Een terugblik vooraf

Een terugblik vooraf ... De spectaculaire januariuitzending van Radar over “geheime afspraken tussen verzekeraars en belangenbehartigers” zette de letselschadewereld in 2010 al meteen op zijn kop, door te suggereren dat de slachtoffers daarvan de dupe waren. Gelukkig kon worden uitgelegd dat de afspraken over buitengerechtelijke kosten juist dienen om het schaderegelingproces positief te beïnvloeden en dat die afspraken dat effect in de praktijk ook daadwerkelijk hebben. Maar zoals “elk nadeel zijn voordeel heeft”, heeft de uitzending bewerkstelligd dat er aan de kant van zowel verzekeraars als belangenbehartigers nog meer transparantie over deze normeringafspraken is gekomen. Een tegenvaller voor slachtoffers en hun nabestaanden was de niet verwachte afwijzing door de Eerste Kamer van het Wetsvoorstel affectieschade. Deze afwijzing kwam ook in de branche hard aan, vooral omdat er allerlei initiatieven waren genomen om deze voor Nederland nieuwe vorm van schadevergoeding correct en empathisch te doen plaatsvinden. Het is bizar dat een beperkt aantal politici iets kan afwijzen waar de hele letselschadewereld zich in kon vinden. Hoewel de Eerste Kamer in de dagelijkse politiek steeds belangrijker lijkt te worden - denk maar aan de recente verkiezingen van de Provinciale Staten - kan vergoeding van affectieschade toch moeilijk als een politiek onderwerp worden gezien. Gelukkig was er in 2010 ook goed nieuws, zoals de introductie van de deelgeschillenrechter, waar wij in hoofdstuk 2 van dit jaarverslag uitgebreid op ingaan. Bovendien verscheen een fraai rapport over het in opdracht van De Letselschade Raad door de VU verrichte onderzoek naar het medisch beoordelingstraject bij letselschade. Partijen zijn er het al jaren over eens dat het medisch traject een van de grootste knelpunten bij de afhandeling van letselschaden is. Gelukkig komen er steeds meer concrete plannen en initiatieven om hier meer ordening in te krijgen. Het PIV is benieuwd wat de vervolgstappen zijn en zal zich daarbij constructief opstellen. Het PIV heeft samen met de vereniging van Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade (ASP) een expertmeeting over het vaststellen van smartengeld gehouden. Dat deze vaak tegenover elkaar staande belangenorganisaties deze meeting samen organiseerden, geeft aan dat er wel iets is veranderd in de manier waarop de verschillende partijen met elkaar omgaan. Bovendien is het verheugend dat tijdens deze bijeenkomst veel goede ideeën naar voren zijn gekomen, die via De Letselschade Raad ongetwijfeld een vervolg krijgen. Tenslotte werd in de zomer van 2010 de Gedragscode Openheid medische incidenten; betere afwikkeling Medische Aansprakelijkheid (GOMA) geïntroduceerd. Hierbij heeft het PIV een belangrijke sturende rol vervuld. Hoewel de afwikkeling van medische aansprakelijkheidszaken ondanks de GOMA veelal complex blijft, geeft deze code wel een aantal handvatten om die afwikkeling zo goed mogelijk te laten verlopen. In ieder geval is hiermee de jarenlange mythe dat artsen van hun verzekeraars geen fouten mogen toegeven, laat staan excuses mogen maken, nu uit de wereld. Sterker nog, de GOMA geeft aan dit juist wel te doen. Voor de positie van het slachtoffer bij de afwikkeling van zijn letselschade is 2010 per saldo dus toch een goed jaar geweest. Het PIV is er trots op dat het daar op veel manieren een bijdrage aan heeft kunnen leveren. Theo Kremer, directeur Maart 2011

3

4

Inhoud 1 Toepassing Gedragscode Behandeling Letselschade in de praktijk

6

2 Deelgeschillenrechter: kans of bedreiging?

9

3 Keurmerk Klantgericht Verzekeren en letselschadebehandeling

12

4 Het PIV als kenniscentrum

14

5 PIV-Overeenkomst buitengerechtelijke kosten in de mediaschijnwerpers

16

6 PIV Letselschadestatistiek

17

7 Organisatie

19

PIV staf

19

Vooruitblik op 2011 - epiloog

20

Bijlagen 1. Deelnemers PIV per 31 december 2010

21

2. Samenstelling vaste PIV-organenper 31 december 2010

22

5

1 Toepassing Gedragscode Behandeling Letselschade in de praktijk De termijn van twee jaar Beginsel 5 van de Gedragscode Behandeling Letselschade (GBL) luidt: “Ieder onderdeel in de schadebehandeling wordt voortvarend afgerond en iedere stap wordt vlot gezet. Partijen streven naar een afronding van de schadebehandeling binnen 2 jaar na het ongeval. Halen zij deze termijn niet, dan evalueren zij jaarlijks en nemen zij passende maatregelen”. Hoewel deze termijn van twee jaar niet een harde norm maar een streefnorm is, wilde het PIV weten in hoeveel verkeersletselschadezaken deze streeftermijn niet wordt gehaald. Hiertoe heeft het PIV in samenwerking met het Verbond van Verzekeraars in de zomer van 2010 een diepteanalyse laten uitvoeren, waarin werd onderzocht welke letselschadezaken die in het tweede kwartaal van 2008 waren aangemeld, op 1 juli 2010 nog niet (volledig) met het slachtoffer waren afgewikkeld. De meeste verzekeraars hebben hieraan deelgenomen. Voor het onderzoek werd een vast format ontwikkeld, waardoor verzekeraars via selfassessment de diepteanalyse konden uitvoeren. Eiffel B.V. heeft in een steekproef van 10 procent van de ingevoerde dossiers gecontroleerd of de format correct was ingevuld. Met de diepteanalyse streeft het PIV vier doelen na: 1. een nulmeting waarmee in een volgend onderzoek een vergelijking kan worden gemaakt; 2. rode draden bij niet afgewikkelde dossiers opsporen die input voor aangepast beleid kunnen geven; 3. de GBL nog eens extra onder de aandacht van de schadebehandelaars brengen; 4. een extra aanzet geven om in nog openstaande dossiers alsnog tot spoedige afwikkeling over te gaan. Nulmeting In gemiddeld 10 procent van de dossiers was de zaak na twee jaar nog niet (volledig) met het slachtoffer afgewikkeld. Per definitie zullen er natuurlijk altijd dossiers zijn die langer dan twee jaar lopen. Dit kan ermee hebben te maken dat een medische eindtoestand nog niet is bereikt. Ook kan discussie over de omvang van de schade bestaan. Hierbij is het uiteraard zaak dat (uiterlijk) na twee jaar tussen partijen overleg plaatsvindt over de manier waarop die discussie kan worden beslecht. Dat kan bijvoorbeeld door naar de rechter te gaan (vooral de deelgeschillenrechter komt hiervoor in aanmerking) of door voor mediation te kiezen. Het belangrijkste is dat partijen niet jaren over een strijdpunt blijven steggelen zonder een derde in te schakelen. Rode draden De verwachting dat het aandeel nekletsels (whiplash) in de nog niet afgewikkelde dossiers onevenredig hoog zou zijn, bleek onjuist. Nekletsel was met 36 procent dan wel het meest voorkomende letseltype, maar dat percentage is vrijwel gelijk aan dat van nekletsels in alle verkeersschaden. Wel was het verrassend dat het aantal fracturen met 33 procent onevenredig hoog was. Aangenomen mag worden dat dit niet goed genezende breuken zijn, waarbij na twee jaar nog geen medische eindtoestand is bereikt of nog een expertise loopt.

6

Opvallend is dat een deel van het tijdverlies in deze zaken door wachttijden bij het vragen van expertises is veroorzaakt. Door deze expertises eerder in te kopen, valt in tijd gezien nog veel winst te boeken. Het onderzoek laat goed zien waardoor dossiers nog niet zijn afgewikkeld. Behalve het medisch traject, is ook de discussie over de schadevaststelling een belangrijke oorzaak. Behandelingsfase

Een analyse van de discussiepunten binnen dit schadevaststellingstraject laat zien dat de vaststelling van het verlies van arbeidsvermogen verreweg het hoogste scoort. Discussiepunten binnen het vaststellingstraject

7

Had het toch binnen twee jaar gekund? Een spannende vraag in de format was of de zaak achteraf bezien in de beleving van de schadebehandelaar binnen twee jaar kon worden geregeld. Het blijkt dat dit in ongeveer een derde van de zaken het geval is. Opvallend is dat de vertraging volgens dit onderzoek in 10 procent van de niet afgewikkelde zaken voor rekening van het slachtoffer of zijn belangenbehartiger komt. In deze gevallen werd niet op brieven van verzekeraars gereageerd of door de verzekeraar gevraagde informatie niet of moeizaam verstrekt. Hieruit blijkt dat verzekeraars de deelgeschillenrechter ook actief zelf zouden moeten benaderen.

DIEPTEANAALYSSE NA N ARR TOE OEPA PASS PA SSIN SS INGG GE IN GEDR D AGSC SCCOD ODEE BEHANDELING LE LETS TSEL TS ELLSC SCHA HADE HA DEE

AANBIEDER: DATUM: VERSIE:

EIFFEL B.V. 2 MAART 2011 DEFINITIEF

WIJ MAKEN STRATEGIE WERKZAAM.

