'
.·
J
•
Af"DE.LIN& EPE /H[Ll
NATUU"RttlSTOUlSCHE VL"R.LN IG-IN&
77-100
Anders dan we dachten, wordt het dit jaar in de herfstvakantie toch weer België. De Duitse natuurvriendenhuizen zijn "voll belegt", de herfstvakantie daar staat er borg voor. Ook België leverde enige problemen, de kleinere natuurvriendenhuizen waren besproken door Hollanders. Maar het grote huis "Vall~e de la Meuse" had nog weinig gegadigden. Vorig jaar reden we er langs tijdens onze geologische excursie en we herinneren ons nog de fraaie ligging in het Maasdal, bossen rondom. Het huis ligt aan een stille weg die ons zowel naar Namen als naar Dinant kan voeren. Een prachtige streek hebben we uitgekozen. Het schilderachtige Yvoir ligt onder handbereik, de ruïnes van het nabij liggende Anh~e vormen een geschikt uitgangspunt voor het dal van de Molign~e. In de buurt treffen we steengroeven aan, die soms toegankelijk zijn en die fraaie vondsten kunnen opleveren. De spoorlijn maakt het ons mogelijk om de auto eens te laten staan. De koffie in Spontui herinneren we ons van vorig jaar, zulke typische Ardennendorpen zullen we zeker ook bezoeken. Aan laatbloeiende flora geen gebrek; we staan bovendien aan het begin van een goed paddestoelenjaar. Mogelijkheden te over voor een goede herfstvakantie. Het huis heeft kamers en slaapzalen. De kamers hebben we geclaimd. We kunnen als we willen zelf koken, alle materiaal is aanwezig. Het verdient wel aanbeveling de eerste dag de warme maaltijd (f.8,-) in het huis te bestellen. De kosten zijn voor leden van het Nivon voor één overnachting ongeveer f.5,- voor kinderen ca. f4,-, voor niet-leden bedraagt de prijs ca. f.7,- per nacht. Opgave voor deelname graag zo spoedig mogelijk bij Els en Dik Koopmans, Bongerdplein 1 te Epe, telefoon (05780)-2083. Zij hebben ook de leiding van deze week. De opgave wordt definitief na het storten van f.8,- inschrijfgeld per persoon op postrekening 864408 van D.Koopmans te Epe. De opgave moet binnenkomen vóór 1 oktober. Alles wat daarna komt moet opnieuw met de beheerder worden besproken. Alle deelnemers krijgen een uitgebreide convocatie omstreeks de 10e oktober.Daarop staat ook de reisroute aangegeven.
I
77-1ó1
Er is bij het huis ook een kampterrein. In ieder geval kunnen eventuele caravanners een standplaats in de buurt van het huis vinden. Als u voelt voor een herfstvakantie in een van de mooiste streken van België, geef u dan snel op. D.Koopmans.
[){C URSIE '"'d~ LINDE. VALLE. I no\:e.e~t
U het va~l? zat: 1g NOV. ICJ77 )~~
Op zaterdag 19 november a.s. gaan we het natuurgebied "de Lindevallei" ten zuiden van Wolvega bezoeken. Het is een van de weinige grotere aaneengesloten bosachtige natuurgebieden in het open weidegebied van Zuid-Friesland. De totale grootte van"de Lindevallei", dat in handen is van "It Fryske Gea", is 425 ha; de bedoeling ie door aankoop nog 575 ha te verwerven, zodat de totaal omvang straks 1000 ha zal zijn. Als inleiding op de excursie -waarbij we veel van de trek van watervogels en zangvogels hopen waar te nemen- die van ca. 9.00 tot 12.00 uur zal duren en geleid wordt door een medewerker van "It Fryske Gea" volgen hier enige bijzonderheden van het gebied. Geologie De Lindevallei is ontstaan ale pleistoceen erosiedal op de rand van het Drentse plateau. Tijdens het holoceen trok het riviertje de Linde zich in een smalle geul terug en trad in het dal veenvorming op over een breedte van ca. 2 km. Aan weerszijden wordt het dal begrensd door hogere pleistocene zandruggen. Vanaf de Middeleeuwen heeft zich als gevolg van de jaarlijkse overstromingen een dun kleidek ter dikte van 10-30 cm op het gevormde veenpakket afgezet. Door vervening in de tweede helft van de 18e eeuw en eerste helft 19e eeuw zijn petgaten ontstaan. Vegetatie Het vegetatiebeeld van het oude verveningelandschap vertoonde tot voor kort een sterke afwisseling van met gras en zegge begroeide legakkers en in meerdere of mindere mate verlande plassen daartussen, waar diverse successie-stadia naast elkaar werden aangetroffen: open water, krabbescheervelden, rietvelden, drijftillen en sphagnumbegroeiingen, wilgen- en elzenbroekbosjes. De laatste 50 jaar, nadat de vervening voor turfproductie tot stilstand kwam, is de verlanding sterk zijn stempel gaan drukken op het beeld van het terrein. Open water is nog maar sporadisch aanwezig.
77-102
De moerasbosvegetaties zijn er waarbij de zwarte els de dominante houtsoort is, andere waarin BfOrken en wilgen overheersen. Naast rietlandvegetaties komen in de Lindevallei vele stadia van min of meer eutrofe verlandingareaksen voor. In de blauwgraslanden worden o.a. Spaanseruiter, blauwe zegge en tandjesgras aangetroffen. Fauna In da Lindevallei komen zeer veel broedvogels voor waaronder purperreiger, blauwe reiger, roerdomp, bruine kiekendief, waterral, porseleinhoen. Jaarlijks worden er ongeveer 50 vogelsoorten waargenomen. Een bijzonderheid is nog het voorkomen van de grote vuurvlinder. Enige gegevens betreffende de excursie a. Aanmelding Het aantal deelnemers aan de excursie is begrensd tot 25. U kunt zich nu reeds aanmelden bij de secretaris. Chr. Drevijn, Beekweide 12, Epe, tel.05780-267~. b. Vertrek Epe om 7.45 uur Gemeentehuis(bij A.H.); Heerde 8.00 uur. Aankomst Blessebrug ca.9 uur. c. Vervoer Per eigen auto. Ter plaatse wordt zoveel mogelijk gecombineerd(denk aan de 6 cent/km-regeling). Wie niet over eigen vervoer beschikt make daarover geen zorgen, rnaarkome naar de plaats van vertrek; er zijn altijd zitplaatsen over. d. Duur De excursie begint om ca. 9.00 uur bij de Blessebrug, de Blesse en duurt 2 1/2 à 3 uur. Daarna kunnen we gezamenlijk nog een kopje koffie drinken en nog wat napraten over de excursie. Om ca.13.30 à 14.00 uur hopen we terug te zijn in Epe en Heerde. e. Benodigdheden Het verdient aanbeveling laarzen mee te nemen(daarnaast uiteraard kijker, loupe, flora en vogelboek, notitieboekje etc.). Ter plaatse wordt een gekleurd kaartje van het excursiegebied uitgereikt. Graag tot ziens! J.van Zellem
77-103
Toen tijdens de viering van het 30-jarig bestaan van onze afdeling in de Heemhoeve een groepje deelnemers op excursie ging naar het landgoed Tongeren, was het vooral de vondst van enkele merkwaardige soorten paddestoelen, die dit uitstapje zo boeiend en interessant maakte en spontaan kwam de vraag naar voren of het niet mogelijk zou zijn een paddestoelenwerkgroep op te richten. Ons aktieve bestuur was direkt enthousiast voor dit idee en in het maartnummer van Natuurklanken verscheen een oproep om zich op te geven. Tot nu toe is de belangstelling echter zeer gering geweest. Jammer, máar misschien toch wel begrijpelijk, want een aantal leden heeft zich al aangesloten bij ~~n of meer werkgroepen en je kunt je niet overal in specialiseren. Bovendien zijn er een aantal factoren, die de mycologie(studie van de zwammen) minder aantrekkelijk maakt voor amateurs. Het hoogseizoen van de paddestoelen duurt maar enkele maanden van augustus tot begin november en is sterk afhankelijk van d~ weersomstandigheden. In droge zomers valt er in het paddestoelenwereldje weinig te beleven. Ook de landelijke mycologische vereniging heeft hiermee te kampen. In 1976 gingen 8 excursies niet door en vond de eerste excursie pas op 25 september plaats. De literatuur is een moeilijk punt en vormt vaak een struikelblok voor beginnelingen. Er is geen Nederlandse paddestoelengids, die een vrij volledig overzicht geeft van de zwammen die er in ons land voorkomen. Geen enkele mycoloog durft het nog aan om de Nederlandse paddestoelen te inventariseren en te beschrijven om op deze wijze met behulp van illustraties en determineertabellen de geïnteresseerde amateur de weg te wijzen op zijn tocht door "fungiland". Daarbij komt nog dat de geslachte- en zelfs de familiegrenzen niet altijd vaststaan, zodat de namen nogal eens gewijzigd worden, hetgeen soms verwarrend kan werken.
