8meter10 * 10meter93 290 jaar geschiedenis van Burgemeester Wuiteweg 83 te Drachten Door Jan Sikke van der Zwaag
1
Een onbeduidend huisje, wat vreemd geplaatst tussen de andere bebouwing aan de Burgemeester Wuiteweg te Drachten, zeker 5 meter verder naar achteren dan de buren en een beetje scheef ten opzichte van de weg. Vanaf het Blauwgras was het net een zinkend schip, het geheel helde flink achterover. Eenmaal binnen waande je je in een andere tijd. Langs het “Hûske” door de achterdeur, rechts een keukentje met granito aanrechtblad en een geiser. Een gastel waar net geen twee pannen op pasten. Links de deur naar de bijkeuken annex badkamer met lavet. Geen douche, geen bad, geen wasmachine of zelfs maar een aansluiting daarvoor. En een plafondhoogte van nog geen 1 meter 87. Door de hal annex keuken rechts een slaapkamertje, vooruit een woonkamertje met gaskachel en links de deur door de tweede woonkamer. Inclusief bedstede en balkenplafond in groene en beige kleuren. Weliswaar verstopt achter zachtboard, zeer populair bouwmateriaal in de jaren ‘70 van de 20e eeuw, maar daar moest je dan maar doorheenkijken. Aan de andere kant van de kamer rechts een raam in de voorgevel waar ooit een deur zat, en dus een halletje die later bij de woonkamer getrokken is en aan het andere uiteinde naast de bedstede een deur naar alweer een halletje met links, wederom achter board, de houten wand met de ingang naar de kelder onder de bedstede. Hiernaast een deur naar de achterste slaapkamer, welke met veel creativiteit in het zwaar verzakte kozijn is geplaatst. De slaapkamer door, door de deur en je staat weer in de bijkeuken. In het plafond een luik naar de zolder, een waar houtwormen paradijs gezien de vele gaatjes in de als balken gebruikte boomstammetjes. En niet te vergeten het overvloedige zonlicht tussen de kieren van de dakpannen door. Na nog geen halfuur binnen hebben we een bod gedaan en op 22 september 2005 is het van ons, ons droomhuis. Lavet eruit, gat in het plafond gezaagd om de douche te plaatsen hier en daar een likje verf en klaar is kees. En dan komt de winter, begint je matras te schimmelen, zo vochtig is het in huis. De paddenstoelen groeien in het toilet. Je schaft een lucht ontvochtiger aan en zet de verwarming wat hoger en dan begint de vloer te zakken, blijkt de cementvloer van dik 5 cm koud op de onderliggende veenlaag te liggen. Later die winter enkele keren het toilet bevroren en in het voorjaar, zit je TV te kijken tijdens een stortbui, worden je voeten ineens nat. Bij de bouw van omliggende huizen en wijken in de jaren ’30 tot ’70 vond men het blijkbaar nodig het maaiveld ook te verhogen, wat er in de loop van de tijd tot resulteerde dat nr 83 gemiddeld 30 cm onder straat niveau verdween. Je kunt dan wel nagaan wat er gebeurt tijdens een stortbui als je afvoer niet in orde is. Dikke pret, aan de slag dan maar met een renovatieplan. Nieuw dak, nieuwe vloeren, muren opnieuw opmetselen en funderen want de oudste fundering ligt maar 20cm in de grond op een dik pak veen. De fundering van de aanbouw ligt trouwens wel 3 meter de grond in, zo blijkt later als een medewerker van van Assen Sloopwerken vraagt of er een klooster heeft gestaan.
2
Aldus plannen gemaakt architect ingeschakelt, vergunning aangevraagd en dan begint de welstandscommissie zijn oordeel te vellen. Note: de Welstandscommisie bestaat sinds 1926 om verrommeling in het landschap tegen te gaan, als ik door Drachten heen loop vraag ik me af of ze 80 jaar hebben liggen slapen? Maar dat terzijde.
Het behouden van de karakteristieke gevel is belangrijk voor ze, alsook de ligusterhaag op de erfgrens langs het Blauwgras. Verder keuren ze achtereenvolgens 3 plannen af en bij de laatste krijgen we een vergunning voor verbouw met de eisen van nieuwbouw. Alles leuk en wel maar ik krijg geen deur van 2 meter 30 onder een plafond van 1 meter 87. We besluiten dan maar korte metten te maken en vragen een sloopvergunning en een nieuwbouw vergunning aan en voor je het weet sta je met de buurman de voorgevel om te duwen. Halverwege 2007 zitten we in een nieuw huis met centrale verwarming, goed geïsoleerd, een gasstel waar wel vier pannen op passen en een douche waarin je niet met je hoofd door het plafond steekt. Keurig in lijn met de andere huizen in de straat. De plannen om de bedsteewand te redden zijn gesneuveld en al wat er dan nog rest zijn twee keramische schoorsteenkappen uit 1926. En natuurlijk het verhaal van een eeuwenoud huisje, dat de afbraak van de kerk op de Zuiderbegraafplaats en de komst en opheffing van de tramlijn Drachten-Heerenveen meemaakte en dus maar het archief in.
3
De eerste vermelding die gevonden is is 15 december 1716, een koopbrief tussen Hemme Fransses, Vermaner als verkoper en Lourens Minnerts en Sijtze Wijgers, armvoogden van de Mennonitenkerk Drachten, kopers.
