4e jaargang Nr 1 - rjuni 1972

4e jaargang Nr 1 -

rJuni

1972

EERTIJDS

tle jaargang Nr 1 - lunl 1972

verschijnt tweemaal per jaar een uitgave van de oud-leerlingenbond van de oude en moderne humaniora, Klein Seminarie, Roeselare.

lnhoud:

blz.

Versele. 7 Ten huize van Johan Depoortere, E. Steen . 11 Herinneringen uit mijn collegetijd, W. Deckmyn . n De n kleene koer " na de oorlog '1+18, J. Denys Het is moeilijk de lippen dicht te naaien, E Declercq . 25 Een religieus bericht in de Passieweak, A. Loose 30 Superior Kanunnik Adolf Quaegebeur, J.

Kristus wordt weer gekruisigd op de Filippijnen,

J.

Vanbrussel

1

.

32

Valeer, L. Vande Kerckhove

39

Kroniek van het collegeleven

41

Mededelingen

43

Familieberichten

44

Het Klein Seminarieltussen 1925 en 1935

Superior Kanunnik Adolf Quaegebeur Herinneringen van oudere ex-bewoners van het Klein Seminarie vormen zeker interessante stof voor een tijdschrift dat zijn waar met het slagwoord " Eertijds " kwijt wil. Al is de opdracht die ik van de redactie kreeg wijd omvattend, t6 wijd omvattend voor mijn pen en mijn geheugen - die tiid was o'ok zo vol van grote figuren, die ik toch even wil opnoemen zonder ze daarom te willen veronachtzamen : Kare'l Mullie, Mgr. A. Verhamme, de econoom Octaaf Hanssens, Robert Dumez, Karel Pattyn en Kamiel Poignie, Jozef Vereecke en Jan Van Ryckeghem, Willem Depla en de kanunniken K. Dubois en P. Sobry, Louis Verraes en Leo Patfoort, de surveillanten Karel Vande Putte, Felicien Van Houwere en Gaston Deweer, Victor Deceuninck met Henri Claerhout en Jan Tybe'rghien en al die anderen die' Goddank nog met mij in leven zijn overgebleven - toch kan ik uit mijn verre herinneringen van veertig jaar geleden wel een beeld van onze grote superior distileren. Hier geldt evenwel Goethes " In der Beschrdnkung zeigt sich erst der Meister", want een volledig beeld dat aan de figuur geen onrecht zou aandoen, kan maar verkregen worden door het samenleggen van de herinneringen van velen, van allen... Men zou hier zo vele facetten kunnen belichten: de militaire aalmoeze' nier, de directeur, de superior, de deken, de groot-vicaris... Wij nemen de meest treffende : de superior in ee,nvoud en nederigheid, geduld en goedheid, in vreugde en vriendelijkheid, in moedige plichtsvervulling, als redenaar o'ok en als voorbeeld vooral van priesterlijke heiligheid.

IN EENVOUD EN NEDERIGHEID Deze paradox ofte oxymoron - superior in eenvoud en nederigheid - komt van Paul Sobry bij gelegenheid van ee'n onverwachte avondviering in de rookzaal.

Toen hij van Brugge terugkeerde als opvolger van superior Deleu, had de econoom reeds het leraarskorps op de hoogte gebracht van deze benoeming. Tijdens het avondmaal ging plots de refterdeur open en met een zwaaiend hoedgebaar zei hij : " 'k Zien superior ! ", waarop een welgemeend en geestdriftig applaus volgde. " Jamaar, heren, van nu voort gaan jullie allemaal doen wat Dolf zal zeggen ! "

Het opstellen van vervangingslijsten bij afwezigheid van een collega is voor iedere overste een ondankbare en kiese zaak. Superior Quaegebeur hoorde eens

luid protest opstijgen van iemand die zich al te mild bedeeld wist en zich het groot vertrouwen van de superior niet waardig achtte. Vriend, troostte de " " maar op je kamer, ik neem die vervanguren wel over ! " Het gevolg was een tweede protest, meer door de heilige ijver geinspireerd : Ne'e,n, " meneer de superio'r, ik doe' het liever zelf, laat maar " ". superior hem

"

51;11

Meneer Quaegebeur was eens aan het surveilleren op de speelplaats waar Felicien Van Houwere normaal alles te zeggen had. Plots komt daar een jongen vragen of hij naar de kamer van de econoom mocht gaan. Natuurlijk, vriend, en " wat is de reden ? " - " Om naar huis te mo.gen gaan, eerwaarde ". - " Die toelating kan ik U' toch ook geven... ". 's Avonds vertelde hij sc.haterlachend en met een * kom dat tegen I " zijn vernedering aan het korps. " Er is hier iemand die het gezag draagt en een ander die het voert D, voegde hij eraan toe', " en als de mensen me willen vlije,n zeggen ze " mijnheer den econo,om " tegen mij... "

Op zekere dag moest er te Roeselare een voorzitter verkozen worden voor het fonds der me'estbegaafden. De vertegenwoordigers van het vrij onderwijs verlangden de superior als voorzitter te zien fungeren. Veiligheidshalve vroegen ze hem ook voor zichzelf te stemmen. Het resultaat was dat hij al de stemmen op zijn naam bekwam. Hier kreeg zijn eenvoud een vernederende deuk, maar hij riep lachend uit tot algemene hilariteit : " Ah, 'k heb ze allemale ! >. Pater Maurits De Brabander, oud-provinciaal van de scheutisten op de Filippijnen,

vertelde eens aan tafel dat hij ooit nog e,ens de " prix de sagesse d6cern6 par les 6ldves " had bekomen. Superior Quaegebeur die ook aan tafel zat kon aan de kitteling niet weerstaan een citaat uit Racine's " Athalie " in het midden te gooien : Comment en un plomb vil, l'or pur s'est-il chang6 ! " ". Op het feest van de martelaren van Gorcum tracteerde hij ter ere van de viering van Leonard, de tafe,lknecht.

Op de " souper champetre ", bij zijn naamfeest, kreeg hij een geschenk van een leerling, wel veilig in een doosje geborgen, zodat de schenker veilig kon o'ntkomen v66r het geschenk zelf zichtbaar we,rd. Het was zijn foto, al surveillerend in slaap gevallen boven op zijn kathede'r op een warme zomernamiddag. Zijn commentaar : " 't ls toch nog ee,n te'ke'n dat ik gezag heb, daar ze geen lawaai lieten horen en mij lieten slapen ".

Bij zijn laatste en hoogste be,noeming tot vicaris-generaal nam hij afscheid van zijn Grauwzusters met de woorden : " De bisschop heeft met mij van alles geprobeerd, en steeds heeft hij iets anders moeten uitden,ken voor mij. 'k Werd directeur, superior, de'ken, en aan het eind van zijn geduld heeft hij gezegd : "'k Zal nog een laatste keer proberen e'n hem dicht bij mij pakken en tot mijn

onderpastoor maken...

>.

IN GEDULD EN GOEDHEID

't Was een woelige tijd: in

1926 versoheen de bisschoppelijke veroo'rdeling van

het Vlaams Nationalisme. De " superior 2

" in gehoorzaamheid

zou het winnen

in

Superior Adolf Quaegebeur(1924-39)in het pand van het Klein Seminarie, geschilderd door G Vallaeys ln 1949

geduld bij het trio van oud-strijders Dubois, Sobry en Depla, vriischutter K' Vande Putte en enkele uitgesproken Belgicisten. Tussen zoveel verschillende politieke opvattingen en verschillende karakters bewoog de superior zich met vee'l tact en begrip. Olp een vergadering van humanio'ra-leraars op zijn kamer, omtrent het al of niet doorsturen van een < gepatenteerde " luiaard, kwam het tot een schermutseling tussen een leraar en een surveillant. Tot de leraar die nogal vinnig aandro'ng gat de superior onverwachts in 't Frans " de I'eau b6nite de cour D : " monsieur le professeur, votre demande sera I'objet de ma consid6ration la plus bienveillante ". Wat tot algemene hilariteit aanleiding gaf.

Graag hield hij ons het citaat van de beroemde pedagoog, Mgr. Dupanloup, voor ogen : < ll ne faut jamais d6sesp6rer d'un jeune homme ". D'aarmee tekende hij onbewust zijn eigen geduld.

ZIJN GODSVRUCHT

H. Rooryck dichtte ove'r hom : " Al biddend houdt gij 't seminarie recht ".

Zijn hele lichaam zwenkte en zweefde, mee met het ritme van zijn zegenende en gezegende ziel bij de rondgang van 't Asperges en de galmonde pre{atie tijdens de zondagse hoogmis. En ofschoon het " Domine salvum fac regem nostrum Albertum > geen jeugdig antwoord uitlokte, en, toneerde hii telkens toch met dezelfde overtuiging.

't ls zes uur in de morgen : de zijdeur van de kerk gaat open en meit zijn gewone zwie,r gaat hij knielen in het koorgestoelte aan de epistelkant. Een half uur meditatie, ingetogen, terwijl toch talriike rijen studenten bij de biechtstoelen aanschoven. Maar bijwillen zag men de superior ook met opgeheven hoofd en opengaande mo,nd, met he'melse verzuchtingen te verlangen naar hulp uit hogere regionen.

IN VREUGDE EN VRIENDE.LIJKHEID

In de refter en de rookzaal was hij steeds opgeruimd en vriendelijk voor iedereen, deels uit aangeboren temperament, maar deels ook uit eerlijke overtuiging dat een overste en vooral ee'n priester het recht heeft verbeurd ooit droefgeestig te zijn. Was het Edward Po,ppe niet die schreef ot zei'. " Een heilige is nooit bedroefd, een heilige klaagt nooit ". Wat gemakkelijk gezegd wordt heeft onze

superior met heldhattigheid verwezenlijkt. Kijk maar naar zijn innig portret in het collegepand.

lachen'd

Eens dat ik hem mocht vergezellen in stad begro'eten de Roeselaarnaars het " supke " met hun beste glimlach. Na de viering van zijn benoeming tot kanunnik was het Nieuwjaarsvakantie. Een gestrafte " blijver " ging naar de superior en vroeg : " Meneer de kanunnik-supe4

rior, zou ik a.u.b. mogen naar huis gaan met de anderen ". En de superior die het ons vertelde, voegde eraan toe : " Hij dacht mij langs mijn flauwe kant te Pakken ! ".

De econoom werd benoemd tot deken te Poperinge. De bisschop belde de superior rond vijf uur op om hem van deze benoeming op de hoogte te brengen. Toen

men achteraf de superior plaagde omdat de econoom hem voor was, zei hij - : " 't ls toch maar een deken van achter

gevat - zinspelend op dit telefoontje de vieren... ".

Als antwoord op een heildronk tijdens zijn iaarlijkse viering antwoordde hij eens : < Gii zegt dat ge mij bemint, maar ik zie u nog veel liever, want Bossuet hee'ft gezegd " L'amour descend " en Bossuet was geen uil ! ". Voor 66n soort geestighe,id kon hij geen begrip opbrengen en toonde hij duidelijk zijn afkeer : voor platte en aangebrande moppen. De opgeblazen pijperook gaf uiting aan zijn afwijzing.

DE PLICHTSVERVULLING Franciscus van Sales zei eens

: " Die dwarsdoor goed is, is het voor

sommigen

te veel ". Wellicht was ook zijn goedheid soms te toeEeeflijk. Vroeger zei men dat in onvertaalbaar plastisch en lapidair Latijn : " Non verbera sed ubera ! ".

Pastoor Jules Flipts zei over de zeer goedhartige maar soms doordravende deken De Saegher: " Hij gaat al schoppend door het leven "' Van zijn opvolger kan me,n zeggen : " Hij ging in zweefvlucht vooruit ". Over de financies heeft hij nooit met de econoo'm gesproken. "'kZiin ik hier voor't geestelijk !"'

DE REDENAAR Waar hij zioh op de kansel soms retorisch kon laten uitgalmen, was hij in kleinere toespraken en toasten bijzonder spiritueel. Op de e'remis van Jan Tyberghien was een gedeelte van de aanzittenden . van Fransen huize ". Zij hadden het over de leerlingen van de zesde. " Het zijn niet allemaal engelen ,maar er zitten ook bengelen tussen ", werd er gezegd. Hii vertaalde prom'pt in het Frans : parmi eux des anges " Ce ne sont pas tous des anges tout purs, il y a aussi

sans le lettre g. ".

Mgr. Huys van de Witte Paters kwam op bedeltocht voor zijn seminarie

van

Boudewijnstad. Boven het theater in de feestzaal hing zijn wapenspre'uk die hij aan Franciscus Xaverius had ontleend : " Da mihi gentes I ". Bi.i zijn slotwoord besloct de superior : " Als ge mij vraagt waarom de bisscho,p gekomen is, dan luidt het antwoord zoals hierboven staat : " Da mihi centes ".

In Soheut werden eens elf oud-leerlingen van dezelfde retoricaklas priester gewijd. Aan tafel werd het lied gezongen : " De moeder van de Missionaris ". De superior opnieuw heel enthousiast begon weer met een aanloop : " De moeder van de missionaris dat is het Klein Seminarie, want... ".

Toen Karel Dubois diocesaan proost van de K.S.A., kanunnik benoemd werd was er een vie'ring in he't Klein Seminarie. Op de fries van het toneel in de feestzaal had men een chronogram aangebracht : " CanonlCo bls sUo DoCentes DlsCl-

pULlqUe rolLarlenses CoLlaetantes Congratulantur ". Dat vormde samengeteld 1931. Superior Quaegebeur e,chter in zijn feestrede schetterde het uit: " Canonico bis suo, canonico ter meo ! " Na Karels verwondingen immers te Moorslede had hij, als legeraalmoezenier in het militair hospitaal van De Panne, hem geestelijk bijgestaan.

Als vicaris-generaal zat hij eens aan het jubileumbanket van het Klein Seminarie ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het instituut in 1956. Hij was de eerste tafelredenaar en begon : " Na 't soe'pke komt 't supke >.

ALS PRIESTERLIJK VOORBEELD

Toen hij geopereerd werd heeft hij in heilige onverschilligheid en overgave aan Gods vaderlijke Voorzienigheid nooit willen vragen naar de aard van zijn ziekte.

Hij was alleen wat verwonderd en geschrokken toen Mgr. De Smedt op Witte Donderdag voorstelde hem te zalven met de nieuw gewijde olie en dit in de kapel van het bisdom, in aanwezigheid van de andere groot-vicarissen, de secretarissen en de pastoors van de Brugse stede.

BESLUIT

De fameuze oud-principaal van Tielt, pastoor J. De Berdt uit Heule, zei eens over hem : " De superior is de geschikte persoon voor het Klein Seminarie, dat ze hem maar daar laten. Hij verdient te promoveren, maar men moet niet zien naar wat een mens verdient, maar waar hij voor dient. Dat ze dan liever ter plaatse van de kanunnik een monseigneur maken en hem daar laten... ". Michiel Englisch schreef in zijn " necrologium " gepubliceerd in de " Dagklapper D van het Brugse Parochieblad, van de tijd dat ze samen in de kliniek lagen. De vicaris, die als eerste weer te been was kwam. armen zwaaiend. Michiels kamer binnen en zong : " Moederke, moederke, je zeune is hier, je zeune is hier, geef hem een pinte bier... >.

De schrijver besluit zijn verhaal hebben ! ".