77-104
Niemand kan het aantal in Nederland voorkomende zwammen nauwkeurig schatten maar het zijn er zeker enkele duizenden. In de tegenwoordig veel gebruikte Paddestoelengids van Morten Lange worden ongeveer 600 soorten vermeld. Het zal dus dikwijls gebeuren, dat men op moeilijkheden stuit bij het determineren. Behalve dat de beschikbare literatuur een rol speelt, is het voor het determineren van een aantal groepen van fungi gewenst over een goede microscoop te beschikken. Vergeet daarbij niet het wispelturig gedrag van de paddestoelen! Het verschijnen en verdwijnen is sterk afhankelijk van temperatuur en vochtigheid maar ook ecologische faktoren spelen een belangrijke rol. Sommige soorten verdwijnen plotseling en komen niet of na een aantal jaren terug, maar ook worden er ieder jaar nieuwe soorten ontdekt. Dit alles lijkt meer op een waarschuwing voor eventuele geïnteresseerden om er maar niet aan te beginnen,dan een opwekking om lid te worden van de paddestoelengroep. Toch ondanks alles is het de moeite waard zich eens wat meer te verdiepen in de enorme verscheidenheid van vormen, kleuren en geuren van het paddestoelenwereldje. Amateurs kunnen een belangrijke rol spelen bij het verzamelen van gegevens over de paddestoelenflora. Er ligt nog een groot terrein blank. Er zijn nog veel vragen te beantwoorden en onderzoeken te verrichten. Is het niet merkwaardig, dat enkele jaren geleden er bijna geen champignons waren te vinden en dat ze nu weer overal in de weiden en langs wegen verschijnen? In de schrale weiden wemelt het weer van weidekringzwammen en de zeldzame wasplaten komen hier en daar terug. Ook worden er weer meer reuzebovisten gesignaleerd. Hoe komt het, dat de cantharellen zo goed als verdwenen zijn, terwijl de stinkzwammen in aantal zijn toegenomen? (Niet ironisch bedoeld!) Zowel in Natura als in Coolia, het Mycologische contactblad van de Vereniging, hebben oproepen gestaan om mee te werken aan een landelijk onderzoek naar de oorzaken van het verdwijnen van de cantharel. Er is heel wat "werk aan de winkel"en het is de moeite waard op speurtocht te gaan door fungiland. Men komt voortdurend voor verrassingen te staan en wie er eenmaal de smaak van te pakken heeft, blijft er zijn hele verdere leven mee bezig. vervolg zie pag 108
'
77-105
Te hooi
en te gras
Op de vogelclubavond van 1 juni, toen we in onze tuin rondliepen, vroeg mevrouw Koopmans me:"Kunt u niet eens iets over planten schrijven?" Dat wil ik best doen - nog liever over dieren- maar systeem zal er niet in zitten. Vandaar de titel! Het zullen ervaringen zijn van nu en van vroeger, uit Epe en Rotterdam, waar we 32 jaar lang een, voor stadsbegrippen, vrij grote tuin hadden, en van elders. Aangezien u allen hier uit de buurt komt, begin ik maar met Epe. Toen we in oktober 1958 ons "landje"- zoals we 't noemdenkochten, was het een wildernisje met een onvoorstelbare opslag van de "bospest" (prunus serotina). Er werd een man gevonden, die in een strook van ± 10 m aan oost- en zuidzijde het lagere hout wegkapte. Dat ging met "gesloten" beurzen, hij ~reeg het hout. Toen het lage hout weg was, lieten we de Heide Mij de hoge bomen kappen in die strook. Aangezien ik dol ben op berken, vroeg ik:"Laat u a.u.b. ~lle berken staan". "Best mevrouw". Aan de oostzijde stond een beeldig berkje, van onder af aan krom en bochtig, zijn takken grillig uitwaaierend. Ik verheugde me er op, dat het vrij zou komen te staan. Nou, ze hèbben het wel gerooid, hoor. Op mijn vraag "waarom", zei de opzichter:"Dat was een onmogelijk ding helemaal krom, geen enkele houtwaarde -wat heb je er aan". De inzichten verschilden grondig! Hij hield het op recht, ik op krom. Na ons berkapraatje kom ik nog terug op een kromme den. Aan de zuidkant lieten ze wèl de berken staan, maar ze kozen de plek om takken te branden een paar meter van 2 leuk geplaatste hoge witte berken. Toen we daarna in Epe kwamen om poolshoogte te nemen, waren de witte stammen zowat zwart geblakerd. Toen we, wijzend op de zwarte bomen vroegen:"Waarom zo dicht bij die berken gebrand?"'"as het antwoord:"O, dat is niet erg, dat is alleen het bovenste laagje, dat gaat er zó af, ze gaan niet dood, hoor". Nee, ze zijn niet dood gegaan, maar het moois was er af. Toch lieten we ze staan vanwege de leuke plek. Lange tijd bleven ze zwart, daarna vielen er vrij dikke brokkelige stukken af en toen kwam de kern van de stam te zien.
De vogels pikten er gaatjes en gaten in, en alles zag er boos en dood uit. De bomen leken er geen hinder van te hebben ze bleven leven. Toen gebeurde er iets wonderbaarlijks: de witte bast van de gave zijkanten zwol op en rolde zich langzaam maar zeker over de dode kern heen en nu, na 18 jaren, is de wond van de ene berk bijna gesloten. De andere doet er langer over, maar zal zich later ook wel sluiten. Als u geïnteresseerd bent komt u maar kijken(tel.3760). De kromme den was een zeer bijzonder exemplaar. In zijn jeugd moet de top er af zijn geraakt. Vlak bij de grond. Of misschien vertrapt, wie weet het. Maar in 1958 wàs hij daar: direkt bij de grond omgebogen en horizontaal groeiend over ± 3 m, toen weer vertikaal naar boven bijna met een rechte hoek. Het was een forse boom geworden en ik was verrukt z6 iets op het terrein te hebben. "Spaar hem", vroegen we weer. Maar nee hoor, het was weer het verschil in appreciatie van recht en krom. Hij ging voor de bijl en we zijn nog jarenlang gestruikeld over zijn overblijfsel, dat midden in een van de paden lag. "Daar was hij"zeiden we dan weer. Maar nu is zelfs de stobbe verdwenen. Toen 11 jaar geleden de plaats waar ons huis moest komen te staan, werd opengekapt(15 x 22 m), lieten we de humuslaag door "onze" boer(over hem later) er af halen voor later gebruik bij planten. Weer kwam er een verrassing, maar nu een hele leuke. Op ons terrein staat een gemengd bos; dennen berken, eiken, beuken, lijsterbessen, boskriek èn de bospest. Lager groeiden bramen, bosbessen, maar geen hei. Maar ziet: op de opengekapte plaats kwamen 't volgend jaar honderden miniatuurconifeertjee op: heide! De zaadjes moeten 50-60 jaar of langer hebben gesluimerd onder de humus. Waarschijnlijk was hier vroeger alles hei 2 • ~ 1\ 1 Mijn man en ik hebben al die kleine Jl\~~ ~t struikjes verpoot naar de zuidkant ~J ~ van het terrein. Veel werk, maar ~· t de moei te waard. We kregen grote "'· f. ~ heivlakken en 't zaait zich weer. _ ' Jr Nu even over "onze" boer. Hij hielp • • me vaak, want daar mijn man zijn werk had in Rotterdam, pionierde ik vaak alleen op ons landje. Ik zat dan voor een paar weken in een huisje hier in de buurt. De boer deed het zware werk voor me, en zo groef hij op een dag gaten voor nieuwe struiken. De grond hier is bijzonder slecht en het is gewoon niet te begrijpen, dat er zulke grote bomen op kunnen leven. Eiken wortelen diep, bereiken het grondwater. Beuken zitten ook niet zo oppervlakkig. Maar de rest is aangewezen op een laagje humus van 6 à 10 cm, daaronder is wit, soms roestkleurig zand. De wortels spreiden zich dan ook horizontaal uit, soms tot 10 m ver.
14
77-107
Ik dwaal af, we waren aan het gaten maken. Dat is hier niet overal makkelijk; in 't westen zit klein grind(2 a 3 ~ cm) en veel, in het oosten zijn de stenen groter en minder talrijk, hier nu was onze boer bezig. Hij had een heerlijk gevoel · voor humor. Na 3 gegraven gaten, waarbij hij steen na steen ophaalde, bleef hij staan, keek naar de stenen en zei:"Als dàt nou eens goud was, mevrouw, tjonge, wat zouden we rijk zijn". Hij straalde. "Maar" ging hij bedachtzaam verder, "hoe zouden we het verdelen?" "Half om half" zei ik."Goed~ dat is afgesproken", zei hij tevreden, "geen ruzie erover", en hij groef verder. Helaas is onze vriend plotseling overleden. Ik treur nog steeds om hem. We hebben geen nieuwe helper gezocht. Waar vind je zo'n prettig mens weer?
t1 E.R.5ïE.L.. YA 11 DE. ~E..RkE.N 5C.l~ ORS
Planten zijn onberekenbaar in hun aanpassingen, Neemt u één raad van me aan: begin nooit met te denken"die plant zal het hier niet doen, want de grond is te droog of te nat, of: er is te veel of te weinig zon. Altijd proberen, domweg. In Rotterdam hadden we heel goede grond, klei met veen, aan water nooit gebrek. 't Grondwater zat op 40 cm diepte. Hier op ons terrein is dat 12 m. Ik bedoel heel wat struiken en planten uit onze vroegere tuin naar hier meegenomen. De resultaten waren vaak verrassend, zowel positief als negatief. Ik zal u vertellen over onze wilde rozen. In Rotterdam deden ze het allen even goed en ik dacht:in Epe zal 't ook best gaan. In de achtertuin(12 x 40 m) stond een rosa complicata, 2 m hoog, 3 m breed, rijk bloeiend met grote rose geurende bloemen. Een rosa hibernica, 2 m hoog, rechtop groeiend lichtroze grote bloemen, rood purperen takken. Verder vele rugosa hybriden,ook duinrozen. Hoge struiken rosa rubifolia. Mooi blauw blad, met zeer veel bottels. Een heel bijzondere candata racemosa prachtige trossen lange oranje bottels, rose moyesu geranium, matrode mooie bloemen, oranje bottels en een hoge wilde groeier met een zee van schermen van kleine witte bloempjes, per jaar 2.50 m lange scheuten makend. Dan nog een rosa ponifera, donker rose, blauwgroen blad, mooie struik. In de voortuin (11 x 12 m) die uitliep naar een brede sloot: 3 rozen, waarvan ~én vlak langs het water stond: rosa palustris. Zoals de naam zegt"moerasroos", gemengde half dubbele rose roosjes, met rode bottels. Een volle struik. Alle genoemde rozen wilde ik meenemen, om hun bijzondere schoonheid. Dat deed ik dan ook, maar géén van allen zijn zo mooi als op de klei-veengrond van Rotterdam.
