Liturgiegids 40dagentijdcampagne 2015: Open je handen
Open je handen 40 dagen lang openen wij onze handen
Leesrooster: Jezus opende zijn handen
Want we geloven dat God onze handen steeds opnieuw
In de 40dagentijd staan teksten uit de evangeliën op het
vult. En dat we met elkaar mogen delen wat we hebben
leesrooster. Bijvoorbeeld het verhaal van Jezus die de hele
ontvangen. Open uw handen en kijk eens aandachtig naar
menigte te eten gaf van vijf broden en twee vissen. Hij
wat u hebt. Wat kunt u delen? Een glimlach, een uurtje tijd,
deelde net zo lang uit tot iedereen voldoende te eten had.
uw aandacht of uw geld. In het bijbelverhaal voedde Jezus
Vanuit die gedacht kunnen wij in ons eigen leven kijken
een menigte met maar vijf broden en twee vissen. Een
wat wij te delen hebben. Open uw handen en word be-
klein gebaar doet soms al wonderen. We nemen veertig
wust van wat u uit te delen hebt. Aan de mensen dichtbij
dagen de tijd om onze zegeningen te tellen en met han-
in uw omgeving, maar ook aan uw naaste ver weg.
denvol uit te delen! Samen ontdekken we wat we kunnen geven aan mensen in de buurt en aan naasten ver weg. Met open handen.
Samen zijn we de kerk in actie Samen met partnerorganisaties wereldwijd willen we onze handen openen en ons inzetten om de kwaliteit van leven van veel mensen te verbeteren. We helpen ongedocumenteerden en mantelzorgers in Nederland, maar willen ook samen met de bevolking van Madagaskar kijken hoe je rampen kunt voorkomen. We zetten ons in voor de verspreiding van het Evangelie in de Golfstaten en Bangladesh en komen op voor vrouwen in Zuid-Afrika.
Hoe kunt u deze liturgiegids gebruiken? Deze liturgiegids is opgebouwd rond een zestal alternatie-
Kijk voor meer informatie over de projecten, inspirerende
ve lezingen uit Matteüs. De lezingen worden ondersteund
ideeën van andere gemeenten of een voorbeeld van een
met passende gebeden, liedsuggesties, gedichten, teksten
vesperliturgie op www.kerkinactie.nl/40dagentijd.
en werkvormen voor gesprek. U kunt deze gebruiken in de kerkdienst, als vergaderopening of tijdens bijeenkomsten zoals gesprekskringen en maaltijden. 3
Noodhulp
Zondag 22 februari
1
Invocabit: roep mij aan!
Thema: Met lege handen durven staan Lezing: Marcus 1: 12 – 15 en van Psalm 25: 4, 5
Marcus 1: 14b ‘Jezus ging naar Galilea, waar Hij Gods goede nieuws verkondigde.’
Woorden ter overweging Wat een contrasten! De verzen hiervoor gaan over: Jezus’ doop en de stem uit de hemel ‘Jij bent mijn geliefde Zoon’. En dan nu de woestijn met wilde dieren en engelen. De Marcuslezing is sober als je hem met vergelijkt met de lezingen van de andere evangelisten. Jezus is met ‘lege handen’ de woestijn in gegaan, Hij vast daar alle dagen! Hij worstelt met zijn roeping. Hij is niet de koning die de mensen willen dat Hij is. Hij wordt uitgedaagd macht te grijpen, maar hij weerstaat die verleiding. In die leegte en met zijn handen volkomen leeg, kunnen ‘engelen’ voor Hem zorgen, kan Hij ontvangen. Zo ontdekt Hij, helemaal leeg van zichzelf, de weg van God met Hem. De weg die voert langs mensen die wij vaak onaanzienlijk vinden, de arme, de zieke, de verweesde, de hongerige en dorstige mens. We lezen niets over Jezus die daar in de woestijn God aanroept of bidt, maar de woorden ‘Maak mij, Heer, met uw wegen vertrouwd, leer mij uw paden te gaan. Wijs mij de weg van uw waarheid en onderricht mij, want u bent de God die mij redt, op u blijf ik hopen, elke dag weer’ kunnen in zijn gebeden daar geklonken hebben. Hij heeft het zeker zo ervaren. Dat is goed nieuws!
Project: Een huis dat stevig staat Bijna elk jaar treffen cyclonen en overstromingen de oostkust van Madagaskar. In tachtig dorpen in de kuststreek werkt de Protestantse Kerk van Madagaskar aan het weerbaarder maken van boerenfamilies tegen de gevolgen van deze rampen. Ze helpen bij het bouwen van stevige en duurzame bamboehuizen en introduceren gewassen die bij droogte of hoog water toch een redelijke oogst geven. Hierdoor kunnen deze families er zelf weer bovenop komen als ze getroffen worden door een ramp.
4
Gebed God, In onze woestijn vinden wij vaak geen wegen dan die dagelijks worden gemaakt: smalle paden vol stenen. We hebben ook vaak teveel meegesjouwd uit een voorgoed voorbij verleden. We krijgen ademnood en verliezen vaart. Als we wat achterlaten, veren we op, lichtvoetiger. We willen leren leven, niet in onze veilige, heilige huisjes, maar in een dunne open tent met oog voor mensen om ons heen. God, In onze leegte openen we onze handen naar U. Vul ze met Uw liefde, uw waarheid, uw woorden van heil. Sterk onze handen als zij zoeken naar de ander met wie wij uw weg proberen te gaan. Amen. Naar een tekst van Sytze de Vries uit ‘Een verschil van dag en nacht’
Werkvorm 1 Lees met elkaar de bijbeltekst en ook die uit Matteüs 4: 1 – 11 en spreek door over de verleidingen die Jezus doorstond.