:

" Daar zal O.-L.-Vrouw wel voor gezorgd

Ernest Claes zegt over pastoor Campe'ns zaliger : " Geen mens van Sichem die bij de litanie van alle heiligen zou verwonderd zijn te horen : " Heilige pastoor Campens > en niet zou antwoorden " Bid voor ons ". Zo ook bij ons : gee,n Roeselaarse oud-leraar of oud-leerling die weigeren zou te beamen Heilige "

superior Adolf Quaegebeur, bid voor ons ! " lk zeker n et

t

Jozef Versele

Ten huize van Johan Depoortere

Het was een druilerige eerste'aprildag toen wij aanbelden aan het nummer der-

tien van de Filip van Arteveldestraat te Westrozebeke. Toen de deur openging stond voor ons een slanke blonde jonge man met ringbaard, een eerder wilde haardos en zeer losjes gekleed : Johan Depoortere, de man die 's avonds regelmatig - al of niet welkom - in bijna alle Vlaamse huiskamers binnenwipt via het tintelende scherm van de zwart-wit- of kleurkiikkast : de nieuwbakken nieuwslezer bij de Vlaamse Teevee. Voor velen is hij een nieuw gezicht ; voor enkelen echter is hij in het geheel niet zo onbekend. Johan is inderdaad een rasechte Westvlaming (' Westrozebeke,

21 november 1944) en bovendien oudleerling van het Klein Seminarie. Dit feit bracht er ons toe hem wat dichter bij de oudleerlingen te brengen. Johan doorliep niet volkomen onopgemerkt de Latijn-Griekse afdeling. Zijn activiteiten in die periode vinden wij het best weergegeven in de " Heksenketel " van 1963 die wij - toenmalige Po6ten - voor het Retorica klaarbrouwden op de melodie van " Jungen, komm bald wieder nach HauS o. Hij was ee,n hevige zoniet de hevigste - ijveraar voor het gebruik van het A.B.N. op het internaat en daarnaast ook overtuigd leider van de K.S.A. Toen hij in 1963 het Klein Seminarie verliet, was hij van plan het pad van de geestelijke levensstaat te bewandelen ; hij trok op naar Drongen waar hii twee jaar noviciaat volgde bij de Jezuieten. Daarna stuurde zijn Orde hem naar de Leuvense Universiteit waar hij de leergangen van de Romaanse filologie diende te volgen. Deze richting ontgoochelde hem. Ziin eerste jaar universiteit was zelfs een totale mislukking. De orde van St.-lgnatius was ook niets voor hem. Dan brak voor hem een nieuwe periode in zijn leven aan, een tijdperk vol vraagtekens, doch alras vond hij de weg die hij uiteindelijk zou bewandelen om te komen waar hij zich nu bevindt. Hij liet zich inschrijven op de rol van de Germaanse filologie.

Ook daar vielen de colleges hem tegen, vooral de verouderde doceermethodes

en middeleeuwse materie die willens nillens dienden ondergaan of verwerkt te worden. Het concrete, de problemen waarmee men dagelijks geconfronteerd wordt en waarmee hij wenste in contact te komen, kwamen niet aan bod. Dit ontgoochelde hem zodanig dat

hij het actief " colleges volgen " definitief

stop-

zette en zich meteen uitsluitend interesseerde voor de gebeurtenissen die zich toen rond de Universiteit van Leuven afspeelden nl. de talrijke studentenbetogingen, die elke dag de voorpagina van de kranten haalden. Reeds van in zijn prille jeugd al toonde hij belangstelling voor de journalistiek en voor de politiek in het biezonder. Ook in zijn collegeperiode was dit het geval. Zijn voorkeur ging voornamelijk naar de buitenlandse gebeurtenissen.

Wij herinneren ons nog zeer goed dat hij - ondanks het formeel radioverbod op de slaapkamer - toch een radiopiraat was en 's avonds in zijn bed via een koptelefoon naar de radioberichten luisterde. Zijn alomgekende " nieuwsgierigheid " beperkte zich niet enkel tot hetgeen zich rondom hem in het internaat voordeed, maar bestreek een heel wat verdere horizon.

Hij maakte te Leuven een zeer boeiende periode mee en snoof er de zeer revolutionair geladen lucht op tijdens de zo talrijke, vaak dagelijkse, woelige studentenmanifestaties, zodanig zelfs dat hij zich in die sfeer begon thuis te voelen. Hij leerde het Vlaamse probleem kennen dat geleidelijk aan getransformeerd werd in een diep sociaal probleem. Ook nu is hij er als de kippen bij om, als er 66n of ander contestatair graantje te pikken valt, dit aan de kijkers voor te schotelen.

Hij betoonde in die periode ook enorme interesse voor Nederland en al " Nederlands

"

wat

was, hoofdzakelijk onder invloed van 66n bepaalde professor aan

zijn faculteit. Het was de beruchte tijd van de Provo's, hun witte plannen en hun leuze " Provotaridrs aller landen, verenig u ". In deze periode las Johan driftig tal van Nederlandse kranten en tijdschriften.

Na het behalen van zijn diploma licentiaat in de Germaanse filologie, voelde hij weinig voor een loopbaan in het onderwijs. Integendeel, hij wou zijn jeugddroom van een journalistieke carridre verwerkelijken. Om dit doel te bereiken, bleven er voor hem slechts twee wegen open : ofwel als journalist bij een krantengroep maar dan dient men te opteren voor een politieke partij - ofwel als journalist bij

de

BRT.

Met dit dilemma voor ogen nam hij een zeer wijs besluit: hij wedde op twee paarden tegelijk en nam deel aan twee examens nl. 66n van de Standaardgroep en 66n van de BRT. In afwachting van de uitslag verdiende hij wat centen door het opknappen van los vertaalwerk. Tenslotte slaagde hij voor het examen van de BRT maar niet voor dat van de Standaardgroep. De proef voor TV-journalist verliep in meerdere fasen die telkens met een eliminatietest besloten werden. De eerste test betrof een schriftelijke proef die bestond uit het verklaren van een dertigtal testwoorden, gebaseerd op een algemene en elementaire kennis van de actualiteiten (vb. de Baathpartij, enz., de ltaliaprijs, de Regering van Loppem, Octaaf Landuyt, F.A.O., Sun Yat Sen). Wie deze test met succes doorspartelde werd een tijd nadien uitgenodigd voor een stemproef : het lezen van een tweetal teksten die op geluidsband werden opgenemen.

Een volgende proef voor de overlevenden van de afvallingswedstrijd betrof het maken van een vertaling en het samenvatten van een Franse en Engelse tekst,

I

lm

lm 躙

FOIO B.R.T.

Johan Depoortere zoals wij hem onlangs zagen op het scherm van de Vlaamse Televisie tijdens zijn reportage over de duinen van De Panne, uitgezonden op 31 maart 1972.

gevolgd door een verhandeling. Tenslotte volgde een vierde test - gelijkaardig aan de eerste - maar dan in aanwezigheid van een jury van zes man. Na dit laatste examen lag voor Johan de weg open voor een loopbaan bij de BRT. Zijn eerste debuut maakte hij op 1 september 1971, aanvankelijk bij de radio. Het is slechts vanaf 1 januari 1972 dat zijn gezicht op het kleine scherm

verscheen samen met dat van een heel pak nieuwe B.R.T.'ers.

Wie dacht dat hij bij de BRT de enige Westvlaming is, ko.mt wel bedrogen uit want ook namen als Mark Gevaert en Jan Debruyne stammen uit onze kustprovincie, doch deze zijn bij de diensten van de radio ondergebracht. Bij de TV echter is hij de enige " Westkanter " zodat hij geregeld teevee-werk in onze provincie op te knappen krilgt, zoals zijn boeiende Panorama-reportage over de " Duinen van De Panne " die onlangs op het scherm vertoond werd. Tot nu toe valt zijn werk op de TV-nieuwsredaktie biezonder goed mee. Er wordt tegenwoordig in twee ploegen gewerkt. wie instaat voor de presentatie van het kwart-voor-acht-nieuws begint zijn taak om 14 uur, wie voor het tweede journaal aan de beurt is, start pas om 16 uur.

Het voornaamste werk van de nieuwsjournalist bestaat erin onder de leiding van de redactiesecretaris (L. Bouss6e, J. peeters, R. Onckelinckx, J. Bauwens)

de vaak meterslange telexberichten in te krimpen tot een overzichtelijk en vlot bericht. ledere journalist krijgt 66n bepaald hoofdstuk te behandelen dat hij volledig zelf dient uit te werken en voor de TV-camera's te presenteren. Verder bekijken de journalisten om 17 uur de actualiteitsfilms die de Eurovisielanden onderling uitwisselen. Wie voor het tweede nieuws instaat moet deze beelden van een passend commentaar voorzien en dan ook in het eerste nieuwsjournaal commentarieren. De taak van presentator van het tweede journaal bestaat uitsluitend in het samenvatten van het belangrijkste nieuws van het eerste journaal en dit aanvullen met de berichten die sedert de eerste nieuwsuitzending op de redactie toegestroomd zijn.

De TV-reporters moeten ook zelf instaan voor de vertaling (de zgn. ondertiteling) van de afgenomen interviews. Hier kan Johan putten uit zijn talenkennis als licentiaat Germaanse. Zijn vorming komt ook ten goede bij het opstellen van de nieuwsteksten zelf die op het vlak van Nederlands taalgebruik steeds perfect en smetteloos moeten zijn want bij de BRT - en dit zeker nog meer bij dergelijke instellingen - timmert men aan de weg. Dat Johan behoort tot deze beperkte groep journalisten, getuigt van zijn wilskracht en zijn doorzettingsvermogen. Niet iedereen slaagt erin in het " milieu " van de BRT binnen te dringen. Nochtans beweert Johan dat dit voor hem geen moeilijkheid opgeleverd heeft. Bovendien stelt hij er geenszins prijs op dat er een sfeer van vedettencultus rond zijn persoon gecre6erd wordt. Tot nu toe hee{t hij nog geen enkele brief van 66n of andere " fan " ontvangen en dit wenst hij ook niet. Hoewel hij een Westvlaming is, spelen de " g's

"

en de " h's

"

hem geen parten.

Hij heeft helemaal geen dictie gevolgd om aan die kenmerkende spraakgebreken het hoofd

Westvlaamse

te bieden. Het komt op wat A.B.N.-ambitie aan

!

Johan maakt thans deel uit van een jonge ploeg journalisten en zoals ziin vrouwelijke collega Liesbeth Walckiers (lic. Romaanse) is hij nog ongehuwd. Deze journalisten staat in voor het " deskwork " terwijl de " oude" jonge " generatie re " generatie zich vrij kan maken voor het " fieldwork ", zoals het maken van grote reportages in het buitenland. Deze laatste reportages staan nog niet op zijn werkprogramma daar hij nog ziin proef

periode doormaakt.

Hij doet zich eerst volledig inwerken in dit soort werk door reportages van kleinere allure te brengen. Wij hopen dat hij in ziin opzet zal slagen en dat hij zijn jeugddroom zal kunnen verwezenlijken. Wellicht volgt hil het voetspoor van een andere illustere BRT{iguur, Jerome Verhaeghe (producer), ook oudleerling van het Klein Seminarie. Hij is wel een voorbeeld van een zoon van het Klein Seminarie, die wij op alle Vlaamse wegen ontmoeten, en binnenkort zelfs op alle wegen ter wereld. ln naam van allen wensen wij hem nog veel succes in zijn interessant maar soms grillig en gevaarlijk beroep als journalist en wensen hem nog vele bezoeken in de duizende Vlaamse huiskamers langs het scherm van de huiskino.

Erik Steen 10

Herinneringen uit mijn Collegetijd (SEPTEMBER 1904

-

AUGUSTUS 1914)

lk deed mijn intrede in het Klein Seminarie van Roeselare langs het poortje dat op de Zwijnsmarkt toegang gaf tot het " klein koertje ", wat toen zowel de lagere afdeling als de speelplaats kon aanduiden. Schokkende gebeurtenissen uit die tild zal ik niet kunnen verhalen. Ons effen bestaan en de tucht waaraan wij onderworpen waren, sloten die vrijwel uit. Daarbij konden wij als externen de spanning van de schooluren in de huiskring afreageren. Waar de internen moesten onderduiken om een sigaret of een pijp te roken, konden wij dat gerust uitstellen tot we weer thuis waren.

De lagere afdeling bestond uit vier studiejaren. Daar ik benevens de kleuterklassen mijn eerste studiejaar doorgemaakt had in de " Borgersschool

" en onder

de wijze leiding van Masoeur Marie-Antoinette de eerste begrippen van

lezen,

schrijven en rekenen meegekregen had en zelfs reeds mijn Weesgegroet in het Frans kon opzeggen, mocht ik dadelijk naar het tweede studiejaar overstappen. De speelplaats was onooglijk klein en maakte toen reeds een verouderde indruk. Boven de klassen was er een opbouw, die we fls " jamboschure " noemden (ik vermoed dat er daar een " chambre obscure D voor foto-ontwikkeling ondergebracht was). Een van onze ambities was de lederen ballen, waarmede we " ballechasseur " speelden zo ver de lucht in te gooien als de " jamboschure " hoog was. Wie dat kon was een hele piet. Een enkele belevenis uit die tijd is mil bijgebleven. Het was " Sluiterk€sdag " gn iemand had er niets beter op gevonden dan onze strenge surveillant Mr. Van Steenbrugge binnen te sluiten in de studie. De uitwerking sloeg ons de schrik om het lijf. Vermoedelijk zal hij aan claustofobie geleden hebben, want door de ijzeren netten, die voor de vensters gespannen waren, zagen we hem gejaagd en opgewonden weg en weer lopen precies als een leeuw in zijn kooi. Niemand kon de moed opbrengen om de deur te ontsluiten en hem weer buiten te laten. Hij werd ten slotte bevrijd door een voorbijkomend onderwijzer. Dit om aan te tonen hoe een onbenullig feit in ons rimpelloos bestaan geschiedenis kon maken.

Uit ons verblijf op de Zwijnsmarkt heb ik verder nog een vage herinnering aan vervelende uren op zondagnamiddagen in de studie. Wij zijn daar overigens maar enkele maanden gebleven en verhuisden dan naar een nieuw gebouw in de Zuidstraat. rechts van de dreef.

． ＯＬＯ 一 Φの００∝ 〓 つ の、ΦＯ∽

ヒ ０ ０ｏ ｃ﹄ΦШ ︺一 ● 一ＣＯ Ｅ Φ∽∽う００︶ 〓 ●０︶ 一Ｏ ＣΦ ０ 一コＣａ 一 ´

ヒ ０〓 一 ｏ Ｏ ■ ５０ ヽ‘  〓 Ш  一一 Ｌ “一っ  Ｃ、Ｆ〓０ ０

０＞ ∽Φ Ｏ﹂Ｏ Φ 一︶ 一 〇 ０一

ヽ Ｃ﹂０∝   ¨０ ０ Ｃうｙのヽン ﹂００﹂０ 一 ０﹂ＯＹ   ． ヒ Φ ＯΦ Ｎ一 〓 つ ぅ  ０と Φ ヽ一  ＣＯ 一の０ 〇   一Ｐう０ こ ﹄０卜 “一Ｄ ゝ０﹂０ 〇 一   Ｃゝ〓 ０ ﹂ 一 ０ ● ０∝   一〇 ０﹂０ ０ Ｆこ ““≧″  一一 〓 Ш  ¨ 一 ｃ ヽ ５   〓 ぅ  ０ヱ０ っＯ Ｏ   Φ 〓α 一 ， 一 、 ｃ． う ｏ＞０ ０﹂０二 ０﹂っｍ Φ Ｑ のΦ 〓 “ 〓０ ¨ ． ０∽Φ Ｏ匡   ︼一っ  ＣゝＥ ＸｏｏＯ   Ｅ Ｏ 一 ﹁＞ 一ｔ ０ ０﹂０ ０ 一のＯ Ｃ﹂Ш  一０﹂” 一 Ｆ ζ 一 一工 一ｔ ｔ ＯＶ 一一 ﹂Ｏｙ ｏく   ｃＯ＞   ｃ 一 Ｏ Ｅ ﹄０ 〇   一０≧ ３ ●コ  〓 う ヽコ０〓 ０ 〇

“Ｏ コ  ０〓 コＬ   Φ Ｏ ｃＯ＞   ∽ＣＯ﹂Ｌ  一 ｃＯ 一 ０一  Ｏ Ｃ﹂０ ００ “﹄ ﹂００﹂０ 一   一 ＣＯ Ｅ Ｏ∽一 ０﹂０ 一 ０のΦＯ∝   ︼一