Er zijn er bij die 't redelijk doen: het beste de rosa ponifera en de rugosa's(zoals ze in het dorp ook overal staan). Verder ook de complicata, rubrifolia en moyesii. De hibernica is direct gesneuveld(helaas, want ze is nergens meer te krijgen). Maar nu de grote verrassing: de enige roos, die direct is aangeslagen en is gegroeid, zonder weerga, is --- de rosa palustris! Ze doet net, of ze nog bij de sloot staat in Rotterdam, met de voet in 't water. Ik heb haar al 2 maal terug gesnoeid en heb haar nooit mest gegeven. De andere rozen mest ik wel degelijk(in Rotterdam nooit). Zo heb ik nog een vochtliefhebber meegenomen uit de voortuin: een clathra aluifolia. Hij doet 't hier fantastisch, is een grote brede st~uik geworden, met aan de voet vele uitlopers. Hij is nu (half lang) bijna in bloei met zijn geurende witte kaarsjes. Liefhebbers kunnen er van krijgen - zoals ook van de rozen zaailingen. Ik verlaat u hierbij en kom nog wel eens terug met 't lagere goed op het terrein, onkruid of zo.
A.B.
vervolg van pag 77-104 Al valt het hoogseizoen in de herfst, het hele jaar door, ook in de lente en zelfs in de winter (denk aan de houtzwammen) zijn er paddestoelen te vinden. Soms zijn het enkele zwammetjes in een bloembak of in een kas, dan weer zijn het kleine nestzwammetjes in onze tuin. Altijd valt er wel iets te beleven of te bestuderen op mycologisch gebied! Mag ik nogmaals een beroep doen op degenen, die tot nu toe geaarzeld hebben om zich op te geven voor onze werkgroep, of wilt u eerst de paddestoelenexcursie van 24 september a.s. afwachten? Raakties graag aan A.Sieders Schotakker 15
Tel.3612.
77-109
tE:l\T DAG
H!%!!f!Tgg~ Een bepaald natuurgebied wordt interessanter naarmate er meer over de historie ervan bekend wordt. Zo ook met dit 14 ha grote gebied nabij de IJssel en dus gelegen in het fluviatiel district of juister gezegd het stroomdal gebied. Plusminus 1 km N.W. van Terwelde (gem.Voorst) lagen vroeger drie stukken slecht waterdoorlatende komgronden bestaande uit een 1,5 tot 4 m dik kleipakket 7~ afslibbaar afgezet door de IJssel gedurende de vele duizenden jaren toen deze rivier zich vrij en ongebonden slingerde door het wordende Nederlandse landschap. Gaan we nog verder terug dan ont-, moeten we zelfs nog landijslobben die vanuit het oosten het IJsseldal vulden en hier de Sallandstuwwal vormden. Maar terug naar onze komgronden, voor landbouwgrond als slecht bekendstaand, daarom in gemeenschappelijk gebruik bij de markgenoten, aangrenzende landheren en hun dienstvolk. Welnu, deze drie stukken moerassige gronden door inklinken van het kleipakket lager gelegen dan de omliggende landerijen waren in 1855 afzonderlijk bekend als"de lange Mheente" "de Korte Meente" en"de Lage Meente" en werden sindsdien de Meintjes genoemd. Zelfs in 1402 was er al sprake van "die Meynte" later ook wel als de "Meinte" of "l\1een" • Tot dat omstreeks 1900 de heren steenfabrikanten de superbe kwaliteit ontdekten van de alhier gelegen klei en alras tot de winning, zei het met handkracht, overgingen van deze baksteengrondstof. In 1909 ging men over tot de voor die tijd verregaande vorm van mechanisatie namelijk de aanleg van een luchtspoor voor kleitransport naar de fabrieken aan de overzijde van de IJssel. Later raakte deze evenwel weer in ombruik. Getuige de machinekamer ruïne. Vanuit de hier geschetste situaties ontstonden de huidige Meintjes. Nu kon alleen door rust en een oordeelkundig beheer dit unieke gebied zich ontwikkelen. Het was wijlen de heer Servatius, bewoner van buitengoed "de Matanze" in Terwolde, die het hiervoor de gelegenheid gaf.
77-110
Overigens is het natuurterrein in wezen een half natuurlijk gebied, Het karakter van de bodem (vorm) is door de mens bepaald waarop zich spontaan (uitgezonderd enkele loofboomaanplantingen) een natuurlijke begroeiing heeft ontwikkeld. En in dit gebied vinden we tal van bijzonderheden, het geeft tal van bijzondere planten te zien, kenmerkend voor een riviergebied, zoals kruisblad,..walstro, aarda)Ocer, gewone agrimonie, grootbloemige centauri en cichorei, familie van de andijvie en stamvader van ons brussels lof. Sluipend door dichte struwelen ontwaren we een ~RUl~jubelend vogelleven waarin het winter13L4D. koninkje de boventoon voert met andere .- WAL... waarnemingen als boomkruiper, nachttgaal, ;!- . ....::....·.STRO ijsvogel, grauwe klauwier en de roerdomp ('' niet te vergeten, wiens zware "oemp" wat minder jubelend is doch onmiskenbaar. Een bijna onuitputtelijke rijkdom herbergt dit terreintje als we even later de grote keverorchis ontdekken of de moeraswespenorchis en de gevlekte orchis de heelblaadjes langs de waterkant een typisch plantje uit de smalle overgangestrook water/land en het kantig hertshooi. Maar laten we de gewone planten niet vergeten, even mooi vaak 9.v. het helmkruid, waarvan het omgekeerde bloempje ons aan een middeleeuwse helm doet denken of het in bovenaanzicht prachtig ~ symmetrisch samengestelde bloempje brunel H EfL • . ~~en zijn neefje het hondsdraf,waarvan het ~ -~)(. blad ons doet denken aan "Hedera" klimop. B L-A-A / J fS Ook hop zien we hier. Humulus lupulus genoemd naar de twee bitterstoffen humulon en lupulon, die onze bierdrinkende medemens zo plezierig doet stemmen. Look zonder look is weer een heel andere plant waarop het oranjetipje zo graag vertoeft. Nu we eenmaal een vlinder hebben genoemd mogen we een andere zeer merkwaardige soort niet ongenoemd laten, het landkaartje, dat hier in de meintjes seizoen dimorphismen vertoont i voorjaarsgeneratie die bruinrood met zwart is en een zomergeneratie, donkerbruine vleugels met witte band, bijzonder nietwaar! Overige familieleden van de oranjetip vinden we hier ook, n.l. het koolwitje, geaderd witje en citroenvlinder. Ook het water dat het merendeel uitmaakt van dit gebied verschaft leven aan tal van organismen, met een simpele waterontspiegelende polaroidbril gaat er een heel andere wereld open, waar we karpers, snoeken, zeelt, blankvoorn, ruisvoorn,paling, brasem en blei ontwaren of een zoetwatermossel enz.enz.
77-111
Zelfs de vissen herkennen diverse watervogelpoten in hun domein. Een slobeendenpoot wordt direkt herkend; kuifeendenpoten zien ze dagelijks, talingpootjes zijn erg klein en poten van wilde eenden en tafeleenden zijn ook niet vreemd. In het bijzonder de snoek is een kenner, vooral in het voorjaar wekken ze zijn speciale belangstelling. Vele donsjongen verdwijnen dan geluidloos onder water. Hij reguleert dan de overbevolking, zullen we maar zeggen. Ook in de Meintjes gaat het leven voort en daartoe behoren ook de donsjongen-verslindende snoeken, de eende-eieren plunderende kraaien, de merel die een enorme regenworm uit de aard scheurt, het elzenhaantjs dat een heel elzenbestand kan ontbladeren of de egel die zich voleet aan insecten, slakken, kikkers en wat dies meer zij. Wat dacht u tenslotte van de totale microscopische bodemfauna die elke vorm van organisch afval, blad e.d.destrueert tot voedsel voor nieuw leven in de Meintjes. :Bauke Terpstra.
Meeuwen vogelvrij
'11
. 'I
77-112
ll
'• NIEUWS VAN DE BOMENWERKGROEP ========:====~=====1=======·
l
J..
.A.
De afgelopen zomer hield de bomenwerkgroep een paar excursies en eenmaal een bijeenkomst ten huize van de faro. Bouchette. Zoals al eerder was gebleken, deed ook nu de groep haar naam eer aan: bomen kunnen ze wel. Maar dat niet alleen! Inmiddels is nl. door diverse leden de inventarisatie ter hand genomen van een gebied, dat zich uitstrekt oostelijk van de lijn Heerde-Vaassen tot de lijn iets oostelijk van Oene. In dit gebied moeten alle exemplaren van de hulst, zoete kers, haagbeuk, vogelkers en hazelaar in kaart gebracht worden. Het te inventariseren terrein is in negen vakken verdeeld. Alle deelnemers hebben een duidelijke plattegrond ontvangen waarop de zaak moet worden aangetekend. Mocht een K.N.N.V.-lid in bovengenoemd terrein ~én van de genoemde bomen tegenkomen en vermoeden, dat die wel eens over het hoofd gezien zou kunnen worden, dan houdt de werkgroep zich voor melding aanbevolen. Bomen in particuliere tuinen of parken komen niet in aanmerking. Het karwei gebeurt op verzoek van het RIN. De werkgroep zal er nog wel even mee bezig zijn. Of de werkgroep in het najaar weer de bijl ter hand zal nemen in het terrein van de fam. van Delden aan de Elspeterweg te Vaassen is nog een grote vraag. De K.N.N.V. heeft subsidie aangevraagd om een echte houthakker in te zetten. Komt deze subsidie "los", dan hoeft de K.N.N.V. alleen nog maar te adviseren waar de voor de prachtige jeneverbessen hinderlijke opslag moet verdwijnen. De eigenaar van dit mooie terreintje gaat hier volledig mee akkoord. ~ F.v.Noorden.