• Om welke verleidingen ging het bij Jezus?
• Welke verleidingen (her)kennen wij?
2 Lees de bijbeltekst nog een keer en lees of laat de (lied)tekst van Stef Bos horen. Geef daarna ieder een blad met de tekst. Vgl. regel 1 van het laatste couplet ‘Misschien ben jij een deel van mij’ (Jezus en ‘jij’ – de duivel) met de ‘wilde dieren’ en de ‘engelen’.
• Hoe denk je over de duivel en ook de donkere kanten van je zelf?
• Kun je kort iets vertellen over je eigen worsteling daarmee?
Stef Bos van de cd ‘In een ander licht’ – Lied van Christus en de Duivel
Ik sta hier in de open vlakte
Ik weet dat alles
De nacht die valt en het is koud
Aan jouw kant staat
De wind die waait
De dood, de oorlog en de tijd
Vanuit het noorden
En misschien dat ik geen schijn van kans maak
Ik ben hier en ik wacht op jou
En raak ik alles kwijt
Ik ben alleen en ongewapend
Maar laat je zien kom uit het donker
Ik heb misschien
Want de volle maan geeft licht
Geen schijn van kans
Bekijk mij met je holle ogen
Maar ik daag je uit te duelleren
En je marmerbleek gezicht
Oog om oog en tand om tand
Nu is het jij of ik
Je zit al jaren op mijn hielen
Misschien ben jij een deel van mij
Je volgt mij waar ik ga of sta
De keerzij van het licht
Je blijft onzichtbaar
Maar laat je zien
In het donker
Kom uit het donker
Altijd klaar om toe te slaan
En toon
Jouw marmerbleek gezicht
En al beloof je mij de hemel Als ik mezelf gewonnen geef Ik ga liever tot de bodem En vecht dit uit Zo lang ik leef
Liederen
Laat je zien kom uit het donker Want de volle maan geeft licht Bekijk mij met je stalen ogen En je marmerbleek gezicht Nu is het jij of ik Nu is het jij of ik Jij hebt me slag na slag verslagen Maar je bent nog steeds niet Van mij af En ik wil me met jou meten Kom naar buiten want ik wacht
• NLB: 533, 538, 539 (Jezus, diep in de woestijn, is ook een kinderlied), 540 • Tussentijds: 58, 147 vers (1), 7 – 9 (evt. meer), • Alfred C. Bronswijk – Rakelings nabij: blz. 24, 34, 80 • Liederen ter bemoediging: 11, • Kinderlied: Handen heb je om te geven (Youth for Christ bundel 53) • Zingend Geloven 1 & 2: 11, 15 • Zingend Geloven 4: 13 • Zingend Geloven 5: 48 • Psalm 4, 25, 55: 1, 2, 6 en 7 • Evang. Liedb: 109, 175, 189a 5
Voorjaarszendingsweek
Zondag 1 maart
2
Reminiscere: gedenk uw barmhartigheden
Thema: Los laten om te kunnen geven en ontvangen Lezing: Marcus 9: 2 – 10 (evt. 1 Koningen 19: 9 – 18)
Marcus 9: 7b ‘Dit is mijn geliefde Zoon, luister naar hem!’
Woorden ter overweging Ook in deze lezing weer een groot contrast. Jezus en drie van zijn volgelingen hebben een bijna hemelse ervaring daar hoog op die berg als Elia en Mozes hen omringen en Jezus een lichtende gestalte wordt. Dit moment, dicht bij God, wil Petrus wel vasthouden; dit is goed, dit mag wel langer duren! Dan klinkt ook nog Gods stem ‘dit is mijn geliefde Zoon’! Wat ontvangen ze daar veel! Ze zullen vast geheel vervuld zijn geweest van blijdschap. Maar dan opeens is het ook weer voorbij en zien ze alleen Jezus nog naar wie ze volgens Gods stem moeten luisteren. Jezus spreekt over dood en opstanding. Wat een omslag! Dood? Jezus? Staan ze dan weer met lege handen? Ze begrijpen het (nog) niet. Opstanding? Hun handen zullen meer dan gevuld worden. Alleen zien ze het nu nog niet. Hoog op de berg zijn, dicht bij God, – heel even – om dan weer naar beneden te gaan, naar het leven van alledag. Vergelijk het met Elia die door de ontmoeting met God, in de zachte bries, weer moed vat om verder te gaan. Vanuit die ‘hoge’ ervaring kun je weer verder, kun je ook naaste worden van degene die een barmhartig medemens nodig heeft.
