Bewegen en sport
Bewegen en sport Een actieve leefstijl is een wezenlijk bestanddeel van een gezonde leefstijl. Een actieve leefstijl draagt bij aan kwaliteit van leven of gezondheid in de breedste zin van het woord. De school kan op diverse manieren een bijdrage leveren aan het doen ontwikkelen en benutten van een actieve leefstijl: door te zorgen dat er elke dag voor alle kinderen en jongeren voldoende aantrekkelijke en uitdagende mogelijkheden zijn om te bewegen. Als het goed is draagt dat meteen ook bij aan een positieve gewoontevorming ten aanzien van voldoende bewegen. De waarde van deze invalshoek ligt zowel op de korte termijn als op de lange termijn; door de kinderen en jongeren datgene aan bagage mee te geven dat ze nodig hebben om een leven lang deel te kunnen nemen aan sport en bewegingssituaties als onderdeel van hun bewegingscultuur. Goed leren deelnemen aan bewegen en sport is dan het doel. De waarde is hier vooral indirect en op de lange termijn; door fysieke activiteiten of sport als middel in te zetten voor buiten het bewegen zelf gelegen effecten. De kinderen en jongeren ervaren zo tegelijk wat de meerwaarde kan zijn van deelnemen aan bewegen en sport. Bewegen en sport zijn zo gezien in schoolverband zowel doel als middel. Binnen dit leerplankader SBGL worden daarom ook verschillende denklijnen onderscheiden ten aanzien van de wijze waarop vanuit het thema bewegen en sport op school wordt bijgedragen aan het ontwikkelen van een gezonde leefstijl. Deze denklijnen zijn echter niet alle even goed te vertalen in doorlopende leerlijnen. Verder is het goed om te bedenken dat, in het denken over de relatie tussen bewegen en sport en een gezonde leefstijl voortdurend geswitcht wordt tussen: een brede en een beperkte opvatting van gezondheid: bewegen en sport dragen bij aan persoonlijk welbevinden of aan fysieke fitheid; deelnemen aan bewegen en sport of léren deelnemen aan sport- en bewegingssituaties; sport en bewegingssituaties als onderdeel van onze bewegingscultuur (een verschijningswijze van menselijk handelen) of bewegen in de zin van fysieke activiteit. In concrete bewegingssituaties kunnen die betekenissen naast elkaar aanwezig zijn en elkaar versterken. Maar bij het nadenken over doelstellingen van onderwijsactiviteiten moeten ze scherp onderscheiden worden. De bijdrage van onderwijs op het thema bewegen en sport aan het ontwikkelen van een gezonde leefstijl wordt in dit leerplankader langs twee luiken uitgewerkt: 1) Goed leren deelnemen aan sport- en bewegingssituaties Jongeren moeten op school, steeds vanuit een pedagogisch perspectief, (meer) bekwaam raken voor deelname aan sport en bewegingssituaties. Als die jongeren daar uiteindelijk zelf voor kiezen kunnen sport en bewegen een belangrijk bestanddeel worden van een actieve leefstijl en daarmee bijdragen aan een gezonde leefstijl. 2) Fysieke activiteit Bewegen en sport kunnen worden ingezet om buiten het bewegen zelf gelegen doelen te realiseren. Het gaat hier eigenlijk vaak niet eens zozeer om onderwijs. Vanuit bewegingsonderwijs gedacht is een bijdrage aan zulke doelen een welkom neveneffect, maar geen doel op zich. Het thema Bewegen en Sport is geschreven in nauwe samenwerking met NOC*NSF, NISB en KVLO en de lerarenopleidingen voor bewegingsonderwijs. Het thema Bewegen en sport bestaat uit de volgende kernen: Bewegen verbeteren Bewegen regelen Bewegen waarderen Gezond bewegen
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
1
Bewegen verbeteren
Bewegen en sport
Bewegen verbeteren Beter leren deelnemen aan sport- en bewegingssituaties (in de zin van handelen binnen / als onderdeel van de bewegingscultuur). Verwerven van een meervoudige deelnamebekwaamheid. Subkernen van de kern Bewegen verbeteren zijn: Vaardiger bewegen Veilig bewegen
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
2
Bewegen verbeteren
Bewegen en sport
Vaardiger bewegen 0-4 jaar