Coopbrief voor Lourens Minnerts cum sociis in qualiteit copers van Himme Franses vercoper Himme Franses woonachtich in Oldega, bekenne vercocht en in weare eigendom overgedragen te hebben, aen Lourens Minnerts en Sijtse Wijggers met hun vordere cum sociis, armvoogden van onse Menonite gemeente in de Drachten cum annexis, seeckere kamer met desselfs plaets en halve thuijn, met alle watter aen behoort, soo als tegenwoordigh bij Albert Halbes of desselfs vrouw wort bewoont, staende en gelegen in de Suijderdrachten, hebbende aen de oostercant van de thuijn de pastorije ten oosten, en de andere kamer dese copers in voorgeschreven qualiteit ten westen, daerbij het oostereijnde van ‘t turfhuis, doch de thuijn mandelig met de copers in qualiteit, over het geheel belast met twee caroliguldens grontpacht, aen de pastoije van de Suijderdrachten te betalen, hebbende het kerckhof ten suijden, de bijsitter A. Nicolaeij nomine uxoris ten noorden, de Lijkwegh ten westen, dat met sijn respective lasten en profijtten, actiën, servituten en gerechtighheden daer toe en aen behorende, soo en gelijck met mij can en magh compeeteren. Dat voor de somma van eenhondert goudtguldens, te betalen in vrij cost en schadeloos gelt met klinckende munte en geensinst met Landschaps obligatiën op den eersten Maeij 1717 aencomende, sullende bij de betalinge vandien quitantie op desen worden gepasseert, ende dewijl mij vercoper met de aenneminge van de copers wel genoecht, soo passeeere ick haer desen voor een suijver vrij coopbrieff, stellende deselve hiermede in de waere eigendom, ende met den 12den meije 1717 in de ledige reaele en actuaele possessie, om de gecochte kamer cum annexis te mogen aenvaerden, possederen en gebruijcken, gelijck een ijder met sijn eigen geoorloft is te doen, met aenneeminge en belofte om het vercochte vrij te leveren en voor evictie vandien caveren onder verbant van mijn goederen, met submissie van den Hove van Friesland en allen anderen gerechten, in kennisse mijn eigen handt beneffens dien de handt van Jan van Weperen, notaris publicus als versochte getuijge desen 15den december 1716 Himme Franses
J.v. Weperen, notaris publicus
Alsoo de coop van de caemer met desselffs plaets en halve thuijn cum annexis in boven- en ommestaende coopbrieff vermelt drie maelen over de kercke van de Zuijder Drachten en gelijcke veel maelen over den Gerechte van Smallingerlandt sonder oppositie, protestatie offte niaerneeminge van iemandt is geproclameert, soo ist dat ick Arent van Haersma, grietman van voorgeschreven grietenije in voorgeschreven coop meede hebbe geconsenteert en de copers het gecoffte geadjudiceert voorbeholdens nochtans de heerlijckheijdt deeser provincie, Smallingerlandt en een ieder sijn gerechtigheijdt in alles. Actum ut supra A. v. Haersma 4
In de marge: De verkooper Hemme Fransen verklaart door deesen dat hij sijn betaalinge ten vollen heeft ontfangen, en pasceert dit bovenstaande voor volkoomen quitantie, datum den 13 december 1717 Himme Franses “Leges” ‘t consent 2-10-0 ‘t tekenen 1-10-0 proclameren 2-2-0 in de kerck 0-8-0 voor ‘t segel 0-4-0 voor ‘t bestellen 0-6-0 ste 40 penning 3-10-0 -------------------------------------------10-10-0 Dit is deur Lourens Minnerts betaelt den 17 junij 1717 A. Nicolaij
afb. 1 coopbrief 15 december 1716
5
6
Hemme Franses wasgebruiker van stem nr.3 te Zuider-Drachten. Eigenaresse was Frouckjen Eringa (bron 1) Hemme trouwde met Sjouk Luijkens (4) Uit de koopbrief blijkt dat het hier gaat om een huis met twee kamers, waarschijnlijk met een gezamenlijke ingang op de zuidkant, aan beide zijden van de scheidingsmuur een bedstede met daaronder een keldertje en kelderraam op de noordkant. Uit de oudste muren van dit pand, die van de westelijke kamer (voorhuis) die nog geheel intact waren bleek uit niets dat er ramen aanwezig waren op de noorden of zuidkant. Voor- en achtergevel alsmede de noordelijk gevel van de oostelijke kamer zijn later vervangen en in de zuidelijke gevel van die kamer zijn later ramen aangebracht. Uitgaande dat beide kamers alleen kleine vensters hadden in respectievelijk de vooren achtergevel heb ik de volgende reconstructietekening gemaakt situatie 1716 met de kerk naar voorbeeld van een tekening van Stellingwerf. Note: De kerk van Suijderdragten was voor de reformatie gewijd aan Sint Pieter en op de huidige plek (Zuiderbegraafplaats) gesticht in het jaar 1148, welk jaartal duidelijk staat op een stuk eiken rib in het kapwerk van de Grote kerk in het “gebuurte van Drachten” . Deze rib heeft behoord tot de oude kerk in de “Zuider-Boerenstreek” (33)(34)
7
1716 Uit de koopbrief blijkt ook dat er grondpacht betaalt wordt aan de Pastorije van Suijderdrachten. De percelen blijken op de heerd van de Pastorie “Zaethe, streckende van De Dwarsvaert westwaerts tot in de Drayt” te liggen. Bij de volgende verkoop hebben we inmiddels het kadaster en dus een mooi overzicht van de ligging van het geheel. Na de verkoop aan de Doopsgezinde gemeente komen we de volgende huurder tegen (bron 3)
1730 1746 1766 1776 1779 1780 1787 1790
de kamer verhuurt op het Suijd Naast de kerk. Aan Aaltje Lammerts voor de som van 11 caroligulden verhuurt aan (onleesbaar) Eelkes de Oosterkamer op het zuid verhuurd aan Oebele Jan tot maai 1773 (7 Caroligulden) De westerse kamer bij de Suider kerkhof aan wed. Jan Hendriks, Trijntje Cornelis 12 Caroligulden De oosterse kamer verhuurt aan Evert Jans zie 1779 voor 12 Caroligulden de oosterse kamer op het suid wordyt bewoont door Brocht Ger….. De westerkamer Doet ……… huur 14 Cgld
1776 Trijntje Cornelis geb. 1723 te Oldeboorn, ov. 15-1-1807 te Zuider-Drachten. Geh. op 28-2-1751 te Drachten met Jan Hendriks van Noorder-Drachten ov. voor 1776 Kinderen uit dit huwlijk: Hendrik Jans gedoopt 23-4-1753 (4)Drachten, Wietske Jans geboren 1754, overl. 30-10-1831 (5) te Drachten geh. Met Rinze Thijsses Zwarts (achternaam ook Thijssens) geb. 1772 te Drachten, ov. 5-11847 te Drachten (5) , Tjerkjen Jans doop 12-3-1758 te Drachten (4) Sjoukjen Jans ged. 9-3-1760 te Drachten (4) ov. 14-6-1824 (5) geh 14-5-1786 te Drachten (4) met Jacobus Wiebes Pool. 8.