Steun zoeken in de bijbel In de Golfstaten wonen miljoenen christelijke gastarbeiders. Ze moeten hard werken voor een schamel loon en voelen zich eenzaam. Ze vinden maar moeilijk aansluiting bij de bestaande kerken, door taal- en cultuurverschillen. Veel van hen kunnen niet lezen. Het Nederlands Bijbelgenootschap leidt mensen uit de kerken op om Bijbelverhalen te vertellen volgens de methode ‘Simply the Story’ (STS). Na het vertellen van het verhaal wordt er doorgesproken over het persoonlijke geloof. Door de STS-methode vinden de gastarbeiders bemoediging en troost in de boodschap van de Bijbel. 6
Gebed Heer, Zend ons als de handen van de hemel die zich vouwen rond de aarde. Om harten te verwarmen, waar de kilte toeslaat. Om handen te vullen van wie beroofd zijn. Om tranen af te wissen die blijven stromen. Zelfs om te spreken waar iedereen zwijgt en niet ziet. Laten wij ons geroepen weten om van elkaar gediend te zijn. Wat een hand vol brood al niet kan doen... Naar een tekst van Sytze de Vries (Uit: Medemens 2 – Kerk in Actie)
Gedicht
Werkvorm Het is handig enkele bijbels en liedboeken beschikbaar te
Wachten op een wonder
hebben. In de Bijbellezing en de overweging komt naar
Ik heb gehoord dat velen van jullie zitten te wachten
voren dat de ontmoeting met God je weer op je benen kan
op een wonder,
zeten als je vermoeid bent of je kan stimuleren om je werk
een wonder dat ik, jullie God, de wereld zal redden.
in de ‘wereld’ (weer) ter hand te nemen. Spreek twee aan twee met elkaar over:
Hoe zal ik redden zonder jullie handen? Hoe zal ik rechtspreken zonder jullie stem?
• Welke ‘bergervaring’ inspireert jou om in het gewone leven te delen met en (jezelf) te geven aan je medemens?
Hoe zal ik liefhebben zonder jullie hart?
• Welke tekst, welk lied betekent hierin veel voor je, inspi-
Vanaf de zevende dag heb ik alles uit handen gegeven.
Tot slot: Deel met elkaar de teksten die je bemoedigen.
reert je? Heel mijn schepping en mijn wondermacht. Niet jullie, maar ik wacht nu op het wonder. Luc Gorrebeek (Uit: Medemens 2 – Kerk in Actie)
Liederen • Nieuw liedboek: lied 540 (evt. 5 – 10), 542, 543, 544, 545 • Tussentijds: 149 • Taizé: Ubi Caritas • Alfred C. Bronswijk – Rakelings nabij: blz. 76 • Zingend geloven 1 & 2: 17 • Psalm 46: 1 en 3, 107: 1, 10 en 20 • Evang. Liedb: 72, 167, 401 • Zingend Geloven 4: 14
7
Binnenlands diaconaat Zondag 8 maart
3
Oculi: ogen
Thema: Bevrijd worden van eigen godsdienstigheid om weer te kunnen bidden
Johannes 2: 16 ‘Weg ermee! Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader.’
Lezing: Johannes 2: 13 – 22 Woorden ter overweging Na de start van zijn werk op de bruiloft in Kana gaat Jezus
Gebed
verder. Hij was opgegaan naar het hooggelegen Kana, daalde voor enkele dagen af naar Kafarnaüm om daarna
Zoals Jezus en zijn leerlingen
weer op te gaan naar Jeruzalem. Gaan naar Jeruzalem
Naar de tempel kwamen,
betekent hier: naar het heiligdom gaan. Vindt Jezus daar de
zijn wij vanmorgen
stilte, klinkt er de naam van de Vader? Niet bepaald!
naar deze plaats gekomen: huis van God.
Vroeger nam de offeraar een eigen dier mee, nu moet het
We kwamen zoals we zijn,
offerdier in de tempel gekocht worden. Zelfs op de duiven,
compleet
het offer van de arme, moet winst gemaakt worden. Macht,
met schaduwkant en al.
onderdrukking en geldelijk gewin doet de godsdienst verre van goed en verduistert Gods liefde en gerechtigheid.
Wanneer die schaduwkant
Jezus vindt in de tempel een complete winkel. In het huis
ons het zicht belemmert
van de Vader moet opnieuw ruimte komen voor de naam
op U en op elkaar,
van de Vader, voor hier sprake kan zijn van geopende
geef ons de moed om te zeggen
handen.
Weg ermee.
Jezus staat tegenover de handelaren en, naar we mogen aannemen, de leidslieden van het volk.
Geef ons de herinnering aan
Na het verdrijven van de handel van het tempelplein, bij
en de vernieuwing van
het spreken over de tempel, wisselt het perspectief van het
woorden die spreken van U.
gebouw als woonplaats van God naar de Zoon als woonplaats van God. De leidslieden begrijpen Hem niet, maar veel mensen komen tot geloof in zijn naam. (vs. 23)
Project: Even ertussen uit Jaarlijks organiseert het Vakantiebureau zo’n 70 vakantieweken voor 2600 mensen die niet meer zo makkelijk alleen op vakantie gaan. Meestal zijn dit ouderen en mensen die enige zorg of begeleiding nodig hebben. Ze genieten van een week met volop rust en aandacht voor elkaar. Maar ook mantelzorgers kunnen tijdens de vakantieweken van Het Vakantiebureau ontspannen omdat ze tijdens deze vakantie even ontlast worden van zorg. Voor hen is een week ertussenuit geen luxe, maar broodnodig.
8
Amen.