Conclusies Uit de diepteanalyse zijn drie belangrijke conclusies te trekken. De eerste conclusie is dat altijd een deel van de letselschadedossiers niet na twee jaar volledig met het slachtoffer zal zijn afgewikkeld. Dit is op zich niet in strijd met de GBL. Wel moet het voor partijen duidelijk zijn waar het nog op vastzit. Ook moet een proces in gang zijn of worden gezet om tot een oplossing van de nog resterende discussiepunten te komen. Wanneer de discussie niet over de basale aansprakelijkheidsvraag gaat, moet uiteraard op adequate wijze worden bevoorschot. De tweede conclusie is dat het aandeel niet tijdig afgewikkelde zaken onder de 10 procent kan komen te liggen. Dit is bijvoorbeeld door een actievere schaderegeling mogelijk of door een proactieve logistiek van een noodzakelijk expertisetraject. De verzekeraars zullen daarnaast de slachtoffers en hun belangenbehartigers nog meer moeten prikkelen om zelf actief mee te werken. De derde conclusie is dat we ons niet te veel op de termijn van twee jaar moeten blindstaren. Ook wanneer een zaak binnen deze termijn is afgewikkeld, blijft het natuurlijk altijd de vraag of het toch niet sneller en efficiënter had gekund. In 2012 zal een volgende diepteanalyse worden gehouden. Het PIV zal er nu al alles aan doen om de leerpunten uit dit onderzoek te benutten, zodat in 2012 het percentage niet afgewikkelde zaken fors onder de 10 procent zal komen te liggen.

8

2 Deelgeschillenrechter: kans of bedreiging? Sinds 1 juli 2010 bestaat specifiek voor letsel- en overlijdensschade de mogelijkheid naar de deelgeschillenrechter te gaan. Dit kan op verzoek van (een van de) partijen, dat wil zeggen het slachtoffer dan wel de aansprakelijke partij en/of zijn verzekeraar. Deze laagdrempelige procedure wordt door een verzoekschrift ingeleid. Daarna komt de rechter na in beginsel één mondelinge zitting snel tot een oordeel. Over deze mogelijkheid hebben alle spelers in het letselschadeveld zich positief uitgelaten. De deelgeschilprocedure is er immers op gericht het buitengerechtelijk traject van de afhandeling van letsel- en overlijdensschades te bevorderen en zo mogelijk te verkorten. Ook het PIV heeft zich altijd een groot voorstander van de deelgeschilprocedure getoond. Deze sluit immers naadloos bij de Beginselen 15, 16 en 17 van de GBL aan.

Gedragscode

Behandeling Letselschade Beginsel 11: Als de verzekeraar aansprakelijkheid aanvaardt, geeft hij voorschotten en keert hij de onbetwiste delen van vergoedingen uit. Beginsel 12: Als een medisch traject nodig is, beperken partijen de belasting daarvan voor het slachtoffer. Zij streven naar tempo, objectiviteit en dialoog.

Beginsel 13: Nadat voldoende informatie is uitgewisseld en het letsel stabiel is, overleggen partijen in persoon en streven zij naar een eindresultaat op hoofdlijnen.

Beginsel 14: Als omstandigheden moeilijk objectief vaststelbaar zijn, bespreken partijen wat zou kunnen gebeuren (scenario’s). Zij kijken hoe waarschijnlijk ieder scenario is. Naar rato daarvan bepalen zij de vergoeding.

Beginsel 15: Als het overleg vastloopt, bespreken partijen wat er aan de hand is en zoeken zij een basis om hun overleg te hervatten. Zij vermijden escalatie. Beginsel 16: Leidt het overleg niet tot resultaat, dan schakelen partijen aan de hand van een "conflictdiagnose" een geschikte neutrale persoon in. Zij doen dat zoveel mogelijk in overleg.

Beginsel 17: Geschiloplossing gebeurt constructief, op basis van het behandelplan, gericht op de gerezen impasse, binnen een korte termijn en tegen voorspelbare kosten.

Hoe lopen zaken af Het verloop van een schadeafwikkeling kent in grote lijnen vijf varianten: 1. de verzekeraar betaalt de gevraagde schadevergoeding; 2. na onderhandelingen vindt naar tevredenheid van beide partijen een schikking plaats; 3. het slachtoffer accepteert contre cœur het standpunt van de verzekeraar; 4. er wordt een derde ingeschakeld (bijvoorbeeld bij een bodemprocedure of een mediation); 5. er is een jarenlange patstelling.

Beginsel 18: Partijen beheersen de financiële en de emotionele lasten. Discussies over vergoeding van buitengerechtelijke kosten hebben geen invloed op de schadebehandeling en worden snel en efficiënt beslecht.

Beginsel 19: Partijen beschouwen deze gedragscode als een handleiding. Zij stimuleren elkaar en andere betrokkenen om volgens de kernwaarden, beginselen en goede praktijken te werken. Zij doen suggesties voor verbeteringen en aanvullingen aan de Permanente Organisatie.

Beginsel 20: Een Permanente Organisatie ziet toe op een goede schadebehandeling. De werking van deze gedragscode wordt regelmatig geëvalueerd. De code wordt steeds aangevuld. Slachtofferorganisaties en de branche worden daarbij betrokken.

Meer informatie over de Gedragscode Behandeling Letselschade kunt u vinden op www.verkeersongeval.nl

De deelgeschillenrechter is vooral voor de derde en vijfde variant bedoeld. De deelgeschilprocedure is er namelijk op gericht vroegtijdig een snelle oplossing van een deelprobleem te bereiken, zodat partijen eerder tot een vaststellingsovereenkomst over de hele schade kunnen komen. Deze werkwijze zal een positieve invloed op de transactiekosten hebben en ook de zogenoemde empowerment van het slachtoffer ten goede komen en daardoor secundaire victimisatie helpen voorkomen. Vier vragen De partijen in de letselschadepraktijk keken reikhalzend naar de eerste uitspraken van de deelgeschillenrechter uit, vooral omdat er vraagpunten en twijfels over de precieze reikwijdte en uitkomsten bestonden. Het ging vooral om de volgende vragen. a) Hoe ruim is de interpretatie van ‘een deelgeschil’? b) Valt de aansprakelijkheidsvraag ook onder een deelgeschil? c) In welk stadium kan men naar de deelgeschillenrechter? d) Weten partijen de deelgeschillenrechter te vinden en kan de rechter die stroom aan? Wat is een deelgeschil? Uit de eerste reeks uitspraken blijkt dat de rechter het begrip deelgeschil nogal ruim interpreteert. In een aantal gevallen stelde de verwerende partij (doorgaans de verzekeraar) als primair verweer dat van een deelgeschil geen sprake was, maar de rechter ging daar in de meeste zaken niet in mee. Het PIV is van mening dat verzekeraars dit verweer niet al te gemakkelijk moeten inroepen. Ook zij hebben immers belang bij een vroegtijdig standpunt van de rechter, zelfs wanneer de rechter het met de visie van de verzekeraar niet eens is. Duidelijkheid komt het regelingsproces alleen maar ten goede.

9

Bovendien kunnen verzekeraars tegenverzoeken inbrengen, zodat over verschillende punten een rechterlijke uitspraak komt. Valt de aansprakelijkheidsvraag er ook onder? Vooral bij letselschades die niet het gevolg van een verkeersongeval zijn, kan de aansprakelijkheidsvraag een grote rol spelen. Het gaat er dan bijvoorbeeld om een arts of een werkgever aansprakelijk te stellen. Uit de Toelichting bij het Wetsvoorstel deelgeschilprocedure was het niet helemaal duidelijk of ook de aansprakelijkheidsvraag als een deelgeschil kan worden gezien. Uit de eerste uitspraken blijkt dit wel het geval te zijn. Het is dan echter wel van belang dat partijen daarover al op een of andere manier hebben onderhandeld. Toch kan de deelgeschillenrechter de aansprakelijkheid eigenlijk alleen marginaal toetsen. In beginsel bestaat in deze procedure geen ruimte voor een nader deskundigenbericht. Discussies over een eventuele medeschuld van het slachtoffer (bijvoorbeeld omdat hij geen gordel heeft gedragen of met een dronken bestuurder is meegereden) lenen zich bij uitstek voor een uitspraak van de deelgeschillenrechter. Dit is zeker het geval wanneer het feitencomplex helder is.

Wet deelgeschilprocedure voor letsel- en overlijdensschade Wet van 17 december 2009 tot aanpassing van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering tot invoering van een procedure voor deelgeschillen ter bevordering van de buitengerechtelijke afhandeling van letsel- en overlijdensschade (Wet deelgeschilprocedure voor letsel- en overlijdensschade) Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te wete n: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering aan te passen ter bevordering van de buitengerechtelijke afhandeling van letselen overlijdensschade; Zo is het, dat Wij, de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: Deze wet treedt in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van het Staatsblad waarin zij wordt geplaatst. [...] Lasten en bevelen dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst en dat alle ministeries, autoriteiten, colleges en ambtenaren wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. Gegeven te ‘s-Gravenhage, 17 december 2009 Beatrix De Minister van Justitie, E. M. H. Hirsch Ballin Uitgegeven de dertigste juni 2010 De Minister van Justitie, E. M. H. Hirsch Ballin

In welk stadium? Aan de hand van de Toelichting bij het Wetsvoorstel deelgeschilprocedure zou men kunnen denken dat de deelgeschilprocedure pas opportuun is als er zicht op een vaststellingsovereenkomst is. Gelukkig blijkt uit de eerste stroom uitspraken dat de mogelijkheden toch wat ruimer zijn. In een aantal zaken is geoordeeld dat het niet doorslaggevend is dat de beslissing direct tot een vaststellingsovereenkomst leidt.