ぃ ０ こＯ   ｃＯ＞   ０﹂０﹂０ ０   〓 Ш  ¨Φ Ｏ 一コＥ ぁ ｙ 一 Ｌ““﹂０ 一   ０≧ Ь 一 ０

． 匡

．工 ． Ш

一 α Ｅ ”ｙ︺∽Ｏ 〇

一５

０ ﹂０ ０ こ ０ い

０﹂Ｏ ｃく

一 Ｅ ０ ００型

〇０一ｃ 一 の 〓 ｏ ﹂一

ｃ 一 ． ＞  一 ”＞   一 ＣΦｙ﹂０≧′ 〓 コ  “﹄００∽一っ﹄ｍ   ∽０ ０﹂００ ０   ¨ 三 ・ ５  ΦＸ ００ Ш  ﹂０＞   ｏ﹂Φ 一 〓  ｏ つｏ９ ３ ト 一︼ ・

﹂００﹂０ 一   ヾ Φ Ｅ ５０

っ ∽ｃ０ ０ゝ匡 Φこ ぅの ぃ ●ｏ Ｌ   一 ´ ヒ ０００ ﹂０ンＰ  Ｊ一５  ＣＯ︺﹂Ｏｍ   〓α Φ∽０ つ  一 ＣＯ Ｃ﹂Φ一Ｘ Ｏ Φ Ｏ  Ｃ●＞ 夕ＣＯ 〓一 一Ｏ ＣＯ 工 ・ Ｚ  ︼一 コ  ∽一 ０ こ︸Φ０ ６︶ 一 Ｏ   Ｆ﹄０﹂〓 ＯШ   〓 Ш   一一﹂０ ０α≧′５〇 一 ︲﹂０一〓０ 一 コ   一一

の０ ０﹂ ﹂ΦギΦ一 ａ  一∽一

〇 Ｏ ＣＯコ  〓 ５  Ｃ、て Ｏ Ｅ Ｅ “Ｊ  の０ ０﹂００ ０   ¨ Ｃ００ ０ ０ こ０ ∽Ｃ Ｏ︺０３ ｔ ０ 〇一 く   ¨Φ ０〇 一

０〇 一 ﹂０一・ Φ匡

ヽ Φ０   ００コ   ． Φ＞﹂０一〓０ 一 ヒ Ｏ ＯＯＮ一 う   ０〓 うＯ Φ Ｏ ＣＯ＞   ００ 〓 い０〇 一︶ 一〇 ０ 一 工． Ш． Ｎ ﹂００﹂０ 一  ぃ Φ 〓 ０００ こ﹂０ゝ   ﹂００の６︶ ． コ  “一コ ｔ Ｏ”Ｏ Φ〓 ０ゝう 工   Ｏ ＣＯ Ｅ Ｏ口   ¨﹄０ 〓 ００ ５∽  ぅ０ 一 〓．   ︺一 Ш   ¨一 ´  ﹂ ●． ０＞﹂５の ぃ Ｏｙ ０ ５０ ０︶ ． ぅ Φ 〓 Ｏ ＣＯ つ ΦＯ  一 ＯＣ Ｏ 一 工． Ш  ¨ 一＞ 一ｔ  Ｏ´の﹂ΦＯ ＣＯ ¨Φ Ｏ 一 Φ＞０ ０ ＣＯ＞ “のコ０ つイ、 一 〇 ０ 一 Φ＞﹂０一二０ 一 ΦＯ一  ︼０ こ Ｃ“＞ “Ｃ● 〓一 ０こ Φ一〓０ 一 コ 響一 コ  一一“Ｏ Ｃ﹂０“Ｃ ¨ コ “一５ ヽ

寸Ｆ︲めｒ Ｏ一 く０一 匡０卜Ш∝

De leraars in de vier klassen waren in die tijd : Meester Van Hullebusch, die later nog missionaris van Scheut geworden is, Meester Merlevede, die nadien eveneens prieste'r werd en het bracht tot directeur van de Normaalschool van Torhout, Meester Lobel, de oom van de gewezen politiekommissaris van Roeselare, maar wellicht minder vastberaden in het beteugelen van misdrijven, en Eerwaarde Heer Callens, die we den Indicatif Pr6sent " " noemden omdat hij vaak zijn toevlucht nam tot collectieve straffen. We moesten onze boeken wegbergen, pen en papier ter hand nemen, en op zijn bevel < Indicatif Pr6sent " onder zijn diktaat ons aan het schrijven zetten : de vervoegingen van Franse werkwoorden in een tempo dat we bijna niet konden bijhouden. Zoals reeds vermeld was surveillant Van Steenbrugge een streng man, maar hij kon ons ook belonen als we niet te rumoerig warcn. Zo las hij ons soms op de zondagen, een half uur v66r het einde van de avondstudie, uit de geschiedenis der roversbende van Baekelandt. Daar hij hiervoor de gepaste.zware stem had en het verhaal met bezieling voordroeg, maakten deze lezingen diepe indruk op ons jong gemoed. lk ben er zeker van dat meer dan een van ziin kleine toehoorders die avond onder zijn bed loerde om er toch zeker van te zijn dat geen bandiet er zich schuil hield. Vanaf het vierde studiejaar waren we verplicht onder elkander Frans te spreken

op de speelplaats. Dat was wel hinderend in het spel. Eens was ik aan het " marbelen D met een paar kameraden. lk legde aan om de knikker van een medespeler te treffen en ik zei : Je vais lui donner u keerse " ". Mr. Van Steenbrugge kwam juist voorbij en had het blijkbaar gehoord. < Comment dit-on cela en Frangais ? " vroeg hij mij, en ik bedremmeld : " Je ne le sais pas, Monsieur ".

- (A,llez voir

dans votre dictionnaire " beval hii, en ik naar boven. Twee minuten later was ik daar terug. Hij stond daar nog en keek me vragend aan : < Comment faut-il le dire ? " vroeg hij, en ik : " Je vais lui donner une bougie ou une chandelle, Monsieur )'. - < C'est bien " zei hij en ging verder. Wist hij het misschien ook niet ? In ieder geval, het was moeilijk te gebruiken.

Toen we van het vierde studiejaar overgingen naar septieme " (het zevende, " een overgangsklas tussen het lager en het middelbaar onderwijs, voornamelijk ingericht om onze kennis van het Frans verder bij te werken, daar het volledig verder onderwijs in die taal zou gegeven worden), kwamen we op de ( grote koer " terecht, " gro'ot o bij manier van spreken, want hij was niet veel groter dan het " koertje " op de Zwijnsmarkt (zie de eerste van de twee speelplaatsen achter de vleugel op het linker voorplan van de fotogravure). Op die kleine ruimte waren we aangewezen met al de externen van het zevende, de handelsklassen en de Latijnse klassen. Dat maakte meer dan honderd leerlingen. Onze spelen waren ver van zachtaardig (we noemden ze'. balle-chasseur, criccrac, haring, soupe, enz...) en waren er meestal op gericht om elkander pijn te berokkenen. Zelfs bij het eerder vreedzaam ( marbelspel > moest de verliezer zijn kneukels ter beschikking stellen om door de marbels van de winnaar bekogeld te worden. We noemden dat " de knuks staan ". Het beste was dat men zich opwerkte tot het peil van de ruwsten om niet onder de voet gelopen te worden.

Zij die zacht van karakter waren of delicaat bleven en onderontwikkeld op gebied van geweld, waren werkelijk te beklagen. Nadien heb ik mij soms afgevraagd waarom de surveillant alles zijn gang liet gaan zonder in te grijpen. Wel14

licht was hij ook ten slotte een kind van een tild waarin het begrip medemenselijkheid eerder vaag was. wat er van zij, tiidens de jaarlijkse retraite gebeurde het dat hij Griek werd met de Grieken en deel nam aan ons cric-cracspel' We maakten van de gelegenheid een dankbaar gebruik om hem eens duchtig op de rug te bonken, zonder daarbii het risico te lopen in de ban van de H. Kerk terecht te komen. waarheidshalve moet ik hier bij voegen dat het bruut geweld hoogtij vierde toen we in het zevende waren en in de volgende iaren geleidelilk afnam.

Was er geen medemenseliikheid, we deden toch aan liefdadigheid (?). Dit gebeurde zo: om de beurten gingen we per twee onder leiding van een of andere leraar de miseriemensen opzoeken in de krotwoningen van de stad. Er werden met hen een paar woorden gewisseld en voor we weg gingen stak de leraar hun iets in de hand. De verslagen over deze bezoeken werden in algemene vergadering afgelezen en luidden bijna onveranderliik : " Jeudi pass6, accompagn6s de Monsieur Dumez, nous avons visit6 le groupe d'Hooglee. Rien de particulier it signaler " of iets in dien aard. En daarmede was de kous af. De surveillant in wiens handen we gevallen waren toen we naar de " grote koer " overgingen was E.H. Maes en was nog meer gevreesd dan Mr. Van Steenbrugghe. De eerste dag dat we bij hem terecht kwamen moesten wii, nieuwelingen, 's middags na de studie nog een tijd blijven zitten om te vernemen wat er zoal van ons verlangd werd en wat er ons te wachten stond als we niet in het gareel liepen. Deze middag gingen we met een klein hart naar huis'

Over de tucht waaronder wij gebukt gingen zal ik niet uitweiden. Een paar voorbeelden mogen volstaan. We hadden van huis recht naar de school te gaan en van school recht naar huis, zonder omwegen. Wanneer wii voor onze ouders een boodschap moesten afleggen, hadden we eerst de toelating te vragen aan de surveillant of we dienden hem ervan nadien in kennis te stellen zo we het op voorhand niet konden weten. foen de bioskopen opkwamen, was het ons streng verboden er een voet binnen te zetten, zelfs niet in het gezelschap van onze ouders. wanneer iemand een broer of een zuster had, die in het huwelijk trad,

mocht hij daarbij niet aanwezig ziin. Pas de volgende dag kon hij een dag

verlof krijgen. Toch heb ik persoonlijk kunnen ondervinden dat Mr. Maes ook grootmoedig kon zijn. Het was in het begin dat de " velokoersen " opkwamen, op een zondagnamiddag, en de koers moest voorbijkomen in de Zuidstraat. Het werd voor mij een drang waaraan ik niet kon weerstaan en ik zag de kans ongemerkt naar buiten te glippen. lk kon de koers bekijken maar pas daarna begon ik te beseffen wat een zwaar vergrijp het geweest was. Ik sloop behendig weer binnen en had nog een paar stappen te doen om de speelplaats te bereiken. Opeens stond ik vo,or hem. " D'oU venez-vous ? " klonk het. lk vertelde het hem zonder omwegen. " Eh bien " zei hij " maintenant que vous avez 6t6 sincdre, je ne vous punirai pas. Allez ". lk mocht van geluk spreken. Meen nu niet dat wij ons in deze toestand zwaar gedrukt voelden. We wisten van niets beter en waren het gewoon geworden. Toch spookte dit schoolbeeld nog jaren later in mijn dromen en zag ik mil wederom tussen de muren en op de banken.

Toen we enkele maanden na het bedindigen van de Retorica in het leger ingelijfd we'rden, hadden we niet de minste moeite om ons aan te passe,n aan de daar heersende tucht. we vonden integendeel dat we daar veel vrijer waren, zelfs in het harde opleidingskamp.

lets wat ons in onze collegetijd veel last berokkende was het fameus signe " ".

Dit was een klein, rond, langwerpig blikken doosje, waarin een rolletje papier stak met een stukje potlood er tussen in. Het werd doorgegeven van de ene leerling naar de andere, als men er op betrapt werd Vlaams te spreken op de speelplaats. Dan had men zijn naam op het stukje papier bij te schrijven, het rolletje met het potlood terug in het doosje te bergen en het signe trachten kwijt te spelen. Er was een boete voorzien van vijf centiem telkens uw naam er op vermeld stond en per dag zolang men het in zijn bezit hacl. Om de week werd er afgerekend. De moeilijkheid was dat men niet mocht spelen als men het op zak had. ledereen kon het dus zien en men meed u als de pest. Me.n deed dan maar alsof, men liep en sprong of men gaf iemand e'en duw. Dit middel was probaat en men had telkens beet. Wie kon zich nu kwaad maken in het Frans ? Hij die in een kwade bui eens uitriep : " ll rire le b6te avec son grosse figure u had het feitelijk al ver gebracht (maar van opvoeding gesproken ? ?). Er bestond ook een " signe " van het reglement. Dit was bestemd voor hen die zondigden tegen de gevestigde regels. lk kan mij niet meer herinneren welke de inbreuken waren die aldus bestraft werden, maar ik weet goed dat ik nog met de twee " signes " rondgelopen heb.

lk heb ooit horen vertellen dat iemand het signe kwijt speelde door het tussen de tramriggels te leggen. Dat moet een held geweest zijn, want hij riskeerde de wegzending uit het college. In die tijd stuurde men gemakkelijk iemand de laan uit. Er was immers geen concurrentie... Tot en met de zevende regende het straffen : knielen, schoolblijven, strafregels schrijven. lk had eens tweehonderd maal neer te schrijven : < 't Was koud op den Poelberg, het vroos en het sneeuwde de wind door de bomen al huilende schreeuwde ", uit het gedicht " Liefdadigheid ", overigens misschien we'l een waarachtig tijdsbeeld, maar waarvan de laatste versregel " en die Engel van troost was de deken van Tielt " het naar mijn oordeel niet deed. In onze tijd was er evenmin spraak van achturendag en vijfdagenweek. Het begon

al vroeg in de morgen. Het gedreun van de klompen der fabriekwerkers was nauwelijks uitgestorven toen wij er op uittrokken. Te 6.30 u. moesten we in de studie zijn voor morgengebed en meditatie. Daarna woonden we de H. Mis bij

in de kapel. Rond 7.'15 u. mochten we naar huis om te ontbijten en te I u. moesten we terug in de studie aanwezig zijn, om te 8.30 u. naar onze klassen te gaan. Deze duurden tot 10.30 u. We kregen dan een half uur speeltijd en daarna nog een uur studie of klas. Te 12 u. mochten we naar huis, maar te 13.30 u. zaten we weer in de studie tot.|4 u., daarna twee uur klas, een uur speeltijd en van 17 u. tot 19.30 u. studie. Maar daarmee was het amen en uit. Nooit namen we een leerboek mede naar huis, ook niet in de periode van de < composities > 16

Het zangkoor van E.H. R. Dumez

in

1006.

rij

v.l.n.r. : Joseph Six uit Houthem Louis Coppens uit Roeselare ; Onderste

Tweede Dumez

Derde

rij

v.l.n.r.

:

Omer Carron

uit

Comines

Ingelmunster

; Maurice Matthys uil Roeselare ; rii v.l.n.r. : Maurice De Ketelaere uit

uit

bij

;

Loppem

; Theofiel

Deckmyn

uit Roeselare

Joseph Marques uit Torhout

;

;

Andr6 Vandoorne uit Ardooie

E.H.

;

R.

Joseph

Gerard De MaziCre uit Wervik ; Raphael Matthys uit Roeselare Joseph D'Hoore uit Oostkamp; Jules Duthoo uit Wevelgem; Georges Calmeyn uit Pittem. Matthys

Roeselaro

;

;

;

(wedstrijden). wie het wel deed werd nagewezen als een blokker. het niet eerlijk.

we

vonden

Dit regiem werd enigszins gemilderd op de dinsdag- en de donderdagnamiddagen. Dan moesten we pas om 14 u. op school zijn en hadden we wandeling tot 16 u. ook op de zondagen was het enigszins anders. we hadden twee H. Missen bij te wonen en hadden van 11 u. tot 11.30 u. klas, met meestal een les in de wellevendheid.'s Namiddags moesten we pas te 15 u. op school zijn (wat reeds

een verbetering was bij vroeger toen het te 14 u. was). Er was Vespers en Lof en verder verliep alles zoals op de gewone dagen.