Gedicht
Werkvorm Na het ‘schoonvegen’ van het tempelplein vragen de
Liefde stuurt handen
Joden aan Jezus met welk teken hij kan bewijzen dat Hij dit doen mag:
Ja en toen stond jij daar
19 Jezus antwoordde hun: ‘Breek deze tempel maar af, en
en ik naast jou
ik zal hem in drie dagen weer opbouwen.’ 20 ‘Zesenveertig
en jij naast mij
jaar heeft de bouw van deze tempel geduurd,’ zeiden de
opgeraapt en bijna bezield
Joden, ‘en u wilt hem in drie dagen weer opbouwen?’ 21
alsof God ermee had gespeeld
Maar hij sprak over de tempel van zijn lichaam.
en Jij zei: 'ik heb je lief'
Gespreksvragen:
en toen ik ...
Lees met elkaar Johannes 2: 13-22, met de nadruk op vers
'kan dat zo gewoon met die vieze handen en die vieze
19-21. Geef de gespreksdeelnemers de tekst op papier.
voeten en dat onbeschrijfelijke karakter' en Jij zei: 'hier ... dit is mijn hand'
1 In de schriftlezing blijkt Jezus over zijn lichaam te spreken als Hij het woord tempel gebruikt. Ook bij Paulus komen we dat tegen: je lichaam dat een tem-
Koos van der Leij (dichter in Drachten)
pel is, een tempel zelfs van de Heilige Geest. Hoe kijkt u daar tegenaan? Is uw lichaam een plek waar God(s geest) aanwezig is? Wanneer is er sprake van de aanwezigheid van de Geest van God bij ons mensen? 2 Er zijn mensen die bijvoorbeeld niet roken en drinken, omdat een mens daarmee zijn lichaam verontreinigt. En dat staat op gespannen voet met de overtuiging dat het lichaam en/of je leven van God is. Hoe beleeft u dat? Speelt dat bij u een rol? Heeft het christelijk geloof volgens u invloed op hoe je met je lichaam en met je leven omgaat? Kunt u voorbeelden geven?
Liederen • Tussentijds: 66, 151, 65 • Psalm: 1, 43, 56, 103: 3,4 en 7; 121 • Evang Liedb.: 90, 112, 178, 185, 456
9
Werelddiaconaat Zondag 15 maart
4
Laetare: verheug u!
Thema: Jezus is meer dan onze verlangens: Hij zelf is ons leven!
Johannes 6: 2a ‘Een grote menigte mensen volgde hem.’
Lezing: Johannes 6: 1, 4 – 15 Woorden ter overweging Alweer is er een grote menigte die Jezus volgt, vanwege de wondertekenen die Hij bij zieken deed. De mensen volgen Hem nu zelfs tot op de berg, de plek van bezinning en ontmoeting met God. Hij gunt hen een blik op de overvloed die God is. De echo naar Mozes en het manna, de spijziging van David en zijn mannen met vijf toonbroden, Elia en Elisa klinkt. Vijf broden en twee vissen – dit weinige, wat is dat voor zo velen? Brood gaf Hij hen, Hij die brood des levens is. Vis gaf hij, Hij die ichtus is. Vijf is het getal van Israël met het oog op alle volken, de vier zijden van de wijde wereld, plus de Ene is samen vijf. Twaalf verwijst ook naar Israël, de twaalf stammen. Heel Israël wordt gespijzigd, er is overvloed voor allen. Het heil dat in Israël in Jezus aanwezig is, is voor alle volken beschikbaar. De mensen staan tegenover Jezus met open handen. Vol verwachting volgen ze Hem. Maar de werkelijkheid is weerbarstig: waar gaat het nu echt om? Aan het einde van dit bijbelgedeelte wijkt Jezus uit, Hij maakt zich uit de voeten. De mensen wilden van hem een aardse koning maken en daarom trekt Hij zich terug.
Leven, ondanks je ziekte
Gebed Vader in de hemel, Wij zijn mensen die proberen, uw geliefde zoon te volgen, zoals de menigte dat deed bij het meer van Galilea. Wij zijn mensen die ons zo herkennen, in de hardheid en in de weerbarstigheid van de realiteit. Geef ons ook die blik op uw overvloed. Geef ons ook geloof in het ‘en toch’ in deze wereld. Geef dat ook wij ons niet neerleggen bij de harde feiten, niet als het om gerechtigheid gaat, en niet als het om kwetsbare mensen gaat. Geef dat ook wij Hem volgen en begrijpen. Oog hebben voor de wonderen in ons leven. Dankbaarheid leren voor wat er is. Leer ons oog krijgen voor, de broden en de vissen, die binnen ons bereik liggen. Amen
In Kwa Zulu Natal in Zuid-Afrika grijpt de ziekte hiv/aids om zich heen. Over de ziekte is veel onwetendheid en goede gezondheidszorg is er nauwelijks. Armoede en discriminatie zijn het gevolg. Het Hillcrest Aids Centre Trust (HACT) is een lokale non-profit organisatie die zorg biedt
Zulu Aid werd in september 2010 opgericht met het doel
aan mensen met hiv/aids en aan mensen, van wie fami-
projecten te ondersteunen van het HACT. Dat gebeurt o.a.
lieleden besmet zijn met het virus. Ze zorgen ervoor dat
door de verkoop in Nederland van lokaal gemaakt hand-
er toegang is tot zorg, preventie, behandeling, scholing en
werk, sieraden en andere producten, waardoor vooral
ondersteuning in de ruimste zin van het woord. Stichting
vrouwen een inkomen kunnen genereren. Een vleugje warmte op de schrale wind, een zweem van geur.