10

De rechter houdt echter vaak rekening met de zogenoemde proportionaliteitstoets: in hoeverre kan de gevraagde beslissing aan een vaststellingsovereenkomst bijdragen? De beslissing in het deelgeschil moet met andere woorden de oplossing van de hele zaak dichterbij brengen. Of dit het geval is, moet uiteraard per zaak worden beoordeeld. Deze toets hoeft echter een snelle gang naar de deelgeschillenrechter niet in de weg te staan. Wel moet enig perspectief op een buitenrechtelijke afwikkeling van de zaak bestaan. Een te snelle gang naar de deelgeschillenrechter moet dus ook worden voorkomen. Kan de deelgeschillenrechter de instroom aan? In 2010 heeft de deelgeschillenrechter voor zover bekend in ruim twintig zaken uitspraak gedaan. In meer dan de helft van de zaken ging het om verkeersongevallen en in ongeveer een kwart van de zaken om medische aansprakelijkheid. In veel zaken was de uitspraak in het voordeel van het slachtoffer. In slechts één zaak kwam het verzoek om een deelgeschilprocedure van de verzekeraar. Dat de deelgeschillenrechter in deze zaken met een patstelling in een behoefte voorziet, blijkt uit het feit dat het in de helft van de zaken om ongevallen ging die langer dan vijf jaar geleden waren gebeurd. Positief is dat de deelgeschillenrechter in vrijwel alle gevallen tot een snelle uitspraak kwam, met doorgaans goed gemotiveerde vonnissen. In de helft van de zaken was er een uitspraak binnen vier maanden na het indienen van het verzoekschrift . Ook in 2011 is sprake van een gestaag aantal uitspraken in deelgeschillen. Tussenbalans Hoewel het nog niet echt storm loopt, heeft de deelgeschillenrechter toch al in een behoorlijk aantal zaken tot een doorbraak geleid. Daarnaast zal het voorkomen dat belangenbehartigers de gang naar de deelgeschillenrechter als drukmiddel gaan gebruiken om verzekeraars tot nadere concessies te dwingen. Bedenk daarbij dat de verzekeraar de kosten van rechtsbijstand in de deelgeschilprocedure in beginsel als zijnde buitengerechtelijke kosten zal moeten vergoeden. Verzekeraars zouden dit als bedreigend kunnen ervaren, maar deze situatie biedt ook weer kansen op een snellere afwikkeling en een rem op onhoudbare standpunten. Het is jammer dat verzekeraars zelf de weg naar de deelgeschillenrechter nog niet hebben gevonden. Uit onderzoek blijkt immers dat het ook geregeld aan het slachtoffer of zijn belangenbehartiger is te wijten dat er geen schot in de afwikkeling van de zaak zit, bijvoorbeeld doordat de verzekeraar lang op gevraagde informatie moet wachten. Dan zou de deelgeschillenrechter toch ook uitkomst moeten kunnen bieden. Ook van de mogelijkheid om gezamenlijk een verzoek in te dienen is nog nauwelijks gebruik gemaakt. Dat is evenzeer jammer, daar dat toch het beste bij Beginsel 16 van de GBL zou aansluiten. Het PIV is dus blij met de deelgeschillenrechter. Deze maakt het mogelijk een doorbraak in een patstelling te bereiken en daarmee de doorlooptijd positief te beïnvloeden. Bovendien heeft het slachtoffer de laagdrempelige mogelijkheid, in beginsel zonder kosten, om een in zijn ogen onredelijk standpunt van de verzekeraar te laten toetsen. Veel kansen dus voor velen!

11

3 Keurmerk Klantgericht Verzekeren en letselschadebehandeling Op 5 oktober 2010 zijn aan vijfentwintig verzekeraars de eerste Keurmerken Klantgericht Verzekeren uitgereikt. Sinds 1 januari 2011 maakt ook de letselschaderegeling onderdeel van het keurmerk uit. De verzekeraar die na de initiële beoordeling door de Stichting toetsing verzekeraars (Stv) het Keurmerk Klantgericht Verzekeren ontvangt, zal bij de eerstvolgende reguliere beoordeling van Stv op de keurmerknormen voor de behandeling van letselschaden worden getoetst. Deze normen zijn in 2010 door Stv in samenwerking met het PIV vastgesteld. Het PIV heeft daar vertegenwoordigers uit de branche en een bedrijfskundig adviesbureau bij betrokken. Voor de normering is aansluiting bij de al bestaande PIV Audit gezocht. De normering leidt tot een hoge kwaliteit van letselschadebehandeling en een verdere verbetering daarvan. Tijdens de deelnemersvergadering op 16 december 2010 zijn de normen aan de branche gepresenteerd. Gebieden waarop wordt getoetst De keurmerknormen zijn voor drie gebieden vastgesteld: 1. kwaliteit, 2. tevredenheid, 3. doorlooptijden. Conform het Keurmerk Klantgericht Verzekeren wordt per gebied naar ‘opzet/ bestaan’ en ‘werking’ gekeken. Bij ‘opzet/bestaan’ gaat het om de aanwezigheid van vereiste onderzoeken, beleid en beheersmaatregelen. Bij ‘werking’ gaat het om het niveau waarop de normen worden uitgevoerd en nageleefd. Voor (het behoud van) het Keurmerk Klantgericht Verzekeren moet de verzekeraar aan alle opzetvereisten voldoen. Voor de werking is enige compensatie met andere onderdelen van het keurmerk mogelijk. Bij afwijkingen heeft de verzekeraar in beginsel zes maanden de tijd om alsnog aan de vereisten te voldoen. De basis voor de normen De basis voor de normen bestaat uit bestaande gedragscodes, regels en normeringen. Om aan de eisen van het keurmerk te voldoen, doorloopt de maatschappij tweejaarlijks een audit waarin het beleid en de normen worden getoetst op: - handhaving en naleving van de GBL, - inrichting van het medisch traject, - opleidingen, - doorlooptijd van het eerste contact, - doorlooptijd van de beoordeling van aansprakelijkheid, - evaluatie van dossiers die langer dan twee jaar lopen, - jaarlijks tevredenheidsonderzoek onder slachtoffers. De normen gelden voor de aansprakelijkheidsverzekeraars, maar nadrukkelijk ook voor derden (bijvoorbeeld expertisebureaus) die namens de verzekeraars optreden.

12

Toetsing Voor de toetsing van het onderdeel letsel kan de PIV Audit worden gebruikt. In de PIV Audit worden alle normen voor het Keurmerk Klantgericht Verzekeren op de juiste wijze getoetst. - De opzet wordt getoetst door het opvragen van beleidsstukken, procedures en procesbeschrijvingen. - De werkingsnormen voor de naleving van de GBL komen in het dossieronderzoek aan bod. - Via de resultaatmeting wordt gemeten in hoeverre aan de normen wordt voldaan voor doorlooptijden, opleiding en het tevredenheidsonderzoek. - In de interviews worden alle onderdelen besproken, waardoor de input uit de interviews als aanvulling of nuancering op de bevindingen kan worden gebruikt. - Het externe auditteam voert steekproeven op het dossieronderzoek uit, evenals op de resultaatmeting voor de betrouwbaarheid van de resultaten. Beoordeling In de rapportage over de PIV Audit wordt door de lead auditor weergegeven in hoeverre de maatschappij aan de keurmerknormen voldoet en welke verbeteracties eventueel moeten worden opgepakt. Mede op basis van de rapportage geeft het PIV een beoordeling af, waarin per gebied een score voor de opzet en werking is opgenomen. Voor de opzet wordt aangegeven of aan de vereisten is voldaan en voor de werking wordt een waardering goed, voldoende of onvoldoende afgegeven. Eens per twee jaar moet bij de reguliere beoordeling door Stv een geldige beoordeling door het PIV worden overgelegd. De verplichte audit dient hiervoor maximaal twaalf maanden voorafgaand aan de reguliere beoordeling van Stv plaats te vinden. Aan de hand van de beoordeling door het PIV kent Stv uiteindelijk de punten voor het onderdeel letsel toe. Opzet

Voldaan

Kwaliteit

ja

Tevredenheid

ja

Doorlooptijden

ja

Werking

eindoordeel

Kwaliteit

voldoende

Tevredenheid

goed

Doorlooptijden

Onvoldoende en geen verbeterplan

13

4 Het PIV als kenniscentrum

/wetgeving PIV werkgroepen PIV branch laars personenschade PIV affectieschad dvatten management PIV mediastrategi In de schaduw van het slachtoffer 10e PIV Jaarconferentie

Vrijdag 26 maart 2010 Congrescentrum Orpheus - Apeldoorn

Aandacht voor de omgeving van het directe slachtoffer De Stichting Personenschade Instituut van Verzekeraars (PIV) en Studiecentrum Kerckebosch organiseren jaarlijks een conferentie. Steeds met de bedoeling om met elkaar van gedachten te wisselen over actuele onderwerpen op het gebied van personenschade, aansprakelijkheid en verzekering. Niet alleen voor het slachtoffer zelf, maar ook voor zijn omgeving heeft een ongeval grote gevolgen. Wat zijn die voor gezinsleden of voor nabestaanden? Wat gebeurt er met hulpverleners? In hoeverre voorziet het recht in een mogelijkheid van schadevergoeding? Ook de veroorzaker van het ongeval is een betrokkene uit de omgeving; kan hij een rol spelen na het ongeval? In de omgeving van het slachtoffer spelen vele partijen een rol: hulpverleners, artsen, schadebehandelaars, belangenbehartigers, etc. Niet altijd spreken zij elkaars taal. Wat kan hieraan worden verbeterd?

