Er bestond, ondank.s bet ondemokratie.s e karakter van de besluitvorming in 1979, bij de vredesbeweging een sterk vertrouwen in overtuigingskracht en bewustmaking: wanneer een groot deel, zo mogelijk het grootste deel van de Nederlandse bevollting, tégen de plaatsing en vóór een inventieve, zelfstandige, vredesbevorderende buitenlandse politiek zou kunnen worden gewonne.n , dan zou een demokratiese reget;ing er een eer in stellen hiera.a n vorm te mogen geven. Deze gedachte nu, het is hierboven aangegeven, lijkt · een illusie te zijn geweest. Lijkt, of moet worde.n gezegd: blijkt? Volstrekt zeker daarover. zijn we niet. Nog heeft onze regering niet definitief besloten tot plaatsing in Nederland, nog kan zij zich uitspreken tegen plaatsing in andere landen . Zolang de kans hierop niet nihil is willen wij haar gebruike.n . Daarom doen wij van harte mee aan de demonstratie op 29 oktober, waar• op wederom zal blijken, boe groot het verzet in Nederland tegen de kernbewapening is . Helaas moeten wij er rekening mee

houden, dat het middel van de demon· stratie weer zal falen, zoals het ook in 1981 heeft gefaald. En dat daarm.e e zal worden aangetoond, dat legale middelen niet tijdig tot resultaat kunnen leide~. Dit betekent dan, dat met legale middelen de kans op een kernoorlog niet kan worden verkleind . Mogen wij ons daarbij neerleggen? Mogen wij ons neerleggen bij een aanslag op het leven zelf? Wie zou op die vraag met ja durven antwoorden? Liever sluiten wij ons aan bij Albert Rasker, emeritus hoogleraar ethiek te Leiden- e.n overlevende van de Jàpanse interneringsKampen, wanneer hij zegt: ••zou echte trouw ·aan onze bondgenoten niet kunnen bestaan in het ontmaskeren van' al hun waanvoorstellingen, in een zeggen, .met een nee, zonder ja';. 'wij doen om der wille van God, van de men.s heid, van de toekomst, niet langer mee' "

BURGERLIJKE ONGE HOORZAAMHEID Wat kan 'niet langere meedoen' inhouden, wanneer al1e legale middelen zijn uitgeput? Daarover kan veel getheoret.i seerd worden , maar voor ons is de principiële keuze, na alle diskussies van de afgelopen tijd, niet meer zo moeilijk: ons blijft slechts over de principieel geweldloze, welbewuste wetsovertreding, in alle openbeid gericht op wijziging van het door de overheid gevoerde kernwapenbeleid, op korte termijn leidende tot het besluit geen kruisraketten in Nederland te plaatsen en geen inste.mming te betonen met de plaatsing van deze en Perllhing-Il raketten in andere landen van Europa. Wij kiezen dus voor het middel van burgerlijke ongehoorzaamheid, en wel als het uiterste middel in een werkelijke noodsituatie tegenover een kennelijk o.n redelijke overheid, nadat alle mogelijkheden om met noz:maal overleg tot het doel te komen zijn uitgeput. Eén van de principes van burgerlijke ongehoorzaamheid is, dat bet middel een zo direkt mogelijke relatie met het doel moet hebben. Dikwijls ligt de keuze van bet middel dan ook voor de hand: als zwarte gaan zitten op de plaats, die voor zwarte verboden is, als soldaat een officier niet groeten on-

al sinds 1980 bestaande Beweging Weigering Defensiebelasting (BWD) hoort nogal eens: Dan kan iedereen wel weigeren een deel van zijn belasting te betalen, omdat iedereen bet met sommige delen van het overheidsbeleid niet eens is. Dit bezwaar negeert alle inspanningen en overwegingen, die aan de daad van burgerlijke ongehoorzaambeid vooraf .z ijn gegaan en is daarmee voldoende weerlegd.

De

Nog oppervlakkiger is bet bezwaar, dat de weigeraar zichzelf verrijkt. Bij de BWD wordt het geweigerde bedrag gestort in een Vredesfonds. Ook in onze variant zal het geweigerde bedrag, zelfs in veelvoud, gestort worden in een speciaal fonds ter voorkoming van de bouw en het funktioneren van een mogelijke kruisra.k ettenbasis. Dit punt moet overigens nog verder uitgewerkt worden. Nee - van verrijking zal geen sprake z.ijn . Dit J.n tegenstelling tot de wijdverbreide situatie van belastingontduiking. Deze heeft niet alleen verrijking t .o t doel, maar leidt hier - gezien de 'pakkans' - meestal. ook toe. ·

Bij de weigering van defensiebelasting is de pakkans echter 100 proce.n t: de daad wordt in alle ope.n heid verricht, onder andere schriftelijk a.a n de overheid meegedeeld, met de bedoeling deze te doen reageren en de konsekwenties van haar reaktie te aanvaarden .

Drie stappen in de aktie 'Beta.a l niet Mee' Het voorstel van de initiatiefgroep ' Betaal Niet Mee 1 besta.a t uit drie stappen, die er globaal als volgt uitzien:

stap ''n: het versturen van de informatie-strook (z'ie apart kadertje) stap twee:het nemen van een besluit tot deelname aan de aktie, het zo mogelijk deelnemen aan lokale periodieke akties met als doel: - de groei van de aktie zichtbaar te maken, - de sólidariteit tussen de deelnemers/sters te vergroten, - de daadwerkelijke w~igering bij een onverhoopt plaatsingsbesluit met elkaar voor te bereiden . stap drie: de daad~erkelijke weigering bij een plaatsingsbesluit van de Nederlandse regering.

volgende stap na de 29-ste blz 3

vervolg van artikel Brussel , pagina 6 Voor het eerst in de geschiedenis van de VP.EDl;SAKTIEKP.ANT is er in bet buitenland geko!porteerd, e·

ZeUs transsprekende :Belgen koch ten de krant voor slechts 20 f r ancjes.

Help W GREENHAM

Cm.l!tON VERSUS REAGAN.

Oproep verspreiding

blijkbaar te veel, want voordat de beurs begon werden al mensen opgepakt. In het kamp werd ook gezocht naar andere instanties,die iets met de wapenbeurs hadden' te maken. Daaruit vloeide de aktie tegen Wagon Cits voort.Het bedrijf werd, heelkort, bezet, maar de politie was al snel aanwezig en de aktievoerders werden

vervolg defens1e belasttng

Vrouwen uit Greenham Common hebben een proces tegen Reagan (=U.S.A.) aangespannen.Negen november zullen ze verschijnen voor het federale gerechtshof te New York.De aanklacht luidt: met het plaatsen van kruisraketten en Pershing II worden de internationale rechten geschonden.Het doel van deze aktie is het Amerikaanse volk te attenderen op de gevaren van een atoomoorlog.Ook willen ze de Amerikanen wijzen op ~.,. omvang van de Amerikaanse (militaire) aanwezigheid in Europa.

De demonstratle , enxe!e duizende Beleen en tientallen 50-plussers/sters uit Nederland. Foto hans

gearresteerd. De laatste dag werd er nog een naakt-demonstratie gehouden, zoa1s ook bij andere beurzen was gebeurd. Toen de politie verscheen sprongen de aktievoerders/sters in de grote fontein voor d~ beurs. De politie aarzelde, maar cesloot toen de sökken en schoenen uit te trekken en met opgestroopte pijpen de acntervolging in te zetten ....

OPROEP: sla op 9 november gedurende 24 uur een symbolisch vredeskamp op bij een amerikaanse basis en verstuur van daaruit een protesttelegram naar New York.Het adres is jammergenoeg niet bekend en het is vier uur 's nachts dus bel zelf even naar Liz van Zimmeren- Cowgill. Haar telefoonnummer : 076-657897. Welterusten.

weigeren 'n traditie

Deze vorm van pratest is at heet oud. Ten tijde van de zogenaamde tachtigjarige oorlog .weigerde men de tiende penning te betalen, omdat daa1'mee de legers van AZ.va gefinancierd werden. Verder z ijn de Quakers vanaf het begin van de jarenzestig hun protest tegen de bewapening kenbaar gaan maken door> defensie-be~asting te weigeren . De eerste vormen waa.""in dit geschiedde wa·ren vaak alleen protestbrieven. Langzaam ging men ook over op weigering van betaLing.

nr 4 'N LEUKE KRANT? ERMEE EENS , DAT MEER MENSEN HEM MOETEN LEZEN? ONZE TRAPPENHUIZEN, KAMERS, W. C. ' S, GANGEN, ENZOVOORTS, STAAN VOL MET KRANTEN, DIE WE SNEL EEN BETERE PLAATS TO~NSEN. WIL JE MEEHELPEN MET DB VERSPREIDING VAN DB VREDESAKTIEKRANT, BESTEL DAN 10, 20 , 100 STUKS EN PROBEER ZE TE VERKOPEN IN JE WOONPLAATS, JE VREDESGROEP, BRENG ZE BIJ (LINKSE) BOEKHANDELS, BIJ VREDESWINKELS, NEEM ZE MEE NAAR DEMONSTRATIES, ENZOVOORTS, ENZOVOORTS. Bel voor informatie: (Hans)

(Geertje) (Jenneke) (Peter)

'

•

Het weigeren van defensie-betasting heeft als voordeel, dat ontzettend veel mensen e1'mee uit de voeten kunnen. Mensen, die zich daadwerkelijk tegen het regeringsbeleid wiL- ----::-=.na·411!•·'-#·- , r - - - - - - - - - - - - Z.en ve1'zetten, maar aan blokkades niet mee kunnen of willen doen, Bavendien bestaan er verschillende vormen, variërend van enke.l een protestbrief schrijven naar de minister van financiën - tot het weigeren van grote be~~agen met aanzienlijke risiko's. Iedereen kan zelf bepalen waar hij of zij aan toe is.

reaktte

1 111111111111111 Een derde bezwaar dat ongetwijfeld wordt aangevoerd heeft betrekking op de administratieve ontwrichting. Het massaal gehoor geven aan de oproep tot belasting- weigering kan tot zo ' n ontwrichting leiden. Het is inderdaad mogelijk dat massale burgerlijke ongehoorzaamheid in deze vorm door het overheidsapparaat niet "verwe r kt" kan worden . Dit bijeffekt, administratief ongemak, staat echter in geen verhouding tot het kwaad dat door middel van deze aktie bestreden wordt (wij stelden dat al eerder) : wij mogen ons niet neelieggen bij de aanslag op het leven zelf . Onder welke omstandigheden is het wei geren van defensiebelasting voor ons een onontkoombare zaak geworden? Wij achten het moment om tot daadwerkelijke weigering over te gaan gekomen wanneer een eventueel plaa~ singsbesluit van de regering door het parlement niet ongedaan wordt gemaakt. Om in brede kring op het genoemde ogenblik tot weigering te kunnen overgaan, is een grondige voorbereiding nodig. Daarom stellen wij ons voor om zo spoedig moge.lijk over te gaan tot het werven van men·sen die t.z. t . aan een eventuele weigeringsaktie mee willen doen. Op 29 oktober kunnen dan de eerste lijsten met potentiële weigeraars bekend gemaakt worden . Na 29 oktober, wanneer de werkzaamheden voor de demonstratie achter de rug zijn, moet alle aandacht op de verdere werving gericht worden.

Een veel gehoorde reaktie - zowel op de kampagne, die al een tijd ~oopt , als op het nieuwe weigerinitiatief - 1s dat telastingweigeren voor vrouwen vaak moeilijk uitvoerbaar is. Zo zeggen Rooie vrouwen uit Purmerend : "Ja maar, a Zs mijn

man nu eens niet mee wiL doen met die weigering, kan ik dan ook nog meedoen? Hoe moet dat dan?" Een andere reaktie, uit dezelfde hoek:

''lloe weet ik nou waar mijn belastinggeld terecht komt? Dat kan toch net zo goed voor een goed doel worden gebruikt?" Kennelijk is op dit probleem nog geen antwoord gevonden: de onzelfstandige positie van de vrouw als belemmering voor het weigeren . In Apeldoorn wordt door een toenemend aantal mensen maandeli jks een protest-aktie tegen de kernwapens gevoerd. Tijdens oktober zijn het er ruim veertig. Wat doen ze? Ze betalen de energie-nota gescheiden, door er elke maand f 5 ,72 vanaf te houden. Dat bedrag wordt elke eerste woensdag van de maand gezamenlijk en demonstratief aan de balie Onderwerp: Geen "Kruisraketten datum: 0 ik overweeg ernstig 0 ik besluit

f 5,72 of een veelvoud daarvan aan belasti ng te zullen weigeren, indien regering en parlement besluiten tot plaatsing van kruisraketten in Nederland. Ik verzoek u mij verdere informatie toe te zenden. De kosten hiervan à f 3,50 maak ik over op girorekening 4434906 van de Beweging Weigering Defensiebelasting (BWD) , Amersfoort) onder vermelding van Aktie 'Betaal Niet Mee' .

van het energie-bedrijf betaald. Waarom in hemelsnaam de energie nota? Op de energie-nota wordt een fiks bedrag aan BTW betaald . Die belasting gaat naar het Rijk, wat daarvan 31 miljoen gulden aan de NAVO doorbetaalt om de komst van de kruisraketten voor te bereiden. De Apeldoornse groep beschouwt zijn ' gescheiden-betalen-aktie' als een goede voorbereiding op echte weigering als de raketten geplaatst worden.