En zo rOlden onze dagen eentonig verder. Hoogtepunten waren voor de internen (voor ons externen veranderde er niets) de " cong6 de mois ", dat wil zeggen dat zij na de voormiddaglessen te 10.30 u. vrij waren en naar huis mochten, om te

17 u. wederom aanwezig te zijn in de studie. Verder was er op tweede sinksendag de bedevaart naar Dadizele en na de jaarlijkse retraite mochten we een uur kaart gaan spelen in een of andere kille patronagezaal van een omliggende

gemeente.

Dan was er nog de feestdag van de superior rond half juli. Het gebeurde dat er dan op de koer van de internen kermistenten Stonden, paardemolen incluis, waar we ons drinkgeld konden kwiitraken. lk herinner mii dat ik daarvoor van mijn moeder een halve frank kreeg en dat ik daarmee geen mirakels kon doen' De tweede dag van het feest speelde zich af op de weide van het college. Daar hadden allerlei volksspelen plaats : Zaklopen, eierkoers, mastklimmen, enz" ' Eens zouden het waterspelen worden. Men had de weide onder water gestoken. De een na de andere sprong gans gekleed er in en het werd een geplons van jewelste. Van waterspelen kwam er feitelijk niet in huis'

Het feest werd besloten met een ( souper champCtre " op de speelplaats van de half-internen. we zaten aan lange tafels en deden ons te goed aan " pistolees, nunnebier en stekebeiers ", terwijl op het verhoog wat toneel werd gespeeld. U ziet dat we in die tijd geen profiteurs waren van een consumptiemaatschappij.

Maar daar waren gelukkig nog die heerlilke verlofperioden, die alles goed maakten, een week met Nieuwjaar (met Kerstdag zaten we op school), twee weken met Pasen en acht weken (van begin augustus tot naar het einde van september) als groot verlof. Gedurende het groot verlof kwamen we iedere avond voor onze studentenbond bijeen van 16 u. tot'|9 u. in het Congregatiegebouw van de Kattestraat. We speelden er biljart of in het bolletra ; of zaten in een kring in de tuin te discussiOren of te zingen. ledere week hadden we een werkvergadering waar elk op zijn beurt optrad om een of ander punt te behandelen. Er is daar onder ons een kameraadschap gegroeid, die gans ons leven zou biibliiven.

In 1918, enkele dagen v66r de Wapenstilstand, ging ik tussen twee offensieven in een kijkje nemen te Roeselare, dat toen nauwelijks bevrijd was. De stad leek uitgestorven. lk zocht vruchteloos familie en bekenden op, hun huizen stonden 18

leeg en verlaten. lk ging ook naar de Kattestraat en trok ons oud studentenlokaal binnen. lk nam een stoel uit de zaal en ging zitten op de plaats waar we zo dikwijls samen in vriendenkring van gedachten hadden gewisseld, en liet de herinneringen aan die blijde dagen wer mij gaan. De oorlog was er niet in geslaagd het romantisme in mij te doden. Na deze uitweiding wil

ik nog even terugkeren naar mijn

collegetijd.

In de zevende hadden we als leraar E.H. Alidoor Coussement, alias Doren. Hij zwaaide de plak over 63 rakkers. Langs beide zijden van de klas stond een rij banken voor vier leerlingen ieder en daar tussenin een rij tweepersoonsbanken. Doren rookte grote pijpen gedurende de klasuren. lk stond in bewondering voor hem omdat hij zo mooi de rook kon uitblazen in de vorm van volle ronde eieren.

lk heb vaak beproefd het hem na te den, maar kon het nooit verder brengen dan tot kleine, ijle rondetjes. Eens kwam het tot een krachtproef tussen een deel van de klas en Doren zelf.

Hij stond aan het bord te schrijven toen hii almeteens gewaar werd dat er gesproken werd achter zijn rug. Hij draaide zich om met een ruk, maar kwam te laat. Elk zat stom voor zich uit te staren met een effen gezicht. Doren wilde mordicus weten wie er gesproken had, maar niemand gal een kik. lk vermoed dat de dader, stijf van schrik, zich niet durfde aangeven en van verklikken was er bij ons geen spraak. Het resultaat was dat gans onze kant boeken en schrijfgerief moest wegbergen en werk- en roerloos moest blijven zitten. Dit heeft twee dagen geduurd. Doren heeft het onderspit moeten delven. In de Latijnse klassen hadden we achtereenvolgens de volgende leraars : E.H. Camiel Braekevelt in de zesde. Hij was gedurende 18 jaar leraar van dezellde klas, eerst in Oostende, waar hij mijn schoonvader in zijn klas kreeg het eerste jaar dat hij daar was, en nadien in Roeselare. Hil overleed er in het jaar dat ik in zijn klas zat en werd opgevolgd door E.H. Ephrem D'Hondt, die drie iaar later onze surveillant werd. In de vijfde was E.H. Louis Ketele onze leraar. In de vierde, die op de eerste verdieping was ondergebracht, was het E.H. Michiel Delrue (een eigenaardige - op een snikhete dag deed hij ons eens een paar emmers water over de plankenvloer uitgieten om het lokaal te verfrissen). In de derde hadden we E.H. Norbert Barbe, in de PoEsis E.H. Gerard Vangheluwe en in de Retorica, de onvolprezen E.H. Oscar Verhaeghe. Het waren stuk voor stuk goede leermeesters, weliswaar niet allen toegerust met het aangepast diploma, maar die door hun grenzeloze toewijding ons brachten waar we moesten zijn.

lk wil eindigen met een positieve beschouwing. Toen we in 1914 de Retorica gingen verlaten zegde E.H. Verhaeghe ons : Ge moogt nu alles vergeten wat gij tot hiertoe geleerd hebt, 66n ding zult ge overhouden, ge hebt hier leren werken

en uw verstand gebruiken. Dat was zeer juist gezien. De basis was gelegd, we hadden een soliede vorming gekregen. Wie daarop voortbouwde en de nodige inspanning wilde leveren was uitgerust voor de levensstrijd. Het schooljaar was pas voorbij toen we in de eerste wereldoorlog werden meegesleurd. Ons leven nam een andere wending. Willem Deckmyn

De "kleene koeru na de oorlog '14'18

Ja, 't zou beginnen tijd worden dat we onze herinneringen van voor 50 jaar eens samenvegsn en oprakelen want de " wind des tijds " is ze stilaan aan het wegwaaien. lk heb enkel de mijne ,andere tijdgenoten hebben hun herinneringen al mee naar het graf.

Maart 1919. De oorlogsgeneratie bevolkt het externaat lagere school en humaniora van het Klein seminarie, dat nog zucht onder de puinen. Alleen wat te noorden van de kerk ligt is nog bruikbaar. Nla meer dan 4 jaar ballingschap keerden wij terug uit Frankrijk en twee dagen later reeds leverde vader ons veilig af op de . klein'e koer r van de " Zwijnsmarkt ". Surve'illant E.H. Hanssens onthaalde ons en Stelde ons vogr aan meester Coucke, een pezig mannetje met reohtstaande haien. De volgende dag kreeg ik mijn plaats in het derde studiejaar, waarvan de ramen meer terrepapier dan glas bevatten. Vader zal meester coucke wel verteld he,bben dat ik nogal schuw en bedeesd was en dat ze van mij een hardere ven moesten maken. zo kwam ik pedagogisc,h terecht tussen Feys en Ramoudt. Die zo'uden mij ontgroenen ! * Pak uw cahier. steek er de kant van tussen uw lippen en blaas ! ", fluisterde

-

Ramoudt.

-Heel"Pieieieiep...!" de klas staarde

mij aan en bulderde. lk kon in de grond zinken van " versohOt " en schaamte. De meester die zijn bordschema aan he't verzorgen was' keek om, maar zei geen woord - hij had me toc,h zien blozen -. Maar toen we

's middags de klas uitstapten, bedacht hij me met een ferme oorveeg, 't

groen

van achter mijn oren was er onmiddellijk af. Spijtig genoeg was mijn entoesiasme

ook uit. Een gtudiezaal hadden we nog niet. Het internaat was nog gesloten en we mochten onze spanningen afreageren op de " grote koer ", latere speelplaats van de grote internen. Toen ik voor de eerste maal op die speelplaats verscheen, zag ik me o,mringd van egn hele bende jongens in klompen en " galochen ". Lachend stonden ze mijn schoenen aan te gapen, " kiek no de'n de'e'n,, den dien 6 schoen aan D. Ze liete'n me tegen de muur staan schilderen, muurbloempje tegen wil en dank ! De meesters stonden samen te keuvelen en trokken het zich niet aan.

je wil meespelen ', vertrouwde Andre Feys me toe, " 6691 je het aan Jan " Als Plancke, de kapitein, vragen ". lk durfde het zo niet terstond. " samson D - zoals 20

D ze hem heetten - was ferm gespierd en liet zijn haar " A |'e,mbusqu6 wapperen' zoals Ohate'aubriand in zijn besie tijd.

Gelukkig kwam een paar dagen later een andere vluchteling uit Frankrijk terug' Napoteon Grijspeerdt. Aanvankeliik stond hij daar oo'k te " blinken " tegen de muur, maar we weroen vrienden en zouden de grote sprong naar " Samson ' Wagen. * Samson " ste|de zijn eisen, hij wilde geen < truntaards " alg o,nderdanen. Als proef moesten we een vuistslag in volle borst zo'nder pinken incasseren' lk herinnerde mij de mep van meester coucke en hield me kranig. ook N'apoleon, zijn naam waardig, verpinkte niet. Zo leerden we, opgenomen in de studentenrepubliek, vecLhten dat de stukken ervan afvlogen en we hadden ruim vier iaar tiid om onze knepen in te studeren.

Na Pasen verhuisden we naar de Zuidstraat, de speelplaats en klassen rechts van de dreef. Bij schoon weer mochten we spelen langs de oever van de n col-

|iebeeko,dietoennognietdoordegebouwenvandeFi|osofieoverdektwas. Uit die tijd dateert ook onze kennismaking met de Rumbekenaars Victo'r Vercruysse,B|o,mmeenvee|anderendieonsmeestaldebaaswarenenonsuit.

maakten voor * steefisters o. Stilaan echter kwam er wat beschaving in de ruwe praktijken.

Na de grote vakantie kwam het vierde leerjaar. Er was heel wat veranderd : het aantal leerlingen was verdubbeld, zodat er geen klaslokalen genoeg waren. Maar vindingrijkheid liet zich kennen : de gaanderij op de spee'lplaats werd tot klasgebouwen omgeschapen. Een muurtje van een halve " briek ", een paar grote ramen, geen plafond, karburelioht en in heel die n couleur locale " meester Van Houtteghem. Elr waren nu ook internen, jongens van te lande, velen uit de frontstreek, maar die zaten in afzonderlijke klassen. Ook de filosofen waren te'rug' velen nog in soldatenuniform en ze vloekten nog zoals in de, loopgrachte'n. Je kan begrijpen dat we wel ve'rstomd stonden toen onze meester ons verklapte dat deze

jongens toekomstige priesrters waren en dat we eerbied voor ze moeste,n opbrengen. Elke week kwam er een van die heren ons catechismusles geven... zonder vloeken. lk herinne'r me nog Fauquette, een Waal van Moeskroen' die we o de verschillende soorten leugens uit el" het inktpotje doopten. Hij leerde ons kaar te houden, goeie en slechte : " Als ik zeg 't vliegt da ne zwien, dat is keen loug, 't is voor te lach ".

Voor meester Van Houtteghem hadden we een heilige verering: een stoere Vlaamse kop, zijn haar * d la brosse> en een hart als een kathedraal ; niemand moest drummen om er een plaatsje in, te veroveren. Niem,and kon als hij zo heerlijk vertellen over Samson - de echte Samso'n -, hoe hij met zware poorten jongleerde en de zuilen van het paleis met een vingerknipje omver deed vliegen. Jammer genoeg schoot hij er het leven bij in ; hij had nog lang moeten leven, vonde'n we, net zoals Jerom,meke. Meester van Houtteghem wist o,ok van ons flaminganten te maken en entoesiast droegen we de Vlaamse gedac,hte over heel de sectie uit. Nlooit vergeet ik 11 juli 1920. We hadden op de speelplaats gedanst e'n gezongen onder de'goedkeurende, opgetogen blik van superior Deleu, die elk jaar van 11 juli een groots feest wist te maken. De dag erop echter, toen we in klas kwamen zagen we onmiddellijk dat meester van Houtteghem iets op zijn hart liggen had. " Miin. beste jongens, " bego'n hii " gisteren is er te Antwe'rpen iets verschrikkelijks gebeurd ". Hij vertelde ons hoe Herman Van Reeck door de politie nee,rgekogeld werd toen hij met een leeuwenvlag op straat kwam en dat

heel Vlaanderen zou moeten de rouw dragen voor Herman Van Ree'ck. 's Namiddags hadden wij allemaal een rouwband om de mouw. Wij waren voor de zaak

" gesensibiliseerd ". " Samson " kreeg in die tijd ook opvolgers. lk voelde me' vereerd onder bevel te mogen staan van Frans Debusschere. Die kon ons bezielen en meeslepen en Tony, de clown van Circus Sosman, voortreffelijk imiteren. De kapiteins hadden een hele hofhouding, zware jongens die zijn lijfwacht vormden en hem hielpen bij het organiseren van het spel, maar ook vaak van het kattekwaad. Een studiezaal hadden we nog niet, maar onder het romantisch schiinsel van het karburelicht konden we in onze klassen studeren. Sommigen echter vonden dit licht t6 romantisch en slopen tijdens de speeltijd naar binnen om de lamp buiten dienst te stelle,n. Zo moeilijk was dat nu ook niet, we hadden maar eenvoudig de gaatjes van de gasbek te stoppen. Als " beloning mochten we naar huis- Eerst " echter trokken we naar Cietens, een klein winkeltje vooraan in de leperstraat. We hebben Ciete nogal de duivel aangedaan. " Ciete, voor 66n cent kalieskis ! ". En Ciete dan gaan zoeken bij het licht van de ene tranendg kaars in heel haar winkeltje ! Ze telde daarna traag op haar linkerhand en toen ze bijna daarmee klaar was gaf Frans haar een korte tik onder haar hand, 6p vlogen de kaliskies de lucht in, wij bliezen de kaars uit en stonden in een rits buiten.

Daarmee echter was onze inspiratie niet uitgeput. Een andere keer immers trokken we er gewapend op af. Twee " bouten " met daartussen wat " poer " uit de legervoorraad, en dat alles samengehouden met een ( moer '. Ge ziet dat we onze eigen terminologie hadden. - " Cie'te, we hebben onze cent laten vallen >, zeurden we na de bestelling. - " Henri, " riep ze dan " kom eens hier met een kaarske ! ". Toen Henri binnengesukkeld kwam, liet elk zijn " bout " vallen. 't Was een geknal dat de ruiten ervan daverden. Elk raapte zijn bout op en zette het op een lopen, terwijl wij het menske hoorden jammeren : "Zie je geschoten td, Henri ? ". Meneer Lode Meeuws ving ons op in het Sde jaar. Lode was ee,n aristocraat, sprak zacht, had veel orde, droeg zijn haar keurig in een " splette " en leerde ons de liefde voor lied en letteren. Niemand kon als hij zo boeiend over Jan zonder Vrees vertellen en de wedervaren van de Titanic ons zo klaar voor de geest oproepen. Dat laatste had hij uit eerste bron van een vriend vernome'n, die als bij mirakel aan de ramp ontsnapt was. Maar al hielp hij ons opgroeien in deugd, wetenschap en de liefde voor Vlaanderen, de deugnieterij was niet te onderdrukken.