1841 De volgende transactie die we tegenkomen is gedateerd 15 Juni 1841: De Heeren Martin de Boer, ontvanger van de directe Belastingen en accijnsen, wonende in de Noorderdragten en Meindert Kuipers, goud en zilversmid aldaar in de hoedanigheid als administrerende Diakenen der Doopsgezinde gemeente van Dragten- Ureterp. Welke verklaren verkocht te hebben en mitsdien in eigendom afgestaan aan Auke Sjoerds Edema, koemelker, woonachtig in de Zuiderdragten, die mede alhier gecompareerd zijnde, verklaarde in koop aan te nemen een Huizinge bestaande in twee kamers, gequoteerd met nummer vierenzeventig letter B, met een afzonderlijk staand hok, benevens het erf, tuin, hovinge boomen en plantage cum annexis. De percelen zijn inmiddels ingedeeld in kadasternummers te weten: Dragten Sectie C 565 als moestuin ter grootte van 190 m2 566 als huis en erf ter grootte van 42 m2 567 als woning ter grootte van 30 m2 568 als schuur en erf ter grootte van 320 m2 569 alsmoestuin ter grootte van 680 m2 De grondpacht van 2 gulden jaarlijks dient te worden betaalt aan de Gereformeerde gemeente te Dracht aldus een pachtbrief “ opgerigt tusschen Harmannus Bruinings, Predikant van de Gereformeerde Gemeente in de Dragten, in die qualiteit verpachter en Pijtter Douwes en Sijtze Hendriks, beide huislieden in de Noorderdragten, als oudste en administrerende Diaconen van de Doopsgezinde gemeente in de Dragten, pachters. In Dato den 7den January en den 24sten Augustus 1763. De koopsom is 250 gulden. Veel is er de afgelopen 125 jaar niet verandert in de streek, de kerk op het Zuiderkerkhof is in 1743 afgebroken en vervangen door de Grote kerk in de “Drachtsterbuurt” En met de introductie van het kadaster is er nu een overzichtskaart beschikbaar.
A.S. Edema
9
De Pastorieheerd 1832 (6)
1832 (6) De boerderij behorende tot de Pastorieheerd stond op de plek waar nu het Blaauwboerperk is. Tot maart 2013 stonden hier nog twee zeer oude lindes met een doorsnee van meer dan een meter, die ooit voor deze boerderij stonden.Helaas zijn ook deze herinnering aan het verleden gesneuveld. (Zie pagina 27)
10
Auke Sjoerds Edema, koemelker en arbeider is geboren in 1780 in Lippenhuizen, zoon van Sjoerd Wiegers en Aaltjen Annes. Overleden op woensdag 02-12-1846 in Drachten. Getrouwd met Minskjen Errits Posthuma, geboren in 1779 in Oostermeer, dochter van Errit Errits en Taapke Teijes. Overleden op vrijdag 22-09-1854 in Drachten Kind uit dit huwlijk: 1 Sjoerd Aukes Edema, geboren op vrijdag 27-06-1806 in Drachten. Overleden op dinsdag 13-02-1872 Drachten Getrouwd op donderdag 17-05-1838 in Drachten met Jantje Popes van Eik, 21 of 22 jaar oud. Jantje is geboren in 1816 in Drachten. Jantje is overleden op zondag 04-011903 in Drachten. (5) (7)
1854. Na het overlijden van Auke Sjoerds Edema verkopen de Erven in 1854 de percelen aan Foppe Baniers Offeringa, landbouwer te Beets. Koopsom is Fl.505,Foppe Beniers Offeringa,geboren op dinsdag 12-08-1800 in Olterterp, zoon van Benier Arends en Engeltje Foppes. Gedoopt op zondag 14-09-1800 in Beets. Overleden op woensdag 13-04-1881 in Opsterland, 80 jaar oud. Foppe bleef ongehuwd. Foppe bebouwt perceelnummer 568 en deelt dat op in C1668, huis en erf groot 230m2 en C1669, huis groot 90m2. In 1863 worden 1668 en 1669 verbouwd en samengevoegd tot C1814, huis en erf groot 320m2
1857
11
1874. 10 januari 1874 Foppe machtigt Wobbe van der Vegt, wonende te Beetsterzwaag, openbaar te verkopen de percelen 565, 566, 567, 569 en 1814 tezamen groot 1262 m2
15 Januari 1874. Provisionele Toewijzing 2 percelen als perceel Een: De huizinge met achterhuis, hof en tuingrond ten noorden van het Kerkhof, uitmakende nummer 1814 en grootendeels nummers 569 en 565.………..thans bij weduwe Offeringa in gebruik…………………De pomp op dit eerste perceel staande is voor massaal gebruik met het volgende perceel, moet door ieder perceel voor de helft worden onderhouden……. Twee: De huizingen bestaande uit twee woningen met ten oosten en westen grond en het pad op den zuidkant strekkende van het voorste gedeelte op den zuidwestkant tot de haag…………… uitmakende kadastrale nummers 566, 567 en de noordhoeken, op de aangeduide wijze van het overige afgescheiden van nummers 565 en 569.………. In huur bij J. Douma en J. Herder 29 Januari 1874 In het Logement bij Lammert de Jong te Dragten: Na voorlezing is finaal in koop toegewezen Perceel Een, aan de Heer Sicco Ens van der Meer, Candidaat Notaris, wonende te Drachten voor 537 gulden Twee, aan desselfde voor 555 gulden Samen 1092 gulden Die pressent verklaard geboden te hebben als bij monde gemachtigde van Mejufrouw Johanna Hermanna Wiersma, zonder beroep, wonende te Drachten en namens haar der koop aantenemen.