Iemand ui t de Vredeswerkgroep van de Utrechtse Domkerk vindt de hele aktie niet zo geslaagd: "Ik vind h~t een beetje pesterig. Waarom moet je zo'n energiebedrijf daar nu mee lastig vallen? Daar win je toch ·niemand mee? Als je dan toch weigert , neem dan geZ.ijk een fUnk bedrag. Het is toch volstrekte kolder om eerst f 5, 72 gescheiden te betaLen, om dan. vervolgens bij .SheU je auto vol te tanken., voor het tienvoudige bedrag. Wat er met dat ge~d gebeurt is ook niet zo lekker. "

Naam: Straat: Postkode: Woonplaats: Hoogachtend

(In open envelop (met 60 cent aan porto) sturen aan de aktie 'Betaal Niet Mee', per adres: BWD-Sekretariaat Utrechtseweg 159 3818 EO Amersfoor~ (voor informatie : 033 - 10445 020 - 230087)

Wat zegt de Apeldoornse groep zelf over dat 'pesten'? "Wij voeren de

aktie op een manier, waardoor het Nutsbedrijf er zo weinig mogelijk hinder van ondervindt . In overleg met de afdeling 'Incasso' van het Nutsbedrijf is de eerste woensdag van de maand gekozen als protestbetaaLdag. Het Nutsbedrijf heeft dan het geld op tijd binnen en de verbruikers krijgen geen betaalherinneringen of boetes. Want onze aktie is niet gericht tegen het Nutsbedrijf, maar tegen de kernwapens ..'' Niet alle mensen van de genoemde Utrechtse groep zijn skepties. Een vrouw van dezelfde vrede·swerkgroep: ''Er is eig~nZ.ijk voor mij maar één

ding, dat de doorslag heeft gegeven dat mij heeft overgehaald. Een zwarte dominee in de Vel'enigde Staten zei op 'n gegeven moment: 'Dat kán toch niet, · jaar-in- jaar-uit e~ke week voor de vrede bidden - en t egelijkertijd keurig je defensiebeLas ting betaLen. ' Vanaf dat moment heeft hij geweige1'd, m(lal' dan ook geliJK alles. En beLandde in de gevangenis. 11 ze 3 s van plan een brief naar de minister van financiën te sturen, met een afschrift van een betaling aan een vredesgroep. Dat doet ze om te protesteren tegen de defensie-uitgaven voor kernwapens, en tegelijkertijd om duidelijk te maken, dat het haar niet om eigenbelang gaat. "A~s die raketten er

komen, dan ga ik echt weigeren. Maar dan niet zo 'n stom bedrag van f 5,72."

blz 4

de oyerheid kan stikken

Wij doen niet meer mee Op 29 oktober> woPdt aan de P&Jet'ingLubbePs opnieUüJ getoond, dat el' in N«fep"land abso"luut geen d!'aagv"lak is vooP de pl-aatsing van nieUüJe ke!'nWapens. Hi er>na za "l ong ef;u)ij f e"ld de diskussie "losbaPsten ovep hoe de VP«iesbeweging ver>dep moet. Het geVaal' is gPoot, dat ep na de gPote d€monstPatie een "le€mte ontstaat, WaaPin de vooPb el' eiding m dooPgaan en een politieke Proktie van de VY'&desbeweging achtel'Wege bUjft. Heeft opnieUüJ massaal- betogen dan nog zin of is een gPootscheepse handtekeningenaktie vo "ldo md e om de mod fll'nis &Ping te vooPkomen? Of moeten we gaan in de Y'ichting van bl-okkade- en bezettingsakties? Vanuit de VP«iesbeweging in De"lft is de afge"lopm tijd in een aanta"l b"laden a"l ova- deze vrogm geschl'evm. Samengevat steUen we, dat het in de huidige Nedero"landse samm"leving het meest effektief is om de druk op de P&Jet'ing te Vf!l'gPotm dooP een stPategie, waaPbij mmsen de sammwepking met de overoheid - tijdeZijk opzeggm. Dit kan zich uiten in wei,get'ing van betaUng van defmsiebe"lasting, in werokondf!l'bPekingen, ziekmel-dingen, stakingen, enzovooPts. VooPzichtig zijn de eePste stappen op deze weg gezet. DaaPoVf!l' gaat dit aPtike"l.

blokkade . . of we1ger1ng De strategiese middelen van de vredesbeweging om de plaatsing van de kruisraketten tegen te houden bestaan tot nu toe uit demonstreren, handtekeningen verzamelen, manifesteren en overreden. Met deze middelen is een massale beweging tot stand gebracht en ze zullen ook in de toekomst gehanteerd moeten worden. Om het doel - geen plaatsing van kruisraketten en pershings-2 in ~est-europa - te bereiken zijn deze methoden echter niet langer toereikend. Immers, je kunt keer op keer laten zien, dat het maatschappelijk draagvlak voor plaatsing niet aanwezig is, maar dat houdt voor de reger~ng nog geen verplichting in, zoals gebleken is na de grote demonstratie van 21 november 1981 in Amsterdam. Beleidsondersteuning op zich is voor de regering geen doel; zij zoekt slechts de mogelijkheid om beleid te voeren. De druk op de regering in Navo-verband is enorm sterk, zeker nu plaatsing de politieke eenheid van het westen moet onderstrepen. Het repeteer-karakter van demonstraties biedt weinig perspektief: het ontmoedigt. Velen gaan vast naar Den Haag met een gevoel van "ik ga nog één keep_,

maal' nu moet het effekt hebben, want ande!'s • • " De huidige strategie geeft geen antwoord op de klemmende vraag naar verdergaand verzet, die steeds vaker wordt gehoord.

Het demonstratief protest moet worden voortgezet, maar zal parlement en regering er niet toe brengen om de voorbereidingen tot plaatsing stop te zetten. Het is dus van het allergrootste belang aktievormen te

eerste instantie gericht op de plaatselijke vakbonden en bedrijfsledengroepen. De vakbeweging heeft bij uitstek machtsmiddelen ter beschikking om de regering onder druk te zetten. In gesprekken met mensen op de bedrijven en instellingen bleek een grote bereidheid om te praten over de vredesproblematiek. De noodzaak van verdergaande aktievormen kwam veelal vanuit bedrijfsledengroepen zelf naar voren. Een uiteindelijke keuze voor akties als werkonderbreking stuit op het probleem van de reorganisatie binnen veel bedrijven, de angst voor ontslag. Toch hebben de intensieve kontakten in de afgelopen tijd geresulteerd in een eerste gezamenlijke aktiedag van de vredesbeweging en het FNV in Delft. Op vrijdag 21 oktober zijn in veel bedrijven door bedrijfsledengroepen zelf stencils verspreid en kantinebijeenkomsten rond de 29 oktoberdemonstratie gehouden.

IK DOE HET NIET MEER Y

delfts aktievoorstel vinden, die de druk op de regering verzwaren. Wij maken een wezenlijk onderscheid tussen twee vormen van drukverzwarende aktiemiddelen. Eeri· eerste groep van aktiemiddelen probeert op de één of andere wijze in de situatie te interveniëren, bijvoorbeeld door blokkade- en bezettingsakties. Door het houden van direkte, geweldloze akties denkt men de overheid te dwingen het beleid te wijzigen. Een tweede groep van aktiemiddelen gaat ervan uit, dat de overheid afhankelijk is van de gebruikelijke medewerking van zijn burgers. Valt deze medewerking van de burgers weg, dan zal de regering onder deze druk overstag gaan. De bevolking voert de strijd door het gedee"lte"lijk opzeggen van

de samenwePking op poUtiek, ekonomies of sociaal- tePPein. Dit heeft vertraging of stilstand van normale werkzaamheden tot gevolg. Uit onvrede met het geringe effekt van het demonstreren tot nu toe hoor je de laatste tijd van enkele groepen, die willen kiezen voor de eerste groep van aktiemiddelen.Interventie, blokkades en bezettingsakties zijn echter aktievormen waaraan veel mensen in de huidige situatie niet willen of kunnen deelnemen. Ze zullen dus minder massaal zijn. Belangrijker is nog het gevaar van kriminalisering: er zal bij dergelijke akties vroeg of laat geslagen worden, ofwel door de aktievoerders of door de Mobiele Eenheid. De ruime aandacht van de media hiervoor zal de vredesbeweging verdelèn en velen zullen van aktie worden afgehouden. Wij pleiten ervoor, dat de vredesbeweging z'n strategie ontwikkelt in de richting van de tweede groep van aktiemiddelen. Daarbij denken wij konkreet. aan weigering van defensiebelasting, weigering van bewakingsdiensten, werkonderbreking, langzaam-aan akties, ziekmelding (Hollanditis) en de algemene staking. Omdat deze aktievormen de machtsbasis van de regering aantasten zullen zij de druk op regering en parlement vergroten. Door hun unieke karakter brengen deze akties het initiatief opnieuw in handen van de vredesbeweging. Zo'n strategie biedt de mensen nieuw perspektief, - zowel degenen, die zich iets terughoudender opstellen als de autonome groepen. Het feit dat een overdachte persoonlijke keuze ten grondslag ligt aan deze

aktievorm zal respekt afdwingen en de ernst van de kernwapenwedloop benadrukken.

duits voorbeeld In alle tot nu toe gevoerde diskussies was de belangstelling groot, maar de inschatting van de haalbaarheid vormde het obstakel. Terecht wordt de mogelijkheid van deze strategie met gepaste twijfel benaderd. Toch zijn er volgens ons een aantal doorslaggevende argumenten om aan de haalbaarheid te gaan werken. Deze aktievormen zijn alleen haalbaar, als de vredesbeweging er met enthousiasme en inzet aan werkt. Of deze strategie verwezenlijkt kan worden hangt af van de vraag, in hoeverre we steeds meer mensen kunnen overtuigen van de diepe ernst van de situatie en van de legitimiteit, die daarmee samenhangt. Onze strategie sluit aan op een geladen gevoel bij veel Nederlanders, dat het ditmaal moet lukken. Noodzakelijk is de medewerking van veel instellingèn en in het bijzonder van de vakbeweging. Belangrijk is te beseffen, dat de aktiebereidheid van deze organisaties geen staties gegeven is, maar in hoge mate bepaald wordt door de diskussies, die de vredesbeweging landelijk en plaatselijk, aan de top en aan de basis; begint. Wat dit betreft is het ontzettend belangrijk erop te wijzen, dat in Duitsland de eerste stap in de richting van deze strategie is gezet. Op 5 oktober jongstleden legden honderdduizenden arbeiders in Duitsland het werk voor voor vijf minuten neer uit protest tegen de kernwapenwedloop. De op-· roep was gedaan door de Deutsche Gewerkschaftsbund (DGB), di.e het merendeel van de Duitse georganiseerde arbeiders vertegenwoordigt. Dit geeft de haalbaarheid van plannen in deze richting aan. Het is interessant te onderzoeken hoe het in Duitsland al zo ver gekomen is. Hoe zijn de diskussies in de DGB gelopen? Welke rol heeft de Duitse vredesbeweging gespeeld en welke maatschappelijke gevolgen heeft de staking gehad? Maar ook in Nederland Z~Jn er, hoewel bescheidener, al ervaringen opgedaan. In Delft hebben we ons in

Ook op landelijk nivo hebben we de afgelopen maanden de eerste kontakten gelegd. In juni is er een landelijk overleg gestart tussen plaatselijke vakbandsgroepen en vredesgroepen die naar verdergaande verzetsvormen willen toewerken (het 'LONK'). ~r zijn nu kontakten tussen groepen~Amsterdam, Rotterdam, Nijmegen, Apeldoorn, Eindhoven, Den Haag, Leiden, Delf~Die­ men en Vlaardingen. Het doel van dit overleg is de diskussie over 1 niet-samenwePking 1 door de bevol• king met de overheid verder te stimuleren en ook aktievormen te ontwikkelen voor groepen, die niet in het arbeidsproces deelnemen.

hoe verder Wat hierboven beschreven is is het allereerste begin. Binnen het landelijke overleg en in plaatselijke groepen wordt koortsachtig nagedacht over de invulling van de plannen voor na 29 oktober. De gedachte leeft om na die datum in ieder geval verder te gaan met het verstevigen van de banden tussen vakbeweging en vredesbeweging. Heel erg belangrijk is, dat de kontakten tussen plaatselijke groepen blijven toenemen. Wellicht is het goed te komen tot een (internationale) aktiedag in 1984, wanneer de Europese verkiezingen plaatsvinden. Een dag van ve~der­ gaande akties, massaal opgez~t en ondersteund.

Tot s"lot dient duideUjk te Z?-Jn, dat onze keuze voo!' verodePgaande aktiemiddel-en vooPtkomt uit de vaststel-Zing, dat a"l"le demonstpatieve p!'Otestmidde"len uitputtend gehanteePd zijn, zonde!' dat PegePing en paP"l€ment ep zich iets van aantPekken. PeteP Knip namens de VPedesbeweging De"lft Kontakt-ad!'es van het LONK (Landel-ijk OVero"leg Nonkoöperotie): Rob van Roon KPaanvoge"lstPaat 18 2623 MZ De"lft (Op dit ad!'es kan ook. de Nota 1 Wannee!' seooPt de V:r>edesbeweging? 1 beste"ld woPden. In deze nota wo:r>dt bovenstaande diskussie ve:r>dfll' uitgediept.)

blz 5

dodewaard trauma '81 \ ~

ZoweL van de kant van de regering aLs van de pers kregen die steen tjes aLLe aandacht en werden opgebLazen tot . de rots van . Gibz>aLtar. Het is ons aLLemaaL bekend, dat dat steeds weer zo gaat. Dat is een reden om vooraL geen stenen te gooien, maar geen reden om onszeLf te gaan criminaLiseren. In de Vredesaktiekrant nr.1 zegt Hans K., dat het geweLd van onze kant "zeker niet minder was 11 dan het brute geweLd waarmee wij gekonfronteerd werden. Daarmee criminaLiseert hij de eigen beweging zodanig dat hij de taaL van de machthebbers gaat spreken en dat ia juist waar hij voor wiL waarschuwen. Dat is onsinziens tegenstrijdig.