Onder leiding van Frans waren we gespecialiseerd nu in belleketrek. De organisatie was ook onberispelijk I Gedurende de speeltijd al liep hij zelf - of een hofjonker - rond en riep " 1;ngslingeling ,, waarop de ingewijde,n antwoordden " koereur ". De' verdere orders werden na de studie aan de man gebracht. Telkens werd een andere straat bezocht. De bel van burgemeester Mahieu was een voorrecht van de leider, soms een gunst voor een lid. Daarna werd er appel geblazen aan het standbeeld van Rodenbach. Mijn vriend Gilbert Deckmyn, ja, die van de stempels, en ik hadden er op den duur iets nieuws op gevonden, kwestie van een beetje beroe'pservaring. We zouden het 's morgens vroeg doen, als de 22

reacties opleveren' mensen nog in bed lagen. Dat zou tevens een varieteit in de

Hetbegoneneindigde-v|uggerdanvoorzie.n-opdehoutemarkt!"Gi|bertzou

trekkeneniktoezienofergeenonraadwas,netzo.alsKare|endeE|egast.

kruisverhoor bij Helaas een verklikker daagde op en dezelfde dag kreEen we een

*bewakeroHanssens.Gi|bertwerdmeteen*eentje"bedachtenikeen"twee' als medepliohtige. De gevo'lgen thuis waren evenredig' toen Een andere stunt was de * kraamomwenteling D. Markt en straten waren

nogschaarsVer|icht.opmaandagavondwerdendekramenuitdeke|dersvan

onder het stadhuis o,pgediept en op de markt voor de dinsdagmarkt klaargezet. elk marktplein, het heel over duister in het leiding van Frans verspreidden we ons lagen poten daar weg en de we trokken bevel zijn Op kraam. bij een strategisch de lijken. De hedendaagse guerilla had er niets tegen"' Nu hadden we ook een studiezaal, het latere circus Dumez. Het torenhuisje erhad naast was de kamer van de . bewaker ", tribunaal en tuohthuis. Mr. Hanssens op onbarmhartig grote handen en die kwamen soms zeer onbarmhartig terec'ht

nogtedereKnapenwangen.Degroteschurkenenmisdadigers|iethijrondzijn

tafel lopen en hii erachter met ziin vervaarliike ko,terhaak, waar hij echte'r nooit permee sloeg. Hij was streng maar rechtvaardig en kende gee'n aanzien des ideale de het waren humaniora de voor Dhondtjie soons. samen met Flipkie en gendarmenomdeoor|ogsjeugdweerwattuchtindebottentedrijven. Een zesde jaar bestond er niet, nog niet, en zo sprongen we van de vijfde naar de zevende. Een beroerd jaar was dat I De externen kregen de heer Hilaire Delobelle, fijn man en prima leraar. we zagen hem de eerste m'aanden na de oorlog, in uniform van adiudani en met witte handschoenen aan, de klas m'artiaal binnenstappen,

op de eerste bladzijde van ons leesboek stond een gedichtje " waarheen, kleine vogel, waarheen ? , Buitengewoon plechtig las de meester het voor. T6 plechtig bijna, want hij soheen meer te zingen dan te declameren. lk krulde van het lache'n bij dit nieuw geluid, want ik dacht eerlijk dat dit het door de meester beoogde effect was. Maar ik werd vlug van de ware toedracht op de hoogte gebracht : . Denys, als ge 't beter kunt, kom dan zelf voorlezen ! "' -Het zat er voor mij niets anders op dan het helemaal op dezelfde toon te lezen en ik stond erbij op de tenen te wiegen. succes verzekerd ! De hele klas proestte het uit. Als honorarium voor dit estetisch vertoon kreeg ik " schrijf het drie!' maal uit, Denys ! >, waarna ik mij terug mocht voegen bij de minder talentvo'lle stervelingen. lk was getekend voor de rest van het !aar...

lk kon het gedaan krijgen de volgende dag als " quart " naar het inte,rnaat te verhuizen. De * quarts o ontbeten 's morgens en deelden om 4 uur hun boterhammen met de internen en zaten ook met die in klas. Vaarwel dus aan het declamatorisch talent van Delobelle. Wardje Janssens was onze leraar nu en in klas vond ik Frans en andere kameraden terug. Jammer voor ons, werd hij na de Kerstvacantie vervangen door Jozef Sap, kersverse diaken uit het seminarie. Voor de Franse lessen en voor de zang - vreemde combinatie - stond menee'r Burggraeve in, een klein ventje, dat zich liet gelden. Enkele mooie liederen van Hullebroock werden fluks ingestudeerd.

J. Sap was de broer van de latere minister. Het was een zonde,rling man met een hese stem. Dit laatste gaf hem het voorrecht in het passieverhaal de trieste rol te mogen vertolken van de schreeuwende Joden. We kregen vee.l huiswerk maar zage,n het nooit verbeterd terug en onze schriften lagen opgestapeld in een hoek van zijn kamer. Hij kende maar twee soorten straffen. Duizend reken of een nulleke op de puntenboek. Op 19 maart vierden we zijn naamfeest. We slaagden erin een zetel uit de rookzaal te verhuizen, namen de bloemen van voor het raam van meneer Patfoorts kamer en plaatsten die rond de zetel. Frans las een brief voor en we zongen heel ons liederenrepertorium van " Nederig, stille timmerman > tot Losjes, losjes, " losjes, vliegen nu de klosjes I ". Hij was ervan gepakt, de arme man. Toen Mr. Burgghraeve kwam voor de volgende les zei hij . (

jongens,

nu bloemen en zetel terug op hun plaats, als hij het ziet... ". -In deVlug les van geschiedenis werd ons de oorlog '14-'18 opgedist. Hoeveel Belgen

er juist sneuvelden weet ik niet meer, wel dat Frans het woord vroeg en zei gesneuvelden

0/o

waren B0 Vlamingen - " Van de en zet neer U !" was het antwoord. - "Zwijg - " Mijn vader heeft het nochtans gezegd ! ". - " Duizend reken ! ".

:

".

Met zijn vijven schreven we elk 200 lijnen voor Vlaanderen. Sap keek niet naar het schrift, noch naar de inhoud, hij telde alleen de bladzijden.

We hadden gelukkig een sympatieke surveillant, Jerome Vanderg'hote, oud-strijder. Hij vertelde ons van het zware frontleven en stond in voor onze verdere Vlaamse vorming. De gehate " signe > was nog in zwang en met enkele vrienden hadden we het verbond gesloten nooit de signe aan elkaar door te geven. Eens kreeg ik ze toch van een kame,raad, Go.dfried, toen ik hem in het Vlaams groette. " Tu parles Flamand ", zei de verrader. Maar de zelfde dag nog betrapte ik er hem op dat hij een Vlaams liedje stond te zingen. Tu chantes Flamand ! lapte " ", ik het hem terug. Hij weigerde prompt en beweerde dat zinge.n niet hetzelfde,als spreken was en niet in aanmerking kwam voor de signe ,. Dan maar samen " naar de " bewaker ". Toen ik hem ook over ons verbond sprak, keek hij Godfried, de verrader, verontwaardigd aan en strafte hem voor woordbreuk.

-

" Schrijf driemaal de Brabanqonne

!

,

was het Salomonsoordeel.

Zo werden we voorbereid op verdere studies, meer bedreven in het vechten dan in het rekenen. Dat laatste jaar hadden we weliswaar belleketrek en kraamomwenteling verleerd en was de beschaving toch enigszins vooruitgeraakt. Velen van ons hebben in hun leven meer gestreden dan gerekend. Het spijt ons niet ! Het ware schone jaren I Van die tijd blijft er een kracht uitgaan, ook nu we op jaten zijn. Die herinneringen bewaren we dankbaar als kostbare relieken. Jan Denys

Het ls moeilijk de lippen dicht te naaien

Een briefje van meneer Verhelst, verstuurd op 15 maart, is ter bestemming gekomen op 17 april. Mingana ligt niet aan uw achterdeur ! Het briefje herinnert mij aan een belofte, verlede'n jaar wellicht wat loslippig gedaan, e,en artikel te plegen voor Eertijds Gemakkelijker beloofd dan uitgevoerd en dat niet zozeer " ". door gebrek aan tijd of inspiratie. Het zit hem zo : eertijds hadden wij de gewoonte sierlijke zinnen aan me,kaar te rijgen. lk heb zelfs eens een eerste prijs

in opstel behaald bij meneer Duforret in de derde Latijnse. Heden ten

dage

echter grijpen wij nog alleen naar de pen om gauw wat nie'uws te schrijven naar familie of vrienden, en heel dikwijls om in een vreemde taal nota's te krabbelen voor preken en onderrichtingen. Daarom de vrees : zal mijn klerikale taal niet misstaan in uw studentikoos blad ? De kriste'nheid in Zaire wordt de laatste tijd flink door mekaar geschud. En natuurlijk delen wij van de brokken. Toen in februari de scheutiste'npastoo,rs van Kinshasa werden uitgewezen liet ik mij ontvallen : Ware ik pastoor geweest in " Kinshasa, dan waren er niet drie, maar vier zielzorgers aan de deur gezet ". Het is inderdaad ontzettend moeilijk de lippen dicht te naaien - zoals onze negers dat plastisch uitdrukken - als je al die laster beluistert over bisschoppen en

priesters, als

je al die onzinnige

loftuitingen hoort uitkramen over de nieuwe

revo'lutionaire afgod.

lk kreeg weer eens de weinig-benijdenswaardige primeur in het bisdom Kasongo door de Veiligheidsdiensten gedagvaard te worden. Intussen ziln er al twee andere priesters met dezelfde konvokatie vereerd. Bij mij kwam dat zo aan : Op initiatief van Paus en bisschoppen werd in de maand januari ook hrer een dag van de Vrede gehouden. Als eerste lezing voor onze Eucharistieviering werd, in overleg met de parochieraad, een hoofdstuk gekozen uit de Wereldbrief van Johannes XXlll, " Pacem in Terris", namelijk brokstukken die betrekking hebben

op de rechten van de kleine werkende man. Jullie mogen gerust van mij aannemen dat die reohten hier met de voeten worden getreden. En ik gaf een voorbeeld. De prijs van de aardnoten wordt hier in de stree,k naar beneden gedrukt door steekpenningen e,n corrupte maneuvers. Rijke opkopers krijgen monopolies over uitgestre'kte gebieden waar ze slechts 66n zdire (minde'r dan 1m BF) per zak betale'n. Niatuurlijk ziin onze boeren daar de slachtoffers van. En ze kunnen daar niets aan veranderen omdat ze niet verenigd zijn. ln een bepaald dorp weigerden de keuterboerkes hun apenootjes tegen de vastgestelde dumpingprijzen te verkopen ; daarmee lokten ze alleen maar de politiemannen ter plaatse, die hen met gummistokken hebben gedwongen. Mochten alle boeren, mochten alle bewoners van de missie (wan,t iedereen is hier boer, de Uzimba is immers de graanzolder van de Maniema) halsstarrig en eensgezind weigeren, dan zouden in heel Zaire geen politiemannen en geen knuppels genoeg zijn om u te dwingen. Dit heb ik hun gezegd, e'n ook nog opgeroepe'n tot eenheid : " Landbouwers, verenigt u, anders blijft ge nog generaties lang willoze werktuigen in de hande'n van rijke koo'plui ". - Dat begint aardig te gelijken op * Proletaridrs van alle landen u enfin, ge weet wel, maar in feite was het niets anders dan een paratraze van een tekst van Paus Johannes.

lk we,rd dus door de veiligheidsdiensten gedagvaard. Motief : ( opruien van de boerenbevolking en kritiek op het systeem der opkoopzo,nes ". Daarvoor moes't ik naar Kasongo, op 110 km van hier. Gelukkig heeft de plaatseliike chef, die oorgetuige,geweest was van mijn sermo'en, mij niet laten alleen gaan' Op zijn tenen getrapt omdat ik gekonvokeerd was zonder dat hij verwittigd was, dreigde hij grimmig : " lk ga met u mee, pater. lk wil die beunhaze'n van Kasongo eens diets makern dat lK hier de baas ben, ook van de politieke partij ". Hij is daar blijkbaar in g.eslaagd, want mijn palaber was al beslecht toen ik er mij aanmeldde. lk heb to'ch aan die beunhazen een eksemplaar van de encycliek ten geschenke aangeboden met een aangepaste opdracht en met enkele onderlijnde tekste'n ter overweging.

Wat zei Paulus ook weer ? * Praedica verbum ; insta opportune, importune ". Dat proberen wij hem na te doe,n. Maar het is drommels moeiliik, en gevaarlijk ook.

Als mijn oude moeder dit hier leest, dat ze dan niet bang weze. Men sluit tegenwoordig geen priesters meer op in kerkers, men knuppelt er niet mee'r op zo'als in de jaren '60. Het huidig regime deelt alleen uitwijzingsbevelen uit. Gevaar dus van weggejaagd te worden. Dat is een vorige overste van mijn missie, pater Van Hees, overkomen. De staatsgevaarlijke aktiviteiten waaraan hij zich schuldig had gemaakt en waarvoor hij 2.4 uur kreeg om de Republie,k te verlaten, waren : bij het doopsel kristen namen geven aan mensen die erom vroegen. Die confrater had trouw de richtlijnen van de Zaireense bisschoppe,nconferentie gevolgd. Die luiden als volgt : " Vrijheid voor keuze van doopnamen. Wie een Zairee'nse naam verkiest of bewaren wil, worde met die oorspronkelijke naam gekerstend. Wie een kristen naam verlangt, die krijgt hem naar keuze ". Zoals vele priesters had ook ik met dit probleem te kampen. In de verlaten missie van Kipaka, die wij van hieruii bedienen en waarheen ik waarsohijnlijk binnenkort verhuizen zal, mocht ik bijna 300 volwassenen voorbereiden op het doopsel. 26

Die krijgen dan een retraite van vier weken als bekroning van verschillende jaren godsdienstonderricht. Het doopsel werd in de Paaswake, op 1 april toegediend. Van aprilvissen gesproken : een heel net vol. Nog nooit had ik zo'n aanzienlijke vangst. Denken jullie nu maar niet dat wij een net met te grote mazen gebruiken ; zo een beetje de mentalite,it " apres nous le d6luge ! o Nee, ze verdienden het... In die drukke voorbereidingsweken heb ik iedere dag tvvee en een half uur onderricht mogen geven. Gevaarlijke stiel voor een prater als ik, in een land waar alle takken van de bomen oren hebben. Dus maar ge'preekt met het evangelie in de hand, en daar geen duimbreed van afwijken. Ee,ns te meer is het mij opgevallen hoe verbazend aktueel Christus' woorden zijn. Maar die doopnamenkwestie zat mij dwars. ledere dag bedreigt Radio Bukavu priesters en domin6s, zwart en blank, die oorspronkelijke namen misprijzen. lk dacht zo : als dat nu de stok eens ware waarm,ee ze de hond willen slaan ? Waarom zou ik mijn licht niet gaan opsteken in Kasongo, vlak bij de bisschop, waar in twee parochies gedoopt werd, een paar weken voordien ? lk stelde er vast dat mijn collega's, wijze mensen en hoegenaamd geen bangerikken, alleen maar met oorspronkelijke namen hadden gedoopt. Ze werden overigens zonder verwijl door de provinciale radiozende,r in de bloemen gezet. - Zelfs de naam n smeerlap " (ik vertaal letterlijk uit het kiswahili) vond genade in hun oEen. Dat vond ik nogal kras: " Smeerlap, ik doop u in de naam van de Vader... ".

lk ben oo'k van mening dat het de moeite niet loont om reden van doopnamen uit dit land geschopt te worden. Bil jullie heeft men toch eeuwen lang Kristoffels en Petronilla's gedoopt, om uiteindelijk vast te stellen dat die heilige,n alleen in de verbeelding hebben geleefd. Dus he,b ik maar de raad van wijze zielzorgers en grijze kateohisten gevolgd : een massadoop met oorspronkelijke namen. Met die beperking althans : " smerige bokken ", " herrieschoppers ", " laste'rwijven " en andere schunnige namen werden onverbiddelijk geweerd ; niet door mij, maar door een jury van oude, wijze, authentische bewoners van dit land.

lloe is het in Godsnaam zo ver gekomen dat priesters worden aangeklaagd om wille van aardnoten en doopnamen ? Mijn antwoord daarop moet je nemen voor wat het waard is : waarschijnlijk eenzijdig, en heel zeker te zwaar gevoelsgeladen.