Johanna Hermanna Wiersma, geboren op dinsdag 18-03-1817 in Sneek, dochter van Jan Jacobus Wiersma en Jessina Feickens, overleden op maandag 12-06-1893 in Drachten, 76 jaar oud. Johanna bleef ongehuwd. (5) (9)
12
1882. 17 november 1882 Overgegaan tot de openbare verkoping bij provisionele toewijzing van: Perceel een: een huis aan den noordkant van de vaart, boven de sluis………. Perceel twee: De huizinge met achterhuis, hof en tuingrond, ten noorden van het Kerkhof, uitmakende de nummers 1814 en grootendeels de nummers 569 en 565. Belend ten oosten aan Pastorije eigendom van Dragten, ten zuiden aan het Kerkhof, ten westen aan het pad en ten noorden aan het volgende perceel…..thans bij Fokke Veenstra in huurgebruik……….. Perceel drie: De huizingen bestaande uit twee woningen met ten oosten en westen gelegen grond en het pad op den zuidkant strekkende van het voorste gedeelte op den zuidwestkant tot de haag…………… uitmakende kadastrale nummers 566, 567 en de noordhoeken, op de aangeduide wijze van het overige afgescheiden van nummers 565 en 569.……….In huur bij Jan Leiker en Sjouke Geertsma. 1 december 1882 Finale toewijzing Na voorlezing, oproeping en verhooging is hierop finaal in koop toegewezen: Perceel een……….. Perceel twee aan Fokke Alberts de Jong, tolgaarder te Dragten voor 428 gulden Perceel drie aan Marten Harmens Dousma, arbeider te Dragten voor 390 gulden
Met deze verkoop worden de percelen definitief eigendom van verschillende eigenaren. Het grootste gedeelte van 569 en 565 en 1814 worden samen C2317 tuin groot 780 m2 en C2318 huis groot 66m2. Het valt op dat de behuizing op dit perceel nogal eens van formaat wijzigt, dit is echter verder niet uitgezocht. De voorgaande situatietekening 1857 is gebaseerd op de kadasterkaart van 1887(Zie Wuiteweg 87) De percelen 566, 567 en een klein gedeelte van 565 en 569 vormen nu het latere Burgemeester Wuiteweg 83. 13
Jan Leiker, arbeider, geboren op dinsdag 24-08-1852 in Drachten, zoon van Melle Sjoerds Leiker en Antje Jans Veenstra. Overleden op donderdag 19-11-1931 in Drachten, 79 jaar oud. Jan trouwde, 25 jaar oud, op zaterdag 18-05-1878 in Smallingerland met Minschen Douma, 27 jaar oud. Minschen is geboren op zaterdag 08-03-1851 in Drachten, dochter van Joeke Douwes Douma en Tetje Aukes Edema. Overleden op zaterdag 02-10-1926 in Drachten, 75 jaar oud. Kinderen van Jan en Minschen: 1 Melle Leiker, geboren op donderdag 21-10-1886 in Drachten. 2 Joeke Leiker, geboren op vrijdag 22-02-1889 in Drachten. 3 Imke Leiker, geboren op zondag 09-04-1893 in Drachten. (5)(7)(11)
De grootvader van Minschen Douma, Auke Sjoerds Edema bezat het huis van 1841 tot 1846. Fokke Alberts de Jong, Tolgaarder wonende te Drachten, geboren op woensdag 2504-1832 in Drachten, zoon van Albert Siegers de Jong en Yfke Libbes Kijlstra. Overleden na 1896, minstens 64 jaar oud. Fokke: (1) trouwde, 25 jaar oud, op donderdag 21-05-1857 in Opsterland met Wietske Willems Jongbloed, geboren in 1831 in Beetsterzwaag. Overleden op zondag 25-121881 in Drachten, 49 of 50 jaar oud. (2) trouwde, 53 jaar oud, op zaterdag 06-06-1885 in Smallingerland met Aukjen Veenstra, geboren 23 november 1841 in Drogeham. Kinderen van Fokke en Wietske: 1 Albert de Jong, geboren op zondag 23-05-1858 in Drachten. Overleden op maandag 19-07-1926 in Rypstjerk, 68 jaar oud. Abert trouwde, 38 jaar oud, op donderdag 2005-1897 in Tytsjerksteradiel met Lutske Aukes Rijpma, geboren in 1857 in Tytsjerk. Lutske is overleden na 1926, minstens 69 jaar oud. 2 Willem de Jong, geboren op donderdag 23-11-1865 in Dachten. Overleden op dinsdag 07-05-1912 in Kooten, 46 jaar oud. Willem trouwde, 37 jaar oud, op zaterdag 16-05-1903 in Achtkarspelen met Sybrigje van der Veer, geboren in 1866 in Augustinusga. Overleden na 1912, minstens 46 jaar oud. (5)(7)(10)(11)(12)(13)(14)(15)(16)(17)
14
Marten Harmens Dousma, arbeider, geboren op dinsdag 26-08-1834 in Buitenpost, zoon van Harmen Teunis Dousma en Aaltje Thomas van der Veen. Overleden op donderdag 27-10-1892 in Drachten, 58 jaar oud. Marten: (1) trouwde, 26 jaar oud, op vrijdag 10-05-1861 in Smallingerland met Goitske Oenes Schriemer, geboren 6-1-1835 in Drachten. Overleden op zondag 06-11-1881 in Drachten. Dochter van Oene Martens Schriemer en Baukjen Laurens Vellinga (2) trouwde, 52 jaar oud, op dinsdag 01-03-1887 in Smallingerland met Tietje Andries van der Wijk, geboren in 1828 in Surhuisterveen. Tietje is overleden na donderdag 2710-1892, minstens 64 jaar oud. Kinderen van Marten en Goitske: 1 Baukje Dousma, geboren op vrijdag 20-06-1862 in Drachten. Overleden op vrijdag 12-07-1940 in Franeker, 78 jaar oud. Notitie bij overlijden van baukje: Wonende te Ureterp Baukje trouwde, 30 jaar oud, op donderdag 08-06-1893 in Opsterland met Kornelis Hoytema, geboren op vrijdag 05-12-1862 in Ureterp. Overleden na vrijdag 12-071940, minstens 77 jaar oud. 2 Harmen Martens Dousma, geboren op vrijdag 09-09-1864 in Drachten. Overleden op dinsdag 27-06-1865 in Drachten, 9 maanden oud. (5)(7)(10)(11)(12)(18)(19)