<'r1t~~ ~y~JC
~ v."H";;;-Q..~E.1.4W
77-113
0
D
~ft/liJ
MAA
~ f]#lf)lb {lj) [Xf
NOG GE.E-N ZOME.R
De Volkskrant van 12 april j.l. meldt in de rubriek "Op de korte golf":"In Aarlanderveen is afgelopen week de eerste zwaluw gezien, maar • • • • áén zwaluw maakt nog geen volle maan!" Wat dat laatste precies inhoudt ontgaat mij ten enen male. Van Dale en Koenen zwijgen er over in alle talen. Is het een uitdrukking die misschien in de streektaal van Aarlanderveen voorkomt, of moet ik het beschouwen als een plagerijtje van het beroemde zetduiveltje of als een verlate aprilmop? Evenwel op zaterdag 9 april zag ik bij Zalk de eerste boerenzwaluwen. IJzige koude wind; zo nu en dan een snierende regenvlag. Het waren er in totaal 6; ze vlogen dan weer over het golvende water van de rivierstrengen of rustten op de draad van een over een slootje lopende afrastering. Ik was blij dat ze er waren. Na deze datum zijn de zwaluwen teruggekomen. De een zegt er zijn er minder dan vorig jaar, de ander zegt er zijn veel en veel meer. Boerenzwaluwen zijn beslist niet zeldzaam, ook de gierzwaluw laat zich elke dag zien, hoog in de lucht jagend op insecten. En huiszwaluwen? Afgelopen week telde ik bij het gemaal Pauwel Bakhuis in Wapenveld wel 80 nesten en zeker zijn de meesten daarvan bewoond. En het is duidelijk dat er al jongen zijn. Maar wist u dat onze streek zo bijzonder rijk is aan oeverzwaluwen? En daar wil ik in dit artikeltje toch wel iets meer over vertellen, want het zou jammer zijn als de mogelijkheden tot nestelen voor deze dieren in de komende jaren minder werden. De oeverzwaluw is de kleinste van de in Nederland voorkomende zwaluwen, het is zelfs de kleinste Europese zwaluw. Ze is gemakkelijk herkenbaar aan de lichtgrijze kleur van de rug en de bruine borstband. Ze zoekt het voedsel boven het water. Verder vliegt ze veel meer fladderend als de boerenzwaluw en vliegt voora 1 vaak op grote hoogte. Het merkwaardige van dit beestje is dat zij haar nestgangen graaftin steile oevers, wallen en afgravingen.
77-114
Hoewel ze zich het liefst een nestgelegenheid graaft in kleihoudende grond, zie je de laatste jaren ook wel, blijkbaar bij gebrek aan beter, dat zandgrond wordt gebruikt. Kleigrond heeft echter het voordeel dat ze onder alle omstandigheden blijft staan; zandgrond stort wat gemakkelijker in. Het is dus helemaal niet verwonderlijk dat onze streek die zo rijk is aan klei en kleihoudende grond, een ideaal gebied is voor de oeverzwaluw. ~~~ h , ·(~I Wie een indruk wil hebben over de ~l·~~~~J~.~ aantallen waar het om gaat, moet eens ~' -:.•l een bootreisje maken van Arnhem naar . ·L"'~ .. · ,....,.. . ,,_ Kampen. Daar is alle gelegenheid voor. -. - · . .-r _.. Tevens hebt u dan eens de kans om het , - · landschap van een andere kant te bekijken. Op zich zelf zeer de moeite waard. Tijdens dat reisje vooral opletten waar langs de rivieroevers oeverzwaluwen zitten. Dat is heel gemakkelijk want ze verraden zich door de nestgangen. Hoe dichter u Zwolle nadert hoe groter het aantal nestgangen. Dat heeft niets te maken met een bepaalde voorkeur van deze zwaluw, maar is alleen maar een gevolg van een menselijke ingreep in de rivier. Het is bekend dat sedert jaren als gevolg van de steeds sneller wordende scheepvaart, de oevers van de IJssel hoe langer hoe meer gaan afkalven. Ze stonden op diverse plaatsen gewoon stijl. Een ideale gelegenheid voor de oeverzwaluw om daar te nestelen. Nu Rijkswaterstaat echter door het aanbrengen van steenstortingen de gehele oever gaat vastleggen, verdwijnen met de steile kanten ook de oeverzwaluwen. En dat zou beslist jammer zijn. Natuurlijk zijn er mogelijkheden om de verloren nestmogelijkheden te vervangen. Bijvoorbeeld door in gaten waar zand gewonnen wordt een paar steile wanden te laten staan. Allemaal voorzieningen die niets kosten. Want die kleine zwaluw moeten we toch vooral zien te behouden voor het land tussen de heuvels en de rivier. W.van Soest.
77-115
/PJe !iifoiuvr van een 01Jdere
/~oot !Jekeken ~fc.~~
·~··'-«""
"'
Toen wij in Epe kwamen wonen spraken wij af, dat mijn vrouw de heerschappij over de tuin zou voeren. Nou, dat doet ze dan ook met ijzeren hand. Heel beleefd en onderdanig heb ik in de loop der jaren voor elkaar gekregen, dat ik ook een klein stukje voor mij mocht gebruiken. Want wat was het geval: mijn vrouw ziet in haar tuin alleen maar bloemen en ik ••••• ja, je bent nu eenmaal materialist of je bent het niet, ik zie graag eetbare resultaten. Enfin, na lang zanikken teel ik wat tomaten, mocht er een druif aan de muur en hebben we nu een morel en een doornloze braam. Zoals gezegd, ik ben en blijf een doorgewinterde materialist, ik wil tastbare, ja liefst eetbare resultaten zien. Al heel vroeg dan ook proefde ik bij mijn woudlopen voorzichtig alle bessen die ik buiten tegen kwam. Ik geloofde niet zo erg,dat ondanks alle waarschuwingen van oude en wijze mensen, de natuur in het algemeen zo gemeen giftig was. Maak u niet ongerust, want ik heb toch de leeftijd der sterken bereikt. Bovendien, in mijn gidsje voor paddestoelen staat: proef een stukje, smaakt het zo of zo, spuug het uit, er zal u niets gebeuren. Dit kunstje had ik al in mijn jeugd uitgevonden en kwam tot de conclusie, dat lekkere bessen nooit giftig waren. Gelukkig heeft de natuur ons de smaak ook als waarschuwing gegeven. In Spanje heb ik eens een dikke zwarte bes geproefd. De smaak was afschuwelijk en later bleek het dan ook een zwaar giftig soort te zijn. Al etende in de natuur, was de volgende stap natuurlijk "jam". Al jaren eten we bramen-, vlier-, rozebottel- en nog veel meer soorten eigengemaakte jam. Alles puur natuur, geen bespoten vruchten, geen chemische toevoegingen zoals kleurstoffen en conserveermiddelen. Eerlijk gezegd, had het ook niet anders gekund, ik ben er nu eenmaal voor in de wieg gelegd. Bij de doop gaven ze me de voorletters J.A.M., verzet je dan nog maar eens. Eigenlijk is het nog erger met me,want ik ben in Arnhem geboren en daar brouwen ze allemaal. Heeft u wel eens een Arnhemmer zijn "r" horen zeggen? U begrijpt al, waar ik heen ga.
77-116
Na de gewenning van bessen plukken en jam maken, kwam vanzelf het brouwen. Misschien zijn er onder u, die dit een afschuwelijk vaV\daa.a bedrijf vinden, maar zolang we ~ J nog met bewondering kijken naar wat gebeurde op de bruiloft van Kana,waar water in wijn werd veranderd, bevind ik mij in goed gezelschap. Alleen kost het mij veel moeite en tijd om over kwaliteit maar niet te praten. Ja, ik maak dan wijn! Waarschijnlijk zal een enkele onder u nu denken:"al heeft hij zijn verhaaltje niet ondertekend, weet ik nu toch wel wie het is. Ik heb altijd al gedacht, die neus zal geld hebben gekost." Ik bied natuurlijk mijn excuus aan aan alle leden, die zoals ik over 'n aardbeienneus beschikken, terwijl ze misschien nooit een druppel sterke drank gebruiken en zich altijd houden bij Sisi en Cola.
--
Mijn vrouw en ik drinken elke dag aan tafel ~ glaasje wijn, eigen brouw. Gemaakt van bramen, rozebottels, plantsoenkweepeertjes, valappeltjes, vlier, vogelkers. Een nog steeds experimenteer ik met andere vruchten. Het is mogelijk dat onze vrienden of geen smaak hebben of ongelofelijk vriendelijk zijn, want ze zeggen vaak dat ze het lekker vinden. Mochten er onder onze leden mensen zijn, die net als ik naast de in-serieuze K.N.N.V. wijze, de natuur van een andere kant(meer smakelijk) willen benaderen, laat dan iets van u horen bij de redactie van dit blad. Ik zal ze dan graag op dreef helpen. Maar denk er wel aan: het is geen werk van een, handomdraai en hij die niet bereid is er zeer veel aandacht en heel veel werk aan te besteden, hij beginne er niet aan!! Een brouwsel vraagt maanden en je moet weleens de moed hebben zonder de hele boel er bij neer te gooien, 25 liter door de w.c. te spoelen, omdat je te nonchalant gewerkt hebt, of nog te onbekwaam bent. Tenslotte nog een wijnmopje. Het hoofd van een befaamde wijnhandel lag op sterven en liet zijn zoon komen, die na hem Z~Jn plaats zou moeten innemen. Hij sprak:"jongen, doe eerst alle ramen en deuren dicht en kom vlak bij mij zitten". Met zijn laatste adem kon hij er nog net uitbrengen:"zoon, het succes van het bedrijf is gebaseerd op de gulden regel:zelfs van druiven kun je wijn maken." Omdat ik niet nagewezen wens te worden in ons dorp indien ik volgens uw inzicht niet geheel beheerst loop en onjuist(altijd nog volgens u)met mijn fiets of auto een bochtje pik, blijf ik liever incognito en teken dus J.A.M.