Veel en gevarieerd spelen en bewegen: vormen van lopen, fietsen, steppen, balanceren, springen, mikken, werpen en vangen, stoeien, dansen, klimmen, schommelen, wegslaan, et cetera
groep 1-2
Leren deelnemen aan meer eenvoudige bewegingsactiviteiten: balanceren, klimmen, zwaaien, over de kop gaan, springen, hardlopen, mikken, jongleren, doelspelen, tikspelen, stoeispelen, bewegen op muziek (zie basisdocument bewegingsonderwijs) en zwemmen
groep 3-6
Leren deelnemen aan meer eenvoudige bewegingsactiviteiten: balanceren, klimmen, zwaaien, over de kop gaan, springen, hardlopen, mikken, jongleren, doelspelen, tikspelen, stoeispelen, bewegen op muziek (zie basisdocument bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs) en zwemmen
groep 7-8
Leren deelnemen aan bewegingsactiviteiten binnen balanceren, klimmen, zwaaien, over de kop gaan, springen, hardlopen, mikken, jongleren, doelspelen, tikspelen, stoeispelen, bewegen op muziek (zie basisdocument bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs) en zwemmen
VO onderbouw
Leren van complexere bewegingsvaardigheden, de context wordt realistischer: vormen van atletiek, bewegen op muziek, spelen, turnen, zelfverdediging, zwemmen en actuele bewegingsactiviteiten (zie basisdocument bewegingsonderwijs voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs)
Bovenbouw vmbo
Verdiepen binnen een keuze aan bewegingsactiviteiten, in realistische contexten: vormen van spelen, bewegen op muziek, atletiek, zelfverdediging, zwemmen, turnen, water-, wintersporten, actuele bewegingsactiviteiten
Bovenbouw havo/vwo
Verdiepen binnen een keuze aan bewegingsactiviteiten, in realistische contexten: vormen van spelen, bewegen op muziek, atletiek, zelfverdediging, zwemmen, turnen, water-, wintersporten, actuele bewegingsactiviteiten
MBO
Verdiepen binnen een keuze aan bewegingsactiviteiten, in realistische contexten, passend binnen eigen leefstijl en beroepsperspectief
HBO/WO
Kiezen van eigen bewegingsactiviteiten, in realistische contexten, passend binnen eigen leefstijl en beroepsperspectief.
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
3
Bewegen verbeteren
Bewegen en sport
Veilig bewegen 0-4 jaar
Regels accepteren en je daar aan houden
groep 1-2
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden
groep 3-6
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten
groep 7-8
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten
VO onderbouw
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten Samen bewaken van die risico's en maatregelen nemen indien nodig
Bovenbouw vmbo
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten Samen bewaken van die risico's en maatregelen nemen indien nodig Facultatief toezicht houden op maatregelen om risico's beperkt te houden
Bovenbouw havo/vwo
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten Samen bewaken van die risico's en maatregelen nemen indien nodig Facultatief toezicht houden op maatregelen om risico's beperkt te houden
MBO
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten Samen bewaken van die risico's en maatregelen nemen indien nodig Facultatief toezicht houden op maatregelen om risico's beperkt te houden
HBO/WO
Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten Samen bewaken van die risico's en maatregelen nemen indien nodig Facultatief toezicht houden op maatregelen om risico's beperkt te houden
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
4
Bewegen regelen
Bewegen en sport
Bewegen regelen Taken verdelen en vervullen die het samen steeds beter deelnemen aan bewegingssituaties bevorderen, rekening houdend met mogelijkheden, wensen en gevoelens van jezelf en anderen. De kern Bewegen regelen bestaat uit de volgende subkernen: Regelende taken vervullen Jezelf ontwikkelen
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
5
Bewegen regelen
Bewegen en sport
Regelende taken vervullen 0-4 jaar
Volgen en accepteren van regels