15
1882. Sinds 1882 is Marten Harmen Dousma dus eigenaar van de beide huisjes. In 1884 veranderen de perceelnummer van 565 (ged.), 566, 567 en 568 (ged.) in C2319 tuin 368m2 C2320 huis 24 m2 C2321 huis 24m2 Wat hier opvalt is dat de oostelijke kamer nr 567 in 1832, nr 2320 in 1882 6m2 is gekrompen. Wat hier is gebeurd is een raadsel, Marten heeft wel iets verandert, getuige het kadaster, maar wat blijft onduidelijk. In dat zelfde jaar op 18 augustus opende de NTM (Nederlandse Tramweg Maatschappij) de tramverbinding van Drachten - via Beetsterzwaag en Gorredijk naar Heerenveen. Het tramstation in Drachten stond ongeveer op de plek waar nu het voorplein van Schouwburg De Lawei is. (21)
1893. Na het overlijden van Marten Harmens Dousma worden de drie percelen verkocht aan Hidde Hendriks Korenstra, opzichter bij Provinciale Waterstaat. Na zijn overlijden blijft weduwe Korenstra eigenaresse tot 1920. Hidde Hendriks Korenstra, geboren op woensdag 29-04-1835 in Sloten, zoon van Hendrik Hiddes Korenstra en Neeltje Alberts Hage. Overleden op dinsdag 11-02-1913 in Groningen, 77 jaar oud. Hidde trouwde, 40 jaar oud, op woensdag 09-02-1876 in Lemsterland met Anna Belia Oudkerk, 29 jaar oud. Anna is geboren op zondag 22-11-1846 in Leeuwarden, dochter van Berend Pieter Oudkerk en Hillegonda Heldoorn. Overleden op maandag 19-051930 in Groningen, 83 jaar oud. Kind van Hidde en Anna: 1 Hillegonda Korenstra, geboren op zondag 31-12-1876 in Lemmer. Overleden op maandag 06-10-1958 in Haren, 81 jaar oud. Hillegonda trouwde, 32 jaar oud, op donderdag 23-09-1909 in Smallingerland met Berend Loning, Berend is geboren in 1871 in Wedde. (7)(23)(24)(25)(26)
1920 - 1923 In 1920 verkopen de Erven Korenstra aan Wietze Landman en Tjeerd Mulder, vermoedelijk strijkgeldschrijver, want ze verkopen in dat zelfde jaar het pand door aan Anne Dijkstra, sigarenmaker te Drachten. Wietze landman was hotelier in Hotel “Landman” in de Noorderbuurt, het eerdere Hotel “de Veehandel” en Hotel “de Eendracht”. Later Hotel “de Pijlaars” nadat “de Pijlaars” in de Zuiderbuurt verkocht werd aan van der Zee (mannenmode). Het hotel brandde in 1926 af wat volgde was Garage 16 Lammers en tegenwoordig staat het pand van de Bristol op deze plek. (27)(28)
Wietze landman en vrouw voor Hotel “Landman” in de Noorderbuurt Wat volgt is een snelle wisseling van eigenaren in de volgende 3 jaar Wietze Landman en Tjeerd Mulder verkopen nog in 1920 het pand aan Anne Dijkstra, sigarenmaker in Drachten. In 1922 worden de percelen verkocht aan Hendrik Tjerks Sietzema, woonachtig Oude Slingeweg 18 te Drachten. Deze wijzigt de oostelijke kamer in een werkplaats en verkoopt nog dat zelfde jaar terug aan Anne Dijkstra.. (4) Hendrik koopt ook het naastgelegen perceel van Weduwe Kroeze (Zie pagina 24) en verkoopt perceel C2319 als C3501 nu groot 380m2 terug aan Anne Dijkstra Anne Dijkstra, Sigarenmaker, geboren op woensdag 02-04-1884 in Brantgum, zoon van Klaas Ruurds Dijkstra en Baukje Jans van der Molen, overleden op dinsdag 1307-1971, 87 jaar oud. Hij is begraven in Leeuwarden. Anne trouwde, 23 jaar oud, op zaterdag 11-01-1908 in smallingerland met Wimke van den Bos, 24 jaar oud. Het huwelijk is ontbonden bij vonnis van de arrondissementsrechtbank te Leeuwarden d.d. 30 oktober 1941 Wimke is geboren op vrijdag 02-03-1883 in Ureterp, dochter van Geert Wobbes van den Bosch en Geeske Roels Overzet, overleden op vrijdag 28-05-1954, 71 jaar oud. Zij is begraven in Leeuwarden. (7)(12)(29)(32)
17
1923. Op 18 Januari 1923 wordt het huis, nu met werkplaats, verkocht aan Jannes Tjeerds Veenstra van boerenbedrijf te Drachten Nog dat zelfde jaar, op 16 april 1923 wordt het doorverkocht aan zijn zoon Tjeerd Jannes Veenstra, onderwijzer te Ulrum, Groningen. Koopprijs fl. 2000,Deze laat in 1925 de karakteristieke bijbouw en nieuwe voorgevel plaatsen en de percelen worden samengevoegd tot C3593, huis en erf groot 428m2.