77-117
Het is begin augustus en in bepaald opzicht stil geworden in moeder natuur. Veel "natuurklanken" zijn, althans in onze directe omgeving, al niet meer te horen tegen de tijd dat de eigenlijke zomer in de maand juli nog moet beginnen. En met die natuurklanken doel ik dan in dit geval op dat overweldigende vogelkoor, dat ons gedurende de voorjaarsmaanden, tijdens het broedseizoen, zoveel luistergenot heeft gegeven. Eenmaal in mei zou je kunnen zeggen, is dat vogelkoor op volle sterkte gekomen, want daar hebben zich onze zomergasten van heinde en ver bij onze standvogels gevoegd. Nu is juist dat arriveren van die zomergasten toch ieder jaar weer een enerverende gebeurtenis. Dat even bij ons langs komen om voor enkele maanden hun territorium te betrekken, nest te bouwen, hun jongen groot te brengen en dan weer de terugreis te aanvaarden. Want komen vogels zoals o.a. tjiftjaf en zwartkop vnl. uit hun winterkwartieren rond de Middellandse zee, vele andere, zoals tortelduiven, gekraagde roodstaarten, tuinfluiters, bonte vliegenvangers, spotvogels e.a. komen uitsavanne en bosgebieden van Centraal Afrika en fitissen, zwaluwen, maar ook grauwe vliegenvangers kunnen zelfs komen van ver beneden de evenaar. Als we dan weten welke gevaren er tijdens deze duizenden kilometers lange trektochten liggen, dan kun je toch wel met verwondering en bewondering kijken naar b.v. zo'n grauwe vliegenvanger, die zich dit jaar weer een keurig nest had gebouwd in een clematis direct naast de voordeur van de familie Koopmans, terwijl hij misschien de afgelopen wintermaanden zijn gedekte tafeltje ergens in Zuid Afrika had. Wat zijn zang betreft levert hij echter binnen het vogelkoor met zijn priet en psie-tek-tek geluiden maar een bescheiden bijdrage, Overigens weet u, dat het merendeel van de gegevens wat betreft vogeltrek, winterverblijf, zwerfbewegingen, e.d. bekend is geworden aan de hand van ringonderzoek.
77-118
Veel terugmeldingen van geringde vogels maken dan vaak overduidelijk,aan wat voor verschillende gevaren de trekvogels bloot aan. B.v. het verhaal van een heggemus. Het was 17 oktober 1972 toen ik de heer Harm Vonk assisteerde bij het vangen en ringen gedurende de herfsttrek op het eiland Schiermonnikoog. Eén van de vele vogels, die in dat jaar werden gevangen was een heggemus, die direct voorzien werd van een visitekaartje in de vorm van een aluminium ring. Met dit visitekaartje heeft hij nog vele duizenden kilometers gevlogen, totdat daar een plotseling eind aan kwam. \..'ant het was 28 juni 1974, toen in het meest noordelijke puntje van Finland, nabij Utsjoki, gelegen op bijna 70°N.B., ver boven de poolcirkel, een "lappenkat" zijn bek(je) opendeed en onze heggemus voor het laatst zijn vleugels had gestrekt. Een ander prachtig voorbeeld van plaatstrouw vond ik wel de terugvangst van een spotvogel, die zoals we gezien hebben elk jaar weer een retourtje Centraal Afrika op zijn reisschema heeft staan. Op 21 juli 1974 werd hij door ons aan de Tongerensebeek in Epe gevangen in één van de mistnetten. Tot onze verrassing bleek hij al geringd te zijn. De verrassing werd echter nog groter, toen bleek dat de heer Harm Vonk, in het jaar 1970, zelf deze vogel van de betreffende ring had voorzien en wel op precies dezelfde plaats. En nu we het toch over die spotvogel hebben: dat is nu weer één van degenen die in dat gehele vogelkoor geen bescheiden plaats inneemt.Vooral in de maand juni zijn er dagen dat hij met zijn zang van geen ophouden weet. Overigens komen er in de maand juni naast alle nog zingende vogels, de vele bedelgeluiden van pas uitgevlogen jongen en alarmerende ouderparen bij, die het vogelconcert zeker zo interessant maken, als in de tijd dat de vogels begonnen met het afbakenen van hun territorium. Maar zoals al eerder gezegd, in de loop van de maand juli wordt het geleidelijk aan stil er. De meeste weidevogels uit onze omgeving zijn al naar elders vertrokken en onze zomergasten gaan er langzamerhand weer op weg naar hun winterkwartieren. Alleen, hun vertrek gaat geruisloos. Dit in volledige tegenstelling met hun komst. Voor de volgende zanguitvoering zullen wij weer tot het volgend voorjaar moeten wachten. W.Viertelhauzen.
\4QP
VOGELS
Ten eerste nog een waarneming van vorig jaar, die echter niet onvermeld mag blijven: 27/6 1976
Hop, Nijbroekerweg 11 (in de tuin) bij fam. van Zon, Ernst.
26/4 1977
Sperwer, boven Zwartelandstraat Epe.
17/5
Torenvalk, idem.
27/5
Zwarte Stern(2 ex) idem.
17/5
"Verwilderde" Oarolina-eenden, uit Uilenkast?
Wk 20-27/5
Zangpost Spotvogel, tuin Klaarbeek.
28/5
Zangpost Roodborsttapuit, eind v.Manenspad.
28/5
Tapuit(3x) Gortelse Heide.
17/5, 28/5, 31/5
Paartje boomvalken bij nest. Vermoedelijke territoria buizerd: 2x Welna, 1x Duiveland, 1x Dellenweg op grens Epe-Heerde. J.W.v.Waveren Hogervorst +zoons Epe.
25/3
Kruisbek, zingend, Smidsveen, Tongeren. W.Viertelhausen.
mei
Steenuil, nest met jongen, Oranjeweg,Emst. Fam .?-1os terd. Steenuil met jongen. E~n jong te vroeg uit nest gevallen. Jonasweg, Vaassen. Fam.Gerritsen.
23/7
Steenuil in vruchtboom, naast eksternest. Steenuil wordt aangevallen door 2 eksters. Steenuil reageert niet. Veel misbaar van eksters. Eksters verdwijnen, steenuil blijft roerloos zitten. Rauwenhofweg, Epe. F.v.Noorden.
77-120
11/5 1977
Wielewaal, Bosweg, Wapenveld. Mw Rutgers.
25/5
Oeverzwaluwen, viadukt(in aanbouw) Wisselseweg, Epe. T.Kerkhof.
19/5 19/5 15/5
Patrijzen(2 ex), Vloeddijk, Oene. Boomvalk, idem. Nachtegaal, volop zingend, Flevopark, Amsterdam F.v.Noorden.
21/5
Nachtegaal, Klauwier, Wielewaal, De Meintjes, Terwolde. Excursie K.N.N.V. Zwarte kraai grijpt levende adder, Amersfoortse Berg. B.Terpstra.
8/5
25/7
Wulpen (15 ex), 20 uur, in vlucht, Rauwenhofweg, Epe.
23/6 6/6
Nachtzwaluwen (2 ex), yan Manenspad.
-
-
_....;_.;.-Boomleeuwerik, v.Manenspad.
W.Viertelhausen.
19/7
Ransuil, Tongerenseweg, Epe.
14/8
Raaf, geringd, jong ex., Dorperveldweg, Epe. Hr.Kool.
juni
Spotvogel nestelt in ligusterhaag Bongerdplein, Epe. Zingt hele dag en deel van de nacht._
J.Smink.
E.Koopmans-Gromm~.
IJsvogel, gemaal achter Kloosterbos, Wapenveld. Koos Koopmans.
5/8 mei/juni
Veel mensen klagen over eksters die nesten met jonge vogels uithalen. Maar ook kauwtjes zijn aktief. Op Bongerdplein 1 haalden zij nest met grauwe vliegenvaneers uit en in Glorialaan 5 nest·met jonge Turkse tortels. Vlaamse gaaien u~~'~, verstoorden merelnest, eveneens Glorialaa~
~
\..~ -s:-· -_../'~ ~ ~ -~ .• >~--
eind juni
Al volop inktzwammen in Flevopolder.
16/8
Reuze bovist, div.ex., rijksweg Zwolle-Amersfoort. F.v.Noorden.
7/8
Kleine stinkzwam, W.Tellstraat, Epe. B.Bruikhuizen.
77-121
INS EK TEN
2/7 1977
Kleine wespenboktor, Heerde.
10/7
Windepijlstaart op petunia, Heerde. R.Pannekoek.
15/6
Wapendrager(2 ex), Glorialaan, Epe.
14/7
Kleine IJevogelvlinder, Glorialaan, Epe. F.v.Noorden.
30/6
Libel: Aeshna Grandis(2 ex)~Bruine Glazenmaker, Kievitsveld. Koos Koopmans.
PLAN'l1EN
9/7 1977
Op onbemeste eerstejaars bietenakker, Laarstraat, Emet: Kroontjeskruid, Varkensgras Droogbloem Duivekervel Akkerkers Doornappel(25 ex)
juli
Gevlekte Orchis, Hanedorperweg, Emst. R.Pannekoek.
juli
Grote stukken steenlevermos in tuin Klaarbeek, Epe. Mw.Meursing.
juli
Veel kruipend stalkruid, IJaseldijk, Terwolde. F.v.Noorden.
Als de Ruinfwolders mogen publiceren in Natuurklanken, dat op 17 april troepen kramsvogels in Ruinerwold neerstreken, dan mogen de Kallekoters ook wel schrijven, dat op 17 april een beflijster onze tuin bezocht.