groep 1-2
Reguleringstaken verdelen en vervullen
groep 3-6
Reguleringstaken verdelen en vervullen
groep 7-8
Reguleringstaken verdelen en vervullen
VO onderbouw
Specifieke regelende rollen vervullen
Bovenbouw vmbo
Verdiepen in regelende rollen naar eigen keuze binnen meer realistische contexten
Bovenbouw havo/vwo
Verdiepen in regelende rollen naar eigen keuze binnen meer realistische contexten
MBO
Verdiepen in regelende rollen naar eigen keuze binnen meer realistische contexten
HBO/WO
Verdiepen in regelende rollen naar eigen keuze binnen meer realistische contexten
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
6
Bewegen regelen
Bewegen en sport
Jezelf ontwikkelen 0-4 jaar
Alles proberen
groep 1-2
Alles proberen
groep 3-6
Blijven proberen, ook als het eens mislukt
groep 7-8
Blijven proberen, ook als het eens mislukt
VO onderbouw
Actief op zoek gaan naar mogelijkheden om je te verbeteren
Bovenbouw vmbo
Actief op zoek gaan naar mogelijkheden om je te verbeteren
Bovenbouw havo/vwo
Actief op zoek gaan naar mogelijkheden om je te verbeteren
MBO
Actief op zoek gaan naar mogelijkheden om optimaal te presteren binnen je eigen profiel
HBO/WO
Actief op zoek gaan naar mogelijkheden om optimaal te presteren binnen je eigen profiel
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
7
Bewegen waarderen
Bewegen en sport
Bewegen waarderen De waarde / de betekenis van bewegen aan den lijve ervaren, je daar bewust van worden en bewegen een plek geven in je persoonlijke leefstijl. Subkernen van de kern Bewegen waarderen zijn: Bewegen beleven De inbreng van anderen waarderen Bewegen kiezen
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
8
Bewegen waarderen
Bewegen en sport
Bewegen beleven 0-4 jaar
Natuurlijk plezier aan bewegen bekrachtigen
groep 1-2
Natuurlijk plezier aan bewegen bekrachtigen
groep 3-6
Dit verder ontwikkelen voor een zo breed mogelijk scala aan bewegingsuitdagingen
groep 7-8
Dit verder ontwikkelen voor een zo breed mogelijk scala aan bewegingsuitdagingen
VO onderbouw
Dit verder verkennen binnen verschillende contexten, omgevingen, sociale verbanden, niveaus, et cetera
Bovenbouw vmbo
Eigen voorkeuren (qua activiteiten, motieven, contexten, omgevingen, sociale verbanden) via langer durende keuzes meer diepgaand verkennen
Bovenbouw havo/vwo
Eigen voorkeuren (qua activiteiten, motieven, contexten, omgevingen, sociale verbanden) via langer durende keuzes meer diepgaand verkennen
MBO
Eigen voorkeuren (qua activiteiten, motieven, contexten, omgevingen, sociale verbanden) via langer durende keuzes meer diepgaand verkennen
HBO/WO
Eigen voorkeuren (qua activiteiten, motieven, contexten, omgevingen, sociale verbanden) via langer durende keuzes meer diepgaand verkennen
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
9
Bewegen waarderen
Bewegen en sport
De inbreng van anderen waarderen 0-4 jaar
Kijken naar de manier waarop andere kinderen deelnemen
groep 1-2
Verschillen zien in de manier waarop kinderen deelnemen
groep 3-6
Verschillen waarderen in de manier waarop kinderen deelnemen
groep 7-8
Verschillen waarderen in de manier waarop kinderen deelnemen
VO onderbouw
Verschillen in de manier waarop kinderen deelnemen benutten
Bovenbouw vmbo
Verschillen benutten als team
Bovenbouw havo/vwo
Verschillen benutten als team
MBO
Verschillen benutten als team
HBO/WO
Verschillen benutten als team
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
10
Bewegen waarderen
Bewegen en sport
Bewegen kiezen 0-4 jaar
Verschillende activiteiten en materialen kiezen
groep 1-2
Activiteiten kiezen die je durft en kunt
groep 3-6
Onderscheid maken tussen wat je leuk en minder leuk vindt en waar je goed en minder goed in bent
groep 7-8
Onderscheid maken tussen wat je leuk en minder leuk vindt en waar je goed en minder goed in bent
VO onderbouw
Onderscheid maken welke bewegingsuitdagingen het meest aanspreken en passen bij je eigen voorkeuren en mogelijkheden en op basis daarvan keuzes maken tussen diverse bewegingssituaties