10
Gedicht
Werkvorm In Johannes 6 wordt een wonder van Jezus beschreven,
Licht dat terugkomt.
de broodvermenigvuldiging.
Hoop die niet sterven wil.
Het is het verhaal van de vijf broden en de twee vissen
Vrede die bij ons blijft.
waar ruim meer dan 5000 mensen genoeg aan hebben.
Het ijsgroen uit de winterlucht vervaagt tot nevelige,
In de nieuwe vertaling staat boven dit gedeelte ‘het teken
mauve schemer.
van het brood’. Een wonder in de Bijbel is op te vatten als een teken van Gods Rijk.
Verlangen naar de goede tijd die wacht en wenkt van ver.
Gespreksvragen:
Gerucht van iets nieuws, van wat wij kennen en toch
Ook in onze tijd wordt wel over wonderen gesproken,
ongekend.
bijvoorbeeld over onverwachte genezingen, of genezing
Licht dat terugkomt.
op gebed.
Hoop die niet sterven wil. Vrede die bij ons blijft Uit: ‘Als de graankorrel sterft’ (Marijke de Bruijne).
1 Kent u in uw eigen omgeving ervaringen of verhalen over wonderen? Wie van u heeft persoonlijk iets meegemaakt dat een wonder genoemd kan worden? Vertel elkaar daar iets over als u wilt. Welke rol speelt God en geloof bij dit wonder? 2 Wat vindt u ervan als mensen zeggen, wonderen bestaan niet? Of misschien: wonderen gebeuren in onze tijd niet meer? 3 Hoe denkt u over de bijbelse wonderverhalen? Welke vragen hebt u daarbij?
Liederen • Psalm: 20: 1,2 en 4, 22: 11,12 en 13, 119: 30, 34 en 42, 130 • Evang. Liedb. 172, 402 • Zingend Geloven 1 & 2: 89
11
Binnenlands diaconaat Zondag 22 maart
5
Judica: verschaf mij recht
Thema: Nieuw leven door toewijding en overgave Lezing: Johannes 12: 20 – 33 Woorden ter overweging De Grieken wilden Jezus wel ontmoeten. Waarom? Hadden ze gehoord en werden nieuwsgierig? Opvallend is dat Jezus er niet op ingaat, maar spreekt over Zijn lijden en
Hebreeën 5:9 En toen hij naar de uiteindelijke volmaaktheid gevoerd was, werd hij voor allen die hem gehoorzamen een bron van eeuwige redding
sterven. Hij gebruikt daarbij het beeld van de graankorrel. Het doel van het sterven van de graankorrel is de halm, de aar en de vrucht, of wel, het nieuwe lichaam. (vgl. ook 1 Kor. 15: 35 e.v.). Daarom is het ook begrijpelijk, dat Jezus ons zegt, dat het ‘leven liefhebben’ uiteindelijk verlies met zich meebrengt. Is dat de les die Hij ook zichzelf voorhoudt, in alle angst die Hem bevangt? De Heiland legt het terug op het grotere plan: laat zien hoe groot Uw naam is,
Gebed
Vader! Daar kunnen wij van leren. Ons leven is ons gegeven tot lof van die grote Naam, in wiens genade wij leven
O God,
en ons bewegen.
hoe lang nog,
Als Hij op deze manier het oordeel over de wereld gedra-
wentelt Uw schepping zich in onrecht?
gen heeft, dan is Hij daarmee ook de oorzaak van eeuwig
Hoe lang nog,
heil. Dan begrijpen Jeremia die zegt, dat het nieuwe
slaat U mijn onrecht gade?
verbond in ons hart geschreven gaat worden. De omstan-
Hemelse Rechter,
digheden zijn niet langer bepalend, maar de innerlijke be-
als U komt met oordeel,
trokkenheid en overgave. Alleen zo kan bij ons het nieuwe
over mijn leven,
leven tot bloei komen. Het geheim daarvan is niet dat we
laat mij dan vol zijn van Uw gerechtigheid,
willen behouden, maar juist dat we delen van het heil dat
van Uw Jezus.
aan ons geschonken is, het leven.
Vul mij met gerechtigheid, om in de tijd die mij gegeven is, Uw Zoon gestalte te geven.
Een veilige plek
Zodat Hij gestalte zal krijgen,
Mensen zonder een verblijfsvergunning leven een onzicht-
in mijn leven.
baar bestaan, doordat ze geen status en vaak geen Bur-
In Zijn naam,
gerservicenummer hebben. Dit maakt deze groep mensen tot één van de kwetsbaarste van de stad Utrecht. Bij Villa
Amen.
Vrede in Utrecht vinden zij een plek waar ze er simpelweg mogen zijn, waar ze een gezicht krijgen, zich veilig voelen, hun sociaal netwerk kunnen opbouwen en gestimuleerd worden tot zelfredzaamheid.
12
(Uit: 'Help ons U te vinden', pag. 66)
Werkvorm
Liederen
De collecte van vandaag is bestemd voor Villa Vrede.