\

het eerste nwmner van de Vredesaktiekrant stond een artikel onder de titel 'Dodewa.a rd- Traoma', over de tweede Dodewaard-blokkade (in 1981) en het geweldsvraagstuk. Met de inhoud van dit artikel bleek lang niet iedereen in de Anti-Kernenergie-Beweging het eens te zijn. Op deze pagina een reaktie van leden van de basi~groep 'Strobreed' uit Dieren (Gelderland) .

In

Laten we het weer eens over Dodewaard hebben, tenslotte moeten we van de geschiedenis Lez>en. Wat ons betz>eft geeft de tekening van Edith voor op het vijfde nummer van het blad AfvaL de situatie prima weez>: een paaz> muizen gooien stenen naaz> een woeste, alLesverplettePende olifant: zo Lag de geweLdsverhouding.

Zijn artikel Lijkt geboren uit een angst dat in de toekoms-t bij aktiea tegen de kruiaPaketten er weer enkeLen hun woede tegen poLitie-geweLd om gaan zetten in tegengeweld. Die angst op zich is weL reëet. Onze maatschappij is gestoeLd op geweld, en wij zijn er produkten van, hoe we ons er ook tegen vez>zetten. De meesten van ons zijn opgevoed met geweLd, aLs het niet thuis was, dan wet daarbuiten. Bet zit niet {n ons om je in etkaar te Laten sLaan, zomaar zondez> iets terug te doen. Je woede zet zich om in aggressie en om die niet-geweLddadig te uiten, is iets wat je moet teren, het gaat niet vanzelf. (Voor vrouwen geLdt al veeL vaker dat je van jongst af aan geteerd hebt zondez> fysiek geweLd je woede lo.Jijt te raken, bij voorkeur door het in te sLikken; ook geen echte opLossing LiJKt ons.) GeweLdloosheid is voor de meesten van ons dus meer een strategie dan een tevenahouding. We moeten ook niet té bang zijn voor kLein-geweLd binnen onze getederen bij komende grote akties. Na Dodewaard hebben we niet sti't gezeten, en de meeste akties verLiepen geweldLoos.

Brussel Met de strategiebepaLing en het konsekwent volgen daarvan was in Dodewaard weL wat mis. Maar hoe kan dat ook anders? Wij wensen geen soort Leger te zijn, wat gedisciptineerd orders opvolgt. Toen niet en nu ook niet. Dat we andez>s moeten z>eageren op het massaLe geweLd kan niet bereikt worden door te steUen dat het slecht is om ~en steen te gooien en dus niet mag. Het is beter met begrip om te gaan met hen die hun kwaadheid zo uiten. VoLgens Hans K. hebben we destijds de basisdemokratie vez>Loochend. Wij denken juist van niet. Hoe kan de regering beter bewijzen dat anarchie chaos is, dan door massaal geweld op een basisdemokratisch georgan{seerde groep Los te Laten? Anarchie ia in principe geweLdloos en daarom op een bepaaLde manier kwetsbaar. ALs een basisdemokrati~ in-opbouw in de mangeL wordt genomen zijn er geen Leiders die je de juiste strategie voorstippelen. Dan kan er inderdaad chaos on-tstaan. ALs we destijds (en in de toekomst) wéL een Leiding aangesteLd en gevoLgd hadden, dan hadden we de basisdemokratie verLoochend. Tenslotte werkt het aansteLLen van een Leider machtsverechi7,7,en in de hand, en die zijn equivaLent aan onderdrukking geweLd. We moeten teren er anders mee om te gaan, maar niet door voornameLijk de schuld bij onszeLf 'te zoeken, of door de Dodewaardaktie dood te evalueren.

=

Voor Strobreed geLdt dat we juist door Dodewaard een echte goeie groep zijn geworden. We hebben er gezameLijk over gepraat, niet té Lang. We funktioneerden daarna prima. We wisten weer dat er vo top werk te doen was, juist door hoe mensen in onze eigen omgeving reageerden. file denken dat zonder de ervaringen van de Dodewaardaktie we nu niet zo eensgezind pat tegen de kruisraketten rechtop kunnen blijven staan, We zulZen veel geweld tegen komen, dat is hûn geweld, hûn taaL en dus hûn trauma, net als in Dodewaard ' 81. Strobreed~ensen

met Dodewaard e.rvaring

Van 13 tot en met 20 september hebben honderden vredesaktiviste.n en anti-militaristen aktie gevoerd tegen de verplaatsingsoefeningen ' Reforger ' . Iede.r jaar worden er in de herfst op grote schaal ~ilitaire oefeningen door Nederl.a nd gehouden , in Navo-verband. Op de foto: een jonge Amerikaan, die liever op het slagveld z'n marine-geweer wilde afvuren dan zinloos wachten in de trein. (foto Ad)

I'd rather been shouting on the battlefield

vredesmars

DE INTERNATIONALE VREDESMARS HEEFT DIT JAAR IN GRIMBERGEN, NABIJ BRUSSEL PLAATSGEVONDEN; IN GRIMBERGEN IS EEN INTERNATIONAAL KAMP OPGEZET , VAN WAAH-UIT ENKELE HONDERDEN MENSEN AKTIEVOERDEN TEGEN DE WAPENBEURS, E.N.S. DOORDAT MINDER MENSEN DAN VERWACHT NAAR HET KAMP ZIJN GEKOMEN 1 1N BELGIË IS HET 'STEMPELEN' NOG VERPLICHT, ZIT DE INTERNATIONALE VREDESMARS MET EEN TEKORT VAN NEGEN MILLE; IEDEREEN DIE DE MARS EEN \'/ARM HART TOEDRAAGT KAN ZIJN/DAAR BIJDRAGE STORTEN OP GIRO: 2122482, T.N.V. INTERNATIONALE VREDEsNAt!~ WAGENINGEN.

Van 27 tot en met 29 september vond in het Pare des Expositions (de 'Heyzel ' ) te Brussel de grootste mili tair• elektronische wapenbeurs ter wereld plaats. Deze beurs werd voor het eerst in Brussel gehouden, nadat de organisatoren he~ verplaatst hadden uit Chicago vanwege de enorme protesten naar Wiesbaden, waar de kosten van bescherming door de politie te hoog waren opgelopen . De beurs is bedoeld om reklame te maken voor ingenieuze wapens, en schroomt niet daarbij te vermelden dat de betreffende wapens ook in het gevecht met guerrilla- strijders uitstekend toepasbaar is. Goede klanten vormen de armoe-landen, Chili, Argentiniê, Zuid-Afrik~, Irak, India enz . Nederland is op de beurs uiteraard vertegenwoordigd:Philips, Bolland Signaal, Apparaten B.V. en de optische industrie D'oude Delft. Zo vond in Brussel de zoveelste louche samenzwering van de internationaal georganiseerde misdaad plaats.

Dit alles vormde voor de 6e I .n ternationale geweldloze mars tegen militarisme genoeg aanleiding om hun kamp, met de daarbij behorende akties, in Brussel op te richten. om te beginnen was de opkomst zeer teleurstellend: er waren , in plaats van de verwachtte twee duizend, slechts enkele honderden mensen aanwezig. Dit heeft ook te maken met de verplichting in BelgUl om, als je werkoos bent, elke dag te moeten stempelen ( 1 doppen 1 ) • In het kamp werden basisgroepen gevormd, waarvanuit de akties werden voorbereid1 en via welke de beslissingen genomen werden . Dit liep overigens beter dan in sommige v~ rige ervaringen met basisgroependemokratie. Bij de opening van de beurs werd er door enkele duizenden mensen gedemonstreerd. De aktiegroep 1 Kindervuist' hing hun speelgoed aan de hekken rondom de beurs en werden door de politie opgepakt. Enkele mensen wisten de beurs binnen te dringen en daar enige konsternatie te veroorzaken. Meer dan bonder mensen die een levend tapijt voor de basis hadden gevormd, werden door dep<)li opgepakt. en overgebrac-.ht naar de kazerne van de rijkswacht. Gedurende het kamp werd steeds geplakt en geverfd; zelfs d.i:t was de politie

vervoLg _pagina 4

blz 6

•

•

lnterv1ew GIOCONDA

BELLI:

''EEN HEL VOOR REAGAN'' In de vorige Vredesaktiekrant z~Jn we ingegaan op de reLatie tussen onze strijd tegen de kruisraketten en de bevrijdingsstrijd in MiddenAmerika. We hebben daarover onze (westerse) mening gegeven. DitmaaL een Nicaraguayaanse aan het woord, de dichteres Gioconda BeLLi, die werkt voor de afdeLing internationaLe pubLiciteit van de regeringspartij. Het gesprek met Gioconda goLd voor mij tegeLijk aLs een warm weerzien. Ruim vier jaar geleden, vLak voordat de Sandinisten de macht verover-· den, was zij ook in Nederland - destijds aLs vertegenwoordigster van één der stromingen binnen het Nicaraguayaanse bevrijdingsfront. Dit-

Voorop staat, dat we meer willen horen over het gevaar, waar Nicaragua momenteel aan is blootgesteld. Kun je ons daar een korte indruk van geven?

'Ja, O.K. Momenteel is er een toename van kontra-revolutionaire akti-... viteiten. De Verenigde Staten laten die plegen door aanhangers van de voormalige diktator Somoza, en door het leger van het buurland Honduras. Ze hebben het gemunt op ekonomiese doelwitten in het land. Vliegtuigen voeren bombardementsvluchten uit op onze luchthaven, en kikvorsmannen worden gebruikt om installaties in de haven te saboteren. Er vindt dus een eskalatie plaats naar een meer 'verfijnde' oorloqvoering.' 'Zoals ik gisteren al zei (tijdens een bijeenkomst met Vrouwen voor Vrede) is deze eskalatie erg gevaa~ lijk, omdat we prakties gedwongen worden tot een oorlog met Honduras. Als dat gebeurt, betekent het zeer zeker een interventie door de Verenigde Staten, omdat het Hondurese leger niet tegen het onze is opgewassen. Gezien onze overtuigingen en gevechtservaring zijn we veel beter voorbereid. Het Hondurese leger is erg achterlijk, hoewel het technies verfijnde wapens heeft en een sterke luchtmacht.' 'We geloven, dat de Verenigde Staten ons in oorlog willen doen komen met Honduras, ten einde een snelle aanval ( 'ataca rapido') op ons te kunnen doen, met bombardementen op onze steden. Zo hopen ze van ons (de Sandinisten) af te komen. En als er een oorlog uitbreekt met Hon• duras wordt de toestand héél erg moeilijk. Een interventie in Nicara· gua zal namelijk ook invloed hebben op El Salvador en op alle andere landen (in de regio).' 'De vrede in Midden-Amerika is in gevaar, en hier ligt volgens mij het verband met de vredesbeweging in Europa. De Reagan-administratie heeft een heel agressieve toon gege• ven aan het imperialistiese beleid. Door militair machtsvertoon probeert men echt een overwicht te krijgen, - door te stellen dat de ~erenigde Staten meer wapens hebben dan de Sovjet Unie en zo. Ik geloof dat er een erg sterke relatie is tussen de twee bewegingen, hoewel zij verschillend van karakter zijn. Uiteindelijk vechten we tegen dezelfde vijand.'

Bij een mogelijk atoom-konflikt tus• sen de supermachten denken wij hier meestal niet aan de Derde Wereld. Bestaat er volgens jou een direkt gevaar, dat er in Midden-Amerika een kernoorlog uitbreekt?

maaL maakte zij deeL uit van de deLegatie, die begin oktober een rondreis maakte Langs West-europese Landen om soLidariteit te werven. SoLidari~eit, die het Land hard nodig heeft juist nu, - nu de VS-reus openLijk probeert de revoLutionaire dwerg te vertrappen. EvenaLs deLegatieLeider Tomás Borge die in Amsterdam een poétiese, bijna vis-ionaire toespraak hieLd, straaLt Gioconda zeLfvertrouwen en moed uit ondanks de ernstige dreiging van een rechtstreekse interventie. Nicaragua: voor ons een bron van insp·iratie, maar ook een konkrete vredestaakt

'Dat geloven wij niet. 't Zou alleen kunnen, als de Sovjet Unie of Cuba bij het oorlogsgebeuren betrokken zou raken. Indien wij hun hulp inroepen, komen ze waarschijnlijk, maar dat is niet zo simpel. We zijn erg ver van de Sovjet Unie verwijderd. Bovendien zou een verzoek om die bijstand betekenen, dat we op de knop drukken, en dat is het laatste wat we willen.' 'Tijdens een perskonferentie - ik geloof, dat het in Italië was heeft (minister) Tomás Borge gezegd: •• Liever zouden we allemaal sterven, onszelf opofferen, - dan een derde wereld-oorlog te riskeren: We weten, dat als de Sovjet Unie mee zou gaan doen, het de start zou kunnen zijn van een wereldbrand, en we willen niet de plaats zijn, waar zoiets begint. Daarom willen we op eigen krachten vertrouwen.' Maar denk je, dat jullie sterk genoeg zijn om de Verenigde Staten te weerstaan? Kunnen jullie je staande houden bij een militaire interventie? 'Volgens mij wel. We kunnen bijvoorbeeld naar de bergen gaan. Stel je voor, dat ze de steden innemen. O.K., maar wat levert hen dat op? Wij evakueren dan de steden, en je kunt je dat wel voorstellen: een miljoen Sandinistiese guerillastrijders in de bergen. We zouden een hel zijn voor de 'gringos' (de Amerikanen), want ditmaal zijn we beter bewapend. Waar Sandino hen in het verleden met 30 slecht-bewapende mannen wist te verslaan, Zl.Jn we nu zeker in staat hen nachtmerries te bezorgen. Ze zullen niet zo makkelijk van ons afkomen. Tenzij ze de neutronenbom op ons afstu·• ren, maar ik geloof niet, dat ze daar genoeg politieke speelruimte voor hebben. ' Ik wil nog meer ingaan op de relatie tussen jullie strijd in MiddenAmerika en ons verzet tegen de kruisraketten. We vragen ons af of er - naast een algemene - ook een rechtstreeksere band is. Er doet namelijk een gerucht de ronde, dat de Verenigde Staten druk uitoefenen op West-Europese regeringen om af te zien van steun aan Nicaragua en het Midden-Amerikaanse verzet - in ruil voor niet-plaatsing van kruisraketten. Wat denk jij van dit gerucht? 'Ik heb er geen bewijzen van en ik geloof zoiets niet. De Verenigde Staten hebben er strategies belang bij om die kruisraketten in Europa te plaatsen. Ze zullen er geen koehandel mee drijven. (Voor ons) is de Europese steun wel erg belangrijk, maar de revolutie zal niet

aflopen, als die steun wordt gestopt. Het zou ontzettend moeilijk voor ons worden, waarschijnlijk zouden we andere vrienden moeten zoeken. Toch geloof ik niet, dat Reagan handel zal drijven met de kruis· raketten, want hij wil de mogelijkheid hebben een beperkte nukleaire oorlog te voeren.' 'In ieder geval gaat er in MiddenAmerika - in Guatemala en El Salvador - een enorm explosieve situatie ontstaan. Datzelfde geldt echter ook voor de Verenigde Staten. Je moet in het oog houden, dat het Amerikaanse volk een Vietnam-syndroom heeft, het wil geen nieuwe inter-· ventie.' 'Reagan zou geen problemen hebben, als hij de oorlog in tien dagen kon winnen. Hij denkt inderdaad, dat hij een snelle overwinning kan halen. Daarbij heeft hij het voorbeeld van Margaret Thatcher in zijn hoofd, die na de Malvinas een grote verkiezingswinst boekte. Reagan denkt, dat hij hetzelfde kan bereiken met een militaire overwinning in Midden-Amerika.'