Bovenbouw vmbo
Overwogen keuzes maken welke bewegingssituaties deel uit kunnen en moeten maken van je eigen leven / leefstijl (en hoe en waarom) en welke minder
Bovenbouw havo/vwo
Overwogen keuzes maken welke bewegingssituaties deel uit kunnen en moeten maken van je eigen leven / leefstijl (en hoe en waarom) en welke minder
MBO
Het (toekomstige) werk betrekken bij de overwegingen voor bewegingsactiviteiten
HBO/WO
Het (toekomstige) werk betrekken bij de overwegingen voor bewegingsactiviteiten
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
11
Gezond bewegen
Bewegen en sport
Gezond bewegen Ervaren welke positieve bijdrage intensief bewegen en fit zijn kunnen leveren aan je persoonlijk welbevinden en je eigen fitheid kunnen beïnvloeden. De kern Gezond bewegen bestaat uit de volgende subkernen Trainen Intensief bewegen
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
12
Gezond bewegen
Bewegen en sport
Trainen 0-4 jaar
Actief deelnemen aan allerlei bewegingsactiviteiten
groep 1-2
Herkennen van normale signalen van inspanning (warm, zweten, hijgen)
groep 3-6
Verschillen in fitheid (h)erkennen, waaronder je eigen
groep 7-8
Verschillen in fitheid (h)erkennen, waaronder je eigen
VO onderbouw
Diverse trainingsvormen ervaren door doen en daardoor gaan herkennen en waarderen
Bovenbouw vmbo
Trainingsprincipes leren en zelf vormen van training plannen, uitvoeren en evalueren (naar effect en ervaring)
Bovenbouw havo/vwo
Trainingsprincipes leren en zelf vormen van training plannen, uitvoeren en evalueren (naar effect en ervaring)
MBO
Trainingen plannen, uitvoeren en evalueren, mede in relatie tot duurzame inzetbaarheid in werk
HBO/WO
Trainingen plannen, uitvoeren en evalueren, mede in relatie tot duurzame inzetbaarheid in werk
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
13
Gezond bewegen
Bewegen en sport
Intensief bewegen 0-4 jaar
Normaal vinden dat je elke dag actief meedoet aan allerlei speel- en bewegingsactiviteiten
groep 1-2
Normaal vinden dat je elke dag actief meedoet aan allerlei speel- en bewegingsactiviteiten
groep 3-6
Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen
groep 7-8
Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen
VO onderbouw
Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen Voorkeuren voor bepaalde activiteiten / inspanningsniveaus ontwikkelen (liefst ook voor tamelijk intensieve, niet voor iedereen op het hoogste niveau)
Bovenbouw vmbo
Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen Voorkeuren voor bepaalde activiteiten / inspanningsniveaus ontwikkelen (liefst ook voor tamelijk intensieve, niet voor iedereen op het hoogste niveau) Eigen voorkeuren nader verkennen door meer diepgaande keuzes
Bovenbouw havo/vwo
Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen Voorkeuren voor bepaalde activiteiten / inspanningsniveaus ontwikkelen (liefst ook voor tamelijk intensieve, niet voor iedereen op het hoogste niveau) Eigen voorkeuren nader verkennen door meer diepgaande keuzes
MBO
Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen Voorkeuren voor bepaalde activiteiten / inspanningsniveaus ontwikkelen (liefst ook voor tamelijk intensieve, niet voor iedereen op het hoogste niveau) Eigen voorkeuren nader verkennen door meer diepgaande keuzes mede in het perspectief van de beroepscarrière
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
14
Gezond bewegen
HBO/WO
Bewegen en sport
Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop, et cetera), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen Voorkeuren voor bepaalde activiteiten / inspanningsniveaus ontwikkelen (liefst ook voor tamelijk intensieve, niet voor iedereen op het hoogste niveau) Eigen voorkeuren nader verkennen door meer diepgaande keuzes mede in het perspectief van de beroepscarrière
Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl
15