Situatie 1926
18
Jannes Tjeerds Veenstra, boer, geboren op zaterdag 12-12-1868 in Drachten, zoon van Tjeerd Annes Veenstra en Riemkje Bouma. Overleden op zondag 30-08-1953 in Visvliet, 84 jaar oud. Hij is begraven in Visvliet. Jannes trouwde, 26 jaar oud, op zaterdag 11-05-1895 in Smallingerland met Albertje Huisman, geboren op maandag 08-05-1865 in Drachten, dochter van Roel Jurjens Huisman en Sibbeltje Polstra. Overleden op woensdag 03-05-1950 in Visvliet, 84 jaar oud. Zij is begraven in Visvliet. Kind van Jannes en Albertje: 1 Tjeerd Jannes Veenstra, onderwijzer, geboren op donderdag 26-03-1896 in Drachten. Overleden op donderdag 25-12-1969, 73 jaar oud. Hij is begraven in Visvliet. Tjeerd trouwde, 23 jaar oud, op vrijdag 14-11-1919 in Smallingerland met Leentje van der Sluis, 24 jaar oud. Leentje is geboren op zaterdag 15-06-1895 in Drachten, dochter van Hendrik van der Sluis en Tjitske de Haan. Overleden op donderdag 03-08-1978, 83 jaar oud. Zij is begraven in Visvliet. (7)(11)(29)
1938. In 1938 volgt de verkoop aan Mient Annes Veenstra, veehouder te Drachten. In 1947 koopt de gemeente Smallingerland 8m2 de rest krijgt nummer C4333 In 1948 verkoopt Mient de aanbouw uit 1926 met 104m2 grond aan de Gereformeerde kerk, dit perceel krijgt nummer C 4369 het resterende 316m2 krijgt nummer C 4370. De Gereformeerde kerk laat in ca 1948 de aanbouw naar achteren uitbreiden en voegt een stenen “hûske” toilet toe. In ca 1950 wordt langs de gehele lengte Burgemeester Wuiteweg en Stationsweg een muurtje aan de voorkant van de percelen geplaatst. Het muurtje voor nr. 83 krijgt twee ingangen. In 1952 wordt het perceel 4370 opnieuw ingemeten en blijkt te zijn “gegroeid” tot 380m2. Waarschijnlijk heeft Tjeerd Jannes Veenstra in 1925 een stuk grond bijgekocht van de noordelijke buurman om de bijbouw te kunnen realiseren. Mient Annes Veenstra, geboren op vrijdag 06-08-1886 in Drachten, zoon van Anne Louws Veenstra en Trijntje Witteveen. Overleden op vrijdag 16-01-1959 in Drachten en begraven op de Zuiderbegraafplaats te Drachten. Mient trouwde op zaterdag 18-05-1912 in Smallingerland met Jantje Wiersma, geboren op zondag 15-06-1890 in Oostermeer, dochter van Gerben Klazes Wiersma en Antje Stel. Overleden op maandag 08-02-1982 in Noordburgum. (5)(7)(11)(15)(29)19
1959. In 1959 verkopen de Erven Veenstra C4370 aan de neef van Mient Annes, Mient Lourens Veenstra. Mient Lourens is veehouder aan de Overstesingel 2 te Drachten, tegenover het Karmelklooster.
Overstesingel 2 tegenover het Karmelklooster
Mient Lourens Veenstra, geboren op dinsdag 25-05-1920 in Drachten, zoon van Lourens Veenstra en Minke Edema, overleden op maandag 26-08-2002 in Smallingerland, 82 jaar oud. Mient trouwde met Grietje Dijkstra. Grietje is geboren op dinsdag 28-03-1922 in Drachten, overleden op dinsdag 15-032005 in Drachten, 82 jaar oud.
Kinderen van Mient en Grietje: 1 Dirk Veenstra, geboren op zondag 09-09-1945 in Drachten. Geëmigreerd naar Australie 2 minke Veenstra, geboren op woensdag 05-01-1949 in Drachten. Minke trouwde met Lieuwe de Boer. (7)(11)(30)
In 1960 koopt Mient de aanbouw terug van de Gereformeerde kerk. Het huis wordt weer één. In die tijd wordt ook het muurtje aan de noordkant van het huis doorbroken voor de aanleg van het Blauwgras Mient houdt nog lange tijd kleinvee in de vroegere (voor 1922) oostelijke kamer.