Aan deze 10e jaarconferentie wordt medewerking verleend door: prof. mr. A.J. Akkermans prof. mr. W.H. van Boom mw. mr. J.E. Hulst M.Sc. mr. P. Meijer mr. E.M. van Orsouw mw. mr. dr. E. Pans prof. dr. W.A. Wagenaar

Dagvoorzitter: Tom van ’t Hek

PIV Jaarconferentie

10 jaar

PIV Jaarconferentie 2010 Op vrijdag 26 maart 2010 was In de schaduw van het slachtoffer het thema van de tiende PIV Jaarconferentie. De conferentie werd door circa vijfhonderd deelnemers bijgewoond. Onder leiding van dagvoorzitter Tom van ’t Hek discussieerden zij en luisterden zij naar presentaties over de mensen in de omgeving van het directe slachtoffer. Welke gevolgen heeft een ongeval voor gezinsleden en nabestaanden? In hoeverre voorziet het recht in een mogelijkheid van schadevergoeding? Het ochtendprogramma werd verzorgd door Willem van Boom - hoogleraar privaatrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, Erik van Orsouw - advocaat bij Kennedy Van der Laan Advocaten, Paul Meijer - advocaat bij Mens Advocaten en Esther Pans - advocaat bij Beer advocaten. Zij bespraken elk vanuit hun eigen discipline ervaringen met en suggesties voor een verbetering van de positie en de bejegening van de partner, het kind, de ouder of de verzorger van het slachtoffer. ’s Middags vertelde Liesbeth Hulst - onderzoeker aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Vrije Universiteit Amsterdam - over de resultaten van het door de VU in opdracht van het PIV verrichte onderzoek. In dit onderzoek werd nagegaan of het zinvol is dat verzekeraars bevorderen dat veroorzakers van verkeersongevallen de slachtoffers excuses aanbieden en zo ja, waaraan die excuses moeten voldoen om effectief te zijn, hoe verzekeraars het aanbieden van excuses kunnen bevorderen en hoe dat aanbieden van excuses zou moeten plaatsvinden. Willem Wagenaar - emeritus hoogleraar psychologische functieleer en rechtspsychologie - besprak tot slot de vraag hoe ongelukken ontstaan en kunnen worden voorkomen. Hij wees erop dat ongelukken in feite niet ontstaan, maar door mensen worden gemaakt. Afsluitend wees Wagenaar de aanwezigen erop, dat de algemene attributiefout ook in de behandeling van personenschade een grote rol zal spelen. Welke rol en met welke impact, is onbekend, maar alleen als men er een psycholoog bij haalt, aldus Wagenaar, ontstaat pas een dergelijke problematische vraagstelling. Beter is het daarom, zo zei hij , om psychologen in te schakelen bij het beïnvloeden van mensen zodat zij geen ongelukken meer begaan. Aansluitend ontving Arno Akkermans - hoogleraar privaatrecht, Vrije Universiteit Amsterdam - de PIV Giraffe 2010 uit handen van Henk den Hollander, de winnaar van de prijs in 2009. Deze blijk van waardering is voor de persoon of instelling bedoeld die zich op bijzondere wijze voor de behandeling van personenschade heeft ingezet en zo ‘zijn nek heeft uitgestoken’. Akkermans ontving de prijs voor zijn wetenschappelijk onderzoek op dit gebied. PIV Letselplaza Op 26 mei en 13 oktober 2010 vond in restaurant De Roskam te Houten opnieuw een PIV Letselplaza plaats. Het PIV organiseert de Letselplaza sinds 2008 twee keer per jaar. Het doel van de bijeenkomst is belangenbehartigers en verzekeraars de gelegenheid te geven elkaar te ontmoeten en desgewenst concrete zaken te bespreken. Op beide bijeenkomsten waren ongeveer tachtig mensen aanwezig. Veel van de aanwezige belangenbehartigers en verzekeraars hadden tevoren met elkaar afgestemd welke dossiers zij wilden bespreken. Tijdens deze Letselplaza’s werd een flink aantal zaken opgelost en in andere zaken een stap in de richting van een eindafwikkeling gezet. Wie eenmaal een bijeenkomst heeft bezocht, komt vaak

14

VA-

de een

feit

bun del KVd Pag L ina 3 De opm en bill ars ijkh van red eid elijkhe Pag ina id 6e Lus 7 trum NIS

Stu St tui uiitte ten va vor vo orrd n de deerrin de ve ng g co on on nffo fo orrm tot scharjaring va Het He art. 3: et ve de n vvere ere ere reist eis iste stte va van ond 317 vergoedi een ubbelzi BW ng nni n ghe id en Pag ina 1 Gee n wo nde frus ren, trat ie ... wel

Pag ina na Verjari a 8 arin ngs gsr g reg verzekring reg egel ege kerin ker els erring ls u in uit ngs it i he gsr sre sr het rec ech cht htt Pag inaa 13 13 De pattiën iën ënt lagere ti nte ten enk nka kaa aar rrech art ech ec rtt in cht hts tsp n de spr pra raa aak Pag akk ina Rol a 18 8 Eifffel ell bij ijj G GB BLL Aud B Audit it

na 6 Op dinsdag 19 Minder complex(en)? januari 2010 werd Een twee het plaar uitgereikt de kenn van de derde uitgave eerste exemProf. dr. J.F. min isma der Raad van onder van ‘De Hoge king onderen’ 1. Het ... Bruinsma Op 23 maart boek werd samengest Pag door emeritus ina 2010 heeft eld h hoogleraar rechtssocio 2 sing en teleurs20 Juri Pagina de Freek Bruinsma. logie prof. dr. sprude Bruinsma Het Pagina 12 telling van Eerste Kamer, tot 10 affectieschad te bevat schrijnend Art. 6:10 ntie verrasvelen, het de en vermakelij e, ontroerenbun Positie e verwo ve 0 BW Mr. K.A.P.C. ke verhalen van del derde-g voor (de rpen: dertig Wetsvoorstel geve kan voor van ... elaedee mensen die naar hun recht op zoe aanwezi n ... anders … senatoren rde is Pag zige leden Wees zoek waren en deel D66, PvdD ina stemden bij de Hoge Raad van PvdA, kwamen. De uitr 3 het sch en OSF) Qu OS en uituitreiking van (de aanwe zesendertig SP, GroenLinks, Vrije Universiteit uldeiseasi wet het eerste exemplaar, door NJB-redac zige led gev leden van stemden Amsterd rsvereis te teur prof. mr. Daarmee Pagina ing am Een tegen CDA, VVD, Ton Hartlief aan n vord Hans Fleers – eindig 16 te ? ... mr. CU voo voorzitter van ering Affecties parlementair de een meer Onder Pag eeuw de civiele kamer tot scha dan zeven en SGP). de Hoge Raad Pagina wige ina chad e ige discus disc van 14 – vo auspic vond plaats tijdens e leve 7 jaar duren het toeken deve sie over een ... Ges n. Op een vord de Scheids een voor deze de een NJB-Salon nen van stu ciën chie grond rgoeding hee lijn tussen gele gelegenhei , den een vergoe wenselijkheid van driet aan ering de Sti urgroe iën van plek heeft d hernieuwde van art. is op art. 6:99 loop tot naasten 6:102 BW ding voor voor lezers van ep De Let ... niet het traditie p van en hist en nabest 3:310 het Nederland pen chting p onder dierbare vijf jare vergoeding oris Pagina sels s Juristenblad. aanden in leed en verBW verj gend PIV doo ernstig gew bijeenkomst was che Mevr van scha B dee op n na De 19 gewond r het geval van mr. leiding chade ouw als gevolg ex extra feestelijk, GxM is geraak mr. P.J. de doo aart F.T pro een Raa van omdat deze voorschade die waarop de aanvang afging aan het van klein Pag t of is overle een xV= Unive f. mr projectgr h. Kre de dir d hee r verge rtenis offic officiële afscheid Gunnina aansprakelijk een gebeu als met van de C 3 ... . den van Freek 8 Bruinsma als hoogl bekend waarvoor AbelnAan ewiek dag, volde daar benadeelde de d is. gew rsiteit S.D. Lin oep ond mer, daa ecteur ft hoogleraar aan Advo een ander pas is erk Rotter den voor zowel van de Universitei sing Utrecht. van twin geworde proced caten aans erdam bergh er voo rbij geh Openh t aan ott t met m de We win Hoewel n, en tinggevende uitspraken, rzi een dam olt dee ure het in het in iede prakelijke schade tig jaren na Medis eid me en concep (EUR) van de ttersch goe stond centraal lgesch pers p leven leve r regelin d e geva NJB-bijeenkomst. tijdens de is roepen van de gebe oon ontvan g als zodan ilt voo in 200 Erasm ap Een vorm van Het programm eerder che Aa dische ren om veroorza een urtenis l door verl ig breed us selecti versterkt selectie gen 9 har ve oop toon van br a voor de pauze incide r Ge m het akt. nsp voorzag in een Pag werd onders wettelijke ... het gezag van de waa het debat rakkel discussie tussen Hoge Raad en Aansp genoem pra intreden Er zijn ina nten, dragsc d In dit elij teund, is bevord bevordert de kwaliteit over ove het Freek Bruinsma 13 verschill rdoor de Tweede ijkh en Fred Hammerste De ode artik khe rak d van bet Kamer de reeds Ge eid rech spraak’, zo staat van de rechtel zal id,, kor ere elijkhe de verj in, ende ingediende stuiting dra richtte zich ter kritisch op de titelpagina aand en wetsvo in 2003 bij de ma man kamer en voorzitter raadsheer in de civiele arin eid wik g van twe afwikk id (GM gscode vooral op geweest 1 Van van het verslag de Hoge Raad t en van de commissie orstel steeds de verj acht worden g tegen te iegerechtigden delin . Vanuit de bei van Normstelle over 20 Medis g ‘de GO eling en in de bes 2007 en 2008. A). g. De de Tweed aring ga gaan. nogal uit van de org nde rol van de juridische , het voorn gesloten kring van chik besteed De Hoge Raad nam daarmee che prob MA e Pag doo en gefixee t Hoge zien ane Eerste Kamer literatu literat ur het rapp emen ... kanttekening Raad. Na de r aanm rapport over van ’, ina aan de pauze volgden rd bedrag met n ma Maatsc verzek en et nam lemen die d werden de 18 inleidingen van de commissie Hammerstein, aan schade te werken met een de aning Self onbepaaldhe daar wetsvoorstel, en geplaatst bij prof. mr. Floris ‘Verster ‘Versterking van nodige -asses Bakels – eveneens mededel e op het of med vergoeding (KN happij eraars, akten ver de vormg de cassatierech spraak’, van februari lear ondubb bij kunnen raadsheer in de onder andere sme eMG en de letsel’. Deze id van het begrip ing en tot bev Konin tegenw teving van Hoge ned een vaste ander bij nt civiele kamer – en prof. mr. Siewert ), onts 20082. Selectie 20 Fed elzin ‘ernsti klij & less kritiek heeft Neder het ... vergoeding het voorn aad zou ord era ten maken voor g en blijven gere Raa nige kara taan ke Ne oordig Lindenbergh – d zijn het schuldeis gen van ons kort gezegd emen met tot een zogeno zogenoemde ‘adequate ruimte moe- privaatrech lan te werken anddse ering tuur, tie (N hoogleraar we d het wetsvo al t aan de Erasmus se . De kritiek PC der derlandsc ers dee richtinggevende rechtspraak orstel geleid, aantal aanpassin- gekr zen vragen, diverse antw ersvereiste. kter va van voeging Universiteit – die in het wetsvoop neer dat me Genee uitspra uitspraken Genee wetenscha F), Mi Patiën l kwam er men betwij van maar he Doo waar de maatschapp ’: over zijn interviews met Pag oorden ten nis > behoefte aan heeft. ina nog felde of van de gesloteeen hardheidsclau waarvan de toe- nog istalliseerd. Eabele Dillema Consu skunst ij lenen voor orstel gemaakte Verzek skundi p en de terie gegeven r de 19 De vraag hoe zich Ruröde sprak.3 bepaalde k keuzes en – Lars men Lee sule De lage niet alle van de verwez (Zijn interviews me tot de ervaringen rgain dat verhoudt Ne op erin ge Addvi belangrijkste n kring van gerech op het punt gaat regelmatig aspe zich wel Jus re rech ngart. de doelen enlijkin met Tamara van van procesparti gszake vise Uitert en Hanneke p goed 23 seurs derlandse titie, nten Mz 3:316 doodip gesc ng van de tigden de was 2. Het : erkenn ters krijg cten zijn uitom de jen in zulke richr mid Kruidhof liet hij t/m de werd n (GA urs ing en genoeg De afg lom dell 2009/2 in wetsvoorstel vraag hillen voor Vereni advoca genheid onbesproke bij deze geleer op door de gen doeninprimair gestelvan 0013:318 BW. de doo a’s V). particu gelegd en dan ook of de affecti Tweed de juist n.) stemmen 0: Stuitingplaatsg elopen g. De kritiek r iede ... het inste uiste liere ging van verjarin waa aangenomen. e Kamer met algemeeschawijze re ande ma llen van kan > g is inge rin het is gest Pag de zijde re daad van een saties evonden andden ne Wij en hee ina treden uit. eis, alsm die van vorm met van rech Vri zen 21 of dat Sne geschied gerechti jwel e-actief verteg ft uitgeb an stui tsve De wijz van stu stu gde tuite zijn uitten d l wee doo alle t. Daa in rvolging teen r alle r een en geraad op het enwoor reid ove Nadat rnaast die in de verede cod s op >deve waarop scha digers sc iftel schr schr rleg iftel wor e terr ple de iste de vin leeg dt verja Unive prof. mr egddee railsaanm verjaring ein rgoe den ijke med ijke oedi ding ring Pagzich . organi van de van org ng kan zic zijngest edeling ... aning of In M.A. rsiteit Am . A. J. Ak ina ond aniworden van een vord cod saties A ker 23 ubbelzin doo hetr een opeuit Aanvoor waarin voo nin ster erin gestuit feit (KN de Boo kun e. de beho nig zijn de schu ys (N dam (VUmans van MG nen alleldeis dat de gswoorrd zijn opge g tot stuit slag ud en recht ) ten d zei partije zich tens GO de ing met ged op nako A), novan elk het PCF) invalsh er n die MA rag lotte doo A nu Kreme woens uit hun belang en pro mevro Vrije lopen begint een r erke gez min uw drs f. Leg nieu gebore r blij met de nnin am goeken toc vanuit v van it ver Justiti dag 16 eigen te aanvang we verjaring Red g. enl r Doo gezic deze emaate . h jun schille n is, me zijn me van de sterm Nieuw e dr. E.H i 201 ich enijnvooijke taat visi in staa t tspunt code ben 0 dag volg zijn nde bel t dank te r een e een , ont adrukDe Let spoort .M. Hir demissi end op feestje code tot gewees angen aan vin uit han sch de exemp selscha Ba lin onair min g op . stan t met een en den Bal de > d te iste in laar brenge van Raad mr van de d voo perscentr r van deze . A. n. Wolfse code. Wolfse rzitter um W aanvul n gaf n het van aan eerste dat werkte ling is de op GOMA rrein de en de GBL een wen beh vanweg oefte selijke e he aan het meer specifieke ope nhe id >