'Daarom is hij heel gevaarlijk, maar hij heeft. het glad mis. Als deze oorlog ~en tijd doorgaat en Amerikaanse jongens omkomen, zal het volk van de Verenigde Staten zich tegen dit beleid keren. En er zal ook solidariteit komen vanuit Europa en vanuitandere landen.' Hoe schat jij de mogelijkheden voor West-Europese vredesbewegingen in om jullie daadwerkelijk te steunen? 'Ik vind, dat het hun plicht is! We hebben al veel kontakten gelegd met de vredesbeweging in Europa. Een delegatie van Groenen was in Nicaragua, en die gaan we nu opzoeken. Verder vinden we het belangrijk, dat die kontakten groeien en dat er veel druk wordt uitgeoefend op de regering in elk land. Natuurlijk hebben we gemeenschappelijke belangen.' Peter VOOR MEER INFORMATIE: NICARAGUA KOHITEE NIEmVE HERENGRACHT 29' AMSTERDAH TEL. 020-229953

AFSCHEID IN TIJD VAN OORLOG Mijn Lichaam.heb je met feest vervuLd. ELke dag heb je een gedicht voor mij verzonnen. VLinders heb je in mijn haar gesponnen. Je hebt je in mijn huid gekerfd -scherp mes van Liefde dat weggaatmaar nu worden mijn ogen vochtig aLs ik je beeLd oproep en voeL ik hoe mijn aderen zich vuLlen en mijn bLoed je zoekt. Je zuLt bij me bLijven minnaar, companero, kamel'aad. Bij me om mijn eenzaamheid te verwarmen en de zware dagen van deze oorLog. Je zuLt diep in mijn botten bLijven steken aLs een goedgerichte kogeL die de weg kent naar mijn kern. Ik zaL je dl'agen in mijn kleren op het werk en buiten, in mijn deken ik zaL je dl'agen aLs een amuLet aLs een toversteen tegen duistere krachten. Ik zaL je dl'agen zoaLs ik deze tl'anen ingehouden dl'aag, nu er voor tranen geen tijd is, noch pLaats.

BIJLAGE

ANTI- INTERVENTIEKRANT

IN DEZE KRANT VIND JE EEN BIJVOEGSEL VAN HBT LANDELIJK EL SALVADOR KOMITEE - DE ANTI-INTERVENTIEKRANT, MET VEEL INFORMATIE OVER DE VS-INMENGING IN MIDDEN-AMERIKA. WIJ VINDEN HET BELANGRIJK, DAT WE DE AANDACHT VESTIGEN OP VERBANDEN TUSSEN

ONZE STRIJD TEGEN (KERN) WAPENS EN VREDESSTRIJD ELDERS. DE TOESTAND IN MIDDEN-AMERIKA IS HEEL KRITIEK, VANDAAR DIT BIJVOEGSEL. (ZIE OOK HET INLEIDEND ARTIKEL IN VREDESAKTIEKRANT NR. 3 EN HET INTERVIEW MET GIOCONDA BELLI)

~~0~ ~.,... e ~

wapens

·

voor láiktators in Iatijns aDJ.erika w~ es <JA'\tie Krard:

POSTBUS 11347

1001 ••

AllSTERDAM

GIRO

3191118

blz 8

'N J)JJ.. I~IIIIil

JE BENT VROUW, JE BENT FEMINISTE~ EN JE WILT VREDESSTRIJD VOEREN. WAT KOM JE DAN TEGEN, WELKE STRUIKELBLOKKEN LIGGEN ER OP JE WEG? WAT ERVAAR JE BIJ GEMENGDE GROEPEN, BOE GAAT HET IN VROUWENGROEPEN TOE? ZIJN ER VOOR VROUWEN WEL MOGELIJKHEDEN OM JE OP EEN FEMINIS'I'IESE MANIER VOOR VREDE IN TE ZETTEN? Op deze vragen wilZen we in het voZgende stuk ingaan, ieder vanuit onze eigen ervaring. We vertelZen allebei ons eigen verhaaZ.

gëërtjë ben naar het vrouwenvredeskamp -z:n Soesterberg gegaan omdat

Ik

ik het geiJ)eZdig vond dat die vrouwen daar stonden~ dat ze elke dag wilden protesteren tegen de bewapening. Ik vroeg me niet af waarom het een VX\OuWenkamp was~ vond het gewoon leuk zo aZleen met vrouwen~ voelde me er thuis. Ik la:Jam niet voor vrouwenstrijd maar voor vredesstrijd. Dat was voor mij toen ik daar kLxrm heel gescheiden. Ik vond het ook wat gezocht om over het verband tussen feminisme en anti-militarisme na te denken. In de tijd dat ik daar zat is dat heel sneZ veranderd. Voortdurend werden we gekonjronteerd met het hoZle geweld van ronkende straaljagers en schunnige opmerkingen van 'stoere ' soLdaten. Daarnaast de manier waarop wij vrouwen met eZkaar omgingen~ de kracht die daar (soms) vanuit ging. Al pratend kwam ik erachter dat die Zink helemaal niet zo ver gezocht was . Ik kan niet goed aangeven wanneer en hoe de schellen me van de ogen zijn gevallen. Wel weet ik dat het heel snel en geruisloos is gegaan. Waarom voelde ik in eerste instantie niet de neiging om verbanden te leggen tussen feminisme en vredesstrijd? Ik heb geen man of vriend voor wi~ ik kook en het huishouden doe (omdat hij het daar te druk voor heeft). Ik werk niet mee aan de emotione~ verzorging van mannen die wat dat betreft niet in hun eigen wereüi terecht kunnen. Ik verzorg geen kinderen~ kan dus ook geen soldaten voortbrengen. Ook kan ik i n het mannenwereldJe m'n zegje over het algemeen aardig doen~ heb niet het gevoel dat ik als vrouw niet serieus genomen wordt. Totdat ik erachter kwam dat !k dan misschien wel een aantaZ vrouwentaken weigerde op me te nemen, maar dat dat met veeZ vrouwen niet het gevaZ is. En dat militarisme~ als uiterste vo~ van mannenmacht (er zitten al.teen mannen in het leger~ bv. ) voor een groot deel gebaseerd is op aZ die moederende vrouwen. Totdat ik er achter kLxrm dat ik als ik met mannen omging, hun manier van rationaliseren, reZativeren, gevoelens verbergen ging over nemen. Lk ging~ net aZs mannen, onderdrukking als iets beschouwen dat buiten mezeLf Zag~ iets dat je kunt 1 anaZyseren', zonder er zelf bij betrokken te zijn. In Soesterberg, in het vrouwenvredeskamp, was dat één; betrokkenheid en analyse . Ik voelde me er heel, emoties en gedachten waren minder gescheiden. De kracht en warmte die daar van uit ging zal me denk ik altijd wel bijblijven. EN TOEN? DAAR STAAN WE DAN, FEMINISTTESE VROUWEN IN DE GEMENGDE VREDESSTRIJD. TELKENS WEER WORDEN WE BELAST MET HET DILEMMA: IS DE STRIJD TEGEN KRUISRAKETTEN OF VOOR ~lELK ANDER DIREKT VREDESDOEL DAN OOK, ZO AKUUT, ZO BELANGRIJK, DAT IK MIJN li'EMINIS'l'IESE KRITIEK M.AAR 1 EVEN 1 IN MOET SLIKKEN? OF VIND IK DE VROUWENSTRIJD ZO'N WEZENLIJK ONDERDEEL VAN VREDESSTRIJD DAT IK DAT STEEDS OPNIEUW AAN ZAL KAARTEN, OOK AL BELEMMERT DAT DAN MISSCHIEN DE AKU'l'E VREDESSTRIJD?

\

\

aZ vind ik op zich dat ik 'gelijk' heb, dat ik anderen dwarsboom, dat ik anderen rem. En dan weet je ook weZ weel' dat ook dat gevoeL, dat kleineren van je eigen onderdl'uk~ing, juist één van de manieren is waarop vrouwenonderdrukking werkt. Maar wat dan? Is er een alternatief? Een feminis tiese vredesbeweging is er nog Zang niet . Daarvoor te knokken kost veeZ energie. Onmiddellijk duikt dan de vraag op , of het dan toch niet beter is die enel'gie in gemengde vl'edesstrijd te stoppen. Omdat ik het geiJ)OOn hee2 belangrijk vind dat we de waanzinni~ wapenwedloop en aUes wat daaraan 1i t tegenhouden en dat alleen kan als we dat met heeZ veel mensen samen doen. Maar dan zi t ik dus vast aan gemengde gl'oepen of aan a-feministiese vrouwengl'oepen. In beide zul je moeten knokken voor de erkenning van vrouwenstrijd als een ondel'deel van vredesstrijd. In de eel'st e gl'oep betekent di t dat mannen hun 'mannelijk' gedrag en ;mannen' manier van denken aan de kaak gaan steaen. In de tweede groep dat vrouwen zich bewust wol'den van het gevaar van .vrouwen als'lieve Vl'edesduifjes '. En ook dat kost tijd en energie.

Dil~

J)lJIJ IJI~J.. E 'lillll{ Jennekë

' . , 3"'\.-

In theorie ervaar ik dit niet zozeer aZs een probleem. Vredesstrijd is voor mij nameZijk niet aZZeen een strijd tegen atoomwapens en militarisering, het is ook een strijd tegen 1 struktul'eel geweld ' , gel!)e ld tussen mannen en vrouwen~ witten en zwarten~ rijken en armen. In de praktijk ervaar' ik dit probleem echter' vaak als zeer nijpend. Ik zal een voorbeeüi geven. Toen ik oVer' dit stuk nadacht, moest ik onmiddellijk denken aan deze ervaring: Een vergadering. Het vredesaktiekcorrp in Woensdr>echt WO'l'dt voorbereid. 'I'wintig mannen en drie vt•ouwen , waaronder ik, zitten om een grote tafeZ. "Er zijn hier maar drie vrouwen!" zeg ik een beetje onthutst tegen Petër~ die naast me zit . .Rij vindt het ook heeZ erg. In de vel'gadering komt het verder niet tel' sprake. Ze ervaren het blijkbaar niet als een probZeem~ of misschien vinden ze het niet akuut genoeg, er moet zoveel geregeld worden.Ik stel voor' om een kennismakingsrondje te doen. Ik ken op een enkeZing na niemand. Een jongen zegt: "Als ik iemands naam wiZ weten, vraag ik het gewoon als ik hem aanspreek.·' Ik hoor het hem niet doen~ die avond. Mijn vool'stel is van de tafeZ geveegd.