20
In de jaren ‘70 volgen enkele verbouwingen/ moderniseringen, zoals een heus toilet met riolering in 1972 (31). De “gruppe” in het achterhuis wordt volgestort met steen, over de gehele vloer komt een laagje cement. De houten schotten tussen de dierenverblijven/ werkruimtes vervullen de rol van fundament voor de slaapkamerwand (en van ondergrond voor een geschreven verwensing aan het adres van Mient), de ijzeren ringen (om het vee aan vast te leggen?) blijven gewoon zitten. De oude balkenplafonds en de bedstede worden verborgen achter board en de inmiddels dik 250 jaar oude zuider muur wordt dicht gestuct. In 1969/ 1970 wordt de boerderij naast het kerkhof, waar tot dan een oudijzer handelaar in zit, afgebroken en de eerste steen van het garagepand (Dracham) wordt gelegd. Daarmee wordt ook de gracht rond het kerkhof gedeeltelijk gedempt en verlegd.
2005. Op 22 september 2005 wordt het contract van verkoop getekend tussen de Erven Veenstra en Jan Sikke van der Zwaag en Hester Dalm. Het perceel wordt verkocht zijnde 484m2 groot, echter door verhuur aan de eigenaar van de Dracham, Paulus de Haan, die de huur niet graag wil beëindigen wordt een deel van 4370 geruild voor een deel van C8223, in eigendom van de Haan , langs het Blauwgras. Blijft over 429m2 Jan-Sikke van der Zwaag,geboren op woensdag 25-03-1981 in Haulerwijk, zoon van Martin van der Zwaag en Elly Visser. Jan-Sikke trouwde, 31 jaar oud, op dinsdag 08-05-2012 in Oudega (sm) met Hester Dalm, 27 jaar oud, geboren op vrijdag 17-08-1984 in Drachten, dochter van Andre Dalm en Tineke van der Windt. Kind van Jan-Sikke en Hester: 1 Falco van der Zwaag, geboren op dinsdag 14-06-2011 Heerenveen
.
Situatie 2005
21
2006/2007. Zoals aan het begin van dit verhaal omschreven volgt in 2006/2007 de sloop van dit karakteristieke huisje, breed 8meter10 en lang 10meter93. En de bouw van het nieuwe huis, breed 8meter10 en lang 10meter93 , dat dan weer wel……………………. .
Begin 2007 met links achter de kraan nog het achterhuis.
Situatie sinds 2007
22
Wat opviel was dat 6 van 15 eigenaren door de jaren heen familie van elkaar waren en dat een familielid huurde. Voor zover de personen achterhaald zijn.
23
Burgemeester Wuiteweg 87 1896. In 1896 verkoopt Fokke Alberts de Jong C2317 en 2318 aan Willem Kroeze, schoolhoofd te Drachten. In 1912 wordt er “gesticht”, waarschijnlijk bijgebouwd bij het huis. Willem Kroeze, geboren op woensdag 10-07-1850 in Hattem, zoon van Dries Kroeze en Asselina van Weegele. Overleden op dinsdag 10-12-1912 in Drachten, 62 jaar oud. Willem trouwde, 26 jaar oud, op zondag 30-07-1876 in Smallingerland met Iekjen van der Meulen, geboren in 1853 in Drachten, dochter van Bieuwe van der Meulen en Aaltje Jans Zoovele. Kinderen van Willem en Iekjen: 1 Dries Jan Hendrik Kroeze, geboren op zondag 11-09-1881 in Drachten. Overleden op zaterdag 24-06-1882 in Drachten, 9 maanden oud. 2 Asselina Alida Kroeze, geboren op zaterdag 30-05-1885 in Drachten. Overleden op donderdag 01-02-1951 in Middelburg, 65 jaar oud. Asselina trouwde, 31 jaar oud, op vrijdag 20-04-1917 in Smallingerland met Jan Weeda, 29 jaar oud. Jan is geboren op donderdag 13-10-1887 in Domburg. Overleden op woensdag 21-11-1951 in Middelburg, 64 jaar oud. (5)(7)(11)(20)
1913. In 1913 verkoopt weduwe Kroeze aan Lammert Tiekstra het huis en erf. Lammert Tiekstra, veehouder, geboren 11-06-1859 te Nijega, zoon van Durkje Lammerts Tiekstra en onbekende vader. Overleden 31-12-1915 te Drachten. Lammert trouwde 7-5-1887 te Smallingerland met Folkje Piebes Klaver, geboren 20-12-1858 te Burgum, dochter van Piebe Dirks Klaver en Trijntje Jochums Visser. Overleden.
1918 - 1920 Weduwe Tiekstra, Folkje Klaver verkoopt in 1918 aan Hendrik Tjerks Sietzema, Oude Slingeweg 18, Drachten en Klaas Annes van der Veen, timmerman te Drachten. Hendrik koopt ook naastligger nr 83 in 1922. (Zie Wuiteweg 83 1920-1923) In 1919 wordt Burgemeester Wuiteweg 85 gebouwd door Klaas Annes van der Veen (Zie pagina 17 ) Het resterende deel van het perceel met huisnr. 87 wordt in 1920 door Sietzema verkocht aan Hendrikus Douma
24
1933. In 1933 verkoopt Hendrikus Douma aan Age Jans Nicolai, wagenmaker te Drachten Verkoop in 1939 aan ?? Age Jans Nicola, wagenmaker, geboren 25-12-1868 te Drachten. Zoon van Jan Abrahams Nicolai en Aukje de Vries. Overleden 10-1-1939 te Drachten Getrouwd 1. 4-5-1895 met Minke de Boer, geboren 24-10-1869 te Drachten, dochter van Jitze Wiebes de Boer en Trijntje Maas. Overleden 25-3-1903 te Drachten Gertrouwd 2. 4-11-1905 te Smallingerland met Grietje van der Werff, geboren 10-21871 te Drachten, dochter van Oebele Haikes van der Werff (werf Buitenstvallaat) en Richtje Weis. Overleden 28-1-1947 te Groningen