G"OOT
5 'PI[ C, E.L "1..0" J t
77-122
" VAT V/,AARf!E/1/ttGE/1 1>'04 Juli
1977
Dauwnetel. Ringterrein t.z.v. Hanendorperweg(De Rieten). De dauwnetel is een soort hennepnetel met grote gele bloemen die een paarse onderlip hebben. Het is een de laatste jaren steeds zeldzamer geworden akkerplant. R.Pannekoek.
Juli
1977
Echt bronkruid, borstelbies, schildvruchtereprijs en een zeldzame levermos:hauwmos(anthoceros). Op zelfde terrein als hierboven genoemd en langs een greppel(vroeger het begin van een beekje). M.Vonk en H.Menke.
Juli
1977
Braam(Rubus sprengelii). Kloosterbos Wapenveld. Het geslacht braam wordt opgedeeld in vele tientallen soorten, waarvan slechte enkele (framboos en dauwbraam) gemakkelijk zijn te onderscheiden. Er is er ook een met heel donkere kleine bloemen en drietalliga blaadjes. Buiten Drente is hij zeldzaam. Op de Veluwe schijnt hij gebonden te zijn aan een vrij vruchtbaar bodemtype dat in stuifzand kan voorkomen. In hetzelfde bos groeit ook Rubus laciniata, herkenbaar aan de sterk ingesneden bladeren(zoals peterselievlier). H.Menke.
Juli 1977
Juli
1977
Aug. 1 77
Groot epiegelklokje, beemdooievaarsbek en een niet nader gedetermineerde bremraap. Spoordijk en akkers bij Deventer, westelijke IJsseloever. W.v.Soest. Dubbelkelk. Uiterwaarden bij Voorst. De dubbel-. kelk is een ruige gele composiet, een naast familielid van het bitterkruid. De naam slaat op de krans van schutbladen om het bloemhoofdje; eigenlijk een soort dubbel omwindsel. Gew.Floristenwerkgroep. Mariadistel - akker bij de Dellenweg, Epe. L.Muller.
2 aug. 77
Temminck Strandloper - IJssel. R.Hoeben/K.Koopmans.
Aug.'77
Vrij veel distelvlinders op vlinderboom, Bongerdplein, Epe.
1
~est
:.,et ,.::.u~;·'
7?
~.
E.Koopmans-Gromm~.
~ro0nlin~
jc-~~en
34n
i_:,_,'J.ncbloemen
:-=Jt-'3.l'
O.'-'.ll
(het
~ __ fl
on,...,·•-p
.::::er.1.::c(.~l'
·a <J. t er·
j_ s
!~
• "UJ.l1o
J
u 'J
r'..,c·.'·''' · · -'·
1 '-:. •liJ 0
"f ...
A
0
G,
·:mw.l0nc1 tJ.oeien ':leer. ~.li. r, Uer '111_j~ 1! ) L. ·:.,,.lller.
77-123
Voer voor
~®~~lb~~lfO~l ~~· / . .!!.!!1~ Verleden jaar hingen we twee nestkasten op. Een (kast 2) plm. 4 meter van het raam van ons huis(vlieggat 2,2 cm, de ander (kast 1) plm 15 meter (vlieggat 5 cm), oorspronkelijk bedoeld als kast voor uilen.In kast 2 broedde toen een pimpelmees, in kast 1 een gekraagde roodstaart. Het huwelijksleven van de roodstaarten leek ons nogal ondoorgrondelijk, maar we hadden toen weinig tijd om er aandacht aan te besteden. Dit jaar hadden we het geluk, dat weer een paartje gekraagde roodstaarten (het zelfde?) in een van de kasten ging broeden en dit jaar bestudeerden wij het gedrag beter. Voordat de familie roodstaart de woning bezette, ging er wel enige strubbeling aan vooraf. Vader roodstaart arriveerde 17 april 1977 en wachtte ongeveer 1 week zingend op een vrouwtje. Plotseling zagen we hem achter twee vrouwtjes aanzitten. Of het regel is, dat de vrouwtjes later komen als de mannetjes weten we niet. Dr.Jac.Thijsse heeft dit wel bij de nachtegalen geconstateerd. In de loop van de week probeerde hij (het mannetje, niet Thijsse) het vrouwtje in kast 1 te jagen, maar ze scheen niet kontent met de woning,· want ze vloog steeds weer naar kast 2 en ging die inspekteren. Ik herinnerde, dat mijn vader vroeger zei:"Als onze woning niet naar de zin van mijn vrouw is, is er geen huis met haar te houden". Mensvrouwen en vogelvrouwen schijnen in die situatie gelijk te reageren. In kast 1 hadden 3 à 4 mussen hun slaapplaatsen gehad, naar de uitwerpselen te oordelen en van tijd tot tijd verdedigden ze hun nachtverblijf en we meenden te moeten opmerken, dat gekraagde roodstaarten geen uitgesproken vechters zijn. Het vrouwtje liet het dus afweten, misschien om deze reden, daar kom je nooit achter. Het duurde wel een paar dagen voordat het vrouwtje haar zin had doorgezet, kast 2 (bij het raam) werd gekozen als "home" tot onze grote vreugde, want nu konden we het gedrag vanaf de tafel zien. De nestbouw ging nogal traag, het vrouwtje deed alles alleen, het mannetje keek toe en vloog af en toe met haar mee. Het zingen werd gestaakt en maakte plaats voor de alarmroep "wiet-wiet-wiet".
77-124
Soms scharrelde de man ook achter een houtwal en dan dachten we, dat soms weer een andere nestplaats was uitgezocht, maar dan opeens was ze er weer en ging de nestbouw voort. We konden nu ook goed zien, hoe dikwijls eigenlijk nestbouw wordt verstoord. Eerst door een eksterpaar, dat opeens een nest ging bouwen boven de hoofden van de roodstaarten en dat zijn geen stille buren. We grepen in en verwijderden het nest van de eksters, maar ze begonnen opnieuw, waarna we een witte lap op de vork van de tak hingen in de hoop, dat het de eksters zou afschrikken en niet de roodstaarten. Een ander incident was, dat onze jonge poes dat heen en weer gevlieg zo leuk vond, dat hij in een wip in de boom zat en net zijn poot in het gaatje zou steken, maar die kreeg een klap met de matteklopper en we zagen hem er nooit weer, wel keek hij steeds schuins omhoog naar de begeerlijke hapjes; het is ook wel inconsequent van ons om van vogels en poesen te houden, maar gezag moet er zijn. ~ Een prikkeldraadversperring ~ versperde nu de toegang tot de boom en het broeden ging verder, ook al alleen door de vrouw,ze moest ook nog haar voedsel zoeken, de arme ziel. Tijdens het broeden werd de alarmroep "wiet-wiet-wiet" de hele dag gebruikt. Na 14 dagen kwam de man eindelijk in aktie en hielp de vrouw voedsel aanbrengen voor de jongen. De voedselaanvoer ging erg traag. In een oude boot hadden we een koolmeesnest en man en vrouw vlogen steeds af en aan vanuit een houtwal plm. 10 meter van het nest. Dat gaat linea-recta. Boomwal en in vliegende vaart het nest in, waarvan de opening toch heel klein was. De eieren van de gekraagde roodstaart waren zeker nog niet allen uit, want het vrouwtje bleef op het nest zitten en kwam maar even van het legsel af. Zat ze op het nest, dan bleef de man steeds maar wietwieten en kon de jongen pas voeren als het vrouwtje even van het nest ging. Van geregelde voedering was geen sprake. Wellicht begint een snelle voedering pas als alle jongen uit het ei zijn, we wachten af. We hopen, dat weldra alle jongen uit zullen zijn en we kunnen tellen hoeveel end at ze bet volgend jaar zullen terugkomen, zodat we het nog eens beter kunnen bekijken. A.de Brueijs-Janaen.
77-1~5
DATURA STRAMOMrUM
..JD)@®~~~ W>rt> lt ll.
._.,...:;;..""
J.J.Becher. Algemeen Datura stramaniurn behoort tot de solanaceae. Hiertoe behoren ook het - eveneens giftige - bilzenkruid, de zwarte nachtschade en de wolfskers. De herkomst van de naam Datura staat niet vast. Beweerd wordt wel dat hij afkomstig is uit Turkije. De plant heet daar Tatorah(trompet). Volksnamen zijn dolappel, duvelkruit, duzelappel, mollekruid, duivelsappel en wonderboom. Plantkundige gegevens De doornappel is een zeer giftige, éénjarige, + 1 m hoge plant. De grote bladeren zijn gesteeld, eirond, bochtig, getand en kaal. De bloemen staan apart in de bladoksels, gaffelstandig en eindelings. De kelk is 5-delig en hoekig, de bloemkroon groot (6,8 cm) wit, zelden paars. De vrucht is een tot 5 cm lange, eivormige doosvrucht met talrijke stekels. De plant is oorspronkelijk niet inheems, maar ze is waarschijnlijk door zigeuners naar Europa gevoerd. Land van herkomst tussen Kaspische Zee en India. Clusius beweert dat ze in 1583 naar Wenen en Innsbruck is gebracht. Groeiplaatsen: nitraatrijke grond, b.v. mestvaalten, akkers en bouwgrond. Vooral in het zuiden van ons land komt hij regelmatig voor. (Zie erratum pag. 126) Geneeskunde De werkzame bestanddelen zijn hoofdzakelijk hyoscyamine en daarnaast atropine en scopolamine. Datura wordt b.v. in Roemenie geteeld voor de geneesmiddelenindustrie. De aktieve werking van de doornappel lijkt op die van de wolfskers (Atropa belladonna). Gebruik overwegend tegen astma in de vorm van astmasigaretten etc.