~ ..: s

We moeten pl'aten over' wat~e eigenZijk met het kamp willen, wat de doelstelling zal zijn. Iedereen verteZt wat zij of hij belangrijk vindt: ''autonoom"~ "ook gericht tegen de militarisering van Bt>abant", het ene punt na het andere, maar ik hoor nauwelijks iets van persoonlijke betl'okkenheid, van wat we nou eigenZijk met elkáár willen. Als ik dat punt noem als doel van het kamp, het omgaan met elkaar' en het denken daarover', wordt dat onmiddellijk beaamd, maar er wol'dt verder niet over doorgepraat. AZs aan he·t eind van de avond de mensen terugkomen die de doeZstellingen op papier' hebben gezet~ is mijn opmerking e~ in opgenomen: "in het kamp zal gewerkt worden aan a lternatieve samenlevingsvormen r: • • • Mag ik dit schl'ijven? Mag ik deze mensen, die heel har'd~ dag-in daguit bezig zijn, ontbZoot van enige iandeZijke publisiteit, wet op zo'n manier afvallen? Het is toch heeZ belangrijk waar ze mee bezig zijn? Moet ik dan echt altijd aktievoel'äers, die voor doeZen strijden die op zich prima zijn, in de wielen rijden? Dát is voor mij nu het dilemma van vrouwen in de vredesstrijd: dat ik altijd het gevoel heb, ook

Mijn eerste bewuste konfrontatie met vrouwenonderdrukking was in Bangladesh, met de vrouwen in het do:rp waar ik een jaar woonde om inzicht te krijgen in machtsvel'houdingen op het platteland. Het was al gauw duideZijk dat ik vooral met Vl'ouwen zou optrekken~ vanwege de sterke scheiding tussen mannen en Vl'ouwen die er daar is . Vrouwen leven grotendeels binnen hun eigen erf, de mannen in de buitenwereld. Kontakt tussen mannen en vrouwen is bepePkt en aan Pegels gebonden. Als we bij een famiZie kwamen wePd ik autornaties naar de vrouwen~ naar de keuken, gestuurd, terwijl de vriend Waal' ik toen mijn Zeven mee deelde, met de mannen praatte. In het begin baaUe ik daar behoorlijk van. Ik voeLde me verbannen en vond dat ik daardoor moeiZijkel' mijn bijdPage kon leveren aan ons werk. Machtsstruktuur had voor mij alleen iets te maken met mannen: mannen bezitten het land, mannen zijn do"!'Psleiders, mannen werken als arbeider voor' andere mannen~ mannen ondel'handelen met elkaar. Ik zag ons werk aZs een ondel'zoek naar machtsverhoudingen tussen arme en rijke boeren, die een gevolg waren van kZassetegensteZlingen. De beZangrijkste info~a­ tie zouden we dus van arme boeren moeten kl'ijgen~ want diè wel'den uitgebuit en we waren uitel'aard met hen solidair. Ik hoopte dat ik via Vl'ouwen toch ook wat meer te weten zou komen over die machtsverhoudingen tussen arme en ri,ike boel'en. Door mijn dagelijks kontakt met vrouwen in het do:rp was het me gauw duidelijk dat· het eigenlijk veel leuker' was om met vrouwen op te trekken. Met hen had ik een heeZ spontaan kontakt, we vePVot g pagina. 10

blz 9

hadden veel lol met elkaai', of over e~kaar. Ook was me aL snel duidelijk dat de vrouwen in het dorp behoorLijk onderdrukt werden. Er waren veeL dingen die vrouwen gewoon niet hoorden te doen, ~oaLs buiten hun erf komen, openlijk kontakt met mannen buiten hun famiLie; ze waren de hele dag druk met a Her> Lei huishoude li.ike taken (wat daar ook betekent: rijst peLLen~ ~e malen~ water halen, bronrlhout zoeken, etc. J en met het verzor>gen van man en kinderen. Dit (ZWCU'e) werk l'UBtte helemaal op hun schouders. De mannen war>en vrij als ze van hun werk op het land kwamen, maar voor de vrouwen hield het werk ndoit op . Deze vrouwen werden ~cht onder>drukt~ terwijL ik zelf de <;lans ontsprongen was, althans dat dacht ik - niet get~uwd, een baan,geen risiko dat ik alleen voor de kinderen zou moeten zorgen, want die had ik niet~ en een vriend die de helft van het huishouden deed.. Totdat het me, door mijn kontakt met de dorpelingen,en doorodat ik samen met mijn vriend aan het onderozoek werokte, begon te dagen dat ik zelf toch ook niet helemaat de dans ontsprongen was. Ik voeUe me in mijn relatie niet evenveel waar>d als mijn vriend. Ik was bv. vaak niet zeker of we wel op de goeie manier bezig waren met ons Wel'k. maar VOnil voor mi,jn on%ekeroheid weinig gehoor bij hem, terwijl ik wel altijd kLaarstond voor> hém aLs hlJ erogene mee zat. Integendeel. Hoe onzekerder ik me voelde, deste zekerder Leek hij te woroden. PerwijL ik bLoedig zat te zweten om wat uit mijn pen te krijgen, trok hij het ene vel na het andere uit de typemasjien en keek ik met ontzag (en eigenlijk meer nog met wanhoop) naar ~ijn proestaties. Hij trok zich op aan mijn onzekerheid, voelde zich bevestigd in zijn stqJerieuriteit en bovendien bevestigde ik hem daar zeLf ook nog eens in.

De laatste tijd vinden er steeds meer akties plaats, die door ant.i -mi.litaristiese vrouwengroepen georganiseerd zijn. Een mooi voorbeeld is nog altijd de aktie van vrouwen bij het Centraal Filmburo van de krijgsmacht in Heemstede op 8 maart dit jaar. Toen werden porno-films, die het bedrijf verhuurt aan kazernes ter ontspanning, vernietigd.

J)JEI1 JNC.ESJ.. EI1EN t•EI)IlAC. derdrukking. Bij alle strijd die ik voer kom ik er niet onderuit om ook te knokken voor mijn eigen plekje, voor de mogeLijkheid om op mijn eigen manier> mijn bijdrage te leveren, of el' achter te komen wat mijn bijdrage kan zijn; en ook om steeds weer te weigeren me in de 'typiese' (door mannen bedachte) vroouwenrol te Laten drukken. ()ok mijn ervaringen in de (door mannen gedomineerde) vredesbeweging bevestigen dit weer. (Daarove:r> een andere keer meer.) ALtijd weer die eeuwige dubbele taak dus. Komen we daal' dan nooit onderuit? Ik realiseer me nu dat ik er toch

Ook werd me steeds duideLijker dat onderodrukking van vrouwen alLes te maken heeft met machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen en dat deze een onderdeeL zijn van de hele machtes-tr-uktuur. Hoe nauw deze met eLkaar verbonden zijn werod weL heeL duideLijk uit het voLgende voorobeeLd: een ~e boer liet een rijke boer met zijn vrouw sLapen aLs afl.ossing van de schuLd die hij. bij hem had, omdat de l'ijke boer> een huwelijk voor hem had geregeld (met deze vrouw). De arme boer had zelf geen zin om nog Langer op het land van de rijke boer te werken om zijn schuU af te lossen. Wat ik van deze ervaringen geLeerd heb (naast nog veeL meer) is dat het voor het doorbroeken vanmachtsstrukturen daar niet genoeg is als

arme boeren en vrouwen gezamenLijk in verozet komen tegen rijke boeren voor wie ze voor een hongerloon werken, of die het kleine stukje Land dat ze hebben afpikken. Maar dat het ook noodzakeLijk is dat vrouwen zich verzetten (en dab doen ze ook) tegen hf.t;,feit dat ze weinig te vertellen~er hun eigen lijf en leven en beschouwd worden aLs het bezit van hun man. Tegelijkertijd heb ik geleerd dat dit niet alleen geUt voor vrouwen in BangLadesh, maar ook voor mezelf ;en niet alleen voor mijn persoonlijke leven, maar net zoveeL voor mijn werk, mijn aktiviteiten. Als ik tenminste se:r>ieus wil meewerken aan het opbouwen van een nieuwe wereld, zonder uitbuiting en on-

om de bezigheden van dit bedri.jf eens stevig aan de orde te stellen.'

niet meer haalde, enzovoorts, enzovoorts.

' Voor mij betekende het heel veel, dat het een vrouwen-aktie was. Op de voor-avond was er een vergade-

'Iedereen was best heel zenuwachtig. Sommige vrouwen konden van de'knoop in hun maag1 niet slapen. Anderen

Kort geleden, eind september, was er een aktie teqen het opties-elektroniese bedrijf Oldelft, een wapenproducent. Eén van de vrouwen, die eraan meedeed, stuurde ons een versl.ag van haar inspirerende ervaring 1

'Op bet .moment van de aktie nam Oldelft deel aan de wapenbeurs in Brussel, - een beurs, waar alle dik• tatoriale regimes zich kunnen verlekkeren aan het wapentuig, dat ze voor de onderdrukking van hun volk gebruiken. Voorts ontdook Oldelit in het verleden meermalen de wapenexportwet. Reden genoeg, vonden wij

hadden, zonder het koud te hèbben bij elkaar •1 'De aktie zelf was binnen een minuut bekeke.n . We kwamen heel rustig binnen. Ik zorgde er met een aantal vrouwen voor, dat de receptioniste niet op kon bellen. Tegen haar zeiden we vriendelijk: "Goede morgen.

Heeft U even tijd? Wij wiLLen nameLijk een aktie in Uw be~ijf voeren en we wiLL~n U de persverkLaring L~ ten Lezen. 11 Na d.e eerste regels gelezen te be.b ben zei ze kalm: "Oh, maar dan Moet ik even opbeLLen.,; Ondertussen waren de andere vrouwen allang naar hun •postÈm' gelopen: naar de lift, de deur, de administratie, naar de hal, en een paar waren buiten gebleven om het gebouw een verfje te geven. Weer anderen liepen meteen de showroom binnen om met rode verf konkreet gestalte te geven aan het bloed, dat aan de tentoongestelde wapens kleeft . Later hoorden we, dat hiermee 'aanzienlijk.e schade' was aangericht . .Interessant detail voor hen, die geinteresseerd zijn in de kwetsbaarheid van zulk materiaal. Toen het fluitje •oprotten • ging dacht ik, "Oh

'Het was een ontzettend spannende aktie. We moesten het bedrijf binnen zien te komen en er.voor zorgen, dat niemand de politie kon waarschuwen of andere gekke dingen doen. Op die manier zouden andere vrouwen de tijd hebben om de showroom om te toveren in een bloedige tentoonstel ling. Dat alles in 2 minuten.' 'Maar eerst even iets over het bedrijf zelf. Oldelft maakt elektronies-optiese apparaten.Op dit moment is meer dan 80\ van bun produktie ~stemd voor militaire doeleinden. Oldelft verkoopt aan ieder die betaalt. ze e.x porteren rechtstreeks of via dochterondernemingen naar Irak, Iran en andere oorlogvoerende landen. Bovendien schroomde het bedrijf niet aanwezig te zijn bij een wapenbeurs in Chili, die door Pinochet werd geopend! '

een bepaalde opLossing voor heb gevonden: me uitsluitend nog verzetten in feministiese (vrouwen of gemengde) groepen. De dubbele taak veroclLJijnt daar niet mee. Bet bUjft noodzakelijk alert te blijven op, en in te gaan tegen diep ingeslepen gedrag van jezelf en anderen waar je mee samenwerkt, gedrag dat onderdrukkend is. UiteindeLijk zijn we aLlemaal een produkt van deze onderdrukkende maatschappij. Toch nog die dubbele taak dus, maar met dit verscha dat je er aLs vrouw niet Langer in je eentje voor staat, maar samen met andere vrouwen en in een gemengde groep ook met mannen, die ieder hun eigen stukje aanpakken. Dit ie voor mij het enige aLternatief.

jee, het is uitgeLekt, de poLitie staat voor de deur." Niets daarvan: de aktie ~as alweer voorbij . We renden a ls gekken naa.r de auto's en zijn geruisloos verdwenen.' ring belegd, waarin het hele plan nog eens tot in de puntjes werd doorgesproken. Ik kwam er zelf pas op het laatste moment bij en kende dus bijna geen andere vrouwen. Tóch voelde ik me al heel gauw vertrouwd. De aktie bléek werkelijk heel goed te zijn voorbereid , er was plaats voor twijfels, angst, en voor vragen, zonder dat iedereen daardoor werd opgejut. Elke vrouw kon zelf kijken, wat ze aandurfde in de aktie.' Verder werden aller~ei situaties doorgesproken: wat we zouden doen als er politie zou komen, welke vluchtroutes het beste waren, waar je terecht kon als je de auto's

vertelden, dat z~j om in te slapen zichzelf steeds hadden voorgehouden hoe smerig het bedrijf wel niet was dat we gingen 'aanpakken'. Die spanning, die was er, die mocht er zijn, maar er heerste ook een onuitgesproken sfeer van: we m&eten dit gewoon doen. Gewoon, doe wat je aankan en niet zeuren, klaar .' 'En we deden het sámen. Geen heldinnen, geen stoere taal, maar af en toe een blik, een kneepje in je arm, een knipoog . .I kzelf was bang, liep na afloop met trillende knietjes rond, maar ik voelde me ook trots en krachtig. Krachtig, dat wij vrouwen het zo goed georganiseerd

'Zulke vrouwenakties zijn naar mijn gevoel bdangrijk, omdat je ervaart dat het inderdaad anders kan dan in. gemengde akties . Dat het mogelijk is je één. te voelen. in je groep, geen heldinnen te hebben , maar geza• melijke kracht. Vanuit de ervaring van die kracht kunnen er meer vrouwenakties komen, steeds meer, zodat vrouwen uiteindelijk - misschien. na jaren - eisen kunnen stellen aan de gemengde vredesbeweging. We moeten eisen, dat ze nadenken over vrede in de zin van afwezigheid van seksisme, racisme en klasse-onderdrukking, in plaats van afwezigbeid van kruisraketten.'

blz 10

samenwerking

Rotterdam

AKTIVISTEN RAKEN OOK EENS GEPENSIONEERD

Sj aak over de blokkade-aktie bij ~uick Dispatch: Er is heel bewust gekozen voor een openlijke blokkade-vol"l!l . De stad volgeplakt •et aff iches, kranten huis aan huis verspreid, etc . Bet openlijke karakter van de aktie was mede iets, waar het overleg positief op reageerde . We hadden dan ook 400- 500 mensen verwacht, maar dat bleek dus vies tegen te vallen. Als je kijkt naar de verspreiding van de huis-aan-huis-krant, dan was die verwachting zeker gerechtvaardigd: alleen in Rotterdan zijn er dui zenden van verspreid. Waarom mensen zijn weggebleven?. Nou ik denk men toch wel erg bang is voor een nat pak . Ja daar komt het op neer Dat er zo weini~t mensen waren, alleen het bekende clubje,is vervelend, vooral als je bedenkt , dat wanneer meer mensen mee hadden gedaan, er niet van die verschrikkelijke matpartijen zouden h ebben plaatsgevonden .

ei, die samenwerking . Op de blokkade waren veel minder mensen dan verwacht was: 70 à 80 in plaats van enkele honderden. Bovendien waren het bijna allemaal mensen van 'het bekende oude klubje ' , voornamelijk anti-militaristen. Dat was een grote teleurstelling, waarover nog veel nagedacht en gediskussieerd is . Sjaak vertelt wat volgens hem het grootste struikelblok vormt:

Dat weer-houdt h~n er'Van om deelte nemen aan een aktie, en ~ns om hen snel te benader-en, een opening te zoeken. Het is niet goed 4at dat zo l-igt, dat is duideZijk. Je loopt het gevaar> dat je blijft zitten met een gr-oepje die een aktie kan dromen en binnen vijf minuten een aktieptan kan uitdenken. Haar> die mensen raken ooit eens gepensioneerd." Samen aktie voeren, een ' fijne blokkade uitvoeren', zoals Sjaak het noemt, .m et IKV-ers en antimilitaristen, lijkt vooralsnog een droom. De blokkade- aktie heeft tot grote teleurstelling geleid en heftige diskussies veroorzaakt. Haar, zegt Sjaak:"Dit is het allereerste begin , en dan mag je geen krankzinni g grote resultaten verwachten. Zal het ooit lukken?•

ROTTERDAM,

19 EN 20 SEPTEMBER:

EEN BLOKKADE VAN HET HILITAIRE TRANSPORT VOOR DE GROTE NATO-OEFENING REFORGER. BOE BET ER TOEGING - HARD EN ONZINNIG OPTREDEN VAN DE POLITIE - BEEFT IEDEREEN INMIDDELS IN DE KRANTEN KUNNEN LEZEN. HAAR: WAT GING ER AAN DE AKTIES VOORAF? EN: WAA.ROM WAS DE OPKOMST BIJ DE BLOKKADES ZOVEEL HINDER DAN WAS VE.RWACHT?