GO

MA

een

Bul

Pag ina 19 NIB E-SVV gan en gen PersonOSR ma ken ens Pag cha de leer ina de com 21 Het H project pleet Pan dora Pag ina Versslag 23 M& M Me etin g 201 0

leti jun

i 201

n5

piv

0

feit

Pa gin a Vo orwo 2 ord

Pa gin a3 Le ve ns do ssier sfeer,

Pa gin Om a 9 de gaan be ha met nd me eli ng disch va e Pa n let gin le gege a Ho selsc ve ns f va 16 ha be n Di Pa de bij r gin s scipl Pe 2009 a 21 De rso on en de ine Pe Wet 30 sg rso Be Wet eg no sche on ev inz Be vem en sg ich s sche mten egev rming rm en Pa s en in ing gin nie Om a 26 uw ve gaan e ns tuss met arb me eid en dis sd esku medis che ge ch nd ge ige ad - 1 viseu r en

meed dis diisc isch che e ge geg ege gev veen nss en

Pri Ee vacy va n sp : ee n le ecia n p tse l o yrrruu lsc ver so ha v r de het erw sllaa in i in ch nzag nin toff ere g? to ers cht

Pa GO gina 1 M pr A; in ak tij ho k

na 6 isch

ud

ee

nh

Gee d’

ne

le

ec te er ltu ve re rsch n ei ... de

aa

cu

. Ke rn de waa el de rden n ... vo

na

15

f on s te de ru g ‘func ... tio

sp

13 be

e”

n-

or

. Ee

n

lle ti Sp n 6 ec ia l jun

i 20

10

pi

in

te

rv

ie

w

be

te

ke

ni

s vo

or

...

In

in

de

...

v

Pa gi Div naa 1 errs 11 site si bees teits stt itsbe pr pra belleei giin ac act id naa In tic tiic id in le pa ving 13 e in le ra ts s nttie gssv el errm ie veer za m ke ogge n en en is Pa e en gi tra Hoe na ns 15 Te vr bele ed en eft he ee id n ve so nd rzek er zo eraa ek ? r he t PI V ee

GVP

F

tic

ei

. Re

en

ad

ur

pr

ac

n

15

gi

se

d

11

Actualiteiten College 2010 Het Actualiteiten College is in eerste instantie als nascholing en verdieping bedoeld voor oud-cursisten van de oorspronkelijke PIV Opleiding en de daaruit voortgekomen leergangen Middelzwaar Letsel en Zwaar Letsel. Als er plaats over is, kunnen ook andere medewerkers van verzekeraars en expertisebureaus zich ervoor inschrijven. Omdat de leergangen Middelzwaar Letsel en Zwaar Letsel voor alle partijen in het letselschadeveld openstaan, is het verheugend dat er langzaam maar zeker ook medewerkers van belangenbehartigers aan dit college deelnemen. Op 21 en 23 september traden Chris van Dijk - Kennedy Van der Laan Advocaten - en Geertruid van Wassenaer - Beer advocaten - als docent op. Zij behandelden de jurisprudentie van het afgelopen jaar en de betekenis daarvan voor de praktijk en vervolgens de Wet deelgeschilprocedure voor letsel- en overlijdensschade. Veel van de ‘blinde vlekken’ bij de deelnemers wat deze wet betreft werden zo ingevuld. Helaas was er in september over dit onderwerp nog niet veel jurisprudentie beschikbaar. In totaal woonden 110 deelnemers het Actualiteiten College 2010 bij.

de

Pa m

vi

“G

oo

6.

id

PIV-Bulletin In 2010 verschenen acht PIV-Bulletins in een oplage van 2.500 exemplaren. In deze jaargang verschenen diverse artikelen over wetenschappelijke waarnemingen. Zo schreven Arno Akkermans en Annelies Wilken van de VU over het medisch beoordelingstraject bij letselschade, liet emeritus hoogleraar Freek Bruinsma zich over zijn pennenvrucht De Hoge raad van onderen interviewen en ging Kiliaan van Wees van de VU in op de verwerping door de Eerste Kamer van het Wetsvoorstel affectieschade. Wij verheugen ons steeds over de bereidwilligheid van een groot aantal advocaten om kopij aan te leveren. Gelukkig is er een stijging van het aantal artikelen die door medewerkers van verzekeraars en expertisebureaus zijn geschreven. Heet van de naald deed het PIV-Bulletin verslag van het aanbieden door Aleid Wolfsen - voorzitter van De Letselschade Raad - van het eerste exemplaar van de Gedragscode Openheid medische incidenten, betere afwikkeling Medische Aansprakelijkheid (GOMA) aan de op dat moment demissionaire minister van Justitie Hirsch Ballin. In juni werd een aantal artikelen over privacy en het inzagerecht van letselschadeslachtoffers gebundeld in de special Privacy: een pyrrusoverwinning?