*
77-126
Het aftreksel van de bladeren in alkohol, tinktuur stramnii dient als krampstillend middel bij astma, kramp- en kinkhoest. Bijgeloof, hekserij De doornappel heeft magische krachten, ze veroorzaakt een "dullicheydt met ghedurich lachen". De doornappel is een echt heksenkruid; het is een bestanddeel van de heksenzalf, de mensen raken ervan in een roes en kunnen droombeelden krijgen, die "waar gebeurd" zijn als de zalf onder de oksels wordt gewreven. Dit gebeurt ook als de zaden op gloeiende houtblokken worden gelegd en de damp wordt ingeademd. Als doornappel wordt gerookt of als thee wordt gedronken met melk en suiker, ziet men vreemde dieren en krijgt men het gevoel te vliegen. Niet alleen zigeuners gebruiken zaden om visioenen op te roepen, maar ook tovenaars en orakels wendden ze al in de oudheid aan. Sap uit andere delen van de plant werd door dieven toegepast om slachtoffers te bedwelmen. Ook in liefdesdranken werd Datura verwerkt. E.Dreveijn. ~rrä.tum.
In onze streek ku~t ook doornappel voor. Ik zag ze bij de aanleg van ~e S 9 op een zanJbult. In do waarneruingenrubri"Jk wordt de doornappel evdnoür::; vermeld. E.D.
VAKANTIEDIA-AVOND 20 DECEMBER
=:===========================
Wanneer dit nummer van Natuurklanken verschijnt, hebben wij de zomervakantie er weer op zitten. Wat overblijft zijn herinneringen, vaak vastgelegd op foto's of dia's. Zo nu en dan worden deze dia's uit de kast gehaald en in huiselijke kring vertoond. Laat echter ook uw mede K.N.N.V.-leden de komende winter weer met u op reis gaan, Heeft u wat leuke dia's van uw reis verweg of dichtbij? Meldt dit dan bij onze secretaris C.Drevijn. Op 20 december houden we weer onze jaarlijkse vakantiedia avond. Bent u deze keer ook van de partij?
77-127
Op woensdagavond fietsen we. We - dat zijn de Vaassense leden van de bomenwerkgroep. Doel: het inventariseren en in kaart brengen van verschillende boomsoorten. Maar helaas komt het vaak niet zo ver. Is dat eigenlijk wel "helaas"; moet ik eigenlijk niet "gelukkig" zeggen. De reden is namelijk dat we niet alleen maar bomen zien, maar stranden bij bijna ieder plantje dat we tegen komen. Zo vonden we in de berm van ~én en dezelfde weg op een avond alleen al vier wikkesoorten. Of eigenlijk begon het al met een leuk klein onderkruipsel van een neefje van de wikke,het vogelpootje, Ornithopus perpusillus. Ik had het nog nooit gezien. De bloemetjes zijn klein, witachtig-rose. Zijn naam heeft het te danken aan de peulen, drie bij elkaar, ingesnoerd tussen de zaden en gekromd, zodat het er precies uit ziet als een vogelpootje. Overdadige bossen vogelwikke,Vicia cracca, zagen we daarna. De ranken kunnen wel twee meter lang worden. De bloem van de heggewikke, Vicia sepia, die we toen tegenkwamen lijkt veel op een lathyrusbloemetje. Ze zijn violetpaars van kleur, meestal twee bij elkaar in de bladoksels en bijna blauw verbloeiend. Daar veel op lijkend - en tot onze verbazing er vlak bij bloeiend - vonden we de voederwikke(Vicia sativa) of was het de smalbladige, Vicia sativa angustifolia? Het blad was smaller en puntiger dan van de heggewikke. Het antwoord blijf ik schuldig, per slot zijn we een bomenwerkgroep! En nog was het niet genoeg. Naast een oude mestvaalt stond nog de ringelwikke. Vicia hirsuta. Een teer-uitziende, rankende, als uit garen bestaande kluwen met een groeikracht,die je niet van deze ijle plant zou vermoeden. De bloemetjes zijn heel klein, bleek-lila, in een lang trosje groeiend. Aan bomen zijn we die avond niet meer toegekomen, misschien wel begrijpelijk als u bedenkt, dat ik van de plantensoorten die we tegenkwamen alleen maar de wikkes heb beschreven. De zondag erop hadden we een excursie naar pinetum "De Schovenhorst" in Putten. Tot onze verrassing vonden we daar onze ringelwikke.
77-128
Toen we deze aan de anderen lieten zien bleek er bij nadere beschouwing een andere soort doorheen te groeien, net zo fijn van groei als de ringelwikke. Als u bedenkt date en ringelwikke-bloemetje niet groter is dan ongeveer 4 mm zult u begrijpen dat de loupe er aan te pas moest komen om de verschillen te ontdekken. En die waren er: de bloemetjes vormden geen tros, ze stonden alleen, waren bleek-lila met een violet-dooraderde vlag, een klein meesterwerk van nog geen vier millimeter. De peulen bestonden uit vier zaden, hetgeen ons naar d~ naam leidde:Vierzaadwikke, Vicia tetrasperma. Waarom hebben wij mensen toch altijd zo'n haast? Eigenlijk hadden wij ook geen tijd om naar ieder plantje in die berm die avond te kijken. ':J.Loohuis.
•.
. 'l,.·; ·o!\ •1'.,, ,.
•
~
,'.Ï~•
I ••'
·;'!":, .• ., .... '
~.~
.. .:_,
._
•
.
_
..
'
.~ .·
.
'
·~
77-129
,r<
-~------
Fietsenvoor een schone Rijn. (Chur - Hoek van Holland) Een tijd heb ik nagedacht welke vorm ik zou kiezen voor dit verhaal. Wanneer ik alle gebeurtenissen in chronologische volgorde ga vertellen, dan verval ik in het vermelden van een groot aantal officiële toespraken, causerie~n over wat is gedaan of nog niet is gedaan aan de waterzuivering, persconferenties, radio-opnamens enz. Hier zie ik maar vanaf. In Domat-Ems (tien kilometer ten zuiden van Chur) lag het beginpunt van onze demonstratieve fietstocht, om de vervuiling van de Rijn meer onder de aandacht van het publiek te brengen. Hierin zijn we zeker geslaagd. Hede door de publiciteit in verschillende kranten. Zo verscheen de Baseler A - z. met een speciale editie ter ere van onze intocht in Bazel en veelvuldig werden foto's in verschillende kranten gepubliceerd. Bazel loost, evenals Nijmegen en Rotterdam, zijn afvalwater nog ongezuiverd op de Rijn. Maar het gemeentebestuur van Bazel zegde toe, dat binnenkort begonnen werd met de bouw van een zuiveringsinstallatie. De plannen lagen klaar en het geld hiervoor was er. Zo bezochten we de zuiveringsinstallatie van La Roche in de buurt van Bazel. La Roche is een vitaminefabriek, waar vitaminen A en E worden vervaardigd. Eerst wordt het afvalwater chemisch gereinigd, waarna deze chemicaliën worden geneutraliseerd. Daarna volgt de biologische reiniging. In het eerste bassin wordt lucht vanaf de bodem door het water geblazen. Er vindt dus een verrijking met zuurstof plaats. (Denkt u maar aan uw aquarium). In het tweede bassin wordt het water belucht door het water in beweging te brengen. Op deze manier wordt het water tot 99,7% gereinigd. Het residu wordt verbrand. Onderzocht wordt, maar hieraan was men net begonnen, of het geschikt gemaakt kan worden voor meststof. Ook bij lekkage van ~~n van de bassins hoeft niet gevreesd te worden dat het verontreinigde water in het grondwater terecht komt. De bassins staan op betonnen palen, waaronder een betonnen vloer is gelegd.De kosten van deze installatie bedroegen 35 miljoen Zwitserse francs.
77-130
Een hoogtepunt van de tocht vormde de demonstratie in Straatsburg, waarbij alle deelnemers in gesloten kolonne een tien kilometer lange tocht door de stad hielden, met daarna de persconferentie, die gehouden werd in het gebouw van de Raad van Europa. In Marckolaheim werden we vergast op een cabaretprogramma. Het programma liep aanzienlijk uit en aangezien we in Sasbach zouden overnachten, moesten we voor tien uur de grens passeren. Een telefoontje gaf toestemming later te passeren, zodat de geplande film van Nina Gladitz "Lieber haute aktiv als morgen radioaktiv"(een anti-atoomkerncentrale film) toch nog vertoond werd. Doch na afloop bleek de Duitse douane naar huis te zijn gegaan. Dat betekende dus overnachten in de filmzaal; matje uitrollen, slaapzak uitrollen en slapen gaan. De volgende morgen toch naar Sasbach. Bij de grens werden opnamen gemaakt voor het Z.D.F. en na passen-contrêle(de enige maal op onze tocht) konden we verder. We brachten hier een bezoek aan de zonne-energietentoonstelling. Dit was erg interessant. Gedemonstreerd werd er de conventionele verwarming met radiatoren, vloerverwarming en warmwatervoorziening, alles met gebruik te maken van zonne-energie. Maar bij gebrek aan voldoende zon is gas of olie toch nog onmisbaar. Voor het traject Warms-Bonn hadden de autoriteiten geen toestemming gegeven. Daarom werd dit gedeelte per trein afgelegd. Wel mocht een ieder dit individueel op eigen verantwoordelijkheid rijden. Een dertigtal van onze groep hebben dit ook inderdaad gedaan. Zo reed ik met iemand uit Alkmaar in plaats van naar Warms tot Bingen, terwijl we de volgende dag het traject Bingen-Bonn aflegden en we ons daar weer bij de groep aansloten. Zijn er nog prestaties geleverd? Zeker. Ik denk hierbij aan de DuitserAdolf die met een zelfgebouwde vliegende hallander de 1500 km voor het grootste deel heeft afgelegd. Aan Joop Gilbert, 67 jaar, uit Den Haag, die de hele tocht op een gewone fiets van Duits model heeft gemaakt, met een tas aan het stuur, alsof hij voor zijn vrouw boodschappen ging doen. We hebben hem er vaak mee geplaagd. En dan ook aan het Nederlandse meisje van 10 en het Franse meisje van 9, die deze tocht hebben uitgereden. Ik heb het niet over de flora gehad. Door de lengte van de trajecten en het karakter van deze tocht, was er niet veel tijd in de bermen te grasduinen.Wel was het opvallend dat, hoe verder men naar het zuiden komt hoe rijker de flora is. Ik denk er zeker nog eens over, nogmaals een dergelijke tocht te gaan maken. H.Waanders.