De blokkade was voorbereid door een heel sJcala van vredesgroepen, verenigd in het vredesoverleg van Rotterdam. Hierin zitten gr oepen a l s het IKV, Vrouwen voor Vrede, het Politiek Dienstweigerkollektief (POK) en de vereniging dienstweigeraars (VeeDee) • Het allereeste begin van samenwerking t ussen deze groepen was naar aanleiding van een aktie bij MTRC(military traffic management comman~, een Amerikaanse instelling waarover de Nederlandse regering geen zeggenschap heeft, e n waarvan men vermoed dat zij ook betrokken is bij het vervoer van kernwapens). Het idee was, om een krant te maken over die instelling en de militaire aktiviteiten in de Rotterdamse haven . Bet POK benaderde toen het v redesoverleg om aan informatie te komen. SjaaJc, van het Politiek Dienstweigerkollektief vertelt wat meer over het wel en wee van die samenwerking:

"Toen ook wij, het PDK en VeeDee in he"t over-leg betrookken :raakten, wer>d die kr-ant at sne t een gezamel-ijk initiatief. Eer-st wer-d doormensen uit het over-leg gezegd, 'we kunnen er> echt niets meer> bij hebben, we hebben onze handen vol- aan de vredesweek en 29 oktober> ' . Maar' ook zij zagen de ver-banden tussen mi U tarisme en kernwapens. Dat de NATO niet op zichzel-f staat en dat het bij de Reforogero-oefeningen niet alteen om conventionele wapens gaat. De houding ver>anderode in: 'Ja, ver-rek, we moeten onze prioriteit voorlopig bij de NATo-oefeningen leggen en kijken wat ons te doen staat. " Hiermee werd de strijd tegen kernwapens verbreed. Men vroeg zich af welke rol de Rotterdams havens spelen in het transport van wapens en kernwapens. De rol van de NATO in de kernwapenwedloop werd belicht, baar propaganda voor kernwapens en de plaatsing daarvan . Ook over de funktie van de grote Nato-oefening werd gepraat: de ervaring die zij

hiermee opdoet wordt ook in Nigaragua , El Salvador en Libanon gebruikt.

''Alles gebeurde met behoud van eigen identiteit, er was r-uimte om zelf akties op te zetten. Zo heeft het IKV een alter>natieve busto cht door de Rot"ter>damse haven georoganiseer>d. Ieder> jaar organiseren de havenbaronnen een tour> voor> de Rot terdamse bevolking langs aller-lei hardWerkende havenarbeider-s. Do vroedesbus zou daaren*tegen de nadruk leggen op pritito:ire aktiviteiten in de haven. Met steun van VeeDee is er een forumdiskussie opgezet over de wapenoverslag. Talloze prominenten moesten zich verdedigen wat betr-eft de gemeentepol-itiek ten aanzien van die over-slag en de wapenopslag in de haven. Op dit moment wor-dt nog gewer-kt aan een fi "lm over> hetzelfde thema. De bedoeling is dat deze video-band de echo Zen ingaat, samen met de krant die we gemaakt hebben." Waarom is samenwerking eigenlijk zinvol? Sjaak noe.m t een aantal redenen, zowel inhoudelijke als praktische.

''Vredesstrijd houd niet op bij het verzet tegen kr-uisraketten. ~litarisme en kernwavens zijn onlosmake lijk met e Zkàar> ver-bonden. De krankzinnige polarisatie binnen akties moe"t voorkomen worden. Er is, door> die samenwerking, bijvoorbeeld een basis gelegd voor akties bij Woensdr>echt. Binnenkort breekt daar de pleuris uit. We moeten zorgen da"t al-s er iets gebeur-t, er genoeg mensen op de been zijn. "De verschillen in aktie-er'Varingen zijn heel gr-oot, terb~jl een uitwisse Zing van er'Varingen ons juist heel belangrijk lijkt in de samenwerking tussen anti- militar-isten en anderoè vroedesaktivisten. Maar> ats je het hebt over anti-militaristische akties, hebben IKV-gr-oepen en Midden-Amerika-kommitees daar- geen er'Varing mee. En antimilitar-isten willen daar een steentje aan bijdragen. Ook belangr-ijk, van ons uit gezien, is het feit dat het kor-don een beetje door> broken is, wat zij (het IKV en andere vredesgroepen) om zichzelf heengelegd hebben. Dat ze alleen maar bezig zijn met pr-otest tegen ke!'P'~Wapens. En da"t biedt natuurlijk mogelijkheden VOOr' de toekomst: een breder aktie-per8pektief. " Toch is het nog lang geen koek en

r.et verloop van de blokkade is in een paar zinnen weer t e geven : eentonig , hard O!)treden van de politie . Veel arrestaties , 22 op 80 mensen . Een agent stond mensen aan te wijzen, die en die, waarop vervolgens de aangewezene hardhandig werd opgepakt, weggesleurd ui t de blokkade, .fot·O maken en de arrestatie- bus ingegooid. Alle arrestanten zijn inmiddels al weer vrij.

Hans

r

Bremerhaven

Donderdag 13 oktober werd de Duitse aksie•week tegen plaatsing van Pershing II- en kruisraketten ingeluid met een twee- daagse blokkade in Bremerhaven. De bedoeling was de Amerikaanse basis en de haven waarlangs wapentransport plaatsvindt te blokkeren. Donderdag ochtend werd met de blokkades begonnen, maar door een overmacht aan politie ( er waren zo'n 6000 politiemannen op de been gebracht), werd de blokkade bij de basis verhinderd. Net een groep van 13 mensen uit Amsterdam kwamen we vrijdag in Bremerhaven aan, waar we de blokkade van de haven aantroffen, die verder was gegaan, ondanks een ontruiming de avond ervoor. De weg naar de basis was met groot materieel (tanks, prikkeldraad en de nodige politie) afgezet. Daarom hadden de a ksievoerders zich verschanst voor de politieverspêringen, om de toegangswegen naar de basis te blokkeren. Omdat de blokkade 48 uur zouden duren, waren de groepen die meededen verdeeld in drie wissel-ploegen: er werd vier uur geblokkeerd en acht uur uitgerust. Op deze manier bleef de stemming erin onder de demonstranten. Als klapper van de aksie-dagen was

er zaterdag een demo door Bremerhaven naar de Amerikaanse basis, waar ongeveer 30.000 mensen aan meededen. Aan het eind van de derr~, toen de meeste demonstranten al weg waren, moest de overheid blijkbaar toch nog even laten zien wie er de sterkste was: er werden zo'n busjes M.E. en waterkanonnen aangerukt.Demon stranten die op de terugweg waren van de basis naar Bremerbaven, werde.n ingesloten en bestookt met waterkanonnen. Af e n toe werd er een uitval gedaan op een kleine groep mensen. Een aantal demon• stranten raakten bij dit machtsvertoon gewond. De Duitse aksie-week is heel breed opgezet: maandag is er een vrouwenaksie-dag, dinsdag staat in het teken van het anti-militarisme en de solidariteit met derde wereldlanden, woensdag gaan de vakbonden de straat op en donderdag de scholen. Zaterdag 22 oktober wordt de aksie-week aLgesloten met grootse demo ' s in Bonn, Bamburg en Stuttgart. Haar ook na de 22ste gaan de aksies door . Voor 29 oktober tot 1 november en voor 12 en 13 november zijn er nieuwe blokkade-aksies aangekondigd.

I ,.

~.' /

/.

L

VRIJDAG NACHT

~

'

TIJDENS DE BLOI
_J

blz 11

-----------------Bericht uit Woensdrecl1t----

AL.S· HET

aktieve groêpen, zoals vredesgroepen, vakbonden en politieke partijen. Met steun van buitenaf zouden zij kunnen gaan werken aan een bouwboycot van de basis. Wat ook heel belangrijk is, is dat zij de plaatselijke middensta.n d proberen duidelijk te maken, dat er aan de toekomstige Amerikanen geen droog brood zal zijn te verdienen, omdat die toch vaak hun eigen middenstand ' meebrengen' . De enige 'broodwinning' , die het dan misschien oplevert, zal een 'rode lam-. penwijk • zijn, wat wel geen overmaat aan enthousiasme zal wekken, gezien de christelijke signatuur van de streek.

En ii'Le .ze el" dan toch komen, die kl'uisl'aketten, wat dan? In het Vl'edesa"k.tiekamp in Woensdl'echt voLgen de mensen h{Jt aHemaaL op de voet. Samen mët pLaatseHjke gl'oepen en stiungroepen in het heLe tand bel'e~ den ze ~ich nu a'L zes weken vool' op een gedegen Vel'zet, Qm , aLs het el'op aarJkomt, de kruisPaketten tegen te kunnen houden. BiePondeP een vel's Lag oVel' wat de bewoneps van het kamp zoaL doen, en ovel' wat ze da.arl7!8e wiL ren~

Wat we hier in de eerste plaats doen i~ het inwinnen van infor.m atie, Als er stappen genomen worden, die tot plaatsing leiden, moeten we erbij zijn, moeten we dat kunnen aanpakken. We houden dus de vinger aan .de pols, ma.a r dat is niet het enige Als we echt van plan zijn de kruisraketten tegen te houden moeten we ons terdege op het verzet voorbere~ den, moeten we een heleboel speurwerk d9én.

i

AANKOMT

Het is beslist niet de bedoeling, dat we een soort monopolie krijgen op het verzet bij de basis in Woensdrecht. In tegendeel. We willen de informatie, die we opdoen, verspre~ den en zo eeo goede voorbereiding van akties (voor anderen) mogelijk ma.kE!n. Er zijn genoeg aktieve mensen in .Nederland en België, die in

hun protest tegen kruisraketten ve~ der willen gaan dan bedelen in Den Haag door middel van demonstrati~~ We willen een soort van centraal punt worden, van waaruit akties voorbereid en ui tgevoerd kunnen worden. Onmisbaar daarbij zijn de steungroepen, die in een aantal plaatsen (~ sterdam, Utrecht, Eindhoven, Zwollet Wageningen, enzovoorts) al zijn opgericht. Aan hen spelen we de informatie over techniese en politieke ontwikkelingen door. Zij kunnen ons op hun beurt helpen met het in stand houden van h~t kamp. zo is

De str.oijd vanuit het VAK is niet uitstuitend gericht tegen de kl'uisl'aket. Juist de samenhang met ondel'drukkende stl'uktul'en zoals die ~eem tot uitdrukking komen in de on-wikkel-ing van kernel'gie~ militarisme~ vroWNenondePdrukkin{h de kr.oisispoUtiek van LubQers en dergeliJ~e~ geeft aan de str.oijd ~uit het vrèdesaktiekamp e~ · we~enlijke betekenis. Het VAK &lil op een dil'ekte manier vanuit verschilLende invalshoèken er.r achtel'f!l'onden (anti-militaristies en autonoom) verzet voorbereiden. en uitvoel'en tegen alle

voorbePeidingen~ die samenhangen met de plaatsing van kPUisraketten. Het VAK Wredesaktiekamp Womsdrecht) ontwikkelt geen partijpolitieke strategie~~ maar is juist in Woensdrecht om een effektief verzet· te oPganisepen. Het kamp is nog in een opboWNende fase. EP wol'dt druk g everkt aan wintervaste andePkomens (tipi's~ plaggezhutten en del'gelijke) . EP wol'den ideeM uitgewel'kt en verkenningEn uitgevoezod om zowel de militaire basis in kaart te bPengen als de aktie-mogelijkheden duidelijk te kr.oijgez.

in

Joitgerengroep

In de gemeenteraad valt er voor deze groepen trouwens ook veel te doen. De meerderheid van de leden, 9 op de 13, zijn tegenstanders van plaatsing. Het is dus heel goed mogelijk om via bestemmingsplannen plaatsing tegen te werken. Dat de dreigende plaatsing van raketten de Woensdrechtse bevolking niet koud laat; blijkt uit de oprichting va.n een jongeren-vredesgroep, vlak na onze komst. Met die groep hebben we een heel goede verstandhouding. Zij ZlJn tenminste niet met handen en voeten aan aller· lei organisaties gebonden. Dat zijn wijzelf trouwens ook niet. We voelen niet veel voor bevriezing of uitstel van plaatsing. Wij hebben het over afstel, - hier in Nederland en in de hele wereld!

lt

steungroep met de bouw van een tipi (wigwam) begonnen, en heeft de Zwolse groep een verhoogde planken v~oer aangelegd in onze ont.o moetingsruimte . Dat 'instandhouden' is niet zo simpel, want we gaan de winter tegemoet. Tot nu toe hebben we mazzel gehad met het mooie nazomerweer, waardoor we heel rustig konden verhuizen naar het nieuwe terrein en de tijd hadden om te werken aan het winterklaar maken van het kamp. Voor het laatste is vooral veel materiële steun nodig. Inmiddels beschikken we over een waterleiding. Een was- en toiletruimte zijn toegezegd. Bij al die aktiviteiten zijn vaak bezoeke.rs uit de omgeving, die een praatje komen maken en allerlei pri• ma tips geven . Daardoor ontstaat er soms een overdaad aan mogelijkheden en zijn we met tig dingen tegelijk bezig. Dat is trouwens een ander stuk van onze bezigheid: kontakt onderhouden met plaatselijk

teungroepen

Ben je geïnteresseerd, nieuwsgieriq, enthousiast? Kom langs, stuur post of, nog beter: richt een steungroep op . Daarmee wordt wat we willen mis• schien mogelijk: dáádwerkelijk de kruisraketten tegenhouden.