De

ed

1.

he

de volgende keer weer. Het wordt als positief ervaren elkaar zo te ontmoeten en n het kan bijzonder efficiënt zijn om op één middag verschillende b belangenbeharl b h tigers of verzekeraars te spreken. De Letselplaza is uitdrukkelijk bedoeld voor behandelaren die normaal gesproken uitsluitend per brief, e-mail of telefoon contact met elkaar hebben. Als al deze mensen naar de Letselplaza zouden komen, kon het nog wel eens veel drukker worden!

Bu

n

Pa

G in ed M cid rag ed en sc In ho ud isc te od en bet he n; e O ekke eenn Aa bet pe is is vo vo or ns ere nh de pra pr a ei kt ijk ak fw d el ik me ijk ke d he lin isc id g h

Bu

ok

to

be

r 20

lle

tin

7

pi

10

va PIV in n de -B Aan cide ni ulle ex sp nten euw tin de em rake ; be e “G 200110 Bal mis plaa lij te eddr 0,, 5 w lin sion r op khei re af raaggs is al Pa gi sc ijze . D ai 16 d” wik sccood ko na ‘H be hade van aarm r m ju (G ke dee O rt an a) gm 1 aa hand clai ha ee inis nii 20 OM ling pe mel b) Rela atar ve nbev el m ndel be ter 10 A), M nhei ding Na tiv re ite st’ sc m rzek el ing. s in en staaat van is aa waa edis d m ge hr Pa ift it en fo et le eraa inge Nie het bij t er Just ng rvan che ed maa gi Uitb na m isch kt lin ut, tsel rs n vo t al ka inci nu itie ebod he ed 13 ex re eb e ze gen maa scha en or leen der dent een Er en t ee ez 7: idin M 61 it ge lf. Er vo r te de bela med n be van en co nst aa rs r. 1 g ve Ch Di Pa lin drag is or he vens ten ng diissc vat een , kl de vo Hir n te rzek jk r.H gi J.P en na Vo . 1. ge ennbbe chhee de m acht or sch alle g in scod derh t er ee va .M m do n vo ehha aa ze ed en de in Ke na) ve orde 18 da be ee gs nn . Sim r. ir. e, al en aa lg ar ns ni is rzek el pl de b) Spro ed on ‘m adw trok n tw waa ve sp en ntta e va rttiigge pr eu che en icht r y er veerrre Ee ng Ad La Va s inng reke bi edis erke ke eeta rb ra late all be n ee errss akel we n co ken vo an n g oo ‘b co jd nc ij ke ni nin Pa ca w n lang n van ijkh de rd loot lu ra ch lij n pa l fa de ng ng te gi ee n na na ijze ge e w k to rt se aa van van ri med pe ei O eenn re sie l’ pl Sp de ... so eidi 21 ee een van leve erkv t le ijen n un ngeb een zorg jke isch rson dsier lij 13 m n kh re aa ve er lo m nggs ve ie co ... . AM di pa in eids n en in k is rach el aanb nb e en er n shhu om ie ev ve enen tiën cide mm aan ’, ka te uiis Pa AR s br slag te te rb gi un e,A na De et zou t be nt al ic een n de en en no on vatt ders RA er de 24 ge em er en sl ar de s d di c in i R, 18 i be en oop co rv de n, n ge t vo uit ee in .H id BA de . Z en de oo GO en. er sd n et RP es leid or n kl fase ow en tr een k op MA Indi dewas ku ... en Pa nd en alle ac va el in an bela de Ee ve gi ig pa ht na de spar ng . er na n e Ve 21 tig rt of f he fa an ri ge ve ijen sc . To dr ne rbet 28 jaar rkke te jke t se ag er m ol en de to hade mom dire aa sc en stil kit nn od ns t be cl de ve vo ... inn ct pr e or g ak verz rhaa lang aim ent elijk ek sp vvaan 24 lspo ec rijk in te dat er . To n In he ialis Op do id aar sitie et e re deze te sb bi ge 8 ok el n j gr regr aa de ikw en bi re daan toob r ka oe es be st lic bela ijdte jdra ps st de er ar ad inn 28 r re r ... . ve ht. ng vaho ge kk ‘ger rest ia re de ‘h 2010 rp Sp ri n f Wwetor in lic ec jkst depl m uc vaann lati an he ve g derb av ht ifi r. J. ht gm G ef e de ef va ei G n ek in Ot iealdt m st at t en n ge w aanb M lin le De er Spie aken Hog il bl za de H re de A n ch di orde evel ksuiom reer ve vo aaall,, r, in d’ e R eef, ak’ 1 oge ar e de n te stts re or in ge aad he . H R ti zi va ve inge en...ge om is lig he ke oe aa , de jn kr co rv n len aa n ee te er gend ca ho egen – te eft de wel d ui de ol ui zet t do de nges n op aan e vr ssat edan . In rech za he tspr m gens t de en el en 6:1 et t n is pr st in 73 aa iepr ig m t – ak in aa zich enke code wor de als oken al do de g w oc heid ei 20 het na eerd k ,6 de De m le ni toeg n ge or weg as edur va 10 pred het e:1 de Re ee vo tot 74 of M br eu e- di ze chht r. lg ve een staa he e ge n Adv heef icaa M en we en vr tbba M va rgoe an t da t .F. ar gt re conc oc t pr t da ng va aag annkk n ee di de re 6:1 La Di t la aa ann n jxh e en mer on Den n ge ng re m een tivi lude t- of. 79 Ad di oo is > ge te vo rn hi brekkk vens t oo tken Bo br van edeb med teit erd. BW ca sek sc te is ertege kiiggee moe rdee nend sch n aa ha ezit ebez be het n roer t ge l is be en n di de ter it di wor ter ge slisse reellaattiv stellin en lden gesu antw de H e e op ge ac neig enndd ivite g de za vo gg oo oge stal le dt In hter d da voor itsoo in zi ken or eree rd. N Raa . he ligge t m ar rd jn en aans rd da aa d he t na nd et t. co r ee di pr De vo e he 6:17 l ov nclu eren ak t di aanl bben el t lgen ratio m ei Alle ha er si ee 3 en ar e. N . Sp ijkhe oord de De reer ngm ns t. va ie 6: ee aa id 6: r za n tis feite st atza l ik de te zi 179 17 r zi neem vo l lijke een vr ch, akk ee vers jn, op BW 4 BW jn m t or ha n Op aag relatie ka kort pi ar hha en chill gr . Ik ni en 113 echht f ee nnt e w an en on bben eet ing ko llaar ng va ee de de d ju er li 20 de nvou n de rgav ge rt bo die mat r to be van elic pa de ee volg ven bij ha , die 05 s te dig; ze e va ht linge lag inge de zaak n ha n dw van de ar zij en m wik vo is de ha n. . nu ar ar arsl dit gron huis had ev , ro keld orlig hoew ng en voor men aesi onge d af ho beve uw er ge m O afha de en e op va en orde stig nd el dr atza O, . e ju am ak ha was nk rest be . Als l lie viel . D d aa to en ridi a- . de ar ec sam elijk va nen ge p O, ov e pila n ee 33 sche aa pila htge en van n ha niet volg naas er O ar n jaar ns m br pr ar be noot et de hu ar le mee hier t an heen ak ou ak ha d, O elijk hoor is, ar lp ven r ge van der . Als in br le de spre he de. bezi part van rolsto ui kan tsel idve Zi tter ne de lijkh ‘dir ekt el ken zij , ec rzek j ha va r V, rden gebo en eids te in de er dden n he die zijn nd zal ve actie proc in rzek ’ en g vo ge t hu inm . va ed za er n or m is w idde aa ar ure r aa t. 7: ha pa enlij aart ls rtic k 95 ar n oe to 4 part ulie een t ve BW ne ren. rg , de r V oe ding aa en ns , va prak via n ha ear >

d

piv

ti n 4

Pag ina 1 Ged ragsco

Pag mei ina 2010 2

u

ass

o

Pagi

Mastercl

h

zaken rapport versche Stand van ade. rijk concept een omvang lingstraject bij letselsch Onlangs is ten en medisch beoordenormering, knelpun rinen, ‘Het een inventa bestaande gen’, waarin belanInventarisatie waaronder oplossingsrichtin de normering, knelpun mogelijke deelgenomen, 2 Dit concept , (belangent van bestaan sector hebben aan slachtofferzijde satie is gemaak oplossingsrichtingen. van) verzeke atie van ke genbehartigers schadebehandelaars t ter consult allerlei adviten en mogelij geplaats t en aan urd aars, medisch van op interne behartigers en toegestu rapport is ijstandverzeker adviseurs nuttig comnschadesector raars, rechtsb en medisch de de persone reacties met slachtoffers ontvangen. zijn diverse onals hebben seurs van entaripartijen. Er uit de branche Deze professi grondslag suggesties verzekeraars. conceptrapport becomm rapport ten mentaar en het totaal is het concept waaraan in inhoud van eetings Daarnaast nschade twee expertm uit de persone gelegd aan professionals tweeëntwintig

8

Karakter ondu uitleg bbelzinn (of bena igheid schu derin en ldeis g of ersve ratio reiste ) ...

Lindsey

In

Pagina 6 Verlies van arbeidsverm ogen en echtscheidin g ...

Pagina 9 Verband tussen AOV–uitkering en inkomen uit arbeid ...

Pagina

1

B u ll e

d

Pagina 4 Nieuw hulpstukvoo r de gereedschapskist ...