77-131
In het mei-nummer van Natuurklanken heeft H.Menke ons de min of meer onstuimige geschiedenis van het biezenlandje aan de Boerweg te Wissel toevertrouwd. Gelukkig is dit botanisch zo belangrijke gebiedje gespaard gebleven. Dat dit biezenland met het daarop aansluitend berkenbroek ook een interessant vogelgebied is moge blijken uit onderstaande opsomming. R.Pannekoek, W.Viertelhausen en F.van Noorden hebben dit terrein de afgelopen zomer min of meer regelmatig bezocht. Tijdens deze bezoeken werden de waargenomen vogels genoteerd. Bij deze waarnemingen werden ook de begroeiing langs de Tengereneebeek en de naastbij gelegen weilanden betrokken. Achter vogels, die regelmatig zijn waargenomen is een (R) geplaatst. De kans, dat deze vogels hier gebroed hebben is vrij groot.
Koolmees(R) Pimpelmees(H) Matkopmees Staartmees(groep
±
30 ex)
Wilde eend Waterhoen met Kievit(R) Grote lijster
~~n
jong
77-1 32
Winterkoning (R) Roodborst (R) Heggemus (R) Fitis (R) Tjiftjaf (R) Tuinfluiter (R) Grasmus (R) Spotvogel (R) Ringmus (R) Huismus Merel (R) Zanglijster (R) Vink Houtduif Spreeuw (groepen) Ekster (R) Vlaamse gaai
Tortelduif (R) Turkse tortel Wulp Witte kwikstaart Fazant Zwarte kraai Kokmeeuw Veldleeuwerik Scholekster( copulerend) Watersnip Koekoek Buizerd Torenvalk Graspieper Boerenzwaluw Huiszwaluw Kneu (R) F.van Noorden •.
BEEk
Evenals vorig jaar willen we graag tot een overzicht komen van de vogels, die om en soms in on~e woningen broeden. Gelukkig ~wamen er naar aunleiding v~h onze oproepen in het ~oar~ 'leluws DagblaJ en Natuurklanken al heel wat meldingen binnen. Misschien had u oak ee~ nest of jonge vogels of een gedurende lange periode.zingende vogelman in de buurt. Wilt L dit da1; 1üsnot; rc.e,;_dnn bij mev..Y'. E. J.:oopmans-Gromn:é, Boil.gel.'dplein- 1, Epe, tel 05780-2033 of bij de heer ?.v.Nocrden, ~lori~laan 5, Epe, tel 05780-3331.
77-133
vergeten ~ij het zoekc:n naar t;oede natuurboeken wel eens, dat de K.N.N.V. zelf uen zeer goede serie uitgaven v2rzorct, ~ie ue ~at a~ijve naum: ',if~
1/óT~NS C:EAPI'EL::.JKE Jl1~ DEDELHfG~;N draagt. Er zit~.er. in d(~;w 5erie u.llerlei boekjes, d.ie ook voor de ge~une amateur h~8l goed te gabruiken zijn. Ze zijn 1~a inhoud ook altjjd betrouwbaar. In samenwerking met de vogelwerkgroep Grote Rivieren en oad er aus1Ji cië~1 va.n do S ti eh tinc Grni tLologi2ch Veldonderzo~k ~e~erlûnd (~ 0 V 0 N), gaf de K.N.N.V. in deze serie e·;n bor>kje uit: 1
~~ndleidin~
voor het inventariseren van broeJvogels
in Nerier1and. CJJk al bent u helemaal niei van plan t(' inventariseren, toch kunt u in iit boekj8 allerlei aardige gegev0ns viriden. Zo lee3t ~bijvoorbeeld van een bepaalde vogel, in·v~!ks tljd van hst jaar, cp welk uur van de ~ag en in welk tern~in 1..;. her;. hot bes te Z:i.:!"~::•m·l c f bal L:;er..l kunt ~i en. GoeJ.e c~~!V8~G 0V9r het gedrae tijdens de broedperiode stai~ VL:.ak ver;:tel ri. 1:et bo,~~·.,je l:ecf't ger;m plaá.tjes; ·~ I:Jr)et het na::;.st erm ander vo.:;el b:w;•, g•:J b:cuik•:Jn. ·,;a:cJ:1 ab.L oevulen voc·r a lJ vogelliefr.~<:Jbr~ers. :::'•; 'deten3chap::,elijke I'·ledi::tlelingen .Kunt 1:.. ·rinden in or.zs af.l(~lL'1~;sbj_b:io+;heek. Dnze is gE·Ve'ltiC'~ ten hui~e van.~
r,
J.Terps~ra,
Tnlweg 10 in
~mst,
telufocn
0~780-5963.
·.h 1 t u 11·.J t: L-: : u• b e z i t h ebben , dar. k u.r: t ü h e t bes t e ll (!D bi j J3ureCJ'l K.:·l,i~.V. te ::oog~·!OW .• (zie Natura)
~HEU:/2
LE DEX.
Wij verwelkomen de volgende nieuwe leden: - de heer D.Karman, Korrenbergweg 2 Epe - de heer en mevrouw Herweijer Pelzerpark 3 Epe
'-<./A\ DOE-T HET BE.STUUR: Terwijl velen zich laven aan welverdiende vakanties of zich beurtelings wentelen in een stovende zomerzon dan weer af laten koelen in een heerlijke noorderbries, komt de K.N.N.V. alweer in beweging voor het najaarsprogramma en voor het nader bekijken van tal van andere zaken. Ook moeten we kritisch blijven speuren naar foutjes om deze zo mogelijk spoedig te herstellen of verbeteren. We onderzoeken weer mogelijkheden voor excursies en lezingen en proberen hierin zoveel mogelijk variatie en nieuws te brengen. Enfin, u zult zelf het komende najaar kunnen beoordelen of onze inspanning effect sorteert. In het hartje zomer als er om vakantieredenen weinig excursies zijn, zullen we toch proberen om de vele vakantiegangers die het inwonertal van Epe rijkelijk verhogen van de nodige natuurinformatie te voorzien via VVV of indien dit niet mocht baten, rechtstreeks op de campings waar misschien een latente belangstelling onder de gasten aanwezig is. Het een en ander zal worden onderzocht. Onlangs kwam bij ons de vraag op wat te doen met mogelijke schenkingen in de vorm van boeken, gehele of gedeeltelijke verzamelingen op natuurhistorisch gebied enz.Zijn er in Epe mogelijkheden deze op een nuttige manier onder te brengen, te gebruiken? Een nogal zwaarwegend probleem vonden we. Het kwam bij het bestuur op tafel in de vorm van "Het stichten van een natuurhistorisch museum". Daar komt echter heel wat voor kijken; mocht een dergelijk idee in Epe levensvatbaarheid hebben dan zal de realisering ervan jaren vergen. Al pratend kwamen er verschillende zaken naar voren waaraan niet lichtzinnig voorbij gegaan kan worden, zoals notariële acten - doelstelling - stichtingsleden en bestuursleden beginkapitaal - plaats van vestiging - registratie bij de stichtingaafdeling van de Kamer van Koophandel, voorts registratie en successie als er nalatenschappen op tafel komen enz.enz.Toch leek het ons belangrijk genoeg om er eens over na te denken en enkele mensen naar huis te sturen met de opdracht eens iets over deze materie op papier te zetten. We vroegen ons af wat we ons op onze hals halen en dat terwijl het ons zo na aan het hart liggende schoolbiologisch centrum nog steeds een wensdroom is en daar zijn we al zo lang mee bezig • • • Bauke Terpatra,
77-135
BESTUUR J. van Zellem, Dellendwarsweg 5, Epe. 05780-3769. Voorzitter. C.J. Drevijn, Beekweide 12, Epe. 05780-2673. Secretaris. H.J.v.Woerden, Vuurdoornstraat 104, Vaassen. 05788-3122 Nat.hist.secretaris. L.v.Broekhoven, Woestijnweg 190, Vaassen. 05788-1754· Penningmeester. Mevr.E.Koopmans-Gromm~,
Bongerdplein 1, Epe. 05780-2083.
Mevr.Y.M.Loohuis-Roelants, Sprengenkamp 4, Vaassen. 05788-1919. F. v.Noorden, Glorialaan 5, Epe. 05780-3331. B.O.Terpstra, Tolweg 10, Ernst. 05780-5863. W.Tol, Bonenburgerlaan 3, Heerde. 05782-1623. Gironummer t.n.v. penningmeester 989945. Het lidmaatschap kost f.18,-. Huisgenoten f.6,-. WERKGROEPEN MET CONTACTADRESSEN Planten. Mevr.L.Veelenturf, Burg.van Walaanlaan 23, Epe. 05780-4017. Vogels. Mevr.J.Boender, Struikstuk 58, Epe. 05780-4962. Bomen.Mevr.Y.M.Loohuia-Roelants, Sprengenkamp 4, Vaassen. 05788-1919. qeologie. W.Tol, Bonenburgerlaan 3, Heerde. 05782-1623. Hydrobiologie. W.Oosterloo, Vuurdoornstraat 224, Vaassen. 05788-3359. Paddestoelen(oprichting). A.Sieders, Schotakkers 15, Epe. 05780-3612. REDAKTIE NATUURKLANKEN Mevr.A.de Boer, De Wildkamp 20, Epe. 05780-4538. Excursieverslagen. Mevr.E.Koopmans-Gromm~,
Bongerdplein 1, Epe. 05780-2083. Tekeningen en koppen.
F.v.Noorden, Glorialaan 5, Epe. 05780-3331. Rubriek Waarnemingen. G.L.Overman, Pelzerpark 31, Epe. 05780-3783. Eindredaktie. H.Waanders, De Fagenberg 25, Heerde. 05782-1907.