Niek, Geertje

voo~ nadere informatie ten van s-teungPoepen,

ove~

het opzet-

Woensdrecht

DE j'ONGEREN-viumESGROEP WOENSDRECHT onze groep is op 9 . september jongstleden opgericht door enkele aktieve jongeren uit Woensdrecht en omstreken. Wat wij doen en willen doen hebben we kort samengevat in een stelling. noe .JVG-Woensdrecht hee~

als doelstelling om plaatsing (en geÓl"Uik) van kermxzpens tegen te gaan, in het bijzondeP de pLaatsing van de kruisvluchtwapens in Woensdrecht. Wij zijn van mening, dat het wee~ een stap is, die ons dichter bij een eventueLe dePde wePeldooPlog brengt. Het geLd wat hiePmee gemoeid gaat kan 1.1oor veeL nuttige doeleinden gebPUikt wol'den. " Vanuit deze stel~ing proberen wij te werken. op het ogenblik zijn we met een oroep van ongeveer 20 jongeren tussen 12 en 19 j aar, terwijl er nog steeds bijkomen. onze eerste axie is reeds achter de rug. de axie 'de begrafenis van de bom•. Een symboliese tocht, waarin ee.n baar werd meegevoerd onder het motto Als de bom dood is heeft de jeugd de toekomst'. De bom werd gevolgd door 30 jongeren in het zwart met witte vlaggen en houten kruize~ De tocht door het dorp verliep rustig en we hebben de bom aan de rand van de basis bij de wake begraven. oe VARA heeft hiervan opnames gemaakt~ die vrijdag 7 oktober zijn uitgezonden.

Op het ogenblik zijn we toe aan het werken naar de demonstratie op 29 oktober in Den Haag, waar we een deel van de tijd een podium langs de route tot onze beschikking zullen hebben. Verder wordt er onderling veel gepraat ove.r de kruisraketten, geweldloosheid en wat wij, als jongeren, hier aan of tegen kun· nen doen. En we hechten ook een grote waarde aan gezelligheid en aan goede kontakten binnen de groep. Dus niet de hele tijd serieus bezig zijn. We hopen na de demonstratie in Den Haag meer leden te krijgen, zodat we werkgroepen op kunnen richten, voorlichting aan de mensen (vooral jongeren) hier in de buurt kunnen geven, en axies kunnen voeren rond de basis in Woensdrecht. Ook proberen we zoveel mógelijk jongeren te aktiveren om naar Den Haag te" gaan en wil.len bij die gelegenheid ook weer een oproep doen aan alle jongeren in Nederland: Kom allemaal, het gaat om Ónze toekomst ! Wil je meer weten over de JVG- Woensdrec.ht of informatie hebben, bel of schrijf dan naar: Elske en Albert Koulman Duinstraat 58 4631 KV Hoogerheide

50+ bij Petten in aktie tegen dumping radio-aktief foto van Eduapd ck Kam

afval~augustu.s

1982,

Solidair met 50+ Voor Rie Ossel was de maat vol 1 via de VARA radio riep zij ouderen op te komen demonstreren tegen het kerngeweld. Dat was Doodewaard 19S1. Nu 2 jaar later zijn er heel wat grijze hoofden met een rijk aktieverleden en wordt bet ene na het andere aktie-initiatief gelanceerd én uitgevoerd. SO+sters waren in Doodewaard,bij Pettenakties tegen dumping van atoomafval,in Arnhem bij de KEMA, liepen mee in de vredesmars van Dortmund naar Brussel,in Rotterdam bij de demonstratie voor het gerechtshof waar aktievoerders van Doodewaard veroordeeld werden en twee weken terug zaten ze samen in een volle bus naar de wapenexpo in Brussel.

Belangerijk. aandachtpunt op dit moment vormt de ondersteuning van totaalweigeraars en herhalingsweigeraars.Bovendien wordt gewerkt aan de ondersteuning van turkse vrouwen die in Turkije in de gevangenis zitten vanwege vredesaktiviteiten. Waarom SO+sters? Volgens 53+ster. Jos kun je de vraag bet.er anders stellen: waarom moet.en de jongeren opdraaien voor wat wij ouderen mede veroorzaakt hebben? Landelijk kontakt: Henny Knuttel Amsterdam: elke eerste woensdag van de maand van 10 tot 13 uur Keizersgracht 262 sous .

blz12

OPROEP VOOR VREDE Beste vrienden •

BUITENLANDERS NEMEN AKTIEF DEEL AAN DE VREDESSTRIJD; WAT BETEKENT VREDESSTRIJD VOOR HENEN HOE IS DE SAMENWERKING MET DE NEDERLANDSE VREDESBEWEGING? Hierover ging ik met een aantal mensen uit organisaties van buitenlanders praten. organisaties binnen het KKN geprotesteerd omdat zij geen spreektijd kregen. De oplossing die toen uitBij de HTIB (vereniging van Tureindelijk werd gevonden is dat dari se arbeiders in Nederland): Net vbor ook maar álle organisaties qie in mijn komst hebben ze van het landehet KKN vertegenwoordigd zijn {16 lijk organisatie-kommitee van de 29stuks)eigen spreektijd krijgen. Geoktobèrdemonstratie (KKN - Komitee volg: maar 3 organisaties van buiKruisraketten Nee) gehoord dat de gezamelijke buitenlandse organisaties Wat betekent vrede(sstrijd) géén spreektijd krijgen op de demonvoor buitenlanders stratie, zoals eerder was toegezegd. Uit een gesprek met iemand van een Moestafa, met ie ik een afspraak heb, van de organisaties van bui tenlanbelt Sienie Strikwerda , de voorzitders: ster van het KKN, om hierover ophel"Voor o~s is vrede vrijheid van aldering te vragen. Tijdens het telele volkeren, géén honger, maar foon gesprek zie ik de emoties steeds brood, geen imperialisme (ekonomieduidelijker op zijn gezicht. Als hij se en politieke bemoeizucht om er de hoorn neerlegt is hij kapot, kan zelf machtiger en rijker door te een paar minutenlang niets zeggen. worden. ( Jennekel). Imperialisme is Handen voor zijn ogen, slikkend en oorlog." zuchtend. Dan, met lange stiltes "Alle buitenlanders zitten met hun tussendoor uit hij zijn ontsteltenis voet hier en hun hoofd in hun land in ongeveer de volgende woorden: van herkomst. Vandaag of morgen "Shit .•. ,neeee, ongelooflijk, shit. kunnen we hier niet meer leven; Het is weer allemaal politiek. We werkloosheid, uitkeringen omlaag, doen het wel weer alleen. Wat heb of we worden vermoord. Dan moeten je aan bindgenoten. " we terug naar ons land. Vrede is Van ons geplande gesprek komt niet ook in ons eigen land in vrijheid veel , maar hoe de samenwerking van kunnen wonen." buitenlandse organisaties met (de top van) de vredesbeweging loopt wordt me wel aardig duidelijk. "Samenwerking met de vredesbeweging is alleen mogelijk als ze een standpunt innemen over buitenlanders en hun problematiek hier en in onze landen van herkomst, die In augustus nodigde het KKN een jullie de derde wereld noemen." groot aantal organisaties uit om ondersteuning te vragen voor de 29 oktober demonstratie. Op deze ver-= ten het KKN kunnen spreektijd krijgadering waren verschillende orgagen (kennelijk is er tijd voor 19 nisaties van buitenlanders aanwezig. sprekers in het totaal). Gevolg: Al gauw werd duidelijk dat de tekst Het KKN besluit de gezamenlijke orvan de oproep en de leuzen voor de ganisaties van buitenlanders, naast demonstratie al vaststonden en niet een aantal andere organisaties, meer veranderd konden worden. De maar te laten vallen. Buitenlanders uitgenodigde organisaties mo esten hebben kennelijk niet een hele hoge zich daar dus maar in schikken.Verprioriteit. En dat in een tijd dat schillende organisaties 1 waaronder rassisme steeds openlijker naar de organisaties van Turkse,van Koerbuiten komt en de fascistiese Cendiese en van Marokkaanse arbeiders trum Partij, die het vooral op buivragen wat ze nog meer kunnen doen tenlanders heeft gemunt, 1 zetel dan alleen een steunverklaring gein het parlement en sinds kort ven. De HTIB vraagt of iemand van zelfs 2 zetels in de gemeenteraad de Turkse vredesbeweging die naar van Almere hebben.Het komt kenneNederlands is gevlucht, op de delijk niet bij het KKN op dat dit monstratie kan spreken. In een van meer dan reden genoeg is om juist de aparte gesprekken tussen organinu pli>riteit te geven aan buitensaties van buitenlanders en het KKN landers in plaats van aan politieke wordt spreektijd toegezegd. Deze partijen wiens verhalen we inmidspreektijd wordt niet aan de HTIB dels al genoeg kennen en die toch alleen gegeven, maar wel aan alle niets nieuws te vertellen hebben. organisaties van buitenlanders geEen gemiste kans.Een kans om implizamenlijk. De aanwezige organisasiet solidariteit met buitenlanders ties van buitenlanders gaan akkoord. te laten zien.Spreektijd geven aan Vervolgens gaan ze keihard aan het buitenlandse oragnisaties betekent werk om nog andere organisaties van implisiet erkenning van de aktieve buitenlanders te benaderen en om bijdrage aan de vredesstrijd en hun eigen mensen op te roepen voor kent hen een plaats toe in de de demonstratie. Pamfletten worden vredesbeweging en in de hele samengeschreven (zie OPROEP) in allerlei leving waar ze net als ieder ander talen, affiesjes worden gemaakt en (behalve de e.P. en dergelijke) voor de hele week vóór de 29ste recht op hebben. Ook wordt door de worden aktiviteiten georganiseerd, weigering van het KKN alle deelmet een slotmanifestatie op de 28e nemers aan de demonstratie een (zie onder OPROEP), waarop de men(verdere) kennismaking onthouden sen nog eens extra opgeroepen zulvan informatie over wat buitenlanlen worden om de volgende dag gezaders onder vrede verstaan en hoe menlijk naar den Haag te gaan. zij de (on)vrede hier en in eigen land ervaren.Geen informatie over hoe zij zich voor de vrede inzetten hier en in hun land van herkomst. Een dubbele gemiste kans dus.Een gemiste kans voor het KKN om soliWaarom heeft het KKN de spreektijd voor buitenlanders laten vallen? dair te zijn,én (noodgedwongen) Het blijkt dat er al heel wat gevoor de demonstranten op de 29 ste. harrewar is over de spreektijdverIk ben kwaad sàmen met de bui tendeling. Zo hebben een aantal kleine !anders. Jenneke

.Al.s arbeiders vsn versebillende nationaliteiten.Koerden.Turken;Grieken. Marokkanen~Portugezen.Spanjaarden.Ital.ilinèn en Latijn-Amerikanen • zijn wij gedwongen in l'lederl.snd ons brood te verdienen. Net als de Nederlandse arbeiders worden wij door de economische crisis setroff'en. Net als de Nederlandse arbeiders leven wij dagelijks in de angst om onze baan kwijt te raken. Daarnaast kennen wij de angst om het land te worden uitgewezen. Aan de ene kant zegt de l'lederl.andse regering dat wij gemid.. del.d 21. tot 3 procent vsn onze J.oon moeten inleveren. Aan de andere kant wordt de l'lederlandse bijdrage aan de NAVO elk j!lollr met 2 procent verhoogd. En hoe ataat de zaak ervoor in onze herkomstl.anden'l' In sOlilillige landen zo al ':.Vurkije 0 Marokko en Latijn-Ameriks. zijn fascistische regiems. aan de macht. Andere landen vorden door de pol.itiek van Mr. Reagen gedwongen om steeds meer wapens te kopen. waardoor de bevolking het brood uit de mond gestoten wordt. Vele mil.joenen mensen zijn in onze landen vsn herkomst werkeloos gevorden. Eet vurige verl.angen van de volkeren naar brood,arbeid en grond vordt dankzij de politiek van de Verenigde Staten beantwoordmet plaatsing van Pershing II en KrUisraketten. Beste vrienden. Als organisaties van buitenl.andse arbeiders: houden wij op de avond vsn 28 Oktober een vredemanifestatie. Samen met de Nederlandse vredebeweging zul.len wij actief deelnemen aan de grote Vredesdemostratie op 29 Oktober in Den Haag. Wij vinden dat deelname aan deze manifestatie en demostratie een dienst is in opdracht van mensel.ijkheid. In de strijd tegen kernwapens moeten de verschillen in Nationaliteit, godsdienst en poJ.itieke overtuiging wegval.len. Idereen,vaarook ter wereld0zal immers het sl.achtof:t'er worden als er een kern-oorlog uitbreekt. Iedereen zal het verschrikkelijke lot del.en dat nu bijvoorbeeJ.d de PaJ.estijnse.Libanese, El Sal.vador, Honduras. ondergaan in hun. strijd tegen V.S. Im.Perial.isme en het Zionisme. VRIENDErf DOE MEE!! LAA': DE KRAC!l'l' VAN DE ARBEIDERS KENNEN!! Wij hebben met onze handen de schoonheid van deze vereld gemaakt. l'lu moeten. wij de toekomst van deze wereld in onze handen nemen. !lEE tegen de pl.aatsing van atoomraketten in Europa en in onze herkomstlan
ORGANISATIES

22-28 okt.:-tentoonstelling,video's,films over de strijd van versebillende landen voor vrede,brood,gerechtigheid. -dagelijkse kulturele programma's van Libanon,Marokko, Turkije,Griekenland,Portugal,Kurdistan en Latijns Amerika. 28 okt:-toespraken van vertegenwoordigers van 7 organisaties van buitenlanders en- kultureel programma met groepen-uit 9 landen.