• Psalm 51: 1,2 en 4; 65: 1,5 en 6
Welke concrete stap zouden wij als groep, en ieder afzon-
• Liedboek 23a: 1 en 2; 319: 1, 5-7, 346, 912
derlijk kunnen maken om ‘vrede te bevorderen’. Bespreek
• Voor de kinderen: Lied 923
met elkaar hoe dit in relatie staat tot het beeld van de
• Lied van overgave: 932, 933
graankorrel. Waar durven wij onze veiligheid en veiligheid,
• Tussentijds: 47, 78, 104, 155, 195, 206
onze comfortzone op te geven om ruimte te scheppen
• Zingend Geloven 5: 17, 18, 49
voor de ander?
• Zingend Geloven 6: 11 • Zingend geloven 7: 64
Laat kinderen een kijkdoos maken over ‘veiligheid’. Wie kijkt, wordt bevraagd op betrokkenheid, aandacht en concrete handeling: nodig een vreemdeling uit in uw midden om zijn/haar verhaal te horen.
13
Kerk in Actie Totaal
Zondag 29 maart
6
Hosanna, Hij die komt in de naam van de Heer!
Thema: De liefde die we ontvangen hebben wordt gedeeld en vermenigvuldigd Lezing: Markus 14: 1 – 15
Woorden ter overweging
Markus 14:8: Zij heeft gedaan wat zij kon.
Gebed
Een van de gebrandschilderde ramen van de St. Janskerk in Gouda verbeeldt het laatste avondmaal op een bijzon-
Vader in de hemel,
dere manier. Er staat iemand bij de tafel. Het is de man die
vergeef ons als we de verhalen van toen,
de kruik droeg en de bovenzaal van zijn huis beschikbaar
lezen als verhalen,
stelde. Voor deze man mag u ook uw eigen beeltenis
maar niet onszelf daarin willen herkennen.
invullen.
Ook wij voelen ons verward op een dag als vandaag.
Eerder gebruikte Jezus ook een maaltijd. Bij een man,
Palmzondag.
Simon de melaatse, die hij had bevrijd van zijn doodvon-
De dag, waarop we met verheuging mee zouden
nis (melaats/huidvraat) en waar een vrouw met olie het
willen zingen het Hosanna voor de Koning.
lichaam van de Christus voorbereidde op Zijn begrafenis.
Maar we voelen ook de onthutsing omdat ook wij niet
Van die bevrijding spreekt het Pesach lam, het lam dat zijn
weten hoe we juist dit moment moeten zien met al
leven gelaten had voor het leven van de eerstgeborene
die momenten en gebeurtenissen in de week die zal
in de Egyptische slavernij. De toekomst voor het volk lag
volgen.
open, omdat het lam geofferd werd. Dat wordt herdacht,
Willen wij U als Koning, ook als U een weg gaat die wij
gevierd in die bovenzaal. Ze staan niet los van elkaar, deze
niet begrijpen?
twee maaltijden.
Leer ons U ook hierin te aanbidden. Los te laten.... Ook al begrijpen wij niet.
Delen begint met liefde vanuit je diepste zijn: je hart,
Ons leven te laten vullen door deze wonderlijke liefde
je ziel. Zoals Simon zijn tafel deelde met Jezus en Zijn
en genade.
discipelen. Zoals de vrouw, die het jaarsalaris van een
En daarvan uitdelers te worden. Te beginnen door U er
eenvoudige arbeider uit liefde aan Jezus schonk. Zoals
het gezag over te geven.
de waterdrager, die zijn bovenvertrek zonder vragen ter
Daarna ook al die mensen te zien, waar ook Uw liefde
beschikking stelde.
naar uit gaat.
Liefde die ten diepste gevoed is door de liefde van God,
Opdat ook zij Uw Evangelie niet alleen zullen horen,
die in Christus openbaar wordt. Zijn dood zou een mani-
maar ook in onze daden zullen zien.
festatie lijken van de machten van het kwaad. Maar juist
Als is het maar in een beker koud water, of een plekje
door Zijn sterven verliezen die machten hun angel. Dit is
aan onze tafel.
het ‘evangelie’, voor heel de wereld. Duizelingwekkend, te
We hebben het van U ontvangen... laat ons dan ook
zien dat eenvoudige mensen als Simon, de Vrouw (Maria?)
met hart ziel willen uitdelen van die liefde en genade.
en de waterdrager onderdeel van dat Evangelie zijn. Amen Dick van Dijk
14
Leren lezen en schrijven De kerk in het district Mymensingh in Bangladesh heeft
Werkvorm
zeven jaar geleden de hulp ingeroepen van de Taizébroe-
Nodig mensen bij u aan tafel uit. En deel met hen wat het
ders om de jonge Baptisten kerkjes te ondersteunen.
betekent dat het Pasen gaat worden.
Veel christenen in Bangladesh kunnen nauwelijks lezen of
Laat het mensen zijn, van wie u niet zomaar een tegen-
schrijven en ook hun voorgangers hebben weinig onder-
voorstel van gastvrijheid hoeft terug te verwachten.
wijs gehad. Ze behoren tot de armste bevolkingsgroepen van Bangladesh. De Taizébroeders bieden hulp in de vorm
Ga in een groepje van vijf zitten en noem elkaar vijf ver-
van trainingen maar ook leningen en microkredieten aan
schillende zegeningen, die u met een ander kunt delen.
gemeenteleden om hun inkomen te vergroten. Zo kunnen
U kunt ze op uw vingers natellen. Welke stap wilt u maken
ze een leven leiden boven de armoedegrens.
na deze ronde? U kunt de vijf vingers ook gebruiken voor uitwisseling met elkaar; Waar wil ik heen (duim)? Waar ben ik trots op (wijsvinger)? Waar baal ik van (middelvinger)? Waar ben ik trouw aan (ringvinger)? Wat maakt me onzeker (pink)?