Hier in onze brousse, waar niemand ons pleegt lastig te vallen omdat niemand ons benijdt, is dat allemaal begonnen met de lastercampagne tegen kardinaal Malula. De manier waarop die nobele man door het slijk werd gesleurd is hemeltergend. De' studio van Radio Zaire, die zich de grootste tamtam van Afrika heet, geleek bij wijlen op een dorpsplein in den Uzimba waar mensen me,kaar de huid volschelden. Men heeft natuurlijk in politieke kringen ge'hoopt dat de andere opvolgers van de apostelen zich zouden desolidarizeren van hun collega. Eerlijk gezegd hadden wij dat ook gevreesd. lmmers velen onder hen, ook onze bisschop, waren met handen en voeten aan het regime gebonden : kamions, subsidies, dekoraties en noem maar op. Wiens brood men eet, diens woord men spree'kt. Of de Zaireense variante : wiens dekoratie men draagt, diens leer men schraagt. Het ging al zo

ver dat een nieuwgewijde bisschop onlangs voor zijn eerste zegen ee'n fantasiehemd droeg met de beelden,aar van Mobutu op I Onze vrees en de hoop van de politiekers zijn ongegrond gebleken, ten minste

toch in eerste instantie. De bisschoppen hebben zich eensgezind achter

de

kardinaal geschaard. Ze protesteerden beleefd maar kordaat tegen de laster en de uitwijzing, en ook zij weigerden politieke inmenging in kerkelijke zaken. Dus ondermeer geen sprake van het oprichten van cellen der Revolutionaire Volksbeweging in de seminaries, zowel grote als kleine.

V66r zijn afreis naar Kinshasa had onze bisschop een doopselverbod uitgevaardigd " tot nader bevel ". Wie de " stylus curie " van lrier kent, wist meteen dat hij, bij zijn terugkeer, zijn medewerkers zou opzoeken om verslag uit te brengen en richtlijnen te geven. Een hele opdracht, als jullie weten dat zijn bisdom uitgestrekter is dan Belgi6, en dat de wegen er zo slecht zijn als de karresporen in de velden en bossen van onze jeugdtijd. Gelukkig - zou ik zeggen - heeft hij maar tien parochies. Die heeft hij alle bezocht ; ook mij, terwijl ik kampeerde in de door de Mulelisten geplunderde missie van Kipaka. Nooit hebbe,n wij hem zo slagvaardig gezien, onze bisschop ; hij had de allures van een legeraalmoezenier - die funktie bekleedde hij inderdaad v66r zijn wijding ! - Met geestdrift had hij het over de roerende eensgezindheid van de bisschoppen " en het is niet een mogelijke overloper of onderkruiper die onze stelling zal doen wankelen. Enkelingen hebben geen stem in het kapittel ; de collegialiteit heeft beslist ". - Ze waren zich blijkbaar bewust dat de Kerk het enige neutrale terrein is, en dus toevluchtsoord, in een land waar alles gepolitizeerd wordt: leger, administratie, gerecht, syndikaten, onderwijs... en waar dus geen vrijheid meer bestaat. " Vooral de intellectuelen hebben de ogen op ons gericht. Wij mogen niet kapituleren. " - Hij was de mening toegedaan dat de Kerk in dit land een providenti6le beproeving doorstond en tot heilzame bezinning werd gedwongen ; " Wij ware,n aan het regime gekluisterd, thans zijn wii vrij ". - Zou le geen lust krijgen te ne,uri6n : " De boeien los, de banden breek, de vijand in... " want zie, ze waren bereid kerker en vervolging te doorstaan... Verontschuldigt mii, vrienden, als dit een beetje schamper klinkt. Wij zijn een maand verder, moet ge weten, en het heeft er alle schijn naar dat de schroeven van die stevige stelling, waarover supra, 66n na 66n worden losgevezen. Het begon al met ee.n paar bisschoppen (onderkruipers ?) die de politieke partij toelieten in hun seminaries. Andere bisschoppen (overlopers ?) werden prompt geprezen als vooruitstrevende revolutionairen " (6veques r6volutionnaires d'a" vant-garde) omdat ze lieten dopen met authentische namen. Pers en radio ondernamen een ware hersenspoeling van de bevolking. Kerkelijke leer en wet werden beschreven als hinderpalen voor de terugkeer naar de oorspronkelijkheid, priesters werden afgeschilderd als grafdelvers van de Republiek, bisschoppen als slavend rijvers... En die bisschoppen bleven maar zwijgen. " Wij kriigen geen kans onze stem te laten horen " jammeren ze. Een zendstation hebben ze inderdaad niet en vrije tribune bestaat niet op de nationale zender ; maar ze hebben jandorie toch hun priesters en katechisten die bereid zijn hun herderlijke brieve'n voor te lezen. En de drie-vierden van de scholen in dit land zijn toch katholieke scholen : kunnen 28

ze daar hun stem niet laten klinken ? Maar nee, ze zwijgen' En ondertussen moeten wij voort getuigen voor de waarheid en de vragen van onze in-de-wargebrachte' kristenen.

Wil je een voorbeeld van de ve'rwarrin'g, van het succes der hersenspoeling ? Een zielzorger uit ons bisdom is al tien dagen in verhoor bij de,veiligheidsdiensten omdat hij doopte met " vreemde > namen. Een onderwijzer hier bij ons opperde daarbij de volgende be'denking : " Als dat zijn eerste ove'rtreding is, waarom kunnen ze hem dan geen vergiffenis schenken ? ". Vergiffenis schenken,

waarvoor ? vragen we dan. Vergiffenis veronderstelt toch morele schuld ; amnestie. is voor booswichten en misdadigers. Welke misdaad heeft die priester

bedreven ? (Ja, en dan redeneer je verder, luidop, wat natuurlijk subversieve taal is). Met welk recht bemoeit de Partij zich met het doopselrituee'l ? Dan moet ze ook maar de misceremonies veranderen onder de mom van authenticiteit. Brood en wijn zijn hier geen oorspronkelijke spijs en drank. Weg ermee ! In de Zaire wordt voortaan gekommuniceerd met palmwijn en maniokbrij.

lk geef toe : he't is een beetje goedkoop als effektzoekerij - want er steekt een redel theologisch probleem in : dat van de " materia ad validitatem ' van de Eucharistie -, maar wij moeten onze mensen een heilzame schok geven af en toe. Valt natuurlijk te bezie'n of die shocktherapeuten hun praktijk nog lang zullen mogen uitoefenen in dit land. Het is ons verlangen hier te blijven werken, nog lang, lieifst in ondergeschikte rollen... maar dan moeten wij weten waaraan ons te houden. Dat weten wii niet meer, deze dagen.

Het is vandaag 19 april. Gisteren heeft de radio omgeroepen dat het bestuurskomiteit der Zaireense bisschoppenconferentie, in spoedzitting bijee'ngeroepen' zich ( ve,rzoend " heeft met het regime. In regeringskringen heeft men daar dreigend aan toegevoegd : " Het handteken van de president der conferentie verplicht alle Zaireense bisschoppen ". kapitulatie ? Wij vrezen het. En. in" Verzoening " ! ls dat een eufemisme voor tussen hebben wij, zielzorgers, de indruk de grote gefopten te zijn. Wij hadden onze kristenen voorbe,reid op harde tijden. Verleden zo'ndag nog hadden wij in

de Eucharistieviering volgende lezingen gekommen'tariderd

:

Handelingen, 16, 16-34 (kijk eens hoe aktueel verzen 20-21 ziin ! Het volstaat i.p.v. "Joden" "kristenen" te lezen, en i.p.v. "Romeinen" "Zairanen"!) en Lukas 6,22-26 (v.22:"Om Mijnen'twil zalzelts uw naam verworpen worden".) Maar nu wordt het toch tijd er een punt achter te zetten, want mijn taal wordt te klerikaal en mijn inkt te zwartgallig. Wie weet, misschien zal de hemel opgeklaard zijn tegen de tijd waarop dit relaas versohijnt. Tropische'onwe'ders zijn geweldig, maar van korte duur ! lk kan op die opklaring niet wachten, omdat de teksten op de redaktietafel van " Eertijds " moeten liggen tegen einde april. Samen met mij zult ge vaststellen dat dit geen < artikel " geworden is ; veeleer een paar bladzijden uit het dagboek van een missionaris. Hopelijk is het voor sommige < eertijdse " vrienden een uitnodiging om wel en wee met ons te delen. Edgard Declercq 29

Een religieus bericht in de passieweek Samen met Camerata organiseerde de oud-leerlingenbond een koorconcert in de St.-Michielskerk te Roeselare, op woensdag 29 maart 1972. Deze manifestatie, die plaats vond in het kader van het cultuurfestival, brac,ht enkele oud-leerlingen op

het podium, die zich die avond ontpopten als veelbelovende, talentvolle jonge kunstenaars.

De ho'ofdbrok van het programma was namelijk de creatie van ANTHROPOS '72, gecomponeerd door Eugeen Lievens op teksten, geschreven of verzameld door Bert Popelier. Als glasfragmenten van verschillende kleur, die samen een brandglasraam kunnen vormsn, zo was de tekst van Anthropos '72 samengesteld uit korte teksten van zeer versche'iden herkomst, die samen het beeld van de mens opriepe.n, zoals hij, uit de oertijd van de eerste scheppingsdag, vandaag naar ons toekomt, met een kreet naar liefde. De teksten, die in weinig woorden m66r zegden dan bij eerste lezing kon verstaan worden, werden, verklankt, de ruimte ingestuurd, tot op hoogspanning geladen met de energie van het onstuimig te'mperament van Eugeen Lievens. He't talrijk opge'komen publiek reageerde zeer verdeeld. Velen werden gegrepen door het expressief geweld van onopgeloste klanken of explosieve slagen, gegroeid uit gregoriaanse verten en even onderbroken door het pools liefdesversje. Maar bijna even talrijk waren diegenen, die afwijzend de kerk verlieten, wellicht omdat ze zich ergerde'n aan het op het eerste gehoor zeer verwarde en brutale van deze ongewone muziek. De uifuoering was toevertrouwd aan declamator Antoon Vander plaetse, recitante Nele Vandendriessche, sopraan Ria De Jonghe en bariton Antoon Haeck, naast 19 solo-instrumenten. Daarbij kwamen vier spelers op slagwerk, dat nage,noeg het ganse koor van de St.-Michielskerk innam. Er was nog net voldoende plaats over voor de 60 knapen van de koren Colliemando en Canteclaer uit het " " " " Klein seminarie, die een zware opgave hadden aan deze muziekpartituut. zelden zag m,en in Roeselare zoveel muzikaal talent samen op het podium, als met die instrumentisten, die van overal in het land waren bijeengebracht. Het eerste deel van het programma verzorgde het gemengd koor . Musica Nova, uit Boom. Onder leiding van, Roger Leens, brachten zij een uitvoering van . Dodendans " van de Duitse componist Hugo Disfler, naast enkele kleinere religieuze motetten. De faam die dit koor heeft over het ganse land en er buiten, bracht mee dat verschillende mensen van ver gekomen waren om dit optreden van " Musica Nova " bij te' wo,nen. De verfijnde en volmaakt afgewogen koorklank was ontroerend en werd hoog aangeslagen door het publiek, dat nochtans in die periode twee andere koorconcerten van uitzonderlijk gehalte in Roeselare had kunnen bijwonen. Dat voor deze muziekavond een grote organisatie en een sterke financidle ste,un nodig was, spreekt voor ziohzelf. De sym,pathieke steun van officidle en private

instellingen moet hier dan ook geloofd worden. Dat ook de andere koren en

zelfs de muziekkorpsen van Roeselare op 66n of andere manier de avo.nd steunden, rechtvaardigt het besluit dat gans muziekminnend Roeselare op die opgemerkte avond in de Goede week een betangrijke muziekgebeurtenis heeft meegemaakt.

Arnold Loose.

＾﹂０ 〇 一 〇 ０一ＣＯ Ｏ ＥＯ   ＾

︶ ﹀ ＥＯ ﹂Ｏ ｙ   ０ ０

ＣＯ ＞   ０﹂０ ０ ０   ０ ０   Ｃ０ ０   Ｃ Ｏ 〓 ﹂０ つ

ＯＯ ﹀ ﹀ ０一 ０ 〓  ＣＯ＞  ＾ ｏ ＯＣｏＥ Ｏ〓 一 ０一 ﹂Ｏ Ｃ一 Ｅ Ｏ∽  Ｃ一 Ｖ  一

０こ●ＣＯ ﹁  ００   ● 一 ＯＣ、く   ＣＯ  ｃ００﹂００ の  ＾ ０の００コ   ０ 一 ∝   ¨ 一ｃｏ０ ＣＯ＞  一ＣＯＯ ｔ ¨ ０  ．

  ¨一ＣＯＯｔ 一Ｏ  ＣＯ  ︺∽一  、 Ｃ 一＞ のｃＯ＞０ 一 Ｃ００ Ｅ ００  ． コ   Ｃ００ ● ５Ш   ¨ 〓０００〓   ＣＯＯ“Ｃど、 ヽ ｏ 〓０∝   ＣＯШ ｖ  Ｃｏ＞ ＯＣ〓０ ０＞〓 ぅ ｏ つ ｏ Ｚ 久 茎００〓 ０ 一 ∽００Ｌ ｏ ﹁  Ｃ一   “〓０■ Ｏｍ φぅｏ 一

Kristus wordt weer gekruisigd op de Filippijnen

De titel laat misschien vermoeden dat we het weer gaan hebben over de enorme

kloof tussen rijk en arm, waardoor de kleine man door het klein pe,rcent rijken wordt uitgebuit en uitgezoge,n. Misschien dacht U aan verouderde kerk-strukturen in onze derde wereld, me{ bisschoppen die nog leven alsof er geen Vaticaans Co'ncilie geweest was. Al die feiten doen zich voor en een rapport daarover zou kunnen gekruid worden met ongeloofliike anekdoten, maar andere tijdschriften zullen daarover wel handelen.

lk wou alleen maar simpelweg vertellen hoe onze mensen hier in hun eenvoud de Goede Week op een bijzondere, rijke manier vieren, en hoe iedereen de dood van Kristus op een aangrijpende wijze meeleeft. Als jong missionaris keek ik vroeger met een zeker misprijzen neer op hert devotionele geloof van onze kristenen, en liep ik niet hoog op met hun processies en uiterlijkheden. lk dacht dat ze inzake liturgie en katechese mijlen achter kwam'en gesukkeld in vergelijking met het vooruitstrevend Belgid. Maar na een nietszeggende Goede Week meegemaakt te hebben in Belgid, en na enkele artikelen gelezen te hebben, in Vlaamse tijdschriften, over lichamelijkheid en hoe de totale mens moet betrokken wo'rden in liturgie en katechese, ben ik beginnen denken dat ze voorsprong hebben en... dat de oude Spaanse missionarissen eeuwen geleden prachtige gewoonten bij hen ingang hebben doen vinden, die nu een stuk van een schijnbaar onuitwisbare traditie geworden zijn. De Goede Week laat niemand, zelfs niet de onkerkelijken, onbero,erd en iedereen is er op de een of de andere wijze bij betrokken. 32

Ｃ Ｏ一の一〓 ０〇 一〇 Ｏ  Ｃ ｒ Ｎ  ⊆ｏ＞  Ｃ ０ ０ 〇 三ヒ   ０ 一  一 ０ ∽∽っ、Ｏ Ｃ ●＞   Ｃ ‘ 〓 ０ つ  ヽ〇一●∝

Het begint op palmzondag met de palmwi,iding en processie. ledereen heeft zich aan de kerkdeur of, de dag ervoor al, op de openbare markt een palm aangeschaft, niet zomaar een minuskuul palmpje als in Europa, maar een kunstig gevloohten tak van de kokosnoot-palm. op een openbare plaats vindt dan de wijding plaats. Bij ons in Pasig, ging de plechtigheid door o,p de, speelplaats van onZe parochiale school. Als iedereen zijn reuzepalm de lucht in stak of er mee wuifde, werd het een echt zoekplaatje om in die dichte menigte nog de priester met de koorkap terug te vinden. Het bos van palmtakken verplaatst zich dan in een min of meer ordelijke processie naar de kerk. Gedurende de mis is het gevaarlijk het woord " Hosanna " te vermelden, want dan begint de Vrome gemeente enthoesiast met de palmen te wuiven wat niet zo bevorderlijk is voor een Westers georidnteerde liturgie. Gedurende de week gaat in de meeste wijken de < pabasa r door. In een van de huizen verzamelen de mensen en luisteren naar een volks Verhaal over de passie van o,ns Heer. Deze passieverhalen ziin omschrijvingen van de echte evangelieverhalen, in het plaatselijk dialekt o,mgezet door de voorvaderen en nu

gewoonlijk door een stelletje vrouwen op een psalmodie'toon gezongen. Die treurzangen met de eigenaardige melodieen blijven uren aan een stuk doorklinken en, som,mige vrouwen schilnen het verhaal te kunnen zingen zonder het zangboek te raadplegen. 7e zingen de passie non-stop van de eerste letter tot de laatste. ledereen tracht ook de kruisweg

te gaan in de kerk; en de staties van

de

kruisweg kennen gedurende de goede week een enorme biival. In sommige paroohies wordt de " CENAKULO " opgevoerd op het kerkplein, een dramatische uitbeelding van Kristus lijden. Dit knoopt aan bij middeleeuwse wagenspelen.