WAT iS ER GEBEURD?

GEMISTE KANS

Elke steen van ons systeem moet omgedraaid worden om een rechtvaardige samenleving op te kunnen bouwen. Akties TEGEN zijn belangrijk, maar het opbouwen en ondersteunen van alternatieven is minstens zo belangrijk. Behalve dat er geen kruisraketten mo· gen komen, moet ook de macht van de multi-nationals door broken worden. Zij zijn het die de manier van handeldrijven en de prijzen van de produkten bepalen. Zeker voor de derde wereld betekent dit: uitbuiting. WIJ steunen multinationals elke dag door hun produkt:en te kopen. Het kan met sommige produkten anders door bijvoorbeeld te kopen bij de s.o.s.Wereldhandel (of bij de talrijke we-

NICARAGUA

IN DE

reldwinkels of viaideële Import). S.O.S. is een organisatie die koöperaties steunt in de derde wereld door direkt en tegen eerlijke prijzen van mensen daar te kopen. S.O.S. verkoopt o.a. koffie uit Nicaragua. Dit land heeft onze steun brood nodig. .Zeker nu amerikaanse multi-nationals (waar jammergenoeg ook de Nicaraguaanse economie nog mede op steunt) produkten uit Nicaragua boycott. En zeker nu de sandinistiese regering en het hele volk aan alle kanten in het nauw worden gedreven. AKTIEVOEREND NEDERLAND DRINKT HONDERDEN LITERS KOFFIE. GOEIE TIP: NICARAQUA KOFIIE.

BEK LA AG DENBANK

Vorige week was de minister van binnenlandse zaken van Nicaragua,·Tomás Borge in Nederland op uitnodiging van nederlandse universiteiten.Ook in Nederland kreeg hij, net als in andere landen van Europa die hij eerder op zijn reis bezocht, naast staande ovaties toch voornamelijk te m~en . met nogal kritisch en wantrouwend publiek. Nergens bleef het gebru~kel~jke lijstje vragen uit:Hoe zit het met jullie persvrijheid,jullie godsdienstvrijheid,jullie vakbondsvrijheid, de individuele vrijheid, jullie indianen en verkiezingen enz. enz. Ook het kleine gezelschap dat 's avonds het voorrecht had de heer Borge in besloten kring nog eens te spreken plaatste hem op de examenstoel en soms in de beklaagdenbank.Ik ervaarde dat als een omkering van rollen. Met hoeveel meer recht had Borge ons kunnen bevragen op de in Nederlans ogen minder volmaakte kanten van onze comfortabele samenleving: Wat doen jullie met je gastarbeiders, met jullie milieu, je gevangenissen,je junkies, jullie veiligheidsbeleid, jullie handelsrelaties met regimes als Zuid Afrika, wat is de waarde van jullie parlementaire democratie waarin clubs zoals de Centrum Partij geboren kunnen worden. Het zou niet moeilijk zijn voor hem zo door te gaan. Maar, zo niet Borge •••• s een gedeelte uit de prima inleiding van Liduine Zumpolle (IKV) op .otavond van de anti-interventieweek met als thema; Midden-Amerika vredesbeweging. Zie voor haar vervolg de Groene ~sterdammer.

blz 13

Rfdaktie Vredesaktiekrant

)))~

IS

Net aLs t~ee jaar geLeden gaan op 29 oktober een paar honderdduizend mensen de straat op om te demonstreren voor de vrede. Net aLs toen protesteert de NederLandse vredesbe~eging tegen de ~aanzin van de kernbe~apening. Zij probeert de regering zover te krijgen om pLaatsing van kruisraketten af te ~ijzen. ALs vredesaktiekrant ondersteunen dit demonstratie-hoogtepunt door een speciaaL nummer uit te geven over de vraag: hoe verder na 29 oktober? In dit redaktioneeL ~itten ~e aangeven ~at deze demonstratiedag voor ons betekent. ~ij

29 oktober is voor ons op de eerste pLaats een dag van herbevestiging. De betoging bevestigt opnie~, dat de regering en de Navo éénzijdige stappen moeten doen om de (kern)~apen~edtoop te doorbreken. Dat het ~esten de hand in eigen boezem dient te steken. De ~eretd staat aan de rand van een totaLe vernietiging. Die ramp kan aLLeen voorkomen ~orden, aLs aLLe nukteaire mogendheden stappen terugdoen. Beide supermachten bedreigen de mensheid, beide hebben de ~eretd votgesto~d met atoomtuig. Zo~et de Verenig de Staten aLs de Sovjet Unie zijn in onze ogen Lugubere begrafenisondernemers. Toch vinnden ~e, dat ~e ons aLs vrein de eerste pLaats op de 'eigen' regering moeten richten met konkrete eisen. De Verenigde Staten en de Navo ~iUen ons opzadeLen met 48 kruisraketten. Zij steLLen, dat de 'modernisering' van ke~apens in West Europa noodzake Ujk is aLs ant~oord op de midde t Lange afstands~apens, die de Russen hebben gepLaatst (de SS-20s~ KPuisraketten zouden dienen aLs 'bescherming'.

desbe~eging

In deze redenering kunnen ~j absoLuut niet meegaan. De kruisraketten en de pershings-2 vormen geen 'tegen~icht' zoaLs ons voortdurend ~ordt voorgekau~d. Ze zijn de zoveeLste gevaarLijke, nieu~e stap in de eigen be~apeningsspiraat en het ~aanzinnige machtsstreven van de Verenigde Staten. Ze zijn bestemd om een 'beperkte' kernoorLog te voeren en ~orden uitstuitend door de Amerikanen beheerd. Doordat ze de Russiese machtscentra razend sneL zuLten kunnen bereiken vormen ze een heet akuut gevaar. Kortom, aLs ~e de kruisraketten toeLaten, haten ~e de oorLog in huis. Die krengen bieden geen bescherming, maar maken ons tot doet~it, sLachtoffers. Daarom moéten ~e eenzijdige stappen eisen. We moeten o~rikbaar vasthouden aan de eis, dat ~ordt afgezien van 'modernisering' - aLs eerste en minimate stap om tot een t~eezijdig proces van ont~apening te komen. •

•

•

•

•

•

•

•

..

•

•

•

.1

29 Oktober betekent voor ons verder dat de maat vo t is, dat de NederLandse regering het nu bont genoeg heeft gemaakt. ALs sinds de Navo in 1979 zijn beruchte moderniseringsbestuit nam heeft de NederLandse regering de vredesbe~eging voortdurend aan het Lijntje gehouden. Door het brede maatschap petijke verzet ~at er toen at bestond

l7 f)l~

kon zij niet opentijk 'ja' zeggen op die modernisering. Daarom koos zij ervoor het ptaatsingsbes tuit uit te steLLen, in de hoop dat het verzet Langzaam ~eg zou ebben. Aan die strategie heeft de regering ook vastgehouden na de vreedzame bezetting van Amsterdam, op die gedenk~aardige 21ste november. Het stond toen onomstoteLijk vast, dat de grote meerderheid van de bevoLking tegen kruisraketten is en afsteL van pLaatsing eist, maar de regering is doorgegaan met draL~n. In juni probeerde zij zeLfs de vrete overrompeten door pLotseLing Woensdrecht aan te ~ijzen aLs de 'eventueLe' basis ovoor de raketten - een brutaLe, poLitieke besLissing. Ook deze taktiek is een voorbeeLd van ondemokraties beLeid, van een miLitaristiese houding: door de kombinatie van een uitputtingssstrategie en verrassingstaktieken probeert de regering de bevoLking kLein te krijgen. desbe~eging

. . . . . . .. . . .

~

Hoe heeft de v.redesbe~eging op dit aLLes gereagee~? Wat voor Lering heeft met name de dominante Leiding van het IKV getrokken uit de ervaring van 21 november? In ~oorden gaf men eerder toe, dat de poLitieke ~eerstand verhoogd moet ~rden, maar in de praktijk heeft de IKV-top elk verdergaand aktie-initiatief gedwarsboomd. De afge Lopen t~ee jaar heeft zij zich heeL eenzijdig op Lobbyen en dipLomatiek ~erk toegeLegd. BijgevoLg heeft die top ook steeds meer ~ter in de ~ijn van zijn poLitieke standpunten gedaan. In pLaats van 'AfsteL Nû' te eisen berust zij in het uitsteL-beLeid van de regeringLubbers. Wij vinden de eenheid van de vredesbe~eging hardstikke beLangrijk, maar aLs ~e ons neerLeggen bij de poLitieke aanpassing, zoaLs de IKV-Leiding die ~it, dreigt de hete vredesbe~eging zijn sLagkracht te verLiezen.

Ik ~it een staking, van ons aLLen een staking van armen, benen, haren een staking die in eLk tichaam geboren ~ordt ik ~iL een staking van arbeiders van duiven van chauffeurs van bLoemen van technici van kinderen van artsen van vrou~en Ik ~it een grote staking die zeLfs de Liefde omvat een staking ~aarin aLLes stopt het horLoge de fabrieken de eLektriciteit de schoten de bus de ziekenhuizen de ~eg de havens Een staking van ogen, van handen, van kussen een staking ~aarin ademhaten niet is toegestaan een staking ~aaruit stiLte voortkomt om de stappen te kunnen horen van de tiran die vertrekt Gioconda BeUi

Vanuit de basis van de vredesbe~e­ ging is ongeveer een jaar geLeden een proces van bezinning op gang gekomen. Met name in Amsterdam en DeLft k~amen mensen van verschiLtende vredesgroepen gezameLijk tot de konkLusie, dat betogen aUéén geen zin meer heeft, dat ep ook andePe aktievormen gehanteePd moeten ~orden, ~iUen ZtJe de strijd tegen de kruisr·c.ketten echt ~innen. 'BuPgerLijke ongehooPzaamheid' en NonkoöpePatie' zijn de sZ.a~ooPden van deze aktivisten. BurgerLijke ongehooPzaamheid betekent: setektieve overtreding van de ~et. Het is een aktie, ~aaPbij de ~et overtPeden ~ordt met aLs doeL een andePe ~et, bes Luit of dreigend bes tuit ge~ijzigd te zien. OndeP burgerLijke ongehooPzaamheid vatten aLLePLei - individueLe en massaLe - akties, die de druk op de overheid verhogen, van beLastin~eigePing tot bLokkades. Non-koöperatie is een begPip, dat het Laatste ovePLapt. Zij, die een VOOPkeUP VOO!' deze aktieVOPm hebben steLLen, dat een groot deeL van de NederLandse bevoLking zijn samen~erking met de ovePheid -tijdeLijk - moet opzeggen om uiting te geven aan zijn ongerustheid. Wanneer er massaaL ~oPdt ovePgegaan tot poLitieke stakingen, Lesboycots en/of ziekmeLdingen, is de regering gedWongen om aan onze eis van 'AfsteL ' toe te geven. Het afgeLopen jaar is er at. PedeLijk veeL gepraat over deze nieUZt~ str•ategie pooP de VPedesbel!Jeging, en 29 oktober betekent ~at betreft ons, dat ~e nu echt nie~e stappen gaan doén. We kunnen na deze datum niet op onze La~ePen gaan rusten, maar moeten de uitputtingsstrategie van de regePing gaan doorbreken en afsteL van pLaatsing gaan afd~ingen. NogmaaLs, de maat is nu echt voL! voor mensen, a1-e aooP ~t-t--t-en gaan met akties, ~orden konkPete mogetijkheden aangedragen. Begin september is nabij de miLitaire basis in WoensdPecht een VPedesaktiekamp gestart aLs symbo.ot voor de nie~e fase van de be~eging. De be~oners zijn vastbestoten bij de basis te ove~interen en zich direkt tegen voorbereidingen te verzet ten. IedeP, die dat ~it, kan het kamp bezoeken en/of in eigen pLaats een steungroep oprichten om spuLLen en men sen te ~ePven. ZoaLs eLders in deze krant beschpeven, is 29 oktober verdeP het startsignaaL vooP de aktie 'BetaaL Niet Mee'. Via de betastingen betaten ~ij mee aan de kosten van de kruisraketten. DooP een handtekening te zetten kan men nû kenbaaP maken serieus te ove~egen of te bestuiten om betaLing van defensiebetasting te gaan ~eigeren, ~anneer een pLaatsingsbesLuit dooP het partement niet ongedaan ~ordt gemaakt. TensLotte: de meest effektieve vorm van vePzet Ugt op het vLak van nonkoöpePatie, 'niet-meer-meedoen'. ALs veeL bedrijfsLedengroepen, ondernemingsraden en vakbonden zich de komende maanden uitspreken voor een aLgemene staking tegen voorbereidende ~erk­ zaamheden rond Woensdrecht, is dit een onmiddeLLijk signaaL aan het adres van Lubbers en De Ruiter, dat AfsteL de enige keuze is, die ~e hen toestaan.