Pagina

Pagina 19 Cunn ingham

u

Pagina 15 van centraal ook nen Slachtoffer andere betrokke belang voor

Mw. gezien als prof. Wilken en aject wordt hadeh beoordelingstrnten in de letselsc mr. A.J. Het medisc Raad s grootste knelpu De Letselschade h Akkerman één van de eit ‘Het medisc Daarom heeft Vrije Universit afwikkeling. project gestart,met als doel m een nieuw 1 Amsterda hade’, in juli 2008 aject bij letselsc bewerkstellingen. te beoordelingstr verbeteringen eerst vanuit op dit terrein dit project is om naar een van te zoeken De ambitie daaruit invalshoek van jke en wetenschappeli het medisch traject gevonden van voor de . betere opzet ak te zoeken uit te werken nader e deze steun en draagvl tingen en aantal concret t aan een oplossingsrich worden wordt gewerk Momenteel ieven die in dit artikel resuluiteindelijk verbeterinitiat een en ander zal scode Het af in de Gedrag beschreven. he paragra teren in medisc Letselschade. Behandeling

Weetsvo ors vveerw rw worpen tel affectiesch ad geeb g ble l ken beondanks empir e maaaats m t chappehoefte en bre isch de lijke ste un

piv

Pagina 1 Stuit en verja ring vergoedi vordering ng ex Pagi P Pag agi schaad gina art. 3:31 na 12 dede12 7 BW Voor V Voo oo o Pagina orde rd deellsver ssverrreke 6 HR HR 1 eken Wet 10-0 niing; 0-07 0 - 7-20 deelgesc 09 voor hillenpro letse cedu l- en Pagi P Pag agin re gina overlijde naa 16 6 nsschade Geld G Gel eld e d dat dat stom st waat kr wat is, maa krom kro rom om is kt rech is t

o

mr. A.

Pagina 9 tussen Verschillen wet en Zorgverzekerings Ziekenfondswet

3

april 2010

h

Raad

Pagina 14 Alternatieve causaliteit; HR 18-122009

In

Pagina 4 Affectieschad e laat zich zomaar niet wegzetten …

Pa Pagina 10 Aansprakelijkh Aa eidsverzekerin en bevoeg gen dheid KiFiD

B ul le ti n

ud

Een intervie interview

Pagina 1 Eerste Kamer stelt velen teleur! eu ur!

piv Pagina 8 21e LSA-Sy mposio n. Een nieuwe aaanpak

d

Pagina 4 10e PIV Jaarcon ferentie en ntie schaduw ie. e.. In In de de van het slachto ach ac htoffer ffer ffe

Pa Pagina 6 Schadevergoeding Sc en ec echtscheiding

‘Jurid disch luch pikettpaaltjes’ tfietsen langs

Pagina 1 Wetsvo orstel affectie cttieeschade sch verworpen had ad ade

ou

februari 2010

ho

Pagina 3 Cadeau bij eerste lustr lustrum trum um m LetMe ...

Pagina 9 Verrekening van inkomsten na AO met uitkering uit AOV?

In

en in Pagina 1 verbeterinitiatiev Concrete hade De Letselsc project van

ect bij elingstraj en ch beoordde stand van zak Het medis adezaken: letselsch

Pagina 4 P Care managemen C t in de le letselschadeprakt ijk

Inh

Pagina Pag gina na 3 LLetMe etM Me ttra trakteert tr akteeert op op een bijzonder boek bo

Pagina 1 Een uitgesproke n hoogleraar hoogle ler erraaar aarr ... ....

Bu lle tin 2 d

Pagina Pag P agin in na 1 Jur Juridisch urid disch disc ch h lu luchtfietsen luc ucchtf tfieetse sen langs pik piketpaaltje kettpaa aal alttje tjes es

oud

Pagina 15 bij coachen Strategisch letselschade

piv

1

Inh

januari 2010

Inhou

Pagina 9 ex art. 83c Verhaalsrecht ngeval Zfw bij arbeidso

Bu lle tin

Inhoud

ect Pagina 1 beoordelingstraj Het medisch adezaken bij letselsch

Inhou

d

piv

Re

la

tiv

e

ite

it

en

m

ed

eb

ez

it

v

Bu

de

ce

m

be

lle

r 20

10

tin

8

5 PIV-Overeenkomst buitengerechtelijke kosten in de mediaschijnwerpers

PIV-staffel

De buitengerechtelijk kosten (BGK) vormen in letselschadezaken vaak een bron van discussie. In 2010 stond het onderwerp flink in de schijnwerpers na de aandacht ervoor in het televisieprogramma Radar. De uitzending heeft ertoe geleid dat op allerlei fronten extra kritisch is bekeken hoe in de praktijk met BGK wordt omgegaan. In de Tweede Kamer heeft de uitzending tot kamervragen geleid. Vanuit De Letselschade Raad en Slachtofferhulp Nederland zijn meldpunten geopend waar slachtoffers terechtkunnen die menen dat belangenbehartigers ten onrechte kosten bij hen in rekening brengen. Ook verzekeraars hebben onderzocht waar zij aan verbeteringen in de praktijk kunnen bijdragen. Naar aanleiding van de kamervragen heeft de minister van Justitie aangegeven het van groot belang te vinden dat voor het slachtoffer duidelijk wordt gemaakt welke kosten aan de belangenbehartiger worden vergoed. Transparantie staat voorop. Dit heeft ertoe geleid dat het Verbond van Verzekeraars en het PIV aan de leden en deelnemers heeft geadviseerd bij de eindafwikkeling van een schade altijd aan het slachtoffer te melden welk bedrag aan BGK is vergoed. Ook de PIV-Overeenkomst BGK is tegen het licht gehouden. Is het voor een slachtoffer voldoende transparant hoe de regeling werkt en wie eraan meedoen? De basis van de PIV-Overeenkomst BGK is de PIV-staffel. Deze gaat van een verband uit tussen de hoogte van de schade en de BGK. Bij de eindafwikkeling wordt het bedrag betaald dat met het uitgekeerde schadebedrag correspondeert. Hierover kan dus geen verschil van mening ontstaan. In de overeenkomst zelf is de bepaling opgenomen dat de belangenbehartiger eraan gehouden is zijn cliënt over de afwikkeling op basis van de overeenkomst te informeren. Een slachtoffer weet dus waar hij aan toe is. Verzekeraars en belangenbehartigers hebben in de loop van 2010 over de mogelijkheden overlegd om de overeenkomst te verbeteren. Dit heeft tot de volgende aanpassingen in de PIV-Overeenkomst voor 2011 geleid. - In de overeenkomst is expliciet een bepaling ter bescherming van het slachtoffer opgenomen. Hierin is vastgelegd dat de belangenbehartiger geen kosten bij het slachtoffer in rekening mag brengen bovenop de vergoeding van buitengerechtelijke kosten door de verzekeraar. Dit is altijd de intentie geweest, maar het is nu expliciet in de overeenkomst opgenomen. De bepaling vervalt wanneer van eigen schuld van het slachtoffer sprake is. - De tekst van de overeenkomst is vereenvoudigd, zodat voor iedereen duidelijk is welke vergoeding door de verzekeraar wordt betaald. Het PIV hoopt hiermee tot een nog betere regeling te zijn gekomen. Alle informatie over de PIV-Overeenkomst BGK is te vinden op www.stichtingpiv.nl. Op de site van het PIV zijn ook de deelnemende verzekeraars en belangenbehartigers te vinden. In 2010 is het aantal deelnemers aan de PIV-Overeenkomst weer uitgebreid. Het aantal deelnemende verzekeraars is op 18 gekomen en het aantal belangenbehartigers op 26. De deelnemende partijen zijn over het algemeen zeer positief over de overeenkomst. Zowel verzekeraars als belangenbehartigers vinden het prettig dat er geen discussie meer over de buitengerechtelijke kosten plaatsvindt en dat alle tijd en aandacht aan de eigenlijke schaderegeling kan worden besteed.

16

6 PIV Letselschadestatistiek “Whiplash vertegenwoordigt meer dan 50 procent van alle letselzaken.” “In 80 procent van de letselschades is de persoonlijke schade lager dan € 10.000.” Zijn deze beweringen juist? Dankzij de PIV Letselschadestatistiek is dat na te gaan. Daartoe is de afgelopen jaren met behulp van een groot deel van de branche een grote database opgebouwd. In 2010 zijn drie nieuwe verzekeraars tot de gebruikersgroep toegetreden, waardoor het aantal deelnemende maatschappijen in 2010 op twaalf is uitgekomen.

