14 inch Dobson enkele technische details
[email protected] 1
ENIGE TECHNISCHE DETAILS Hoe bepaalde onderdelen gemaakt werden of aan elkaar bevestigd werden.
Secundaire kooi Bestaat uit twee houten ringen (achthoekig aan de buitenkant) met binnendiameter van 39 cm (= de binnendiameter van mijn ouder Dark Star). Deze worden verbonden met vier aluminiumstaven (rond, 20mm diameter, en 2mm dik) van 245 mm. In de beide uiteinden van deze staven werd een houten plug geramd waarin de verbindingsvijs met de twee ringen zit.
Houten ring van de secundaire kooi Houten plug Alu buis
2
De cylinderwand van de secundaire kooi is een stuk linoleum, aan de buitenkant blauw geschilderd, aan de binnenkant met zwarte tape afgeplakt.De vanen van de vangspiegel zitten vast aan vijzen, die door de vier aluminium buizen gaan, en daar een vleugelmoer bevatten. Alles bij elkaar is de vangspiegel in elke richting (x-as, y-as en z-as) te verschuiven én te roteren.
Bevestiging van de kooi aan de truss Elk van de vier truss onderdelen bestaat uit twee poten, en elke poot is een ronde aluminium buis (20mm, 2mm dik) waarop bovenaan een U-profiel (25x25) van 6 cm lengte werd bevestigd. In het U-profiel zit een gat van 6mm
draaiknop met moer Bovenaanzicht van de 2 poten met een vijs erdoor
Aan de onderkant van de secundaire kooi zitten vier L-profielen (40x40) waarin een gleuf werd uitgezaagd :
De gleuf past over de vijs die de twee poten van elke trusspoot verbindt (zie fotos)
3
Zijaanzicht: L -profiel aan de onderkant vd secundaire kooi Onderste ring van de secundaire kooi
U-profiel op elke aluminium buis
Bovenkant van poot
Merk op dat de draaiknop aan binnenkant van de truss zit. Dit is omdat er later nog een zwarte doek rond het geheel gehangen wordt, en dan zouden de draaiknoppen in de weg zitten (gevaar van scheuren in de doek)
bevestiging : buitenaanzicht
4
bevestiging : binnenaanzicht
trussonderdeel : bovenkant. De uitsparing in het L-profiel past over het uitstaande stukje van de vijs, links onderaan. Daarna wordt de zwarte draaiknop aangespannen.
Nadat de vier trusspoten gemonteerd zijn wordt de secundaire kooi met zijn vier L-profielen over de poten geplaatst, en dan worden de draaiknoppen aangeschroefd. Rond de poten zit isolatie voor buizen van centrale verwarming (=> geen lichtreflecties, aangenamer om vast te pakken als het koud is).
5
Bevestiging van de trusspoten op de primaire kooi Hier heb ik lang over moeten nadenken en op Internetsites van amateurs gaan kijken, om een door mij realiseerbaar systeem te vinden zonder losse onderdelen, maar toen had mijn zoon een goed idee. Onderin elk van de 8 poten zit een houten plug waarin een 6 cm lange vijs zit met op het einde een draaiknop als vleugelmoer.
Onderkant poot
Houten plug
Schroef 6mm
draaiknop om aan te spannen
Dit L-profiel is met zijn verticale wand aan de binnenkant van de primaire kooi bevestigd. De schroef onderin de poot wordt in de uitsparing in de horizontale wand geschoven, en dan wordt de draaiknop aangespannen
De vier truss onderdelen zijn niet even lang om niet elkaars weg te zitten onderaan (zie fotos)
6
Binnenkant van de spiegelkooi. Matzwart, maar deze foto is overbelicht
Hoe kan je deze L-profielen in de juiste hoek krijgen (zo'n 9° tov horizontaal) ? Boor eerst de vijf gaten in het L-profiel. Bevestig losjes met één vijs, monteer dan de poten zodat de profielen automatisch goed georiënteerd komen te liggen, en vijs er dan de vier andere vijzen in terwijl de poot er nog inzit.
7
De hoogtelagers zitten met hun onderkant vast aan de primaire kooi. Het zwaartepunt van de kijker werd bewust niet te laag gehouden, omdat anders de zwaaidiameter onderaan te groot is, zodat het oculair te hoog komt te liggen. Wanneer de telescoop op het zenith staat ligt het oculair op zo'n 170 cm hoogte. De schijven heb ik laten maken (kostprijs 2 euro/stuk) in een technisch atheneum in de buurt. Zelf heb ik geen gereedschap om ze perfect rond te krijgen. Diameter 34cm, dikte 2.5cm, bekleed met strips zoals gebruikt voor het afboorden van de aanrechtplaat in een keuken. (kan keihard geplakt worden met gewone houtlijm en is zeer hard en glad) Vrije ruimte om de kooi te laten zwaaien. Hoe lager het middelpunt van de hoogtelager, hoe groter de vrije ruimte, en dus hoe hoger de telescoop wordt.
De onderkant van de draagbak waarin de primaire kooi (spiegelkooi) rust werd bekleed met een plaat betonbekisting (dit is zo'n 5mm dik). Zo'n plaat is al één kant zeer glad en ik denk dat ze prima zal glijden op de drie teflonblokken. Anders kan ze nog door iets anders vervangen worden (formica, of aluminium dat ook zeer goed schijnt te glijden) Ja, het zijn echt teflonblokken (9mmdik). Toevallig van een collega kunnen krijgen die een staaf teflon had van zo'n halve meter, 1.5 cm breed en 9 mm dik. Hij kon er toch niets mee doen. Naar goede Vlaamse gewoonte met fles wijn betaald. Het zwaartepunt, belangrijk voor de positie van de hoogtelagers werd zuiver experimenteel bepaald. Eerst werd dus de kijkerbuis volledig afgewerkt, dus met spiegel, met zwarte doek erond, met oculair in de houder. Dan werd het geheel op een ronde borstelsteel gelegd en werd deze steel gedraaid tot er evenwicht was. Primitief, maar nauwkeurig genoeg (god zij dank).
Borstelsteel
8