1939. In 1944 koopt ?? van Durk Kanninga van nr 85 een perceeltje grond (Zie pagina 25)
1954. In 1954 verkoopt ?? aan Hidde Douwes Hoekstra, overleden 2-3-1972.
1956. Verkoop aan Hendrik Willems van Smeden, metaalbewerker Hendrik had hier een oud-ijzerhandel.
1964. Verkoop aan Jeen Haanstra, autorijschoolhouder te Leeuwerikstraat 86 Drachten In 1967 is het perceel eigendom van de Firma Haanstra en Jansma gevestigd te Sint Jansberg, Drachten In dat jaar wordt ook de woning/ boerderij nr 87 naast het kerkhof gesloopt In 1668 wordt de huidige garage gebouwd, hiervoor wordt de gracht rond het kerkhof verlegd. In 1971 vind er bijbouw plaats waarvan de eerste paal wordt geslagen op 1310-1970 door D. Beintema, W.A.F. Feenstra en R. Ijben, Commissarissen.
1983. Verkoop aan Dracham b.v.
25
Burgemeester Wuiteweg 85. 1919. Het huis wordt gebouwd in 1919 door Klaas Annes van der Veen, timmerman te Drachten. Klaas Annes van der Veen, Timmerman geboren op 15-09-1855 in Drachten, zoon van Anne Klazes van der Veen en Aafke Teakes Offringa. Overleden op 03-02-1935 in Drachten.. Klaas trouwde, 23 jaar oud, op zaterdag 17-05-1879 in Smallingerland met Jitske Kijlstra, geboren op 20-10-1854 in Drachten, dochter van Egbert Gerhardus Kijlstra en Saakjen Teyes Brandsma.. Overleden op 17-02-1922 in Drachten.
1935. In 1935 neemt Durk Kanninga, getrouwd met de dochter van Klaas van der Veen het huis huis over van der Erven. Durk is schoenmaker te Noorderbuurt nr 21, Drachten Kanninga verkoopt in 1944 een perceeltje grond aan ?? van nr. 87. Durk Kanninga, geboren op 12-07-1887 in Drachten, zoon van Coenraad Kanninga en Dieuwke Boringa. Van beroep zadelmaker bij huwelijk en schoenmaker als hij het huis koopt Durk trouwde, 30-11-1918 in Smallingerland met Grietje van der Veen, geboren op 07-03-1893 in Drachten, dochter van Klaas Annes van der Veen en Jitske Kijlstra.
1953. In 1953 volgt de verkoop aan Pieter Postma, veehouder te Burgemeester Wuiteweg nr. 120, de “Zuiderkerkeplaats” boerderij op de Pastorieheerd. Hij verhuurt het huis…. (35)
26
Zuiderkerkeplaats met de eerder genoemde twee lindes (35)
1957. Verkoop aan Jan Vos, welke in 1958 een nieuwe voorgevel voor het huis plaatst.
1959 - 1970 Verkoop aan Linze de Boer, geboren 23-10-1901. Linze koopt het huis voor zijn zoon Folkert, die het in 1970 van hem overneemt Linze de Boer, geboren 23-10-1901 te Ryptsjerk, zoon van Folkert Hendriks de Boer en Trijntje van der Laan. Overleden 11-1-1971, begraven te Ureterp Linze trouwde in 1930 met Trijntje Kuperus, geboren 5-3-1901 te Drachten, dochter van Jan Kuperus en Fokeltje Wagenaar. Overleden 23-12-1969 te Ureterp Kind van Linze en Trijntje: Folkert de Boer, getrouwd met Alie
2012. Verkoop aan Freerk Veenstra.
27
Dankwoord. Mijn bijzondere dank gaat uit naar Dhr. Peter Terpsta, vrijwilliger bij Smelne’s Erfskip, voor zijn vele speurwerk en zijn verdraagzaamheid ten aanzien van mijn onuitputtelijke nieuwsgierigheid. Daarnaast wil ik de heer W.G. van Reenen, historisch bouwkundige, bedanken voor zijn bijdrage. En natuurlijk alle ander mensen die ik vaak genoeg heb lastiggevallen met mijn enthousiasme.
28
Bronvermelding Bron 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30, 31. 32. 33. 34. 35. 36.
Stemcohier 1698 Zuiderdrachten Trouwregister Gerecht Smallingerland 1648-1700 Tresoar Administratieboeken (Doopsgezinde gemeente) van opbrengst van land- en kamerhuren, 1728-1871 Tresoar Overlijdensregister Smallingerland www.hisgis.nl Huwlijksregister Smallingerland Hervormde gemeente Beets, Beetsterzwaag en Olterterp , doop 1680-1811 Geboorteregister Sneek Huwlijksregister Opsterland Geboorteregister Smallingerland Geboorteregister Opsterland Overlijdensregister Tytsjerksteradiel Huwlijksregister Tytsjeksteradiel Geboorteregister Tytsjerksteradiel Huwlijksregister Achtkarspelen. Overlijdensregister Achtkarspelen Overlijdensregister Franeker Geboorteregister Achtkarspelen Zeeuwsarchief http://www.spoorverledendrachten.nl Geboorteregister Sloten Overlijdensregister Groningen Huwlijksregister Lemsterland Geboorteregister Leeuwarden Geboorteregister Lemsterland www.dragten.nl Drachten in oude ansichten www.graftombe.nl Akte van levering 2005 Aanvraagbouwvergunning 1972 Geboorteregister Westdongeradeel Pergo-et-perago.nl De opkomst van de vlek Drachten. J.G. van Blom Waldnet
29