71% van de schades < € 5.000,82% van de schades < € 10.000,-

Het doel van de PIV Letselschadestatistiek is: - betrouwbare marktcijfers over schadelast en doorlooptijden op te leveren, - een zo zuiver mogelijke benchmark voor deelnemende maatschappijen te genereren, - inzicht in trends en ontwikkelingen van de schadelast te geven, - de effecten van wet- en regelgeving door te berekenen. Wat levert het voor de maatschappij op? Via de PIV Letselschadestatistiek kunnen de schadelast en doorlooptijden naar soort letsel, belangenbehartiger en soort schade worden uitgesplitst. Daardoor krijgen deelnemende maatschappijen tot op componentniveau inzicht in de opbouw van hun schadelast in verhouding tot de benchmark. Ook kunnen de maatschappijen de invloed van beleidswijzigingen toetsen. Zij kunnen bijvoorbeeld antwoord krijgen op de vraag wat het effect van een soepelere behandeling van lichte letselzaken op doorlooptijd en schadelast is. Daarnaast geeft de PIV Letselschadestatistiek inzicht in de resultaten van behandelaars, zodat deze van elkaars aanpak kunnen leren. De kracht van de PIV Letselschadestatistiek is de snelle realisering van een grote database. De aanlevering van de gegevens vindt direct na afwikkeling van de persoonlijke schade plaats. Alleen de betaalde schade wordt geregistreerd. De cijfers zijn via het online-rapportagesysteem te allen tijden voor het management beschikbaar. Via de exportmogelijkheid kunnen de deelnemers - naast een aantal tabellen en grafieken - informatie voor eigen analyses ontsluiten. In de

17

gebruikersgroep kunnen zij over de verdere ontwikkeling van het onlinesysteem meedenken en ervaringen uitwisselen. De aanlevering van de data kost niet veel tijd en kan digitaal of via een webbased registratieformulier plaatsvinden. In 2010 zorgden drie maatschappijen ervoor dat het ICT-systeem ter ondersteuning van de schadebehandeling de juiste data registreert. Daardoor kan het totaalbestand via data-export digitaal worden aangeleverd. Vanwege de grote database en de snelle groei ervan zal de PIV Letselschadestatistiek op termijn voor allerlei onderzoeken kunnen worden gebruikt. Zo zijn in 2010, in het kader van de diepteanalyse van de toepassing van de GBL, de cijfers over de verdeling van de aard van het letsel gebruikt. Wij verwachten dat de PIV Letselschadestatistiek in 2011 ook bij andere onderzoeken zal worden geraadpleegd. Letseltypen na 2 jaar/Diepteanalyse GBL

Verdeling aard letsel/PIV letselschadestatistiek

18

7 Organisatie Bestuur Eind 2010 en begin 2011 heeft het Sectorbestuur Schadeverzekeringen van het Verbond van Verzekeraars de volgende leden benoemd: - M.G. Delfos, als opvolger van mevrouw A.H.A.M. Jeuken MBA - beiden Delta Lloyd Groep. - C.J.A.M. Schneijdenberg - Allianz Nederland Schadeverzekering - in de vacature ontstaan door het vertrek van F. de Jager - London Verzekeringen. Naar aanleiding van de overdracht van de verzekeringsactiviteiten van Neerlandia van 1880 aan Ansvarldéa heeft E. Schipaanboord zijn functie als bestuurslid neergelegd. Raad van Advies In 2010 heeft het PIV-Bestuur de volgende leden benoemd: - P.A.M. van den Bedem, als opvolger van A.J. van Iwaarden - beiden Achmea Claims Center. - H. van der Hoeven - Allianz Nederland Schadeverzekering - in de vacature ontstaan door het vertrek van M.G. Speelmans.

PIV staf

19

Vooruitblik op 2011 - epiloog Eind 2010 is de hoofdmissie van het PIV nog iets scherper gesteld: “Het bevorderen van een zo optimaal mogelijke afwikkeling van personenschade door motorrijtuig- en aansprakelijkheidsverzekeraars (en derden die zij daarvoor inschakelen)”. Het PIV wil dit bereiken door onder meer eigen initiatieven te ontwikkelen en zo veel mogelijk te participeren in initiatieven van anderen die daaraan kunnen bijdragen. Op 7 maart 2011 presenteerde Stichting De Ombudsman haar rapport De Gedragscode Behandeling Letselschade: een goed bewaard geheim? Het vraagteken voegt een prikkelend element toe. Uit het onderzoek dat aan dit rapport ten grondslag ligt blijkt dat er nog niet zo veel is te merken van de GBL, zeker niet in de beleving van het slachtoffer. Hoewel op het rapport wel het een en ander is aan te merken - zo worden op basis van een beperkt dossieronderzoek, met ook nog grotendeels oude zaken, wel heel algemene conclusies getrokken - is het PIV blij met de tien aanbevelingen. De eerste daarvan is dat de verzekeraar het slachtoffer bij aanvang van een letselschadezaak standaard van de GBL op de hoogte brengt. Gelukkig beschikken veel verzekeraars over heldere brochures, waarin uitgebreid naar de GBL wordt verwezen. Deze brochures worden echter vaak via de belangenbehartiger verzonden, waar ze soms (?) blijven liggen. Het lijkt beter deze informatie rechtstreeks aan het slachtoffer te zenden. Het feit doet zich echter voor dat verzekeraars zichzelf met Bedrijfsregeling 15 (impliciet?) hebben opgelegd geen rechtstreeks contact met het slachtoffer op te nemen, wanneer het slachtoffer een belangenbehartiger heeft. De achterliggende gedachte daarvan is dat verzekeraars niet buiten de belangenbehartiger om met het slachtoffer over zijn schade praten, laat staan onderhandelen. Omdat het verstrekken van informatie niet onder dit verbod hoort te vallen, moet Bedrijfsregeling 15 daarop worden aangepast. De tweede aanbeveling is dat de belangenbehartiger er goed aan zou doen de GBL aan het begin van de zaak standaard met de cliënt te bespreken. Het PIV staat daar helemaal achter, al was het maar om onze achterban de ruimte te ontnemen om niet conform de GBL te werken, als de belangenbehartiger dat ook niet doet. Wij zijn benieuwd of en hoe vooral de advocatuur deze handschoen gaat oppakken, al was het maar om onze achterban de ruimte te ontnemen om niet conform de GBL te werken als de belangenbehartiger dat ook niet doet. Mede in dit licht heeft de Algemene Ledenvergadering van het Verbond van Verzekeraars de GBL in de zomer van 2010 voor alle leden bindend verklaard. Ook het rapport van Stichting De Ombudsman zal ongetwijfeld lopende initiatieven in een stroomversnelling brengen en nieuwe doen ontstaan. Gezien onze missie zal het PIV bij dergelijke processen niet ontbreken. Zo valt bijvoorbeeld nog winst te boeken bij het voorkomen van discussies over de buitengerechtelijke kosten. Daarover zijn wij in gesprek met de organisaties van letselschadeadvocaten. Naar verwachting zal het medisch traject in 2011 weer een stukje beter begaanbaar worden. De PIV Jaarconferentie 2011 heeft als thema Nieuwe spelers in het letselschadeveld. Dat zijn bijvoorbeeld de deelgeschillenrechter, de (herstel)coach en ook de social media. Ook over letselschade wordt veel getwitterd. Dat maakt het allemaal wat rumoeriger, maar het houdt de bestaande spelers scherp: verzekeraars, belangenbehartigers en in ieder geval het PIV. 20 20

Bijlage 1 - In de Stichting PIV deelnemende verzekeraars per 31 december 2010 Achmea Claims Center Aegon Schade Allianz Nederland Schadeverzekering (inclusief London Verzekeringen) Amlin Corporate Insurance ASR NL Schade Bovemij Centramed Chartis Europa S.A. Chubb Insurance Company Delta Lloyd Groep (inclusief ABN-Amro en Erasmus) Generali De Goudse Klaverblad Nationale-Nederlanden De Nederlanden van Nu De Noordhollandsche van 1816 Onderlinge Verzekering Overheid REAAL RVS - ING Turien & Co. Assuradeuren TVM Letselschaderegeling Nederland Unigarant Verzekeringen Univé Schade Verenigde Assurantiebedrijven Nederland VGA Verzekeringen VvAA schadeverzekeringen Waarborgfonds Motorverkeer XL Insurance Company Ltd. ZLM Zurich Insurance Plc, Netherlands Branch (Zurich Schade)

21

Bijlage 2 - Samenstelling PIV-organen per 31 december 2010 Staf J.J. Daniëls Mr. R.S.D. Dielen Mr. F.Th. Kremer Mevrouw J.M. Polman Mevrouw mr. M. Volker

Adviseur Coördinator Organisatie en Communicatie Directeur Secretaresse Senior beleidsmedewerker

Bestuur Th.J.H. Woudstra, voorzitter Mr. ing. R. van Gijzen, vicevoorzitter Mr. M.G. Delfos Mr. J. van Leer F.N.A. Toussaint Mr. F.Th. Kremer, secretaris Mr. J.F.M. Hennekam Mr. C.J.A.M. Schneijdenberg

Achmea ASR Nederland Delta Lloyd Groep Generali Nationale-Nederlanden PIV Unigarant Allianz Nederland Schadeverzekering (begin 2011)

Raad van Advies P.A.M. van den Bedem Mevrouw mr. A.F. Kramer Mr. H. van der Hoeven Mr. O. Sleurink Mevrouw drs. V. van der Does J.J. van Leeuwen Mevrouw mr. R.M. Voragen Mr. F.Th. Kremer, secretaris Mr. H.J. den Hollander, voorzitter Mr. P.M.M. Leenders G.J. Strijker J.J. Smits Mr. P. Balkenende

Achmea Claims Center Aegon Schade Allianz Nederland Schadeverzekering ASR Nederland Delta Lloyd Groep De Goudse Nationale-Nederlanden PIV REAAL REAAL Univé Schade Waarborgfonds Motorverkeer ZLM

Redactieraad Mevrouw mr. C.P.W.M. Mathijssen Mr. H. van der Hoeven Mevrouw mr. A. Ales Mr. A.F.J. Blondeel, voorzitter Mr. A.E. Santen R.H. de Groot Mr. E. Lantinga Mevrouw J.M. Polman, secretaris C. Visser Mr. S.W. Polak Mevrouw mr. M.M. van der Meer

Achmea Claims Center Allianz Nederland Schadeverzekering ASR Nederland ASR Nederland Centramed Delta Lloyd Groep Medirisk Stichting PIV REAAL SNS REAAL XL Insurance Company Ltd.

Technische Commissie Mr. P.J.M. Houben Mr. R.M. Keijzer Mevrouw mr. G.J.C. van der Kolk Mr. A.J. Baanen J.J. Daniëls, voorzitter Mevrouw mr. M. Volker Mr. R. Bergman

Achmea Claims Center ASR Nederland Delta Lloyd Groep Nationale-Nederlanden PIV PIV Univé Verzekeringen

22