De maandagavond van de Goede week gaat de eerste processie uit die het lijden van Kristus uitbeeldt in al zijn fazen en facetten. De verschillende staties van de kruisweg worden uitgebeeld in verschillende wagens met levensgrote opgeklede beelden : St.-Petrus met zijn haan, Kristus bij Pilatus, Kristus aan de schandpaal, enz. Het plezante van die volkse uitbeeldingen is da;t de Romeinse soldaten op die karren er meer uitzien als Spaanse conquistadores dan als Romeinon. De meeste Van die wagens zijn ofwel eigendom. van een barriokapel (wijkkapel) of eigendom van een familie die deze wagen als een van haar kostbaarste Schatten bewaart. Sommige karren zijn echte meesterwerken. De basis is kunstig in hout uitgesneden en de beelden zijn een vo,orbeeld van echte volkskunst. Op die karren zijn spotlights en lantaarns met elektrische lampen aangebracht, die door een serie autobatterijen de wagens prac'htig doen schijnen in de avonddeemstering. Het pronkstuk van die stoet is het beeld van de ( Nazareno D, een leve'nsgroot zwart beeld van Kristus met ee.n zwaar kruis op zijn schouder. Dit beeld is een afbeelding van een mirakuleus zwart beeld van Kristus in Quiapo, Manila, dat in de Quiapo-parochie en elders milioenen fanatieke vereerders hee{t.

Al die wagens en beelden worden aan lange touwen voortgetrokken, om mogelijk kandidaten de eer te geven de wagen voort te trekken. 34

zoveel

Palmzondag 1972 te Pasig, Kizal op de F‖ ippijnen

spijts sommige superstitieuze gebruiken zijn die processies een enige gelegenheid om he,t geloof tot in de ve,rste hoeken van het dorp uit te dragen en zijn ze een eerste klas aanschouwelijk onderwiis. Het is verkwikkend te horen hoe vaders aan hun kinderen uitleggen wat al die figuren en symbolen te betekenen hebben.

witte donderdag en de viering van de Eucharistie wordt uitsluitend tot de kerk beperkt. Een broederschap op de parochie levert jaarlijks de twaalf vol-

wassen mannen voor oe voetwassing. Alleen als zulk een apostel sterft maakt me,n een kans om erbij te komen of om promotie te maken van Judas tot Petrus bijvoorbeeld. Die mensen zijn doodernstig in hun taak. Kompleet met pruik en toga presideren zij de witte-donderdagviering en nemen ze deel aan de processies. Die dag is het begin niet alleen van de kerkelijke hoogdagen maar van de officidle hoogdagen want vanaf witte donderdag werkt niemand nog. ledere goedgeaarde Filipino voelt het aan als zijn plicht een re'traite te doen op die gezegende dagen van de Goede week en zelfs de presiden't houdt zijn jaarlijkse retraite in Baguio, de vakantiestad. Er is een werkeliike " rush D naar de retraitehuizen en centers.

Goede vrijdag

is het

lroogtepunt

van de Goede-weekviering. De

kerken

zitten gans de dag vol met biddende mensen. Prieste,rs horen uren aan een stuk bieoht. Van twaalf uur tot drie uur gaat dan de marathon-preek door Vo'or een propvolle kerk, < the seven last words D, een drie uur lang sermoen over de laatste woorden van Kristus op het kruis voor zijn dood. In de meeste kerken lossen de predikanten elkaar af voor deze marathon. De beste predikanten worden aangesprol(en om deze sermoenen te geven en de meeste radio- en tele' visiezenders zenden ze door. Om drie uur gaat dan de kerkdienst door, met een geweldig populaire kruisverering en een drummende menigte die moeilijk in toom

te houden

is.

Na de dienst in de kerk begint het ganse dorp in beweging te kome'n voor de grootste processie van het jaar. Uit alle hoeken en kante'n van het dorp komen de mensen aandraven in een purperen of zwart boetekleed, en de vrouwen met een soort (bloemen-) doornenkroon op het hoofd, en iede,ree.n die thuis een stuk van de processie bewaart, een lans, een spons, het wasbekken van Pilatus handwassing, enz., brengt het mee, en langzaam vormt zich de processie. De processie vormt zich langzaam, meer gebaseerd op een sterke traditie dan op een steike organizatie. Achter veel van die boets-uitingen schuilt ook een gelofte. Individuen of ganse families hebben, een belofte gedaan omr ieder jaar op Goede Vrijdag present te ziin bij die wagen, bij dat beeld of symbool, gekleed in dit of dat kostuum.. Het is een lange processie en wie het niet meectapt, staat op zijn minst erge'ns te kijken. Zulke geloften kunnen iammerlijk ontaarden tot ziekelijke verschilnselen en onkristeliike zelfverminkingen. In sommige parochies gaat een groep flagellan e,n, mee in de processie. Eerst laten zij hun rugge'n met gifette-mesjes tot bloedens toe openkerven, en dan gese{en zii zich al marsjerend met puntige bamboezwepen op de naakte bloedende rug. 36

鰊

bij de Bomeinse soldaten " in de Goede Week processie 1972 te Pasig, Rizal op de Filippijnen. Bemerk hoe de Romeinse soldaten uitgebeeld worden als Spaanse conTafereel " Jezus o u

istadores.

In San Fernando, een dorp in de provincie Pampanga, wordt Kristus echt opnieuw gekruisigd in de persoon van Juanito Piring, dertig jaar oud en vader van vier kinderen. Gwolgd door een groep van vijftig flagellanten gaat hij zijn kruisweg door de hoofdstraten van het dorp. Hij heeft lang haar, ee'n baard en een doornenkroon en is alleen maar met een lendendoek gekleed. Hij draagt een vijftig kilogram zwaar kruis naar zijn Kalvarie, een droog rijstveld even buiten het dorp. Een folteraar is aangesteld, en gekleed in het kostuum van een Romeins centurio nagelt hij Juanito Piring aan het kruis met zware spijkers door de handpalmen. Dan wordt het kruis voor enkele, minuten opgericht en duizende toesohouwers, waaronder veel A,merikanen en vreemdelingen, staan perpleks het gruwelijk schouwspe,l gade. Dit jaar was het de vierde keer dat deze man, in dit jaarlijks ritueel aan het kruis geslagen werd. Zijn voorganger heeft het elf jaar volgehouden. Piring die vroeger maar een nietsnut was in het dorp, heeft in een moment van berouw die belofte gedaan jaarlijks de kruisiging van Kristus te doorstaan, en na iedere kruisiging voelt hij zich opgelucht en gelukkig. Dergelijke praktijken worden noch door de staat, noch door de kerk goedgekeurd, maar worden door beiden oogluikend toegestaan, in de hoop dat gebrek

aan kandidaten en eern beter gelovig inzicht die zaken van zelf zullen doen uitsteryen.

Een van de lieftalligste en de meest roerende processies is de ( Salubong ,,, de ontmoerting tussen de vetrczen Kristus en zijn moeder Maria. Deze processie vertrekt in de vroege morgen van de Paaszondag v66r de eerste mis. De processie begint in twee groepen : een deel van de gelo\/igen, vooral de vrouwen, gaan mee met het beeld van de treurende Onze-Lieve'Vrouw gehuld in een zwarte sluier. Een tweede prooessie met de verrezen Kristus, gwolgd vooral door de mannen, trekt de andere kant van het dorp in, en ergens halfweg ontmoeten de twee processies mekaar. Op de plaats van de ontmoeting is een soort tribune opgeslagen waarop enkele engelen hebben plaatsgernomen. De fanfare speelt een deuntje, een verrrijzenislied wordt gezongen en dan gebeurt het : iedereen staat gespannen te kijken. Het Lieve.Vrouwe-beeld wordt door stoere man,nen de lucht in gehesen en een van die lieve engeltjes licht de zwarte sluier van het beeld, en O'nze-Lieve-Vrouw ziet haar Verrezen Zoon. A,ls een symbool van blijdschap wordt dan ee'n witte sluier over het beeld gelegd, en zij gaan Maria en Kristus de terugweg naar de parochiekerk, gevolgd door de deelnemers aan beide processies. In de kerk wordt een blij " alleluia > gezongen, want de Goede Week was religieus zwaar geladen. Voor velen is de Goede Week met zijn processies het enig kontakt met de Kerk en een religieuze belevenis van waaruit ze de res;t van het jaar moeten verder leven. A,fschaffen, die processies en uiterlijkheden ? Goed, maar wat kunnen wij ze in de plaats geven ? Wat kan een dergelijke bijval kennen en op zulke grote schaal de mensen onderrichten en inspireren ?

Pater Johan Vanbrussel

Valeer

Een mens staat er soms versteld van als hij bedenkt dat van alle grote momenten die hij meemaakt de pietluttigste details het langst bijbliiven en bij herinnering het eerst in het oog springen. De bruine vierkantgetopte schoenen die bij je plechtige kommunie een paard te groot waren zodat je ze tot in de' vierde Latijnse kon dragen. De sigaret die bij het afscheid op de vlieghaven de redding bracht om het kropje door te zwelgen, de eerste palmbomen onder de vleugels, enzovoort. Van het grote moment mijner klassieke edukatie ziln mij op dezelfde wijze even zovele barokke puntjes bijgebleven als ik aanknopingspunten heb om dit drama terug in elkaar te steken. En 66n van die flitsen is Valeer, de kolendrager, de wasser, de patattenjasser, de veger, de toilettenreiniger, de boodschapper, de nette ouwe - zaterdagnamiddag -, de halve gare - van maandag tot zaterdagvoormiddag - kortom : een Jantje Boezeroen zoals elk klooster er wel enkele in dienst heeft omdat zulke sukkels toch ook produktief moeten zijn en het daarenboven nog kloosterlijk economisch is ook. Valeer was door de hele bent gekend, door de hele bent bemind, en door de hele bent geplaagd. En op onze beurt waren wij hem lief en vertelde hij ons alles wat we extra muros over " de pasters " niet mochten weten. Of hij stopte voor een praatje, als de " baas " het

niet zag, vertelde dan omslachtig dat hij zaterdag bij ziln zuster in Kachtem ging, en eindigde altijd met dat waar het hem eigenlijk om te doen was : gin cirette ? " Dan kwam zijn tabaksdoos boven, graaide hil gre" Joengne, eej tig - naargelang je er tvvee of drie uitfloepte - twee of drie sigaretten uit je pakje, moffelde ze tussen zijn tabakspruimen en slofte dan voldaan als een kind weer verder, bang dat je ze misschien zoudt terugvragen indien hij nog langer bleef drentelen. Hebben is hebben, dacht hij, en hij had ze toch maar. < Mercie

wi joengne... mercie... mercie...

".

7o liep Valeer van september tot september over de speelplaatsen van 't college en elk jaar bogen zijn kniedn een beetie lager door, hoestte hij 's winters wat

harder, lachtte hij wat grijzer. Zijn infantiele blik maakte elke tot grootse idealen opgezweepte retorikaan kleintjes, kleintjes mdt de kleintjes, en vermurwde het

gierigste pubershart. Elk jaar waren er op het college enkele topdagen die communautair door alle strata met ernst en toewijding werden voorbereid : oktober liet nooit een missiezondag ontglippen waarop de besten onzer zonen hun wedervaren propageerden ; november hield nipt het superiorsfeest omklemd, weliswaar traag naar de folklore weggedeemsterd ; december leidde naar de nachtmis zoals de goede week naar de paaswake: het halfvastentoneel bood de gelegenheid om de stadsnotabelen en de petite bourgeoisie wat fondsen te ontfutselen voor de goede werken der instelling ; de retraite was de geestelijke zomer, de tijd waarin het zaad zijn vruchtbaarheid moest bewijzen, doch voorwaar voorwaar, slechts weinigen waren uitverkoren. Onder al deze feesten viel carnaval met zijn heidense reminiscenties wat uit de toon. Toch is het wel eens een openlijk studentenfeest geweest, waaraan zelfs gewaardeerde oecumenische cooperatie werd verleend.

We zaten met zijn allen bijeen in het kleine speelzaaltje, getint en gepint gelijk dwazen, klaar om om een zwevend pluimpje te bulderen, elk zijn klasvertegenwoordiger woordelijk en lijfelijk aan te moedigen om het prinsschap in de wacht te slepen. De kat kwam op de koord toen elke kandidaat als opdracht kreeg om met de solidaire steun van zijn klas een zo lang mogelijk lint van sigaretten aaneen te rijgen op de grond. ledereen die zijn kias niet wilde verraden moest nu immers met de verboden vrucht op de proppen komen. Sarrend langzaam konden de kandidaafprinsen hun aanhang tot deze belijdenis overhalen, beginnend bij de bruinbevingerde rokers die er toch al niet meer om gestraft werden - ze mochten van thuis - om dan zelfzekerder de hele troep mee te sleuren in een al te reuze want verboden spelletje. Sommigen zullen zich achteraf wel hun medewerking beklaagd hebben want plots viel toen de lumineuze idee om de verzameling sigaretten aan Valeer ten geschenke te geven. Enkele lummels hadden hem alras uit zijn kolenkot gednterd, en onder een oorverdovend gejoel en getier waarbij hij zichtbaar van de wijs geraakte, werd Valeer naar het podium getroond. Bij de aanblik van die nog nooit geziene rijkdom stond hij sprakeloos als in een panopticum en toen hem geopenbaard werd dat dit allemaal voor

hem alleen was, schuddebolde hij, monsterde de buit, glariede, ging op de knieen zitten, stond weer recht, keek in het rond, en stotterde dan amechtig de peroratie in de zaal : E ke nee gin dooze... D

"

Als ik bij tijd en wijle in het college kom, en door de muren van de nieuwe complexen de oude rode gebouwen zie oprijzen, dan kijk ik altijd eens in de richting van het kolenkot, want misschien komt het houten juk wel weer te voorschijn, en de twee emmers, en vanonder zijn boerenklepmuts de twee bruingezabberde tanden, of dan loop ik eens onder de kelders door, die altijd naar meiden en aardappelen roken, want... verdomd, zit hij daar waarlijk niet met Gezelle

te

keuvelen ?

Lieven Vande Kerckhove 40

Kroniek van het collegeleven KULTUURLEVEN

De koren " Canteclaer " (uit de voorbereidende afdeling) en " Co,lliemando ", gegroeid uit de traditionele " schola " verzorgden, onde,r leiding van Arnold Loose, een Kerstconcert te,Staden (26 dece,mber) en te Oekene (28 december 1971).

Oo 27 en 28 februari 1972 werd het tone,elstuk " Twaalf Gezworenen Rose, in regie van Remi Van Duyn als halfvastentoneel opgevoerd.

"

van

R.