Liederen • Liedboek 435, 558, 838, 908, 968, 976, 1009 • Psalm 78: 2,3 en 5; 105: 13 en 14 • Zingend Geloven 1 & 2: 29, 30, 31 • Zingend Geloven 3: 11 • Zingend Geloven 6: 7 • Van Harte: blz 68
15
40dagentijd in uw gemeente 40 manieren om uw handen te openen Onze handen gebruiken we op veel verschillende manieren. Onder de handen van de een ontstaan de mooiste dingen, terwijl de ander zijn handen gebruikt om te troosten of te zegenen. Iedere gemeente kan tijdens de 40dagentijd op zijn eigen manier aan de slag met dit veelzijdige thema. Op de website van Kerk in Actie vindt u maar liefst 40 ideeën: van werkvormen voor jongeren tot diaconale projecten voor de mensen in uw straat. Natuurlijk doen ook de kinderen mee. Zij maken bijvoorbeeld met hun vingerafdruk een kunstwerk op papier. Jongeren geven ouderen de hand als begroeting op zondagmorgen en misschien steekt u in uw gemeente wel de handen uit de mouwen op de Veranderdag. Laten we tijdens de 40dagentijd onze handen openen in vertrouwen en ontvangen van God en van elkaar! Kijk op www.Kerkinactie.nl/40dagentijd en ontdek 40 manieren om uw handen te openen.
Themafilmpje
Bloemschikken in de 40dagentijd
Op de website staat een filmpje waarin het thema Open
Symbolisch bloemschikken is een aansprekende manier
je handen op een aansprekende manier wordt uitgediept.
om bijbelteksten en thema’s die in een kerkdienst aan
Met dit filmpje kunt u de campagne op de eerste zondag
de orde komen kracht bij te zetten. De symboliek van de
in uw gemeente introduceren.
gebruikte materialen, hun kleur en vorm, of eenvoudigweg de naam van een bloem of plant, kan de toegankelijkheid van de Bijbelse verhalen en de betekenis van een kerke-
Stuur een paasgroet, een klein gebaar… Met uw paasgroet zorgt u ervoor, dat gedetineerden in Nederland ook een klein gebaar kunnen maken: zij sturen de aangehechte kaart aan hun gezin of een ander met wie ze contact willen houden. Elk jaar opnieuw vertellen de justitiepastores hoe goed dat doet, een kaart te ontvangen en te kunnen versturen. De paasgroetenactie is eenvoudig uit te voeren, doet u, samen met uw gemeente, (weer) mee? Actuele informatie over bestellen en versturen vindt u vanaf 1 januari 2015 op www.kerkinactie.nl/paasgroetenactie.
lijke feest vergroten. Ook het thema van de 40dagentijdcampagne kan zo verbeeld worden. Woorden krijgen meer zeggingskracht door ze met beelden te versterken. Alle zintuigen worden aangesproken, via de schikkingen van bloemen en planten vol kleur en geur. In januari 2015 verschijnt de brochure met suggesties voor symbolisch bloemschikken voor de 40dagentijd, de stille week en Pasen. De schikkingen passen bij de lezingen uit het oecumenisch leesrooster, de thema’s van de verschillende kindernevendienstprojecten en het thema van de 40dagentijdcampagne. De brochure is te bestellen via de webwinkel.pkn.nl.
16
Veertigdagentijdkalender voor verdieping Bij de 40dagentijdcampagne ‘Open je handen’ is een kalender gemaakt die de lezer bezinnend door de veertigdagentijd leidt. De kalender loopt van Aswoensdag 18 februari tot en met eerste paasdag zondag 5 april 2015. In de kalender staan onder meer gebeden, gedichten, bijbelteksten met uitleg en portretjes van mensen over hoe zij hun handen openen. Elke dag heeft een leessuggestie en een vraag om te bespreken met anderen, bijvoorbeeld in het gezin aan tafel. Prijs per stuk ca. € 4,-. Er geldt een staffelkorting als u meerdere exemplaren bestelt. Te bestellen via www.pkn.nl/ webwinkel,
[email protected] of (030) 880 13 37.
De inspirerende 40dagentijdapp Kerk in Actie biedt allerlei materiaal aan om uw gemeente te helpen in de 40dagentijd uw handen te openen. Voor gemeenteleden met een smartphone of tablet hebben we ook dit jaar weer de handige en inspirerende 40dagentijdapp. Deze app leidt u door de 40dagentijd met inspirerende teksten, gebeden, foto’s of praktische tips. De 40dagentijdapp is een handig middel om uzelf (en andere gemeenteleden) aan te sporen zich dagelijks te bezinnen op het leven en het volgen van Jezus in het dienen van de naaste. Vanaf december 2014 vindt u meer informatie op www.kerkinactie.nl/40dagentijdapp, die u bijvoorbeeld op uw website of in uw kerkblad kunt gebruiken om gemeenteleden op de 40dagentijdapp te attenderen.