Op 28 februari 1972 trad ons jeugdkoor " Colliemando > voor B.R.T.-| op. Gedurende de maanden september, oktober, november 1971, en januari, februari 1972 richtte de heer Walter Quintens voor de derdes e'n vierdes een filmforum in met vclgende films : " The Miracle Worker ", " A Man for all Seasons >, < l-s Grand Amour", " De niet verzonden brief ", " Romeo, Julia a Tma", " Okinawa"; voor de eerstes en de tweedes werden " The Hill ", " Edipe Re ", " Calcutta ", " Mouohette ", " Les 400 Coups " en " Bullitt " voorgesteld.

Op 29 maart 1972 verloenden " Colliemando " en " Canteclaer ", onder leiding van Arnold Loose hun medewerking aan de creatie van " Anthropos '72 " van onze oud-leerling Eugeen Lievens op tekst van oud-leerling Bert Popelier in de St.-Michielskerk te Roeselare. Op het 20ste Eiuropees Muziekfestival voor de jeugd te Neerpelt (28-29-30 april 1 mei 1972) behaalde " Colliemando " de 2de Prijs (80.90%) in de hoogste reeks. Op 6 mei organiseerden de laatste-jaarsstudenten van de Moderne- en Latijnse Humaniora hun jaarlijkse Reto-show, met de medewerking van Luc Safloer, De Kadullen en Walter Caoiau.

GODSD!ENSTIG LEVEN

Een vernieuwde missiewerking gaat uit van de verschillende missieclubs. Paters

J. Deblauwe, W. Callewaert, J. Couvreur, W. Van Haelewijn, W. Van Hecke, W. Vandenaweele en E.H. W.Denaux le,idden de leden op verschillende bijeenkomsten in de missieproblematiek in.

PEDAGOGIEK

De heer Raf Stubbe, leraar van de zesde Latijnse verliet na 15 jaar collegewerk het onderwijs en werd benoemd tot medepastoor op St.-Rochus te Kortrijk.

Onze oud-leerling Karel Dumont, licentiaat in de Germaanse Filologie werd leraar Engels en Nederlands in de hogere moderne. Vanaf het begin van het schooljaar 1971-72 werd het taallaboratorium in gebruik genomen. Frans en Engels werden er dit jaar onderwezen.

[,IET 109 VERLATEN ZIJ HET KLEIN SEMINARIE Dit jaar eindigen 109 leerlingen hun middelbaar onderwijs in de oude en moderne humaniora. Volgen'd jaar wagen

zij hun kans, hopelijk met succes in

:

Economische Wetenschappen

1'l

Geneeskunde Rechten

9

Burgerlijk Ingenieur

A

Handelsgraduaat Lan'd bouwingen ieu r

o

Onderwijzer

4 4

Bisdom

J

Binnenhu isarch itect

3 3

Scheiku,nde Sociaal assistent

e

Biologie

2

Farmacie

Horeca-bedrijf

2 2

Ingenieur Industri6le Scheikunde

2

Kinesietherapie Lichamelijke opvoeding Praktijk Politieke en Sociale Wetenschappen

2

z 2

2

Psychologie

2

Secretariaat Moderne Talen

2

Zeevaartoff ic ier

2

Assistent Klinische Chemie Centrale Verwarming Distributie

1

Ergotherapie

1

Germaanse Filologie Graduaat Boekhouden Graduaat lndustri6le Scheikunde Graduaat Logopedie Handelsingenieur Ingenieur Werktuigbouwkunde Laboratorium-assistent Brouwn ijverheid Med ische Wetenschappen

1

Natuurkunde Orthopedagogie Programmeur

1

iatrisch Verpleger Rijkswachtofficier Regentaat Biologie Regentaat Engels-Nlederlands Regentaat Romaanse Filologie Technisch Ingenieur Electronica Technisch Ingenieur Landbouw Technisch lngenieur Scheikunde Technisch Ingenieur Tolk Psych

1

1 I I

I 1 1 1

1

1 1 1 1 1

1 I I

1

I

M,EDEDELINGEN

Verbete'ringen aan de examenuitslage'n verschenen in ons vorig nummer

Dedecker Marc, Beselare 2de Kandadatuur Psychologie

:

Voldoening

De Keyser Jo,han, Zerkegem 2de Jaar Wijsbegeerte, Brugge

O,nderscheiding

Dumon;t Karel, Roeselare

2de Licentie Germaanse Filologie

Onderscheiding

NOTEER IN UW AGENDAI

Op zaterdag 11 november 1W2 grote ontmoetingsdag voor de uitgangsjaren 1967

:

en 1962

1931, 32,33, 34, 35. 1951, 52, 53, 54, 55. Nia het succes van verleden jaar verwachten wij dat alle klasgroepen dit jaar voltallig aanwezig zijn. Daaro,m vragen

wij aan allen : neem nu Uw agenda en houdt deze datum vrii.

Op zaterdag 11 november'72 leiden immers alle wegen naar het Klein Seminarie.

Wij doen een stevige o,proep tot alle klassecretarissen nu reeds hun klasvrienden te verwittigon en aan te dringen opdat iedereen zou aanwezig zijn. Waarvoor onze hartelijke dank e,n tot weerziens, De beheerraad.

PLAATSING - SERVICE

Onze oud-leerlingen die zoeken naar een passende betrekking kunnen zich altijd wenden tot het bestuur van de oud-leerlingenbond. Secretariaat Oud-Leerlingenbond, Zuidstraat 25, 8800 Roeselare.

43

Familieberichten

GEBOORTEN

Sylvia, dochtertje van dierenarts en mevrouw Michiel Vandenbussche - Desimpel uit Staden. - Roeselare, 18 december 1971. Koen, zoontje van heer en mevrouw Michiel Goderis - Vermandere uit Roeselare. Roesefare, 12 januari 1972. Hilde, doc'htertje van heer en mevrouw Guido Vandelanotte - Hoedt uit Rumbe'ke. Roeselare, 5 februari 1972. Bruno, zoontje van advocaat en mevrouw Ludo De Gryse uit Brussel. Kortrijk, 15 februari 1972.

Jeroen, zoontje van heer en mevrouw Emmanudl Remaut-Defossez muide. - Roeselare. 15 tebruari 1972.

uit

Diks-

Sarah, dochtertje van dokter en mevrouw E. Callewaert - Vermeulen uit Oostkamp.

Brugge, 25 tebruari 1972.

Katelijne, dochtertie van heer en mevrouw Francis Dumont-Verledens uit Kortenberg. - Kortenberg, I maart 1972. Kurt, zoontje van heer en mevrouw And16 Vanden Bussche- Dujardin uit lchtegem. - Torhout, 15 maart 1972. Lode en Tom, zoontjes van heer en mevrouw Valeer Dessein -Vervaeie'uit Moorslede. - Roeselare, 21 maart 1972.

Gretel, dochtertje van heer en mevrouw Raf VerEecke-Dierickx uit Pittem. Tielt, 5 awil 1972. Karen, dochtertje van heer en mevrouw Luc Vanneste-Vanneste uit Roeselare. Roeselare,

9 april

1972.

Hilde, dochtertje van heer en mevrouw Rudolf Sioen - Huys uit lchtegem. Oostende, 11 april 1972. Leslie, dochtertje van heer en mevrouw Willy Wallaeys - Lammertyn uit Roeselare. Roeselare, 11 april 1972. Die,ter, zoontje van de heer en mevrouw Dani6l Vermandere'-Cornillie

beke.

-

uit

Rum-

Roeselare, 17 mei 1972.

Maajke, dochtertje van ingenieur en me,vrouw Jan Callebert- Labeeuw uit St.-Niklaas. - St.-Niklaas, 2 mei 1972. 44

HUWELIJKEN

heer en mevrouw Marc Dehem-Wallyn, Staden 23 december

197'1.

heer en mevrouw Francis Vandeputte-Erdos, Torhout 30 december

1971.

heer en mevrouw Carl Baert-Vanmechelen, Rumbeke 20 januari 1972. dierenarts en mevrouw Dirk Schockaert-Steel, Sleidinge 22 januari 1972. heer en mevrouw Jan Debaene-Vriens, Tongerlo 18 februari

1972.

heer en mevrouw Dani6l Lammertyn - Desender, Jonkershove 3 maart

1972.

dierenarts en mevrouw Luc Depuydt - De Visschere, Ardooie 11 maart 1972.

heer en mevrouw Roger Flecy - Houtekier, Moorslede 24 maart 1972. heer en mevrouw Marc Den Doncker - Quairiat, Tervuren 25 maart 1972. architect en mevrouw Jos6 Pattyn - Verschuere, Rumbeke 25 maart 1972. heer en mevrouw Luk Vanden Berghe - Deltombe, Koksijde 27 maart 1972. heer en mevrouw Jan Loose - Rott6, Zwevezele 3 april

1972.

heer en mevrouw Paul Verhalle-Brouw, Rumbeke 3 april heer en mevrouw Luk Bouckaert-Ghesquiere, Ledegem

1972.

7 april 1972.

heer en mevrouw Jean-Pierre Dujardin - De Buck, Gent 12 april 1972. heer en mevrouw Michel Gheeraert - Pannekoucke, leper 14 april 1972. heer en mevrouw Etienne Soenen - Bol, Westrozebeke 14 april 1972. heer en mevrouw Wilfried Beeckaert-Vandepitte, Roeselare 28 april 1972. heer en mevrouw Johan Van Waeyenberge-Blomme, Roeselare 5 mei heer en mevrouw Luc Deschrijver-Vanhecke, Roeselare 13 mei

1972.

1972.

heer en mevrouw Paul Verstraete - Debruyne, Ingelmunster 19 mei

1972.

apotheker en mevrouw Marc Degroote - Noyelle, Passendale 27 mei 1972.

heer en mevrouw Erik Lamote- Lecluyse, Ingelmunster 26 mei 1972. heer en mevrouw Willy Desmet-Desmet, Roeselare 27 mei 1972. heer en mevrouw Dirk Maddens - Mestdach, Marke 24 iuni 1972. heer en mevrouw Jos6 Van Hevel - Vandaele, Brugge 1 juli 1972.

PRIESTERWIJDINGEN

Heer Johan Deburghgraeve, priester van het bisdom Brugge, Roeselare, 9 juli 72. Heer Antoon Vansteeland, priester van het bisdom Brugge, Roeselare, 9 juli 1972,

OVERLiJDENS

heer Jozef Janssens uit Roeselare, echtgenoot van mevrouw Leona Brouw, de schoonbroer van Henri Brouw, overleden te Roeselare 14 december 1971,54 iaar. mevrouw Maria Hessels uit Roeselare, echtgenote van de heer Jeroom Seynaeve, de moeder van Jo, Jan, Filip, Bart en Peier Seynaeve' 42 iaar. heer Gabridl Vandenberghe uit Harelbeke, oud-leraar van het Landbouwinstituut, overleden als pastoor van de St.-Jozefsparochie te Harelbeke, 28 december 1971' 52 jaar. mevrouw Paula schelpe, uit Brugge, echtgenote van de heer valeer Lefevere, de schoonvader van Guido Debyser, overleden te Brugge 5 januari 1972,61 iaar. heer Kamiel Goddeeris uit Rumbeke, weduwnaar van mevrouw Flavie Ingels, overleden te Rumbeke 10 januari 1972,83 iaar.

heer Gerard Terryn uit Roeselare, echtgenoot van mevrouw Hendrika Hoornaert, de vader van And16 Terryn, overleden te Roeselare 5 januari 1972' 61 iaar. heer Jules Peene uit Rumbeke, echtgenoot van mevrouw Maria Vanden Berghe, overleden te Rumbeke 14 januari 1972,74 iaar. mevrouw Maria Vandenberghe uit Hooglede, weduwe van de heer Camiel Tuytten'

de moeder van Raf en Michiel Tuytten, overleden te Hooglede 16 januari

1972,

75 jaat. juffrouw Francisca Vergote uit Roeselare, dochter van heer en mevrouw Gilbert Vergote- De Groote, overleden te Roeselare 17 ianuari 1972' 13 iaat. heer Henri Degryse uit Rumbeke, weduwnaar van mevrouw Lia Vantomme, overleden te Roeselare 25 lanuari 1972,74 iaa(. mevrouw Alice Faict uit Passendale, echtgenote van de heer Louis Coppens, de moeder van Pierre, Norbert en Luc Coppens, overleden te Passendale 28 ianuari 1972,77 jaar.

mevrouw Maria-Magdalena Vervenne uit Wevelgem, echtgenote van de heer Georges Herpels, de moeder van Jozef, Frans, Paul en Antoon Herpels' overleden te Wevelgem 29 januari 1972, 80 iaat. heer Leo Patfoort uit Woumen, oud-leraar van het Klein Seminarie, overleden als rustend pastoor te Roeselare 30 januari 1972,78 jaar. heer Paul Van Biervliet uit Gits, echtgenoot van mevrouw Andrea C'hys, de vader van Aubert en Elmar Van Biervliet, overleden te Gits 3 februari 1972' 81 iaar4E)

juffrouw Maria Van Coillie, uit Roeselare, de zuster van Gilbert, Arnrand en Dries Van Coillie, overleden te Roeselare 29 februari 1972, 68 jaar. heer Gaston Deweer uit Dadizele, oud-leraar van het Klein Seminarie, stichter van het H. Hartcollege en Vrij Technisch lnstituut te Waregem, overleden als rustend pastoor van Dadizele

2 maarl 1972, 78 jaar.

heer Jules Baelen uit Roeselare, echtgenoot van mevrouw Sidonie Carrein, de grootvader van Paul, Jean-Pierre en Luc Baelen, overleden te Roeselare 5 maart 1972,94 iaar. heer Albert Vanmechelen uit Rumbeke, echtgenoot van mevrouw Dona Bergman, de broer van Robrecht, Gaby, Lode en Wim Vanmechelen, overleden te Roeselare 11 maart 1972,22 jaar.

heer Jozef Derluyn uit Roeselare, echtgenoot van mevrouw Flora Landuyt, de vader van Jan en Erik Derluyn, overleden te Roeselare 14 maart 1g7Z, Sg iaar. mevrouw Emma Penet uit Roeselare, weduwe van de heer Hector Dewitte, de grootmoeder van Marc en Geert Vangheluwe, overleden te Roeselare 20 maart 1972,96 jaar. juffrouw Annie Crabbe uit Roeselare, de zuster van Roland, Jean en patrick Crabbe, overleden te Roeselare 2 aptil 1972,32 iaar. mevrouw Alix Glorieux uit Roeselare, weduwe van de heer Gustaaf Lambersy, de grootmoeder van Dirk en Stefaan Lambersy, overleden te Roeselare E april 1972, 85 jaar.

heer Gerard Debaillie uit Lichtervelde, echtgenoot van mevrouw Maria-Louisa Ramboer, overleden te Lichtervelde 7 april 1972, 74 jaat. heer Jaak Mandeville uit Kinshasa, echtgenoot van mevrouw Maria Vandererfven, de vader van Johan, Lucas en Pol Mandeville, overleden te Kinshasa 11 aoril 1972, 48 jaar.

mevrouw Juliana Desimpelaere uit Rumbeke, weduwe van de heer Arseen Duyvejonck, de grootmoeder van Francky, Rik, Filip en Karl Duyvejonck, overleden te Rumbeke 15 april 1972,76 jaar.

mevrouw Georgette Dedier uit Westrozebeke, echtgenote van de heer Marcel Depoorter, de moeder van Pierre, Paul en Peter Depoorter, overleden te Roeselate 17 april 1972, 49 jaar. Kanunnik Alban Vervenne uit Pittem, oud-superior van het Klein Seminarie en oud-deken van Roeselare, overleden als directeur van de zusters van Maria te Pittem 22 april 1972,74 jaat. heer Rudolf Lefere uit Roeselare, echtgenoot van mevrouw Estella Demeulemeester, de grootvader van Jan Lefere, overleden te Roeselare 1 mei 1g72,83 jaar. Kanunnik Andries Kindt, pastoor-deken op St.-Hilonius te lzegem, overleden te lzegem 21 juni 1972,62 iaar.