17
40dagentijd voor kinderen Kinderen en jongeren horen er helemaal bij in de gemeente. Daarom hebben Kind op Zondag, JOP en Kerk in Actie speciaal voor de 40dagentijd een project ontwikkeld rondom het thema ‘Open je handen’. Er is volop materiaal om in de 40dagentijd zes weken lang in de eredienst, in de kindernevendienst en thuis te werken rondom hetzelfde thema. Hierdoor kunt u de collecte, de liturgie, de preek en de kindernevendienst helemaal op elkaar aan laten sluiten.
Kind op Zondag Kind op Zondag heeft aansprekend materiaal ontwikkeld
‘Met open handen’ aftellen naar Pasen met de 40dagentijdposter van JOP
rond het thema ‘Open je handen’. Met verhalen over de
Op de poster vind je meer dan veertig manieren om goede
weg die Jezus naar Pasen ging, een projectverbeelding,
dingen met je handen te doen. Dat kan op een creatieve
liederen, werkvormen en nog veel meer. Ook de campag-
manier zijn, maar ook zegenend, handelend of biddend.
neprojecten komen aan de orde. Vanaf eind november
Deze poster is bij uitstek geschikt om na het eten of voor
vindt u meer informatie op www.kindopzondag.nl.
het slapen gaan te gebruiken en een kort moment te creëren waarin je als gezin bewust bezig bent met de 40dagentijd. Op de poster wordt extra aandacht besteed aan het werk van MCCP en de Taizébroeders in Bangladesh. Deze organisatie helpt mensen die aan de onderkant van de samenleving leven, hun leven op de rit te krijgen door hen een vak te leren. Met hun eigen (bijgeleverde) spaardoosje kunnen de kinderen geld inzamelen voor MCCP. Het materiaal sluit verder aan bij de kindernevendienstmethode Kind op Zondag. Doordeweeks gaan kinderen dus ook aan de slag met wat zij op zondag in de kerk hebben gehoord. Het materiaal is vanaf oktober voor € 2,95 te bestellen in de webwinkel.
18
Bronnen Liederen:
Gebeden, gedichten en teksten:
• Tussentijds, aanvullend liedboek bij het Liedboek
• Niek Schuman, Een verschil van dag en nacht
voor de Kerken (Uitgeverij Kok, Kampen, 2005) • Liedboek voor de Kerken (Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer) • Evangelische Liedbundel (Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 1999) • Taizé, liederen- en gebedenboek (Uitgeverij Gooi en Sticht – Kampen, 2e druk, 2010) • Liederen ter bemoediging, 70 diaconale liederen (uitgave Kerk in Actie) • Youth for Christ bundel (VBK media, Utrecht, 1995)
(Meinema, Zoetermeer, 1989) • Sytze de Vries, Medemens 2, (KIA, 2011) • Luc Gorrebeek, Medemens 2, (KIA, 2011) • Koos van der Leij (dichter in Drachten) • Marijke de Bruijne, oratorium: Als de graankorrel sterft • Herman Andriessen, Klein brevier van de ziel – Leven met getijden en seizoen, deel 2 (Vita Nuova, 1998) • Help ons U te vinden (KIA, Drukkerij Van de Ridder, Nijkerk, 2014)
• Alfred C. Bronswijk – Rakelings nabij (Narratio, Gorinchem, 2004) • Zingend Geloven 1 & 2 (Amsterdam, 1981-1983) • Zingend Geloven 4 (Interkerkelijke Stichting voor het
Colofon
Kerklied en Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 1996) • Zingend Geloven 5 (Interkerkelijke Stichting voor het
Kerk in Actie Postbus 456, 3500 AL Utrecht
Kerklied en Uitgeverij Boekencentrum,
Tel. (030) 880 14 56 • Fax (030) 880 14 57
Zoetermeer, 1995)
[email protected] • www.kerkinactie.nl
• Zingend Geloven 6 (Interkerkelijke Stichting voor het
IBAN: NL 89 ABNA 0457 457 457 te Utrecht
Kerklied en Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 1998)
Fotografie Kerk in Actie, Het Vakantiebureau,
• Zingend geloven 7 (Interkerkelijke Stichting voor het
Marieke Viergever, NBG, Hillcrest Aids Centre
Kerklied en Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer,
Redactie Dick van Dijk, Beppie van der Waal,
2000)
Ate Klomp, Linda Zuidhof, IDD
• Lied van overgave
Vormgeving IDD
• Alfred C. Bronswijk, Van Harte, teksten, gebeden,
Druk RotoSmeets GrafiServices, Utrecht
liederen (Narratio, Gorinchem, 2005)
19
Uw steun is nodig! Door in de 40dagentijd te collecteren voor de zes
MCCP in Bangladesh centraal. Lukt het uw gemeente
campagneprojecten, ondersteunt u het wereldwijde
niet om alle zondagen te volgen, dan attenderen we u
werk van Kerk in Actie. Drie van de zes collecten in de
graag op dit project.
40dagentijd staan op het landelijke collecterooster van de Protestantse Kerk. Dit zijn de collecten op de eerste
De collecteopbrengsten komen steeds ten goede aan
zondag (voorjaarszendingsweek), de derde zondag (Bin-
het project van de week en aan de vele andere projecten
nenlands Diaconaat) en de zesde zondag (Kerk in Actie
die Kerk in Actie ondersteunt. Wij hopen dat uw
Totaal). Op drie tussenliggende zondagen staan ook
gemeente deze mooie projecten in uw gemeente onder
collecten ingeroosterd. Op Palmzondag staat het project
de aandacht wilt brengen.
